9003499652

WPROWADZENIE 1. Filozofia analityczna a filozofia kontynentalna

Podział współczesnej sceny filozoficznej na te dwa nurty, choć może już nie do końca aktualny, nadal pozostaje wyznacznikiem dla wielu klasyfikacji. Oczywiście nie oznacza to, że filozofię kontynentalną uprawia się wyłącznie na kontynencie europejskim a analityczną na Wyspach Brytyjskich. Jest to raczej kwestia metody filozofowania oraz nieco odmiennych tradycji i korzeni historycznych. W filozofii uprawianej w Wielkiej Brytanii, Niemczech czy Francji nadal dostrzec można charakterystyczne cechy przesądzające o specyfice każdej z nich.

a. Filozofia analityczna.

Trudno jednoznacznie ustalić źródła filozofii analitycznej, jednakże większość badaczy zgadza się co do tego, że źródeł tych należy poszukiwać w tzw. empiryzmie brytyjskim xvn i XVIII w. Klasyczne dzieła J. Locke'a, G. Berkeleya i D. Hume'a przejawiały zarówno niechęć i krytycyzm w stosunku do wielkich spekulatywnych systemów tworzonych na kontynencie, jak i nacisk na jasność wykładu i klarowność przekazywanych treści. Ważnym źródłem filozofii analitycznej w XIX i XX w. są z pewnością w idee pozytywistyczne A. Comte'a, które w późniejszym okresie doprowadziły do powstania tzw. neopozytywizmu. Niechęć filozofii analitycznej do racjonalizmu, idealizmu i metafizyki, rozwijanych na kontynencie zbiegała się także z coraz bardziej dynamicznym rozwojem nauk ścisłych i przyrodniczych oraz jednoczesnym odseparowaniem ich od tradycyjnych problemów filozofii.

Jednym z podstawowych wyznaczników tego nurtu jest empiryzm, który, mówiąc w skrócie, opiera się na stwierdzeniu, że wszelkie poznanie można sprowadzić do wrażeń zmysłowych. Pozytywiści nie akceptowali innych jak tylko „pozytywne” fakty, czyli zewnętrzne lub wewnętrzne spostrzeżenia. W wersji skrajnej empiryści sprowadzają całą rzeczywistość zarówno fizyczną jak i psychiczną do zespołów wrażeń zmysłowych. Tym, co jeszcze wyróżnia empiryzm np. na tle racjonalizmu jest przekonanie o - w wersji skrajnej - niemożliwości istnienia jakiegokolwiek poznania a priori (prawd koniecz-

9