6771814890

Wprowadzenie

W prezentowanej Czytelnikowi książce kontynuujemy refleksję naukową nad uczniem zdolnym, podjętą w ramach projektu Talenty XXI wieku. Publikacja ta jest niejako dopełnieniem pierwszej publikacji Sukcesy uczniów zdolnych. Fakty-Narracje-Interpre-tacje (Uszyńska-Jarmoc, Kunat, Tarasiuk, 2014), w której koncentrowaliśmy uwagę na uczniach zdolnych odnoszących sukcesy edukacyjne. Talenty, uzdolnienia i pasje tych uczniów zostały odkryte przez nich samych, nauczycieli, rodziców i/lub rówieśników.

W książce tej tytułowe pytanie Zdolny, ale jak? ma na celu podkreślenie przyjętego w niej egalitarnego założenia, że każdy bez wyjątku uczeń jest zdolny, choćby w jakiejś jednej dziedzinie. W naszym przekonaniu uczeń zdolny to także taki uczeń, który aktualnie nie ujawnia szczególnych, ponadprzeciętnych zdolności, sprawności, umiejętności - ale posiada potencjał, możliwości, zasoby, aby przy sprzyjających warunkach i okolicznościach je odkryć, ujawnić i wykorzystać. Wyrażamy także przekonanie, że uczeń, który nie odnosi jeszcze ponadprzeciętnych sukcesów w nauce szkolnej, to także może być zdolny uczeń.

Mamy świadomość, że pojęcie „uczeń zdolny" jest bardzo złożone znaczeniowo, bo mówimy o podmiocie, który się rozwija i którego zdolności zmieniają się w zależności od kontekstu społecznego oraz od dotychczasowych doświadczeń poznawczych, społecznych i praktycznych. Podejmujemy próbę zderzenia się z mitami dotyczącymi ucznia zdolnego i jego funkcjonowania w szkole, na które zwraca uwagę K. J. Szmidt w artykule Uczeń zdolny - fakty i mity (2011). Naszą intencją jest wpisanie się w proces przełamania stereotypów i potocznych przekonań przywołanych przez K. J. Szmidta (2011) zgodnie z którymi: 1) uczniowie zdolni to ci, którzy mają najlepsze oceny szkolne; 2), uczniowie zdolni poradzą sobie w szkole i życiu bez specjalnego wsparcia ze strony szkoły - z tego prostego powodu, że są zdolni; 3) uczniowie zdolni są kłopotliwi; 4) zdolności najlepiej pobudzać przy pomocy olimpiad i konkursów; 5) większość uczniów zdolnych to tzw. „zdolne lenie"; 6) z klasą pełną uczniów zdolnych lepiej się pracuje; 7) nie potrzeba prowadzić specjalnych diagnoz - uczniowie zdolni sami się ujawnią w toku lekcji; 8) wielu uczniów zdolnych to odludki, mało uspołecznieni prymusi, których nikt nie lubi. Poprzez treść tej książki wpisujemy się także w nurt walki ze stereotypem, który głosi, że talent jest czysto genetycznie