64350 Re exposure of DSC03249

KULTURA GRECJI W EPOCE KLASYCZNEJ

1. Filozofia

SonśCI. Pierwszym, który wprowadził filozofię do Aten, był przyjaciel PeryWe-u, Anaksagoraa z Kladzomenaj (ok. 500 - ok. 42S). Filozof ten naraził się jednak Alert czy krim - oakartono go o bezbożność - stwierdzając, że ciała niebieskie sit są bogami, ale rozżarzonymi kamieniami. Na Anaksagorasie kończy się dochodzenie istoty wszechświata, filozofowie działający w Atenach w następnych latach skierowali swoją uwagę na zupełnie inne problemy.

W V w. w Atenach przedmiotem zainteresowania filozofii stąje się człowiek jako istota społeczna i jego duchowe wytwory. Główne problemy, wokół których koncentrują się dociekania filozofów, to: etyka, polityka, retoryka, sztuka, wychowanie i religia. Ten zwrot w filozofii wynikał zarówno ze zmian społecznych, jakie miały miejsce w tym czasie w Atenach (kryzys arystokracji i kształtowanie ■ię demokracji), jak i ze zniechęcenia coraz mniej zrozumiałą wiąją świata prezentowaną przez .fizyków" i piszę o nich w rozdziale Początki filozofii), odległą od problemów, z którymi człowiek borykał się na co dzień. Takie wartości jak cnota (gr. artta), szczególnie ceniona w kulturze arystokratyczną), przestały byt przywilejem urodzenia, .cnotliwym" (w znaczeniu .porządnym”) człowiek są stawał, a nie rodził. Stąd też ogromną wagę zaczęto przywiązywać do wykształcenia.

Nowym oczekiwaniom jako pierwsi starali się sprostać sofiści (gr. saphultt - mędrzec). Byli to zawodowi nauczyciele nauczający wszystkich, którzy gotowi byli ta nauką płacić. Wraz z sofistami pojawia się charakterystyczna dla całą kultury europąjskiej idea, te wychowanie opiera aię na wiedzy. Ich nauki odp-władały potrzebom chwili 1 szczególną popularność zyskały u ludzi młodych odrzucających tradycyjne wartości. Uczyli przede wszystkim techniki przokcr.y srania, stasowania argumentów i prowadzenia dyskusji. Umiejętności ledawd* biegłość w przemawianiu przed sądem i na Zgromadzeniu Ludowym ntedądu w karierze politycznej.

l

Sofiści z reguły nie byli Ateńczykami, przybywali do Aten. kolebki demokracji, gdzie znajdowali odpowiednie warunki do głoszenia swoich poglądów. Naj-dawniejszym wśród sofistów byt Protagoras (485? - 411?) z leżącej na wybrzeża Traqi Abdery. Wątpił on. aby można było poznać prawdę obogacb i wszechświacie (był więc według naszych współczesnych pojęć agnostykiem!, dlatego całą swoją uwagę skierował na sprawy człowieka. Z imieniem Protagorasa związane jest dawne twierdzenie, że „człowiek jest miarą wszystkich rzeczy, istniejących, że istnieją, i nieistniejących, że nie istnieją" (tłum. I. Kronska), które miało otwierać jeden z jego zaginionych traktatów.

Obok Protagorasa do pierwszej generacji sofistów należeli Gorgiasz z Leon-tinoj na Sycylii i Prodikos z wyspy Keos.

W czasie wojny peloponeskiej, a zwłaszcza w jej ostatniej fazie pojawia się nowe pokolenie sofistów, którzy z filozofów-nauczycieli przekształcają się w czynnych polityków. Reprezentantem tej generacji jest Kritiasz, jeden z głównych bohaterów przewrotu oligarchicznego z 404/403 r.

Sokrates (OK. 470-399). Sokrates ząjmował ważne miąjsce w życiu intelektualnym Aten w V w., a filozofia sokratejska miała decydujące znaczenie tak dla rozwoju całej filozofii greckiej, jak i myśli europejskiej. Nasza wiedza o jego życiu i poglądach jest jednak dosyć skromna. Sokrates sam bowiem niczego nie napisał, wychodząc z założenia, że prawdziwą wartość ma tylko bezpośredni kontakt

Sokrates

339