890543193

362

węglików przez nikiel i miedź. Z rozważań tych wynika, że składniki nie tworzące węglików, segregujące w kierunku kulek grafitu, mogą równoważyć wpływ składników węglikotwórczych na granicach komórek eutektycznych na hartowność żeliwa. Sytuacja taka sprzyja ujednorodnieniu przemiany austenitu w ausferryt W całej komórce eutektycznej. Zneutralizowana zostaje segregacja pierwiastków, a jednocześnie dochodzi do ujednolicenia własności zarówno w mikroobszarach, jak i w całej objętości odlewu żeliwnego.

Zmniejszenie grubości ścianek jest równoznaczne ze zwiększeniem szybkości krzepnięcia i stygnięcia odlewów, a tym samym wzrostem niejednorodności stężenia pierwiastków w żeliwie [2]. Jak wykazano jednak w pracy [19], wraz ze wzrostem grubości ścianek, maleje liczba kulek grafitu oraz ilość komórek eutektycznych w odlewie. Mniejsza ilość wydzieleń grafitowych sprzyja większej mikrosegregacji pierwiastków, a tym samym zmniejszeniu własności mechanicznych. Z kolei większa ilość wydzieleń przy większej szybkości krzepnięcia (mniejsza grubość ścianek) to mniejsza odległość między kulkami, a to sprzyja mniejszej różnicy w stężeniu pierwiastków w mikroobszarach. Dla mniejszej grubości ścianek odlewów stwierdzono również lepsze własności mechaniczne niż w wypadku odlewów krzepnących wolniej, charakteryzujących się mniejszą ilością kulek grafitu/mm².

3. PODSUMOWANIE

Zagadnienie żeliwa sferoidalnego hartowanego z przemianą izotermiczną było przedmiotem licznych badań na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Prace te nad tym niezwykle interesującym materiałem konstrukcyjnym rozpatrują jednak temat żeliwa ADI zazwyczaj w dość ograniczonych, zwykle wąskich obszarach (badania nad składem chemicznym, różnymi sposobami otrzymywania, itp.). Brakuje spojrzenia ogólnego, które całościowo i precyzyjnie ujmowałoby procesy wytwarzania oraz zagadnienia materiałowe ściśle związane z tym rodzajem żeliwa. Jakkolwiek niniejsza praca, ze względu na ograniczoną objętość również nie omawia wszystkich zagadnień, to jednak może być traktowana jako przyczynek do kompleksowego ujęcia tego niezwykle obszernego tematu.

LITERATURA

[1]    Podrzucki Cz.: „Żeliwo - struktura, właściwości, zastosowanie¹’, Wyd. ZG STOP, Tom I, Kraków 1991

[2]    Dymski St.: „Kształtowanie struktury i właściwości mechanicznych żeliwa sferoidalnego podczas izotermicznej przemiany bainityczncj”, Wyd. Uczelniane ATR, Bydgoszcz 1999

131 Darwish N., Elliot R.: “Austempering of Iow mangancsc ductile irons. Part 1. Processing window". Materiał Science and Technology, 1993, t.9, nr7, 572-5X6