43646

Prawem podmiotowym jest przyznana i zabezpieczona przez normy prawa cywilnego oraz wynikająca ze stosunku prawnego możność postępowania w określony sposób. Prawo podmiotowe składa się z zebranych uprawnień. Uprawnienie skonkretyzowane, skierowane do konkretnej osoby nazywamy roszczeniem. Prawa podmiotowe dzielimy na:

•    Bezwzględne - skierowane przeciwko wszystkim. Typowymi prawami bezwzględnymi są prawo własności, prawa osobiste, prawa rzeczowe, prawo do spadku, prawa na dobrach niematerialnych;

•    Względne - przysługujące tylko względem danej osoby, np. wierzytelności.

§6. Osobą fizyczną jest człowiek od momentu narodzenia do chwili śmierci. Pojęcie osoby fizycznej funkcjonuje tylko w zakresie prawa cywilnego.

Przez zdolność prawną należy rozumieć zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach cywilnoprawnych. Przysługuje każdemu człowiekowi od momentu urodzenia (zdolność prawną ma również dziecko poczęte, pod warunkiem, że urodzi się żywe. Do momentu uzyskania pełnoletniości dziecko jest reprezentowane przez prawnego opiekuna, ale to ono jest podmiotem stosunków prawnych.

Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych, w których osoba fizyczna działa za pomocą własnych oświadczeń woli. Zdolność do czynności prawnych powoduje, że na mocy oświadczenia powstaje, zmienia się lub kończy jakaś czynność prawna. Okresy zdolności prawnych:

1.    0 - 13 lat - osoby całkowicie ubezwłasnowolnione, z wyjątkiem drobnych bieżących spraw życia codziennego (pod warunkiem, że umowa została wykonana i nie powoduje rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych;

2.    13 - 18 lat - osoby częściowo ubezwłasnowolnione (z wyjątkiem kobiet zamężnych w wieku 16 lat). Osoby takie mogą gospodarować przedmiotami oddanymi do wyłącznego (swobodnego) użytku, mogą zawierać umowy dotyczące spraw życia codziennego i zawierać inne umowy za zgodą przedstawiciela ustawowego;

3.    >18 lat (z wyjątkiem osób ubezwłasnowolnionych) - osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych.

Czynność prawnie niezupełna to czynność prawna (umowa) wykonana przez osobę częściowo ubezwłasnowolnioną, która jest ważna od momentu jej zawarcia jeżeli post factum zostanie potwierdzona przez przedstawiciela ustawowego lub przez tą osobę w chwili uzyskania pełnoletniości.

Ubezwłasnowolnienie - ograniczenie lub odebranie zdolności do czynności prawnych na mocy orzeczenia sądu. Może być spowodowane chorobą psychiczną, nałogiem (takim jak pijaństwo czy narkomania) lub upośledzenie umysłowe. Do ubezwłasnowolnienia potrzebna jest opinia co najmniej dwóch niezależnych biegłych. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie sąd wyznacza opiekuna, częściowo - kuratora. Opiekun i kurator są w ustalonym przedstawicielami ustawowymi osób ubezwłasnowolnionych.