9372349333

98

iż gdyby żyd zadawalniał się drobnemi odsetkami, nie mógłby podołać swym wielorakim obowiązkom i opłatom.

Tosamo podkreśla też przywilej cesarza Karola V. 1541. Zdaje się jednak, iż w tym czasie chrześcijanie nie trzymali się ściśle zakazu prawa kanonicznego, bo z każdym dniem stają się częstsze skargi na lichwę chrześcijańską. (Vide: Friedrich Hertz: Anti-semitismus und Wissenschaft, Wien, 1904).

Tak zdarzają się wypadki, iż sprowadzają nawet żydów do tych miast, gdzie dotąd żydom był pobyt zakazany, celem obniżenia w ten sposób stopy procentowej, przez Lonkurencyę żydowskich bankierów.

Na lichwę chrześcian skarży się cały szereg wybitnych mężów owych czasów, a między nimi Luter.

Karol Lamprecht w swem dziele _mDeutsche Wirtschaftslehre im Mittelalter“ charakteryzuje stosunek ludności żydowskiej do możnych panów i władców.

„Der Jude gehórte mit Leib und Gut dem Landsherrn ; dieser konnte ihm de iure alles und jedes nehmen, nicht einmal ein gesichertes Erbfolgerecht war vorhanden. Dieser klaffende Riss zwischen materieller und rechtlicher Lagę musste zu hochst abnormen Erscheinungen fiih-ren Auf der einen Seite lag die Versuchung fur den Landesherrn unuberwiindlich nahe, die rei-chen oder reich werdenden Juden vermittels jahrlicher Prekarien oder Pachte legał zu brand-schatzen und diese Brandschatzung wohl gar zum integrierenden Bestandteile seiner Finanz-politik zu machen ; auf der anderen Seite musste sich der Jude daran gewóhnen, „va-ban-que‘ zu spielen, fiirs Leben herauszuschlagen was herauszuschlagen war. In dieser Emp-findung wurzelt wohl nicht zum geringsten Teil der Wuchersinn der Juden des spaten Mitte 1 alters.“

Przytoczone tu historyczne fakty i daty stanowić mają wyjaśnienie i dowód, iż li-