9574065426

Aby rozstrzygnąć skargę, komisja musiała ustalić, czy wolność wyznania gwarantuje prawo do spowodowania postępowania, gdy publikacja uraża wrażliwość jednostki lub grupy. Według komisji takiego uprawnienia nie da się wyprowadzić z art. 9. Żądanie wnioskodawcy nie mieści się zatem w przedmiotowym zakresie (rationc matcriac) konwencji. Taka konkluzja powoduje równocześnie, że niemożliwe staje się postawienie zarzutu dyskryminacji, czyli złamania art. 14. Ten przepis nie ma bowiem charakteru samodzielnego, lecz znajdzie zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy okoliczności sprawy należą do sfery objętej którymś z praw i wolności gwarantowanych w konwencji⁴¹. Decyzję o niedopuszczeniu skargi do rozpatrywania komisja podjęła jednomyślnie.

Sprawa Rushdiego dała impuls do kolejnej debaty na temat common law of blasphcmy. W jej tle były protesty muzułmanów, w tym mające formę agresywnych demonstracji i palenia egzemplarzy książki. 14 lutego 1989 roku ogłoszono wyrok śmierci na autora i jego wydawców, co zalecała fatwa wydana przez szyickiego imama R. Chomeiniego⁴². Zachęcała ona również do jak najszybszego wykonania wyroku, obiecując zabójcy Rushdiego, który sam zginie wypełniając misję, wstąpienie do raju⁴³. Jeśli natomiast zabójca przeżyłby, miał otrzymać nagrodę wysokości 2,5 miliona dolarów. W konsekwencji fatwy i wyroku Rushdie wycofał się z życia publicznego i został objęty rządową ochroną. Fatwy nigdy nie cofnięto, a w lutym 2005 ajatollah Chamenei, następca Chomeiniego, potwierdził jej aktualność. Ataki i zamieszki, jakie miały miejsce po publikacji Szatańskich wersetów, spowodowały śmierć 22 osób (w tym japońskiego i włoskiego tłumacza powieści), a wielu ludzi zostało rannych w wyniku rozruchów i zamachów fundamentalistów (między innymi podkładanie bomb pod wydawnictwa)⁴⁴. Szereg przywódców

⁴¹    Taka interpretacja art. 14, konsekwentnie stosowana do dzisiaj przez Trybunał, została po raz pierwszy użyta w postępowaniu zwanym Belgijską sprawą językową, skargi 1474/62, 1677/62, 1691/62, 1769/63, 1994/63 i 2126/64, wyrok z 23 lipca 1968 r., Series A. 6, par. 9.

⁴²    Kluczowy fragment fatwy brzmiał: „Informuję wszystkich oddanych muzułmanów na świecie, że autor książki pod tytułem Szatańskie wersety - która została złożona, wydrukowana i opublikowana w duchu walki z islamem, prorokiem i Koranem oraz ci, którzy w jakikolwiek sposób są związani z tą publikacją, którzy byli świadomi jej treści, są skazani na śmierć”.

⁴³    Dalsza część fatwy Chomeiniego nadanej przez irańskie radio brzmiała: „Wzywam wszystkich oddanych muzułmanów, by przeprowadzili jak najszybszą egzekucję tych ludzi, gdziekolwiek ich znajdą, aby już nikt nigdy nie ośmielił się obrażać świętości muzułmańskich. Jeśli ktoś zginie, wykonując to zadanie, stanie się męczennikiem”.

⁴⁴    Zob. L.W. Levy, Blasphemy. Yerbal Offense..., s. 554.

19