9574065487

206 POLIMERY 2005,50, nr 3

Rys. 2. Zmiany skurczu poprzecznego (Sp) całej populacji próbek POM wykonanych wg planu badań (por. tabela 2)

Fig. 2. Perpendicular shrinkage (Sp) changes ofall POM sam-ples inyestigated, prepared according to experiment design (see Table 2)

bek PS wykonanych wg planu badań (por. tabela 2)

Fig. 3. Perpendicular shrinkage (S_p) changes ofall PS samples inyestigated, prepared according to experiment design (see Table 2)

czu poprzecznego kilku wybranych próbek; przykład wykresu dotyczącego POM przedstawia rys. 4. Wypras-ki POM wykazują więc zmniejszenie wartości skurczu poprzecznego pomiędzy punktami pomiarowymi SP_1 i SP_3 odpowiednio z wartości 1,67 do 1,56 (czyli o 7 %), a wypraski PS pomimo trzykrotnie mniejszegoskurczu, wykazują jeszcze większą różnicę wartości S_p — ok. 14%.

Wyraźne różnice w wartościach skurczu poprzecznego w poszczególnych obszarach wyprasek świadczą o odmiennych warunkach ich zestalania, jakie występują podczas wypełniania gniazda formującego, fazy docisku oraz chłodzenia.

Zjawisko to jest jedną z niedoskonałości procesu przetwórstwa tworzyw polimerowych i wynika z charakteru zjawisk Teologicznych oraz cieplnych, jakie

Rys. 4. Zależność skurczu poprzecznego (S_p) wyprasek POM od miejsca pomiaru (n — numer kolejnej próbki z układu doświadczalnego 6 w tabeli 3)

Fig. 4. Perpendicular shrinkage (Sp) changes of POM mol-dings dependently on measurement point (SP_1, SP_2) (n — number ofsucceeding samplefrom experiment system No. 6 in Table 3) występują podczas przepływu i ochładzania tworzywa w formie. Ponadto, spadek ciśnienia wtryskiwanego tworzywa i ciśnienia docisku w procesie przepływu tworzywa powoduje różne zagęszczenie poszczególnych obszarów wypraski. Tam gdzie panuje wyższe ciśnienie, tam gęstość tworzywa jest większa i odwrotnie, czego efektem jest zróżnicowanie skurczu poprzecznego.

PODSUMOWANIE

Stwierdzono występowanie istotnych różnic pomiędzy zależnościami wielkości badanych od zmiennych parametrów wtryskiwania omawianych tworzyw. Zmiana masy oraz skurczu przetwórczego wyprasek krystalicznego POM zależy w dużym stopniu od ciśnienia docisku i w mniejszym stopniu od temperatury wtrysku. Natomiast w przypadku bezpostaciowego PS właściwości te zależą głównie od temperatury wtrysku oraz formy i w nieco mniejszym stopniu od ciśnienia docisku. Jednak w praktyce produkcyjnej w celu sterowania wartością skurczu oraz masy wypraski najkorzystniej jest zmieniać wartość ciśnienia docisku, jako parametru szybkozmiennego (możliwość zmiany z cyklu na cykl).

Ponadto zaobserwowano zmienność skurczu w poszczególnych obszarach wyprasek. Skurcz poprzeczny jest większy w miejscach bardziej oddalonych od prze-wężki niż bezpośrednio za nią. Przyczyną tego może być fakt występowania różnych wartości ciśnienia oraz temperatury tworzywa wzdłuż drogi jego przepływu