Romantyczny bohater ballad A. Mickiewicza.





"Ballady i romanse" stanowiÂÄ… romantyczny manifest twórczoÅ“ci Mickiewicza, jak równieÂż wiêkszoÅ“ci innych twórców polskich tej epoki; jest to zbiorek wierszowanych opowiadaÃÄ…, których fabuÂÅ‚a zaczerpniêta jest opowieÅ“ci ludowych; charakteryzujÂÄ… siê tematykÂÄ…, w której koncentrujÂÄ… siê na uczuciach bohaterów; zawierajÂÄ… zapis prostych i intuicyjnych praw moralnych stanowiÂÄ…cych podstawê postêpowania ludzi prostych; z kaÂżdej ballady wyciÂÄ…gnÂÄ…ÃÅš moÂżna jakieÅ“ wnioski, które mogÂÄ… byÃÅš nawet podane na koÃÄ…cu utworu;

Przejawia siê w nich romantyczna wizja Å“wiata; polega na odrzuceniu Å“wiatopoglÂÄ…du oÅ“wieceniowego, opierajÂÄ…cego na poznaniu rozumowym oraz pokazaniu Å“wiata jako obszaru wspóÂÅ‚istnienia realizmu i metafizyki, co wiÂÄ…Âże siê z filozoficznym rozumieniem bytu jako caÂÅ‚oÅ“ci, mieszczÂÄ…cej w sobie Âżycie ziemskie i pozaziemskie oraz czÂÅ‚owieka i naturê; ballady opierajÂÄ… siê na wierze w poznanie pozazmysÂÅ‚owe, intuicjê i wiarê oraz moÂżliwoÅ“ÃÅš kontaktu ze Å“wiatem duchów; do wszystkich tych celów Mickiewicz wykorzystywaÂÅ‚ naturê; poniewaÂż nie poddaje siê ona rozumowi i jego zasadom, oddziaÂÅ‚uje na czÂÅ‚owieka poprzez znaki i symbole oraz czêsto odsÂÅ‚ania przed nim swoje tajemnicze i groŸne wnêtrze; autor romantycznie nie ma jednak naÅ“ladowaÃÅš wielkich dzieÂÅ‚ natury i arcydzieÂÅ‚ przeszÂÅ‚oÅ“ci - sztuka ma wyraÂżaÃÅš uczucia i myÅ“li twórcy, dlatego teÂż musi byÃÅš on zwolniony z ograniczeÃÄ… stawianych przez klasyków literatury;

WaÂżnym elementem jest ludowoÅ“ÃÅš, wynikajÂÄ…ca z pochodzenia ballady, oraz zwyczaju romantycznego, jakim byÂÅ‚o czerpanie motywów z mitów i legend krÂÄ…ÂżÂÄ…cych wÅ“ród ludu; autorom chodziÂÅ‚o o poszukiwanie prawd Âżywych, takich które pochodzÂÄ… od natury, od matki-ziemi, która sama przecieÂż wymierza sprawiedliwoÅ“ÃÅš (tak sÂÄ…dziÂÅ‚ lud); chodziÂÅ‚o wiêc o pokazanie zaleÂżnoÅ“ci czÂÅ‚owieka od natury, która rzÂÄ…dzi jego Âżyciem (zwÂÅ‚aszcza na wsi); to wszystko powoduje, Âże prosty lud kieruje siê dokÂÅ‚adnie okreÅ“lonymi prawami moralnymi, a brak salonowego przystosowania powoduje brak skrêpowania i brak naginania praw Âżyciowych do potrzeby chwili; lud taki jest gotowy do poÅ“wiêceÃÄ… dla innego czÂÅ‚owieka;

Jest oczywiÅ“cie równieÂż tajemniczoÅ“ÃÅš: nie wiemy kiedy dziejÂÄ… siê podane wydarzenia, moÂżemy tylko siê tego domyÅ“laÃÅš (czasem moÂże to byÃÅš Å“redniowiecze); wydarzenia nie sÂÄ… czasem dostatecznie jasno opowiedziane lub wchodzÂÄ… w metafizykê, z zaÂÅ‚oÂżenia przecieÂż tajemniczÂÄ…;

Bohaterowie ballad sÂÄ… zwykle tragiczni: bÂÄ…dŸ nieszczêœliwie zakochani (jak Karusia w "RomantycznoÅ“ci", której ukochany umarÂÅ‚; w rozpaczy pragnie porozumieÃÅš siê z nim, widzi go jako ducha, ale tylko oczami umysÂÅ‚u; ludzie dookoÂÅ‚a nie widzÂÄ…c nic, dziwiÂÄ… siê jej i uwaÂżajÂÄ… jÂÄ… za obÂÅ‚ÂÄ…kanÂÄ… - zwÂÅ‚aszcza starzec z epoki oÅ“wiecenia, tylko podmiot liryczny przyznaje jej racjê), bÂÄ…dŸ to popeÂÅ‚nili jakÂÄ…Å“ zbrodniê ("Lilije" - opowieÅ“ÃÅš o pani, która po zdradzie mêÂża, postanawia zbiÃÅš go obawiajÂÄ…c siê okrutnej zemsty; jednak ciÂÄ…gÂÅ‚e wypytywania dzieci i braci mêÂża oraz bÂÅ‚ÂÄ…kajÂÄ…cy siê po domu nocami duch zmarÂÅ‚ego, powodujÂÄ… u niej rozstrój psychiczny, jako karê za zbrodniê; ostatecznie upiór mêÂża przychodzi po dusze obu braci, którzy oÅ“mielili siê prosiÃÅš paniÂÄ… o rêkê), lub nie mogÂÄ… uniknÂÄ…ÃÅš przeznaczenia ("ÅÅ‚witeŸ" - historia miasta, z którego wÂÅ‚adca Tuhan wyruszyÂÅ‚ na pomoc obleganym w Nowogrodzie przez wojska carskie, zostawiajÂÄ…c w mieÅ“cie tylko kobiety i starców; córka Tuhana, gdy miasto zaatakowaÂÅ‚y wojska rosyjskie, wyprosiÂÅ‚a u Boga Å“mierÃÅš i zemstê na wrogu; miasto Bóg zatopiÂÅ‚, a mieszkaÃÄ…ców zamieniÂÅ‚ w kwiaty, które, gdy ÂżoÂÅ‚dacy zaczêli zrywaÃÅš, zabiÂÅ‚y ich);

ZnamiennÂÄ… cechÂÄ… wszystkich postaci wystêpujÂÄ…cych w balladach jest ich wiara w Boga, którÂÄ… kierujÂÄ… siê w Âżyciu, bÂÄ…dŸ szukajÂÄ… u tej osoby pomocy; sÂÄ… teÂż wyobcowani ze Å“wiata, który ich nie rozumie; targajÂÄ… nimi sprzeczne uczucia