9588049142

Detektor CMS - szuka nowych, nieznanych cząstek materii. Z żelaza użytego do Jego budowy można byłoby zrobić kopię wieży Elfla

NIEMCl

CERN

SZWAJCARIA

Detektor ALICE - studiuje zderzenia Jonów złota, czyli małe Wielkie Wybucl

uch

Mniejsze akceleratory, które wstępnie rozpędzają protony I wpuszczają Je do tunelu LHC

Detektor ATLAS - szuka Detektor LHCb -szuka różnic bozonu Hlggsa    między materią I antymaterią

I maleńkich czarnych dziur

Rysunek 1: Schemat laboratorium CERN; prędkość protonów w wiązce LHC wynosi 0,999999991c = (1 - 9 • 10"⁹)c.

prowadzać fuzję lekkich jąder; rys. 3. Koszt przedsięwzięcia znacznie większy od środków finansowych przeznaczonych na zbudowanie i uruchomienie LHC.

Twórcze myślenie i wnioskowanie indukcyjne stanowią główną domenę fizyki teoretycznej¹ i odgrywają najistotniejszą rolę w procesie opracowywania wyników obserwacji i pomiarów. Fizyk-teoretyk (ale nie tylko) poszukuje prawidłowości ukrytych w danych doświadczalnych, formułuje na ich podstawie wnioski, hipotezy, uogólnienia, nowe pojęcia i idee, modele i teorie, prawa i zasady. Teorie fizyczne nie są li tylko prostą konsekwencją obserwacji i doświadczeń choć są wynikiem dążenia do ich wyjaśnienia, zracjonalizowania lub uporządkowania. Wyniki doświadczeń mogą inspirować formułowanie teorii fizycznych, które są następnie akceptowane lub nie w oparciu o obserwacje i eksperymenty².

3

1

W tym kontekście laureat nagrody Nobla Leon Lederman napisał: Niewątpliwie teoretykom nieza-slużenie przypisuje się część zasług za dokonanie pewnych odkryć. Sekwencję „teoretyk, eksperymentator, odkrycie” porównywano czasem do sekwencji „farmer, Świnia, trufle”. Farmer prowadzi świnię w okolice, gdzie być może rosną trufle. Świnia wytrwale ich szuka, wreszcie znajduje, a gdy zamierza je pożreć, farmer zabiera je dla siebie.

2

W naukach przyrodniczych akceptowane są teorie falsyfikowalne, tj. takie których przewidywania i wnioski można eksperymentalnie obalić, tj. wskazać na ich fałszywość. Mówimy wówczas, że dana teoria (model) została sfalsyfikowana. Jest to podejście o ograniczonym zakresie stosowalności z uwagi na to, że wyniki pomiarów są obarczone niepewnościami pomiarowymi. W tym sensie absolutnie