skanuj0279 (4)

nia zmęczeniowe, a objawiają się również w postaci odprysków cząstek materiału.

Odkształcenie plastyczne polega na zmianie kształtu zęba pod wpływem znacznych obciążeń, przy czym odkształcenia tego typu występują głównie w zębach nie utwardzonych. Do odkształceń plastycznych zalicza się tzw. nawalcowanie uderzeniowe, marszczenie oraz bruzdowanie.

Złamanie zmęczeniowe jest to najczęstsza postać złamania, wynikająca z cyklicznie zmiennych naprężeń, przekraczających dopuszczalną granicę. Istnieje wiele przyczyn wywołujących złamanie zmęczeniowe, m.in. przeciążenia, działanie karbu, wady powierzchniowe i wymienione wyżej wgłębienia zmęczeniowe.

Podane krótkie charakterystyki niektórych przyczyn zużycia i uszkodzeń zębów są oparte na normie PN-91/M-88506.

Obliczanie wytrzymałości uzębień. Wiadomości wstępne. Wymienione przyczyny zużycia i uszkodzeń zębów nie wyczerpują wszystkich przypadków zmniejszenia prawidłowości współpracy zębów. W niektórych rodzajach przekładni może zachodzić np. miejscowe podniesienie temperatury, powodujące odpuszczenie powierzchniowe zęba; konieczne są wówczas obliczenia na rozgrzewanie. Innym czynnikiem wpływającym na pogorszenie pracy przekładni są skutki obciążeń dynamicznych.

Trudność ścisłego określenia warunków powstania zniszczeń i ich wpływu na wytrzymałość zębów powoduje, że obliczanie wytrzymałości uzębień może być dokonywane według różnych metod. Z podanych wyjaśnień wynika, że głównymi przyczynami zniszczeń zębów są naprężenia zginające u podstawy zęba i nadmierne naciski na boczną powierzchnię zęba. Dlatego najczęściej stosuje się:

•    obliczanie zębów z warunku na zginanie,

•    sprawdzanie nacisków powierzchniowych na bocznej powierzchni zębów.

W obliczeniach tych uwzględnia się także wpływ obciążeń dynamicznych na pracę uzębień.

Obliczanie zębów na zginanie. Na rysunku 11.15 przedstawiono układ sił działających na ząb. Nacisk zębów koła czynnego na zęby koła biernego jest wywołany siłą międzyzębną F_z, działającą w punkcie przyporu i normalną do powierzchni styku zębów.

Siła F_z wywołuje największe naprężenia zginające w zębie wówczas, gdy działa na jego wierzchołek. Rzeczywisty kierunek działania siły F_z różni się nieco od podanego na rysunku 11.15, ale zastosowanie tego założenia upraszczającego powoduje niewielki błąd obliczeniowy, tym mniejszy, im większa jest liczba zębów w danym kole. Przyjmuje się więc, że siła obwodowa F wynosi

F = F_z- cos a₀    (11.39)

Siła obwodowa F stanowi podstawę do obliczeń i jest wyznaczana z przenoszonego momentu obrotowego.

279