984501761

również wszelkie postacie i treści, pod którymi Elohim objawiał się w myślach i działaniu (I-II, 344).

Narrator określa szatana dwoma imionami: Nieczysty i Pełzający. Oba nawiązują do przekazu biblijnego. Pierwsze ma swoje nowotestamentalne pochodzenie. Wszyscy synoptycy stosują tę nazwę na określenie demona⁷⁵. Imię Pełzający przywołuje natomiast Księgę Rodzaju, gdzie mowa jest o wężu - szatanie, który ponosząc karę za to, iż stał się powodem grzechu Adama i Ewy, usłyszał skazujący wyrok: „Na brzuchu będziesz się czołgał”. Wyrażenie to jest metaforycznym określeniem upokorzenia, na które został skazany demon pychy⁷⁶. Imię stanowi element decydujący w walce szatana z Bogiem. Zły duch rozpoczyna ją w przekonaniu, iż ma większe szanse w^rygranej. Ma świadomość, że Jezus jest Bogiem, lecz zna też tajemnicę jego człowieczeństwa:

[...] jest naprawdę Człowiekiem, [...) jest więc mimo wszystko w gorszym położeniu niż Pełzający Warto spróbować. Byleby tylko znaleźć właściwie imię, imię unicestwiające Człowieczeństwo w Nieskończonym lub Nieskończonego w Człowieczeństwie! (I-II, 343).

Na uwagę zasługują sformułowania „Człowieczeństwo w Nieskończonym” i „Nieskończony w Człowieczeństwie”, wskazujące na jedność dwóch natur w jednej osobie Jezusa. Mowa pozornie zależna odsłania szatana jako kogoś, kto nie dopuszcza nawet do siebie myśli, że Jcszua ben Josef nie będzie chciał z nim walczyć, posługując się biblijnymi wersetami, jak to się odbyło w^r poprzednim starciu⁷⁷. Przekonany jest, że dogłębnie przejrzał tajemnicę Jezusa i może bez obaw^ry przed przegraną rozpo-

^7? Np. Mt 12, 43; Mk 5, 8; Lk 4, 33. W Starym Testamencie najczęściej termin ten odnosi się do nieczystości rytualnej. Tylko w Księdze Zachariasza pojawia się określenie nieczysty w odniesieniu do złego duchu (Zach 13, 12).

⁷⁶    Rodź 3, 14. O teologicznej wymowie tego fragmentu pisze M. P e t e r, Prehistoria biblijna; Poznań 1994, s. 53-54.

⁷⁷    Pierwszemu spotkaniu z szatanem poświęcony jest rozdział Kuszenie na pustyni (I-II, s. 215-221) odpowiadający tekstom synoptyków: Mt 4, 1-11; Mk 1, 12; Lk 4, 1-13.

136