Fałszywe zeznania (art. 233 kk)
§ 1. Kio, składając zeznanie mające służyć za dowód u* postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
§ 3. Nie podlega karze, kto. nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, składa fałszywe zeznanie z obawy przed odpowiedzialnością karną groZącą jemu samemu lub jego najbliższym.
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię lub tłumaczenie mające sbiZyć za dowód w postępowaniu określonym w j I, podlega karze pozbawienia wolności do lal 3.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1) fałszywe zeznanie, opinia lub thimaczenie dotyczy okoliczności nie mogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
§ 6. Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustany przewiduje możliwość odebrania oświadczenia nod rworem odnowiedzjalnosa karnej.
• Przedmiot ochrony: prawidłowość wykonania wymiaru sprawiedliwości i wiarygodność ustaleń w postępowaniu (przedmiot ochrony definiuje status pokrzywdzonego, za tym idą uprawnienia procesowe).
• Strona przedmiotowa, znamiona:
o Kto?
■ Osoba, której przysługuje status świadka (bo „zeznania”)
* Biegły, specjalista
■ Osoba składająca oświadczenie
■ A oskarżony? On przecież składa ..wyjaśnienia”. Jest koncepcja kontratypu pozaustawowego. że powinien być usprawiedliwiony do składania fałszywych zeznań. Bo „prawo do obrony”:
• Wąski zakres tego prawa: zakres prawa do nieoskarżania samego siebie musi być interpretowany w świetle art. 183 § 1 kpk3 - pouczenie osoby składającej depozycje o prawie odmowy' na pytanie gdyby to naraziło tę osobę, lub jej najbliższą na odpow iedzialność kamą;
• Szeroki zakres (dominujący pogląd): bezkarność składania fałszywych zeznań dotyczących okoliczności mogących dotyczyć odpowiedzialności karnej, więc nie może odpowiadać świadek w postępowaniu przygotowawczym, gdy wobec niego to by wskazało na niego, jako sprawcę danego przestępstwa. Konsekwencje szerokiej koncepcji: jeśli na dalszym etapie postępowania osoba składa depozycje, które mogą spowodować jej odpowiedzialność, to nie ponosi odpowiedzialności z art. 233 kk.
• Kolizja dóbr - prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a prawo do obrony oskarżonego. Pierwszeństwo ma prawo do obrony. [A w Anglii np. nie wolno oskarżonemu kłamać w swojej obronie.]
• Orzeczenie. Kiedy jest zatajenie prawdy? Gdy osoba przesłuchiwana przemilcza okoliczności, lub jawnie zaprzecza okolicznościom, które istniały. Nie ma takiej sytuacji, gdy osoba odmaw ia odpow iedzi na pytania.
• Art. 233 § 6 kk - odpowiedzialność konkretnej osoby za składanie fałszywego ośw iadczenia. Tylko wtedy może ponosić odpow iedzialność, jeśli złożyła fałszy w e ośw iadczenie jeżeli:
a) Została pouczona, że za składanie fałszywych zeznań grozi jej odpow iedzialność kama;
b) Pouczenie ma swoje korzenie w ustawie.
• To, że ktoś składał fałszywe zeznania w jakimkolw iek postępowaniu nie może przekreślać tego, że w innym postępowaniu zeznaje prawdę.
• Odpowiadającego na pytania należy' pouczyć (art. 233 § 3 kk) brak pouczenia wyłącza odpow iedzialność
• Strona podmiotowa
o Zamiar bezpośredni i ewentualny
• Art. 233 kk może być w zbiegu z art. 234 i art. 236 kk, wątpliwości są co do art. 238 kk.
3 Art 183 kpk
§ I. Świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeże li udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.