9621686387

Układ fonematów w zgłosce. 95

charakterze grupy rozstrzyga wówczas fonemat przedostatni, np. stfozyć (stworzyć), zdooić, stsęg (strzęp), zgźyt (zgrzyt).

Uwaga. Ta ogółna zasada nie stosuje się do fonematów vi m n ń l l r, bo fonematy te pod względem dźwięczności są, jak wiadomo (ob. § 46), neutralne, nie zawierając w swej tre* ści ani przedstawienia dźwięczności, ani przedstawienia bezdźwięczności.

b) Ze względu na drugą podstawową cechę przedstawieniową fonematów spółgłoskowych, t. j. ze względu ua ich miękkość lub twardość fonologiczne grupy spółgłoskowe mogą być niejednolite, ale wynikające z tej ogólnej zasady możliwości są ograniczone pewnemi wyłączającemi zwj^czajami, mianowicie:

a) fonematy miękkich spółgło-ek wargowych, wargo wo-zębowych i tylnojęzykowych występują tylko na końcu fonolo-gh-znych grup spółgłoskowych przed fonematem samogłoskowym; w środicu i na początku fonołogicznych grup spółgłoskowych występują tylko twarde fonematy tych spółgłosek, łącząc się z fonematami spółgłosek zarówno twardych, jak miękkich, np. f pańdfe, tsp'ot, gzb\t, isk^rka; p/fać (plwać), kp'ic, yp*ó.

[j) fonematy 6 § łączą się tylko z fonematami spółgłosek wargowych, wargowo-zębowych i tylno-językowych, np. ćpać, pęk (dźwięk), pac, (dźgać).

Y) fonematy s z łączą się tylko z fonematami spółgłosek twardych, a z pośród miękkich tylko z fonematami spółgłosek tylnojęzykowych i, w zależności od pewnych pozycyj morfologicznych, także z fonematami spółgłosek wargowych i wargowo-zębowych, mianowicie, na granicy części wyrazów złożonych, np. skala, zganić, stav, zdoła, spaltć, zvoś>ć; iskierka, zg'Ak\ sp'ić śę, sp/ętsyć, zb'erać, zó-rać; ale spać Uśpi, śp'^syć śę (obok sp’esyć — s-pierzyć ‘uczynić pieszym’), śgbło, źb'ik w środku wyrazów prostych.

Uwaga. Jeżeli w wypadkach takich, jak vyspa ji vysp'e (a nie vyśp'e), izba // izb'e (a nie iźb'e) zjawia się przed p' b' w środku morfematu nie ś ź, lecz s z, to jest to wynikiem