Schaeffler Filozofia Religii

noezy i- noematy posiadają charakter religijny, rozstrzyga się w zdolności do przypominającej i jednocześnie wyrażającej nadzieję doksologii.

E) WSKAZÓWKI METODYCZNE DLA FENOMENOLOGII RELIGII

W tym, co zostało powiedziane wyżej, napomknięto jednocześnie, w jaki sposób można sprostać takiemu sformułowaniu programu, na który odważono się przy końcu przeglądu porównawczego. Metody tak jak zostały rozwinięte przez transcendentalnie skon-cypowaną filozoficzną naukę o Bogu, w zastosowaniu do przykładów, których specyficzny rodzaj religijny może być wypracowany przez analizę, języka religijnego, oferują postulaty pracy wokół tych tematów, które stawia sobie fenomenologia religii. Transcendentalna hermeneutyka języka religijnego, zwłaszcza doksologicznego języka opowiadań, pozwala dokładnie określić specyficzny stosunek religijnych noez i noematów. Widać to wyraźnie w najważniejszym z przypadków zastosowania: w fenomenologicznej interpretacji hierofańii.

Do strukturalnych swoistości hierofańii należy fakt, iż jest ona w charakterystyczny sposób ekskluzywnie indywidualna i jednocześnie - uniwersalna. Gdy jawi się świętość, wówczas „chyli się przed nią świat” (ekskluzywność). A tej specyfice religijnego noematu odpowiada religijna noeza: akt religijny jest zawsze najpierw „umarciem dla świata”, by „żyć tylko dla Boga”. Następnie, zajaśnienie świętości nie jest nigdy wyjątkiem w regule, lecz zawsze jest w swym rodzaju jednorazowe i nieporównywalne (indywidualność). Odpowiada temu po stronie religijnej noezy fakt, że akt religijny zawsze wykonywany jest w ten sposób, iż w momencie tym skupia się cala egzystencja człowieka: owo „teraz” aktu religijnego nie jest ogniwem w czasowym łańcuchu życia, lecz jednorazową, cenną godziną, przed którą uchyla się czas.

Jednakże pomimo tej ekskluzywności i indywidualności w za-błyśnięciu boskiego światła dokonuje się jednocześnie nowe zrozumienie całokształtu życia i świata, tak iż człowiek religijny ma wrażenie, że dopiero teraz, wszystko co istnieje, odsłoniło się przed nim w swej prawdziwej istocie (uniwersalność). Ten sposób przedstawiania świętości odpowiada po stronie aktu religijnego faktowi, że włącza on całą rzeczywistość w spotkanie ze wschodzącą świętością: „Niebiosa głoszą chwałę Boga, dzieło rąk Jego nieboskłon obwieszcza” (Ps 19,2).

hierofańii, taki związek jej ekskluzywno-indywi

dualnego i wszechogarniająco-inkluzywnego charakteru stają się zrozumiałe poprzez rozważanie filozoficzno-transcendentalne. Jeśli zajaśnieje to światło, które zasadniczo zmienia warunki doświadczania rzeczywistości świata, wówczas w doświadczanym dotychczas przedmiotowo lub uporządkowanym apriorycznie świecie nie: ma nic, co mogłoby owo zjawisko hierofańii wyjaśnić i uczynić^ je zrozumiałym. Dlatego dla człowieka religijnego, w momencie; hierofańii „świat umarł, a on umiera dla świata”. Podobnie teżj nie ma nic w świecie ani też w „starym świecie” (w dotychczasowym całokształcie doświadczeń), ani też w „nowym świecie” (w nowym kontekście rozumienia), co dla człowieka religijnego nie odzwierciedlałoby tego światła nowo wschodzącej świętości. Właśnie dlatego, że doświadczenie religijne posiada charakter transcendentalny, jest ono jednocześnie ekskluzywno-indywidual-ne i inkluzywno-uniwersalne.

Również z filozoficzno-transcendentalnych rozważań na temat dialektykirozumu, zwłaszcza w jego użyciu praktycznym i z wglądu w różnice między myślami rozumu i postulatami nadziei wynikają wskazówki metodyczne dla fenomenologii religii. Wskazówki te dotyczą zwłaszcza niebezpieczeństwa, że rozważanie fenomenologiczne rozmija się ze specyficznie historycznym charakterem religii. Ponieważ prawo fenomenologiczne, według którego akty i przedmioty intendencyjne dokładnie sobie odpowiadają, z łatwością zbliża się do mniemania, że stosunek między religijną noezą i religijnym noematem wolny jest od napięć, tak iż nie ma żadnego powodu, by akty te zmieniać strukturalnie, a tym samym przedmiotów tych doświadczać w zmieniony sposób. Fenomenologiczne Wesensschau (poznanie istotowe) _: prowadzi wówczas w przeciwieństwie, do wglądu w „odwieczne prawa istotowe religijności”, a fenomenolog może wnieść roszczenie, by przy występujących zakłóceniach aktu religijnego albo przy nieostrościach w sposobie podawania przedmiotów religijnych powołać religię z jej stanu „nieistoty” do stanu jej „prawdziwej istoty”. „Powrót

187