9621686647

174 Zmiany foncmatow spółgłoskowych.

naprzykład, w takich wyrazach, jak chłopiec // chłopczyk, kolecll kolczyk pod wpływem tego, że’c zjawia się w wyrazie podstawowym, a c w wyrazie pochodnym, wydaje się, że c jest dźwiękiem pierwotnym, a c jest tylko wtórnem jego przeobrażeniem. Gdy jednak spojrzymy na zjawisko ze stanowiska historycznego, okaże się, że obie wymieniające się spółgłoski są wtórne, bo obie się rozwinęły z pierwotnego k\ tylko że c z pochodzenia swego jest wcześniejsze, bo powstało w pierwszej epoce prasłowiańskiego zmiękczenia, a c jest wynikiem drugiego, a więc późniejszego prasłowiańskiego zmiękczenia. W historycznym rozwoju prajęzyka słowiańskiego była epoka, w której obok *7olpbdko > polsk. chłopczyk mówiono *yplpbk'b, a dopiero później przyszedł okres, kiedy w następstwie drugiego zmiękczenia powstała postać *yolpbCb > polsk. chłopiec. Tak samo w ustosunkowaniu postaci dźwiękowych, właściwych takim formom, jak chłopiec // chłopcze, goniec/j gończe pod wpływem tego, że c występuje w większości tematów przypadkowych, a w szczególności w mianowniku, wydaje się, że w stosunku do c jest ono głoską pierwotną; tymczasem historja wskazuje, że obie te głoski są pochodzenia wtórnego, obie rozwinęły się z k\ przyczem c powstało wcześniej, niż c; była epoka, w której używano postaci *yolpbce > polsk. chłopcze obok *yolpbkz>, które dopiero w drugiej epoce prasłowiańskiego zmiękczenia rozwinęło się w *yolpbCb > polsk. chłopiec.

Trzecie zmiękczenie spółgłosek tylnojęzykowych nastąpiło już na gruncie wyosobnionego języka polskiego, przyczem objęło tylko samogłoski zwarte k g. Trzecie zmiękczenie . spółgłosek k g następowało przed e, które się rozwinęło z 3 mocnego. Np. kiedy (obok gdy z zanikiem ■&), giezłećzko (obok gzło)\ tok samo w formach analogicznych deklinacji: hukiem, rogiem (obok synem, domem, wierzchem). Pozycja przed e < i> wpływała na zmiękczenie tylko w obrębie spółgłosek k g, inne spółgłoski, nie wyłączając tylnojęzykowego */, w ta-kiem położeniu, jak wskazują przytoczone zestawienia, zmiękczeniu nie uległy.