9679385017

28 Wojciech Adamczyk

✓ _

sną gazetę na rynku prasowym Państwa Środka wydał w 1815 roku angielski misjonarz Robert Morrison, dając tym samym początek wielu przedsięwzięciom zagranicznych wydawców (szacuje się, że w ciągu pięćdziesięciu lat od, 1840 roku, ukazało się ponad 300 tytułów stworzonych przez obcy kapitał)⁶.

Tamte doświadczenia wykorzystali właściciele wielkich koncernów medialnych w drugiej połowie XX wieku. Jeden z największych współczesnych magnatów prasowych, właściciel News Corporation Ltd. - Rupert Murdoch, już w 1963 roku rozpoczął podbój chińskiego rynku mediów. Jego pierwszym przedsięwzięciem był zakup gazety w Hongkongu. W 1986 roku nabył on 50% udziałów w jednej z najbardziej dochodowych gazet świata, wydawanej również w Hongkongu, „South China Post”⁷. Od początku lat dziewięćdziesiątych XX stulecia uwaga wielkich koncernów medialnych skoncentrowała się na rynku telewizyjnym, który generuje największe zyski z reklam i stwarza najlepsze możliwości dotarcia do najdalszych zakątków tego rozległego terytorialnie państwa. Poza mediami należącymi do News Corp., w opanowaniu chińskiego rynku uczestniczyły również inne światowe korporacje: AOL Time Warner (CNN, ESPN), Viacom (MTV Asia), Disney Corporation i Bertelsmann.

Inwestycje obcego kapitału w przedsięwzięcia medialne były prowadzone w bardzo trudnych politycznych i ekonomicznych warunkach. Choć chiński system prasowy podlegał transformacji od końca lat siedemdziesiątych, to scentralizowany sposób rządzenia państwem przez Chińską Partię Komunistyczną wymagał żmudnych zabiegów o uzyskanie zgody przywódców narodowych na zmiany strukturalne, zwłaszcza w sektorze mediów audiowizualnych. Istotne znaczenie miały zapewnienia o braku ukrytych intencji i zagrożenia ze strony zachodnich magnatów medialnych. Yang Weignang, wiceminister ds. radia, filmu i telewizji i jednocześnie dyrektor generalny China Central Television (CCTV), w jednej z wypowiedzi stwierdził, że chińskie władze obawiają się „skali rażenia” nowych mediów, w szczególności telewizji satelitarnej. Jego zdaniem, USA i inne kraje Zachodu mogą dążyć do dezintegracji Chin przy użyciu transgranicz-nych środków transmisji, podobnie jak postąpiono wcześniej w przypadku ZSRR i państw Europy Środkowo-Wschodniej⁸.

Pierwszym zwiastunem zmian w sektorze telewizji była rosnąca rola reklam, które począwszy od 1979 roku stały się głównym źródłem dochodu nadawców.

L.    Yan, China..., jw.; większość periodyków z tej liczby była wydawana w Szanghaju w języku chińskim - „Shanghai Xinbao” („Wiadomości Szanghajskie”), „Wanguo Gongbao” („Przegląd Międzynarodowy”), „Min Bao” („Dziennik Narodu”). Zdaniem Liqun Yan może to świadczyć o bardzo wcześnie podjętych próbach wykorzystania mediów przez zachodnie rządy do kontroli i wpływu na Chińczyków.

M.    Kunczik, Media Gianls. Ownership Concenlralion and Globalisation, Bonn 1997, s. 116.

⁸ Crippling Govemmenl Information Conlrol in China: The Role of New Media Technologies, www.wacc.org.uk (2/1997).