9679385364

Wnioski. Pierwotne przesłanki stosowania jednolitego toku przygotowania do leczenia operacyjnego skolioz mającego przynieść poprawę elastyczności skrzywienia oraz wydolności ogólnej w grupie I nie zostały potwierdzone w badaniach porównawczych z grupą II. Stosowanie rehabilitacji pooperacyjnej we wczesnej fazie do 6 m-cy ograniczone jest do ćwiczeń izometrycznych i oddechowych, a od 6-12 m-cy rozszerzone o pływanie lub ćwiczenia symetryczne prowadzone w pozycjach niskich.

Skolioza dorosłych - nadal nierozwiązany problem terapeutyczny

Jacek Kaczmarczyk', Andrzej Nowakowski²

¹ Lubuski Ośrodek Rehabilitacyjno Ortopedyczny, Świebodzin

² Klinika Chirurgii Kręgosłupa, Ortopedii Onkologicznej i Traumatologii, Uniwersytet Medyczny, Poznań

Skolioza dorosłych (dwie kategorie chorych):

1. Początek przed osiągnięciem dojrzałości kostnej (preexistent scoliosis)

2. Skolioza De Novo - rozwija się w wyniku zmian zwyrodnieniowych i osteoporozy (degenerative scoliosis) (spondylolisteza, asymetria wyrostków stawowych, anomalie wrodzone, urazy, proces zapalny, nierówności kończyn)

Preexistent scoliosis (skolioza idiopatyczna): z towarzyszącym bólem, progresja skrzywienia (rotacja, tor-sja kręgów), deformacja kosmetyczna, ograniczenie wydolności oddechowej, problemy neurologiczne i oddechowo-krążeniowe w skrzywieniach > 90° i 100°

Skolioza zwyrodnieniowa (De Novo): najczęściej zlokalizowana w części lędźwiowej kręgosłupa, związana z mechaniczną niewydolnością kręgosłupa (ból krzyża) z lub bez objawów neurologicznych (chromanie neurogenne/ radikulopatia).

Niespecyficzne objawy kliniczne (ból krzyża i stenoza kręgowa) np. brak ulgi w bólu podczas siadania związany z „zapadaniem” się kręgosłupa (spinał collapse) na skutek: zmian zwyrodnieniowych krążka, osteoporozy, zwyrodnienia powierzchni stawowych, deformacji rotacyjnej kręgów, (spinał collapse) zwyrodnienie krążka, rzeczywista stenoza centralna (ból korzeniowy bardziej powszechny - ból kończyny), transpozycja i deformacja rotacyjna kręgów (dekompensacja kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej), względna stenoza (ból mechaniczny krzyża).

Objawy kliniczne: raczej niespecyficzne ból nasila się stopniowo (krzyża i kończyny) najczęściej występuje łącznie po obu stronach skrzywienia (strona wklęsła?) trakcja i przemieszczenie po stronie wypukłej skrzywienia, szeroka gama objawów od obiektywnych ubytków neurologicznych odpowiadających zaangażowanym korzeniom nn. do osłabienia i braku czucia w strefie lędźwiowo-krzyżowej, objawy nadmiernego napięcia nerwów (tension signs) nie mają miejsca lub występują tylko w niewielkim stopniu.

Badania obrazowe: Rtg (obraz deformacji skoliozy i patologii procesu zwyrodnieniowego).

Wskazania operacyjne: Myelogram + TK, MR w mniej poważnych deformacjach, TK + MR komputerowa „nawigacja” śródoperacyjna (CAOS Computer assisted orthopedic surgery), czas rzeczywisty - ocena i wgląd śród-operacyjny.

Leczenie zachowawcze: NLPZ, edukacja chorego podparcie części lędźwiowej (rzadko gorset).

Leczenie operacyjne: 1. procedura dekompresji jako wyłączna - nadal wykonywana, stale utrzymujący się ból, progresja „zapadania” się kręgosłupa, zaostrzenie objawów neurologicznych, 2. dekompresja + korekcja deformacji + stabilizacja wielosegmentowa + spondylodeza.