9693892719

innych tekstów kultury. Określa również sposoby ich poznawania, wyróżniając w tym względzie trzy odrębne jakościowo drogi postępowania dydaktycznego. Zwraca najpierw uwagę na rolę słuchania utworów i wyrazistego ich czytania oraz na wartość cichego czytania tekstów ze zrozumieniem jako technik torujących drogę przeżyciu literackiemu i rozumieniu utworów. Wskazuje następnie na znaczenie podejścia analitycznego w toku obcowania lekcyjnego z utworem. Zaznacza również bardzo ważną drogę kontaktu z działem opartą na twórczym działaniu ucznia. Takie podejście może torować drogę rozumieniu utworu, jest też bardziej od innych dostosowane do aktualnej sytuacji literatury w świecie opanowanym przez elektroniczne środki przekazu treści kulturowych.

Dział programu zatytułowany „Wiadomości o literaturze i kulturze” wymaga szczególnie uważnej lektury ze strony nauczyciela, ma bowiem istotne znaczenie dla wyboru metod pracy lekcyjnej.

W klasach IV i V przygotowujemy do rozumienia zjawisk i wykształcenia pojęć literackich, które zostaną wprowadzone w klasach następnych. Nie będziemy tej wiedzy jeszcze systematyzować. Dopiero w klasie VI grupuje się i podsumowuje wiadomości dotyczące epiki, w klasie VII — utworów dramatycznych, w klasie VIII — uzupełnia się wiadomości o utworach lirycznych. W ten sposób porządkuje się wiadomości z zakresu poetyki opisowej na przykładach utworów możliwych do pełnego odbioru w poszczególnych latach nauki. Na tym poziomie kształcenia literackiego elementy wiedzy teoretycznoliterackiej powinny być traktowane funkcjonalnie. Nie chodzi tu o wyliczanie i definiowanie przez uczniów terminów teoretycznych, ale o rozumienie ich przydatności w wielostronnej analizie dzieła. Wprowadzając poszczególne pojęcia, np. z zakresu budowy utworu, należy dbać o ich właściwe rozumienie przez uczniów, wyrabiać w uczniach umiejętność celowego posługiwania się nimi przy próbie opisu dzieła, przy formułowaniu własnych refleksji i sądów.

Nauczanie literatury w szkole podstawowej ma na celu przygotowanie ucznia do odbioru dzieła literackiego. Sprzyjać temu będzie zdobywanie określonych wiadomości o dziele literackim oraz kształcenie umiejętności jego analizy poprzez wielokrotne stosowanie różnorodnych ćwiczeń, m. in. z zakresu budowy świata przedstawionego utworu literackiego, wersyfikacji i stylistyki, rodzajów i gatunków, społecznego kontekstu i funkcji utworu.

Treści kształcenia kulturalnego wspierają kształcenie literackie. Zostały one wprowadzone m.in. przez teatralne, filmowe, telewizyjne i radiowe adaptacje dzieł literackich oraz widowiska i audycje związane z problematyką utworów skupianych w kręgach tematycznych. Umożliwia to uczniowi zrozumienie artystycznej odrębności oraz pozaartystycznych funkcji wymienionych zjawisk kultury, stwarza możliwości rozbudzania wrażliwości estetycznej ucznia, przygotowania do świadomego i aktywnego odbioru widowisk teatralnych, telewizyjnych, filmów i audycji radiowych, sprzyja pracy twórczej uczniów w tej dziedzinie.

W szkole podstawowej zagadnienia teatralne mają    podobnie jak w kształ

ceniu literackim — charakter propedeutyczny. Chodzi tu o zwrócenie uwagi uczniów na różne rodzaje widowisk teatralnych, na podobieństwa i różnice między widowiskami (np. między widowiskami teatru aktorskiego a widowiska-

53