64143

Cele i funkcje mediacji

Cele i funkcje mediacji bywają określane niejednolicie. Sposób ich formułowania w dużej mierze zależy od tego, za jakim modelem mediacji (facylitatywnym, ewaluatywnym, transformującym itd.£61) opowiada się dany autor. Mimo że niektórzy zwolennicy „mediacji transformującej” oraz „mediacji zorientowanej na komunikację” przeciwstawiają je „mediacji zorientowanej na ugodę”, wydaje się, że to właśnie zawarcie ugody rozumiane szeroko, jako zapobieżenie powstaniu albo rozwiązanie sporu, należy traktować jako podstawowy cel mediacji. Istotą mediacji jest zatem wspieranie procesu porozumiewania się oraz doprowadzenie do porozumienia - jako jego „ukoronowania”.

9Mediacja ma doprowadzić do uzgodnienia takich ustaleń, które będą co najmniej „do przyjęcia” przez wszystkie strony sporu. Ideałem byłoby znalezienie rozwiązania, które godziłoby ich interesy w sposób optymalny, sprawiając, że każda z nich mogłaby się czuć zwycięzcą, coś zyskując i nie tracąc niczego (win-win situation). Jest przy tym pożądane, by było to rozwiązanie „nieszablonowe”, nieosiągalne przed sądem - skrępowanym regułami prawa materialnego i procesowego, powodujące efekt „kreowania wartości” (value-creating solution). Dzięki niemu konflikt mógłby przerodzić się w sposobność do udoskonalenia danej relacji i stworzenia nowych przestrzeni dla jej rozwoju. Jeżeli jednak okaże się to niemożliwe, cel mediacji zostanie osiągnięty przez uzgodnienie przynajmniej takiego rozwiązania, które będzie dla jego stron po prostu satysfakcjonujące, w związku z czym będą skłonne je świadomie i dobrowolnie zaakceptować.

Dzięki mediacji ludzie „uczą się” ponownie ze sobą rozmawiać. Mediacja pozwala na to, aby powiedzieć drugiej stronie „całą prawdę”, w nieformalnej rozmowie „wszystko” sobie wyjaśnić, a nawet - gdy trzeba - odbyć prywatne catharsis. Mediacja nie zawsze jednak musi się łączyć ze szczegółowym wyjaśnieniem i rozważeniem wszystkich faktycznych i prawnych okoliczności sprawy. Mediator nie prowadzi sformalizowanego postępowania dowodowego, nie powołuje świadków ani biegłych, a jego celem nie jest ustalenie prawdy - ani tej obiektywnej, ani procesowej.

Zwolennicy koncepcji mediacji transformującej twierdzą, że mediacja zmienia ludzi, którzy biorą w niej udział, i ich przyszłe relacje z innymi. Mediacja wzmacnia poczucie odpowiedzialności za własne zachowanie oraz promuje dialog i aktywność. Tym samym kształtuje pożądane postawy społeczne i przyczynia się do budowy społeczeństwa obywatelskiego. Ponieważ jest znacznie szybsza i tańsza od procesu sądowego, prowadzi do usprawnienia i zmniejszania kosztów funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości jako całości.