9576709106

unifikacji runa, zaniku charakterystycznych kombinacji gatunków dla konkretnych jednostek syntaksonomicznych, zwiększania się areału gatunków ubikwistycznych oraz wniknięcia antropofitów. W rezultacie obserwujemy dziś w Beskidzie Małym zbiorowiska

0    charakterze kadłubowym lub nowe układy zbiorowisk, o zubożałym składzie florystycznym, często zdominowane przez ekspansywne dominanty, które były przedmiotem badań autorki.

Degenerację zbiorowisk, czyli proces krótkotrwałych odkształceń zbiorowiska roślinnego, powodują na badanym terenie przede wszystkim czynniki wynikające z gospodarki leśnej.

Pomimo czynionych prób, nie udało się dotąd stworzyć spójnego systemu opisu

1    klasyfikacji różnych form zniekształceń zbiorowisk leśnych. O potrzebie istnienia metodycznych i teoretycznych założeń takiego systemu w badaniach fitosocjologicznych pisał Faliński [1966]. Autor ten wprowadził i upowszechnił za Braun-Blanquetem pojęcie fazy degeneracyjnej zbiorowiska roślinnego, określanej jako okres zmian w składzie florystycznym i strukturze zbiorowiska roślinnego pod wpływem czynników zniekształcających. Odróżnia on jednak w swej dyskusji na temat zniekształceń fitocenozy różnice pomiędzy między fazą degeneracji a zbiorowiskiem w pewnej fazie degeneracji.

Brak jednoznaczności w stosowaniu nazw form degeneracyjnych wynika poniekąd z niedostatku badań poświęconych degeneracji roślinności leśnej na terenach górskich. Bogatsza literatura traktująca te problemy na niżu rzadko może stanowić studium porównawcze. W niniejszej pracy poszerzono pojęcie fruticetyzacji, odnosząc tą formę degeneracji zarówno do fitocenoz z silnie rozwiniętym podszytem, jak również z masowym udziałem Rubus hirtus w runie. Odrzucono propozycję Kasprowicza [1996] odnośnie zastosowania formy epilobietyzacja dla płatów z jeżyną gruczołowatą, gdyż zgodnie z ujęciem Matuszkiewicza [2001], który przyjęto w niniejszej pracy, wspomniany gatunek nie należy do klasy Epilobietea angustifolii.

Runo zdominowane przez Rubus hirtus i Calamagrostis arundinacea jest cechą charakterystyczną przekształconych zbiorowisk leśnych. Większość opisanych fitocenoz z terenu badań to właśnie zbiorowiska z przewagą któregoś z wymienionych gatunków. Ich dominacja związana z kolonizacją otwartych miejsc, powstałych wskutek działań gospodarczych, jest wynikiem szybkiego wzrostu wegetatywnego. W kształtowaniu się tak wyrażonej cespityzacji i fruticetyzacji największą rolę odgrywa zmiana warunków świetlnych. Następstwem przerzedzenia drzewostanu są zmiany w niższych warstwach zbiorowiska. Stwierdzono, iż jeżyna gruczołowata ma nieco szersze spektrum

- 157-