9576709182

4. Przegląd wybranych form degeneracji roślinności leśnej na niżu i w górach

Teren badań, obejmujący lasy gospodarcze Beskidu Małego, narzucał znaczące ograniczenia w zakresie różnorodności naturalnych fitocenoz oraz sposobów oddziaływania różnych czynników antropogenicznych na te fitocenozy.

Postępująca degeneracja zbiorowisk leśnych, czyli odchylenie od postaci naturalnej, jest wyrazem ich reakcji na antropopresję. Zanieczyszczenie środowiska, a zwłaszcza powietrza, gleb i wód, niewłaściwa gospodarka leśna oraz synantropizacja szaty roślinnej to główne przyczyny degeneracji zbiorowisk leśnych.

Wpływ czynników antropogenicznych wywołujących degenerację odzwierciedla się w takich cechach fitocenoz jak: struktura warstwowa, zmiana stadium rozwojowego, zróżnicowanie wiekowe oraz długość życia drzewostanu. Działanie czynników degeneracyjnych uwidacznia się również w składzie florystycznym zbiorowiska roślinnego, jako stopniowa wymiana gatunków stenotypowych na ubikwistyczne oraz ustępowanie pierwotnych składników flory i wkraczanie na ich miejsce gatunków kosmopolitycznych lub obcych geograficznie i ekologicznie [Faliński 1972].

W niniejszej pracy przyjęto używać określenie degeneracja zgodnie z definicją Olaczka [1972], odnosząc je przede wszystkim do opisanych zbiorowisk roślinnych. Wykonując badania zwracano szczególną uwagę na zmiany struktury wewnętrznej i skład florystyczny zbiorowisk. Degeneracja płatów może mieć bowiem charakter zmian ilościowych lub jakościowych. Opracowania metod służących charakteryzowaniu procesu degeneracji i określaniu jego natężenia znajdujemy w pracach wielu autorów, np.: Babczyńska-Sendek i in. [1992], Cabała [1990], Celiński i in. [1978, 1991], Kurowski [1993,2001].

W analizie materiału wykorzystano pojęcia form degeneracyjnych za Olaczkiem [l.c.], rozumiejąc je jako czasową postać zespołu, o szczególnych cechach struktury, składu florystycznego oraz żywotności roślin.

Zniekształcenia zbiorowisk mogą dotyczyć następujących form degeneracyjnych lub przejawów antropopresji:

Cespityzacja - forma związana z silnym rozwojem gatunków trawiastych w runie, z jednoczesnym ograniczeniem liczby gatunków, a zwłaszcza pokrycia roślin dwuliściennych oraz bryoflory. Obok masowego udziału Calamagrostis arundinacea,

-39-