984501753

Ważną inspiracją dla wzajemnych odniesień teologii i litera* tury stały się Sobór Watykański II i nauczanie Jana Pawła II. Kościół przełomu tysiącleci wiele uwagi przywiązuje do formy swej obecności we współczesnym święcie; także w świecie nauki, kultury i sztuki. Obszar ten stanowi pole „posługi myślenia”, na którym współpracują nie tylko teologowie, lecz i specjaliści różnych dyscyplin naukowych oraz - co warte jest podkreślenia ze względu na analizowany temat - także pisarze i literaturoznawcy. Treści teologiczne są dziś najczęściej przekazywane językiem dyskursu naukowego, lecz nic jest to ani najstarszy, ani jedyny sposób uprawiania teologii³⁵.

Ojcowie Kościoła i pisarze chrześcijańscy pierwszych wieków chętnie czerpali z tych możliwości, które daje wyrażanie prawd wiary językiem poetyckim³⁶. Także teolog doby nowożytnej John Henry Newman wybiera słowo poetyckie, aby wyrazić prawdy teologiczne³⁷.

W wielu wypowiedziach Jana Pawła II dostrzegalna jest wyraźnie synteza piękna języka i teologicznej głębi - papież, który nych. Choć nic używa terminologii używanej przez przedstawicieli teologii dogmatycznej, opisuje jednak zjawiska, w których można by odnaleźć odniesienia do angclologii, demonologii, charytologii, sotcriologii i eschatologii.

"„Teologia jako system wyrosła później niż Pismo Święte. Ma swoje źródło w Biblii, [...] lecz mówi innym językiem. Przekłada bowiem frapujące, niekiedy śmiałe obrazowe wyobrażenia semickie na ścisłe, starannie ułożone formuły" (W. J. H a r r i n g t o n, Klucz do Biblii, przed m. R.de Vaux, Warszawa 1995, s. 42).

³⁶    Warto tu przypomnieć np. Romanosa Melodosa (uchodzącego za autora akatystu o Matce Bożej) i jego prekursora św. Efrema Syryjczyka. Zagadnienie to przedstawia J. Fontainc {La Litterature iMtine chretienne, Paris 1970, zwł. rozdz. 8, który dokonuje syntezy lirycznych wypowiedzi Ojców Kościoła -/. ’ essorde la poesie de Datnase a Paulin, s. 104-124). Zob. też: Św. Efrem, Cyryl l o n o s, B a I a j. Wybrane pieśni i poematy syryjskie, oprać, i wstęp K, W. Myszor, Warszawa 1973, s. 6-84; T. G a c i a, Analiza hymnu „Agnes Beatae Virginis" św. Ambrożego, „Vox Patrum" 19, 1999, t. 36-37, $. 259-270; J. K o p c ć, Związki myśli bonawenturiańskiej z modelem pasyjnym religiności polskiej, |w:] Święty Bonawentura. Życie i myśl, red. E. I. Zieliński, S.C. Napiórkowski, Niepokalanów 1976.

³⁷    Zob. np. wiersz Znak Krzyża, [w;] J. H.Newman, Rozmyślania i modlitwy, poezje, przekł. Z. Kubiak, Warszawa 1995. s. 405 i n.

13