984501771

tury chrześcijańskiej decydują między innymi filozoficzne treści przesłania⁵, a bohater jest ich nośnikiem. Z tego też względu istotna dla wymowy prezentowanej powieści jest taka kreacja bohaterów, która uwzględnia podstawowe pytania o sens. Są to pytania natury nie tylko filozoficznej, lecz i teologicznej, gdyż także i ta dyscyplina naukowa próbuje znaleźć na nic odpowiedź.

Brandstaetter, kreując świat bohaterów powieściowych, posłużył się postaciowaniem pośrednim i bezpośrednim, traktując ich w sposób komplementarny. Otrzymał w ten sposób pełniejszy obraz zaprezentowanych postaci. Postaciowanie bezpośrednie charakteryzuje zmienny dystans narratora wobec prezentowanych bohaterów, pośredniemu zaś służą:

1)    elementy^r biografii retrospektywnej (np. Lewi Macaj, Juda ben Symeon z Kerijoth);

2)    potraktowanie wyglądu zewnętrznego jako sygnału cech charakteru (np. Pontius Pilatus);

3)    prezentacja zwyczajów i powtarzalnych czynności (np. czynności sakralne Josefa Kajafy, kapłanów i lewitów);

4)    opis działania zewnętrznego (np. Herod Antypas, Pilatus, Menahem ben Noah);

5)    cytaty wypowiedzi poszczególnych postaci (np. Hanan ben Seci, Johanan ben Zecharia, rabbi Nikodem, rabbi Gamaliel i jego uczeń Saul z Tarsu);

6)    zwrócenie uwagi na przeżycia wewnętrzne (np. Symeon ben Jona - Kefas, Miriam, Lewi Mataj).

Zróżnicowany i bogaty jest świat postaci spotykanych na kartach Jezusa z Nazarethu. Uwzględniając biograficzny charakter powieści, trzeba zwrócić uwagę na ich odniesienie do rzeczywistości pozaliterackiej'' oraz miejsce w strukturze dzieła. Zdecydowanie przeważa tu obecność postaci aktywnych. Należy do nich

^s E. J. K r z y w o n. Co określa literaturę chrześcijańską, „Życie i Myśl” 1974, nr 6, s. 68-75.

^(l M. J a s i ń s k a. Zagadnienia biografii literackiej. Geneza i podstawowe gatunki dwudziestowiecznej beletrystyki biograficznej, Warszawa 1970, s. 205.

148