Romantyczny model miłości i polemika z nim w "Ślubach panieńskich"

Rozważania na temat miłości i poglądach Fredry w sprawie tak wdzięcznego
tematu, rozpocząć należy od uwagi, że całość tytułu komedii brzmi "Śluby
panieńskie, czyli magnetyzm serc". Czymże jest ów magnetyzm? Jest to inaczej
mesmeryzm- modna w stuleciu teoria Mesmera (lekarza z XVIII w.), który głosił,
że istnieje na świecie "uniwersalny fluid" emanujący z człowieka i
oddziaływujący na drugą osobę jak swego rodzaju magnes- "przyciąganie się"
dwóch serc. Taka skłonność jest przyrodzona i konwenanse tego świata zmienić
tego nie mogą. Teorię Mesmara obalono, ale Fredro nie dyskutuje tej sprawy z
punktu widzenia nauki, a eksponuje istotę pomysłu: fakt, że uczucie łączące
dwoje ludzi jest siłą magnetyczną, ponad sztuczne ustalenia i schematy.
Zauważmy, że Fredro przedstawia w swojej komedii analizę całego przebiegu
procesu miłości- jej początków, narastania uczucia, walki o nie i w końcu
szczęśliwy finał. To nie jest miłość "od pierwszego wejrzenia", to cały ciąg
budowania rzeczy tak poważnej, jaką jest miłość, to prezentacja złożoności
zjawiska i różnych jej odmian- inna jest miłość Gucia, innych bodźców rozwoju
potrzebuje (metoda ambicji, by zerwać niedostępną różę), inne jest uczucie
Albina, początki uczuć Anieli i Klary, a ich sposoby odczuwania także są inne.
Jest więc to uczucie ważne- najważniejsze w życiu człowieka- złożone,
zróżnicowane, ma wiele postaci i różny przebieg. Z komedii fredrowskiej
wynikają następujące wnioski:
prawo kobiet do wolego wyboru swojego męża- wyrazem tego postulatu są "śluby"
bohaterek
połączyć dwoje ludzi mogą tylko poważne i szczere związki uczuciowe, mariaże
oparte na rozsądku są wbrew naturze
o miłość trzeba walczyć, są różne sposoby odczuwania i "wywoływania" uczuć,
miłość powinna być szczęśliwa (prawdziwie romantyczna koncepcja)
Autor misternie włączył w komedię polemikę z romantycznym modelem miłości.
Przejawia się owa dyskusja we własnej "antyromantycznej" definicji miłości.
Definicja miłości jaką prezentuje Fredro jest rzeczywiści antyromantyczna.
Przypomnijmy dziej romantycznych kochanków. Zwykle niewiele wiedzieliśmy o
początkach uczuć Gustawa czy Kordiana. Można się było domyślić, że to miłość
nagła, od 1 wejrzenia, pełna bólu i wyrzeczeń, pierwsza i jedyna. Niestety
przeszkody w stylu nierówność społeczna nie pozwalały na spełnienie się takiego
uczucia. Pannę wydawano za innego, a kochanek cierpiał srodze, do granic obłędu
i próby samobójczej śmierci. Fredro ujmuje sprawę inaczej, w jego komedii
uczucie nie spada z nieba, lecz stopniowo się rozwija, obserwujemy cały
przebieg procesu. Miłość Fredry jest radosna i zwycięska. Gucio walczy o swoje
uczucia- miłość potrzebuje czynu, a nie płaczliwych wywodów Albina. I kończy
się małżeństwem, bo tylko szczęśliwe uczucie ma sens. Zauważmy, że koncepcja
Fredry nie zaprzecza istnieniu cierpienia i innych sposobów odczuwania.
Komediopisarz przeciwstawia się tylko nienaturalnej, tragicznej wizji uczucia,
której symbolem są łzy, z efektem śmierć, ukazuje nam jaką miłość być powinna:
działaniem w sprawie własnego życia i szczęściem człowieka