Wykład 2a - Temat:
Epidemiologia wybranych
chorób zakaz
nych.
TRENDY OGÓLNE
lðW wiÄ™kszoÅ›ci chorób zakaz
nych w
ostatnim 25-leciu obserwuje siÄ™
spadkowe trendy w zapadalności.
lðWspółczynnik umieralnoÅ›ci
ustabilizował się na niskim poziomie:
5-8 zgonów rocznie na 100 tys., co
odpowiada udziałowi chorób zakaz
nych
w przyczynach zgonu w granicach 0,5-
0,7%.
Czynniki wpływające na aktualną sytuacje
epidemiologiczną w zakresie chorób zakaz
nych w RP
lðZwiÄ™kszenie skutecznoÅ›ci zapobiegania
chorobom zakaz
nym
lðZmniejszenie w strukturze populacji
udziału dzieci
lðW niektórych sytuacjach zmniejszenie
czułości systemu nadzoru sanitarnego
lðSytuacji zaniedbania dokonywania
zgłoszeń zachorowań przez lekarzy
Negatywne trendy
lðWskaz
niki zapadalności na wiele
chorób zakaz
nych w Polsce są wyższe
niż przeciętny poziom zapadalności na
te choroby w krajach UE.
lðNiewystarczajÄ…cy rozwój diagnostyki
laboratoryjnej i jej zbyt mała
dostępność utrudnia rozpoznanie
sytuacji epidemiologicznej niektórych
chorób.
Epidemiologia gruz
licy w Polsce
lð Od 1994 roku notuje siÄ™ w Polsce staÅ‚Ä…
tendencję spadkową zapadalności na gruz
licÄ™.
Jednak pomimo to należymy do krajów o
wysokiej zapadalności  współczynnik wynosi
obecnie ok.19/100 tys.
lð W porównaniu z wiÄ™kszoÅ›ciÄ… krajów Unii
Europejskiej wskaz
nik ten jest ponad 2-krotnie
wyższy (średnia dla UE ok. 12/100 tys.),
lð NajwyższÄ… zapadalność na gruz
licÄ™
zarejestrowano w województwach: lubelskim,
świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim, z kolei
najniższą w wielkopolskim i lubuskim.
Zapadalność na gruz
licę na świecie (na 100 tys.)
Wirusowe zapalenia wÄ…troby
(WZW)
lðsÄ… chorobami wywoÅ‚anymi przez
hepatotropowe wirusy (HAV, HBV,
HCV, HDV, HEV), które powodują stan
zapalny wÄ…troby.
Wirusowe zapalenie wÄ…troby typu A
lð Czynnik etiologiczny  HAV (bezotoczkowy ,
jednoniciowy RNA-wirus odporny na czynniki zewnętrzne,
inaktywacja przez autoklowowanie, gotowanie,
dezynfekcje)
lð Rezerwuar czynnika etiologicznego  czÅ‚owiek.
lð y
ródło zakażenia  zakażony człowiek zwłaszcza w
końcowym etapie okresu wylęgania i w pierwszych dniach
choroby.
lð Drogi szerzenia  droga pokarmowa (przez zakażone
produkty żywnościowe, zwłaszcza warzywa, owoce, woda),
droga typu zakażeń kałowo-doustnych, wyjątkowo  droga
kontaktowa
lð Wrota zakażenia  najczęściej przewód pokarmowy
lð Okres wylÄ™gania  przeciÄ™tnie okoÅ‚o 30 dni (od 15 do 50
dni).
Główne objawy kliniczne
lðOkres prodromalny  objawy
grypopodobne i dyspeptyczne (trwa
ok. 1 tyg.);
lðŻółtaczka (trwa do kilku tyg.),
lðPlus towarzyszy jej powiÄ™kszenie
wątroby, wzrost stężenia bilirubiny,
aminotransaminaz we krwi.
Profilaktyka wzw typu A
1. Wczesne rozpoznawanie zachorowań i
przypadków bezżółtaczkowych (objęcie
nadzorem lekarskim osób, które były w
kontakcie z chorym na wzw A).
2. Utrzymanie i poprawa stanu sanitarnego i
warunków higienicznych (zaopatrzenie w
wodÄ™, przestrzeganie zasad higieny osobistej
oraz przygotowywania i spożywania produktów
spożywczych, dezynfekcja zakażonych miejsc,
sprzętu)
3. Uodpornienie czynne (szczepienie zalecane) i
bierne (podanie normalnej gammaglobuliny).
4. Zapobieganie zakażeń szpitalnych -
zapewnienie wysokiego standardu sanitarnego w
zakładzie opieki zdrowotnej.
Epidemiologia wzw typu A
lðZapadalność w Polsce  0,12 (2013r.),
0,18 (2012), 2,65 (2008) na 100 tys.
rocznie (częściej mężczyz
ni, osoby
zamieszkujÄ…ce na wsi).
lðTendencja malejÄ…ca z okresowym
wzrostem zachorowań.
lðEpidemiczny wzrost zachorowaÅ„ ma
charakter wieloogniskowy, sezonowy,
najczęściej z
ródłem zakażenia jest
osoba z najbliższej rodziny.
WZW typu B
lðRezerwuar czynnika etiologicznego 
człowiek chory, nosiciel HBV.
lðy
ródło zakażenia  j.w.
lðWrota zakażenia  skóra i bÅ‚ony
śluzowe z naruszeniem ciągłości
tkanek.
lðOkres wylÄ™gania  przeciÄ™tnie 60-90
dni (wacha siÄ™ od 14 dni do 180 dni).
Przyczyny (drogi szerzenia) zakażeń HBV
w Polsce
lð kontakty seksualne, szczególnie homoseksualne,
dożylne przyjmowanie narkotyków - osoby młode (18-
25 lat); (40% narkomanów - zakażeni)
lð zakażenia jatrogenne - kontakt ze sÅ‚użbÄ… zdrowia 
osoby starsze (90% przypadków u osób > 60 rż)
lð przetoczenia krwi i preparatów krwiopochodnych
(obecnie bardzo rzadko)
lð gabinety kosmetyczne i fryzjerskie
lð zakażenia wertykalne
Sposoby zapobiegania transmisji HBV
lð unieszkodliwienie z
ródła zakażenia
lð przeciÄ™cie dróg szerzenia siÄ™ zakażenia
lð wzmożenie odpornoÅ›ci osób wrażliwych na
zakażenie = szczepienia  decydująca rola dla
poprawy sytuacji epidemiologicznej WZW B
lð zapobieganie zakażeniom szpitalnym (sprzÄ™t
jednorazowego użytku, kontrola skuteczności
dezynfekcji i sterylizacji i in.
Magdzik W.
WZW B w Polsce
lð1,5% populacji (450 tys.)  zakażeni HBV
lðzapadalność obniżyÅ‚a siÄ™ < 5/100 000
lðWZW typu B ostre  0,22 na 100 tys.
lðWZW typu B przewlekÅ‚e  3,8 na 100 tys.
lðliczba przypadków maleje
Historia szczepień przeciwko wzw B w Polsce
1989 noworodki i niemowlęta matek zakażonych HBV
grupy ryzyka:
1990
pracownicy ochrony zdrowia, uczniowie szkół
medycznych i studenci akademii medycznych
grupy wysokiego ryzyka:
osoby z bliskiej styczności z zakażonymi HBV,
1993
osoby przewlekle chore,
osoby planowane do zabiegów operacyjnych
1994-96 wszystkie noworodki i niemowlęta
gimnazjaliści (14 rok życia)
2000
Zapadalność na wzw B w Polsce w kontekście
programu szczepień ochronnych
50
45
40
35
30
25
20
wprowadzenie intensyfikacja
15
szczepień szczepień
10
5
0
Wg Meldunków PZH
zapadalność na 100000
1979
1981
1983
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
Zmiana liczby zachorowań i zapadalności na wzw B w
Polsce
Rok Liczba zachorowań Zapadalność / 100 000 Spadek zachorowań [%]
1993 13 296 34,6
1994 10 924 28,3 -17,8
1995 9 034 23,4 -17,3
1996 6 435 16,7 -28,8
1997 4 896 12,7 -23,9
1998 4 074 10,5 -16,8
1999 3 508 9,1 -13,9
2000 2 825 7,3 -19,5
2001 2 394 6,2 -15,3
2002 2 021 5,3 -15,6
2003 1 812 4,7 -10,3
2004 1 570 4,1 -13,7
2005 1 727 4,5 +10,0
2006 1 693 4,4 -2,0,
2007 1 460 3,8 -14,2
1993-2007 -89,0
1985 (16 763) - 2007 -91,3
Wg Meldunków PZH
Zmiany zapadalności na wzw B w Europie
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1990 2001
EUROHEP.NET, 2006
zapadalność / 100 tys.
Zapadalność na wzw B w zależności
od płci
Wg Meldunków PZH
WZW typu C
lðRezerwuar, z
ródło, wrota zakażenia,
drogi szerzenia  jak wzw typu B
lðOkres wylÄ™gania  od 1-5 miesiÄ™cy,
przeciętnie  7-8 tygodni.
lðZapobieganie j.w. oprócz szczepieÅ„
ochronnych  brak szczepionki.
Epidemiologia zakażeń HCV
lð Wg danych PZH i Instytutu Hematologii i
Transfuzjologii, uznawanych przez WHO, szacuje
się, że w Polsce zakażone jest około 1,4%
osób w populacji, wśród dawców krwi
przeciwciała anty-HCV wykrywa się u 0,5% osób.
lð W akcjach Stowarzyszenie "Prometeusze", w
badaniach przesiewowych, bezpłatnych
organizowanych od 2005 roku wykryto w sumie
odsetek około 1,75% zakażeń wśród populacji
polskiej (dodatnie wyniki przeciwciał antyHCV).
lð WÅ›ród kobiet ciężarnych w 2007 roku wykryto
odsetek mniejszy od 0,5% (8 wyników dodatnich
na 1585 badań)
Epidemiologia WZW typu C
lðZapadalność na WZW typu C  6,8 na
100 tys. (2013r.)
lðliczba przypadków roÅ›nie
2012- 5,9 na 100 tys.
Epidemiologia zakażeń HIV
i AIDS w Polsce
lð Rezerwuar, z
ródło, wrota zakażenia, drogi
szerzenia  jak wzw typu B
lð Okres wylÄ™gania  do peÅ‚noobjawowego AIDS do
10 lat
lð Zapobieganie j.w. oprócz szczepieÅ„ ochronnych 
brak szczepionki.
 HIV/ AIDS w Polsce
Od wdrożenia badań w 1985 r. do
31.12.2013r. stwierdzono zakażenie HIV
u 17 565 obywateli polskich. Ogółem
odnotowano 3 062 zachorowania na
AIDS; 1 246 chorych zmarło.
Od wdrożenia badań w 1985 r. do 31.06.2013r.
stwierdzono zakażenie HIV u 17 084 obywateli
polskich. Ogółem odnotowano 2948 zachorowania na
AIDS; 1220 chorych zmarło.
dane PZH
Zakażenia HIV, zachorowania na AIDS i zgony chorych na
AIDS w latach 1986-2012
Zachorowania na AIDS rozpoznane w latach 2004-2012, według
grupy ryzyka
Średnia roczna liczba nowo wykrywanych zakażeń HIV w
latach 2008-2012, według województw
Średnia roczna zapadalność na AIDS w latach 2008-2012,
według województw
Zakażenia HIV w latach 1985-2007
według wieku
4%
8%
4%
<20
9%
20 - 29
30 - 39
26%
40 - 49
49%
>50
brak danych
Liczba testów w kierunku HIV,
z podziałem na wyniki dodatnie i ujemne
wykonanych w Punktach Konsultacyjno
Diagnostycznych
16 000
14 01113 875 13 511
14 000
12 871
13 357
12 751
12 000
liczba wykonanych
9 366
9 270
10 000
testów
8 000 wyniki dodatnie
5 857
5 794
6 000
wyniki ujemne
3 388
3 421
4 000
2 000
136 154
120
33
96
63
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006
Główne, aktualne problemy
zwiÄ…zane z epidemiÄ… HIV/AIDS w Polsce
lð Brak odniesienia ryzyka zakażenia HIV do wÅ‚asnej
osoby
lð Zbyt póz
na wykrywalność zakażenia HIV
lð Wzrost liczby zakażeÅ„ w populacji kobiet
lð Lekooporność
lð NiewystarczajÄ…ce wÅ‚Ä…czanie siÄ™ w dziaÅ‚ania
profilaktyczne innych, poza Ministerstwem Zdrowia,
resortów (pomimo Rozporządzenia Rady Ministrów*)
lð Konieczność staÅ‚ego zwiÄ™kszania nakÅ‚adów na leczenie
ARV
lð Bardzo ograniczone Å›rodki finansowe na profilaktykÄ™
HIV/AIDS, co skutkuje m.in. zbyt małą liczbą punktów
testowania oraz ograniczeniami w dotowaniu
programów organizacji pozarządowych
* Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie  Krajowego Programu Zwalczania AIDS
i Zapobiegania Zakażeniom HIV z 13.09.2005. Dz. U. Nr 189, poz. 1590
Informacje i dane epidemiologiczne wykorzystane
w prezentacji pochodzÄ… z:
Własnych opracowań Krajowego Centrum ds. AIDS
Państwowego Zakładu Higieny
UNAIDS
WHO
www.aids.gov.pl
Charakterystyka zapadalności na
grypÄ™
lð Choroba sezonowa o wysokiej zapadalnoÅ›ci
(981,3 na 100 tys. rocznie)
lð Nadzór epidemiologiczny w Polsce opiera siÄ™
objawowym rejestrowaniu zakażeń górnych
dróg oddechowych jako  zachorowania i
podejrzenia zachorowań na grypę
lð Poziom zaszczepienia spoÅ‚eczeÅ„stwa nie
przekracza 10% i jest niedostateczny
Zapadalność oraz umieralność z powodu grypy
(na 100 tys. ludności) w latach 1975 - 2012
Liczba zachorowań w sezonach (wrzesień-
sierpień) 1974/5 - 2012/3 wg miesięcy
Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę. średnia dzienna
zapadalność (na 100 tys. ludności) wg tygodniowych meldunków w
sezonie 2013/14 w porównaniu z sezonami 2009/10 - 2012/13
(obecnie 38 na 100 tys.)
Grypa A/H1N1
Grypa wywołana nowym wirusem A H1N1
Profilaktyka grypy typu A H1N1
lðUnikaj bliskiego kontaktu z osobami
wykazujÄ…cymi objawy grypopodobne;
lðPozostaÅ„ w domu, jeÅ›li u Ciebie wystÄ…piÄ…
objawy grypopodobne;
lðPodczas kaszlu i kichania zakrywaj usta i
nos chusteczką  pomoże to zapobiec
zakażeniu wirusem innych osób,
lðCzÄ™sto myj rÄ™ce wodÄ… z mydÅ‚em, unikaj
dotykania rekami oczu, nosa i ust.
Prevention
Novel coronavirus infection -
(Middle East respiratory
syndrome- coronavirus)
= the SARS-Like Infection
Wstęp
lð Jest to nowy szczep koronawirusa (nCoV), który nie
występował wcześniej u ludzi.
lð Należy do grupy tzw. koronawirusów, które
powodujÄ… choroby u ludzi i zwierzÄ…t.
lð U ludzi może powodować choroby, poczÄ…wszy od
przeziębienia do zespołu ciężkiej ostrej
niewydolności oddechowej (SARS).
lð Szczegółowa proponowana nazwa dla jednostki
chorobowej spowodowanej przez koronawirusa
(nCoV) to Middle East Respiratory Syndrome
Coronavirus  MERS-Co
MERS  pierwsze przypadki
lð Pierwsze przypadki groz
nej choroby atakujÄ…cej
układ oddechowy rozpoznano w czerwcu 2012 roku
właśnie w Arabii Saudyjskiej.
lð 60-letni pacjent zmarÅ‚ w wyniku ciężkiego zapalenia
płuc i niewydolności nerek. Badania laboratoryjne
wykazały obecność w jego krwi nieznanego dotąd
wirusa z rodziny tzw. koronawirusów (do których
należy m.in. SARS odpowiedzialny za epidemię w
latach 2002-2003 w Chinach i Ameryce Północnej).
lðDokÅ‚adny rezerwuar i droga szerzenia
się tego wirusa nie zostały jak dotąd
poznane.
lðWHO zaleca aby pracownicy opieki
medycznej uważnie monitorowały
wystąpienie ciężkich ostrych zakażeń
układu oddechowego (SARI).
Wytyczne WHO dotyczÄ…ce prewencji i
postępowania podczas opieki nad
przypadkami podejrzanymi i
potwierdzonymi:
(http://www.who.int/csr/disease/coronavirus_
infections/IPCnCoVguidance_06May13.pdf)
W Polsce :
http://www.pzh.gov.pl/page/index.php?id=49
&tx_ttnews[pointer]=1&tx_ttnews[tt_news]=
260&tx_ttnews[backPid]=3&cHash=e5b3f6b2
1d
FIGURE . Confirmed cases of Middle East respiratory syndrome
coronavirus infection (N = 180, fatal -77) reported to the WHO from
September 2012 to date, and history of travel from in or near the Arabian
Peninsula* within 14 days of illness onset  worldwide, 2012 2013
Profilaktyka MERS-Co
lð unikać ekspozycji i bliskiego kontaktu z osobami
chorymi (z objawami: kaszlu i kichania) oraz
przestrzegać zaleceń dotyczących higieny rąk.
lð to unikanie spożywania niegotowanego lub
niedogotowanego mięsa, niemytych owoców i
warzyw.
lð W podróży  unikać bliskiego kontaktu z innymi
pasażerami oraz stosuj odpowiednie zasady higieny
oddychania, tj.: kasłanie lub kichanie w zgięcie
łokciowe, użyj maseczki lub chusteczki higienicznej
a po ich użyciu natychmiast wyrzucić je do kosza na
śmieci.