sredniowiecze050aangelsa

Temat: Proza średniowieczna.

Zabytki polskiej prozy średniowiecznej związane są z kulturą religijną, a ich
treść w dużym stopniu inspirowana była wątkami ze Starego i Nowego Testamentu.
Takie cechy mają "Psałterz floriański" (przełom XIV/XV wieku), tłumaczenia
"Księgi psalmów" - kanonicznych tekstów Starego Testamentu oraz "Biblia królowej
Zofii" (przeznaczona dla ostatniej żony Władysława Jagiełły), tłumaczenia
różnych ksiąg Starego Testamentu. Do najstarszych zabytków prozy należą także
teksty kazań kościelnych: "Kazania świętokrzyskie" (przełom XIII/XIV w.) oraz
"Kazania gnieźnieńskie" (XV w.).
Polskie średniowiecze, podobnie jak cała kultura europejska, w tym czasie jest
dwujęzyczne. Obok pierwszych prób w języku ojczystym, rozwija się także
piśmiennictwo (zwłaszcza proza) łacińskie. Na czoło wysunęły się dzieła o
charakterze historiograficznym (patrz hasło: historiografia) i politycznym.
Początki państwa piastowskiego zostały opisane w "Kronice Galla Anonima". Z
dworem Kazimierza Sprawiedliwego z kolei związany był Wincenty Kadłubek, który
dzieło swe pisał na początku XIII wieku . W swojej kronice rezygnuje z
rzeczowego ujęcia historii na rzecz traktatu moralnego. Kadłubek realizuje znane
w średniowieczu zalecenie Cycerona, że minione dzieje należy nie tylko
opowiadać, ale i upiększać. Historia musi być nauczycielką życia. U schyłku
średniowiecza, w drugiej połowie XV wieku, działał Jan Długosz, który dzieje
Polski w swych "Rocznikach" doprowadził do 1480 roku. Długosz w sposób świadomy
i konsekwentny korzystał z tekstów źródłowych oraz niezliczonej ilości
dokumentów nie tylko polskich, ale i krzyżackich, węgierskich, czeskich,
litewskich i innych. Jego "Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa
Polskiego", zachowując układ kronikarski (chronologiczny), przedstawiały zarazem
całokształt badanych procesów historycznych.