Mircea Eliade (1907-86)  rumuński religioznawca, indolog, eseista i pisarz; twórca kierunku w religioznawstwie Obrzędowe powtarzanie twórczego działania bogów w czasie początków (imitatio dei) ma
pouczyć znów ludzi o świętości wzorców
łączącego metodologię fenomenologii (tzw. morfologia świętości) z metodą badań historyczno-porównawczych; dzieła
np. obrzędowa naprawa łodzi  archetyp mityczny, to właśnie ta sama barka  którą bogowie
ró\
ne m.in. Traktat o historii religii
obrabiali in illo tempore [to Eliade a nie ja! - przyp. red.]
Wieczny czas teraz
niejszy wydarzenia mitycznego umo\
liwia świeckie trwanie wydarzeń
Mircea Eliade  Czas święty i mity
historycznych  czas święty jest wzorcem dla czasu historycznego
I
np. jam mo\
na uprawiać, gdy\
okresowo uprawia siÄ™ go i spo\
ywa w sposób obrzędowy,
Trwanie świeckie i czas święty
powtarzając zdarzenie kiedy to bogowie nauczyli człowieka jak tę roślinę uprawiać i spo\
ywać
Dla człowieka religijnego z kultur archaicznych czas nie jest czymś jednorodnym i ciągłym,
Istnienie ludzkie jest dziełem boskim, jest dane od bogów lub istot półboskich
gdy\
istnieje:
1. czas świecki
IV
2. czas sakralny, świąteczny
Stawać się okresowo współczesnym bogom
między którymi następuje przerwanie ciągłości, ale za pomocą obrzędów człowiek mo\
e
Doświadczenie religijne  symbolika środka, przestrzeń  otwarta , zwrócenie ku górze [por.
bezpiecznie między nimi  przechodzić
Jifutułan  przyp. red.]
Dla człowieka religijnego wa\
niejszy jest czas święty  nie chce \
yć w  teraz
niejszości
Włączenie w sakralny czas początków to stawanie się współczesnym bogom.
historycznej , lecz  teraz
niejszości mitycznej porównywanej do  wieczności (wieczysta
teraz
niejszość)
Człowiek ponosi odpowiedzialność w planie kosmicznym, gdy\
współtworzy kosmos  razem z
Czas święty  uobecnia praczas mityczny, ustanowiony przez bogów przy stwarzaniu
bogami  reaktualizując czas prapoczątków (kosmogonię)
rzeczywistości (ab origine, in illo tempore) dzięki ich dziełom (gesta), które święto/obrzęd
reaktualizuje.
Obsesja ontologiczna  chęć odzyskania czasu mocnego i czystego to głód sacrum i tęsknota
za bytem człowieka archaicznego, wią\
e siÄ™ z tym optymistyczna wizja istnienia  zgoda na byt
Właściwości czasu świętego:
V
1. odwracalny
Mit  wzorzec
2. to\
samy z samym sobÄ…
Mit opowiada historię sakralną, która dokonała się na początku czasu, ich bohaterami są
3. niezmienny
bogowie tudzie\
bohaterowie kulturowi i dlatego ich czyny stanowiÄ… tajemnice i misteria
4. nie wyczerpuje siÄ™
człowiekowi objawione (stanowi więc prawdę absolutną)
Åšwiat odnawia siÄ™ co roku, z ka\
dym rokiem odzyskuje swoją pierwotną świętość.
 Powiedzieć mit to znaczy obwieścić to, co stało się ab origine, wią\
e się z ontologią  mówi o
[w licznych jÄ™zykach  kosmos = rok Ä…ð  Å›wiat/ziemia przeminÄ…Å‚/ęła =  upÅ‚ynÄ…Å‚ rok  ] Kosmos to
tym, co stało się rzeczywiście
\
yjąca jednostka, która odradza się co roku, gdy\
czas z ka\
dym nowym rokiem zaczyna siÄ™ ab
initio
Mit opisuje wkroczenie sacrum w świat, dlatego recytowane jest w obrębie czasu świętego
II
Doroczne powtarzanie kosmogonii
Mit opowiada  jak coś się zdarzyło, a więc po części równie\
 dlaczego (dlaczego zawiera siÄ™
w jak  jest to sacrum, przyczyna rzeczywistej egzystencji)
Reaktualizacja aktu stworzenia odbywa się dzięki uroczystej recytacji mitu kosmogonicznego
np. Enuma Elisz o walce Marduka z potworem Tiamat, która poło\
yła kres chaosowi. Dzieje
się hic et nunc w tej właśnie chwili (teraz i tutaj)
Wierne powtarzanie boskich wzorców skutkuje poprzez:
1. utrzymywanie się człowieka w sferze sacrum, tj. w rzeczywistości
Nowy Rok jest reaktualizacją kosmogonii i unicestwia miniony rok oraz czas, który upłynął.
2. uświęcanie świata dzięki nieustannej reaktualizacji wzorów gestów boskich
Taki jest te\
sens oczyszczeń obrzędowych: spalenie, anulowanie grzechów i błędów jednostki
i wspólnoty.
Reaktualizacja mitów
Człowieczeństwo ma wzorzec ponadludzki, transcendentny  człowiek prawdziwy, to taki,
Kosmogonia była najwy\
szym przejawem boskości  wzorcem siły, obfitości i mocy twórczej
który naśladuje bogów/herosów/mitycznych przodków
Regeneracja przez powrót do czasu początków
Człowiek tworzy sam siebie zbli\
ając się do wzorców boskich poprzez dzieje boskich czynów
1. przez doroczne powtarzanie kosmogonii czas podlega regeneracji, rozpoczyna siÄ™ od nowa,
(gesta deorum) przechowywanych w mitach
gdy\
zbiega się z illud tempus, gdy świat zaistniał po raz pierwszy
2. uczestnictwo w obrzędach  końca świata i jego odtworzeniu pozwala człowiekowi na
rozpoczęcie istnienia na nowo, rodził się na nowo z nienaruszonym zasobem sił witalnych
Jedyna historia, jaka interesuje człowieka religijnego to historia święta
III
Człowiekiem prawdziwym staje się wyłącznie stosując się do nauk dawanych przez mity,
Czas świąteczny i struktura świąt
naśladując bogów
Czas święty reaktualizuje się za pomocą obrzędów  święto odbywa się zawsze w czasie
początków
Prawdziwym grzechem jest zapominanie  nie chodzi tu jednak o pamięć jednostkową, ale
zbiorowÄ…
Podczas święta człowiek \
yje w innym czasie, mo\
e wykonywać wtedy takie same czynności
jak w czasie nieświątecznym, ale ich intencja jest religijna  akt religijny
Pramit ma przechowywać prawdziwą historię, historię ludzkiej kondycji, w nim są
paradygmaty wszelkiego postępowania