Motyw śmierci w literaturze średniowiecznej na przykładzie Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Smiercią, Pieśni o Rolandzie, Dziejów Tristana i lzoldy, legendy o św. Aleksym.




















 
 

Matura 2007
 

Motywy
literackie
 

Matura
ustna
 

Matura
pisemna
 

Powtórka z epok
 

Matura CD
 

Linki
 





WYPRACOWANIA

TEMATY MATURALNE

Antyk Średniowiecze Renesans Barok Oświecenie Romantyzm Pozytywizm Młoda
Polska Dwudziestolecie Współczesność Biologia Geografia Historia Fizyka Informatyka


język polski Matura
pisemna Matura
ustna Motywy
literackie Powtórka z epok
inne przedmioty Matura z
fizyki Matura z
matematyki Matura z
geografii Matura z
historii







Motyw śmierci w literaturze średniowiecznej na przykładzie
Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Smiercią, Pieśni o Rolandzie,
Dziejów Tristana i lzoldy, legendy o św. Aleksym.
Myśl o śmierci zajmowała bardzo ważne miejsce w literackim
dorobku średniowiecza. Już od XI w. pojawiały się teksty
określane mianem contemptus mundi, w których ukazywana
była marność rozkoszy i wspaniałości doczesnego świata wobec
nieubłaganej śmierci, która dosięgnie każdego człowieka.
Zainteresowanie i zapotrzebowanie na literaturę tego rodzaju
wynikało ze specyfiki życia w średniowieczu. Człowiek
średniowieczny, w porównaniu z współczesnym, żył krótko,
częste wojny, epidemie dziesiątkowały ludność. Śmierć była na
porządku dziennym, obcowało się z nią niemal bez przerwy,
warto więc było poznać prawa jej dotyczące i przygotować się
na nią samemu. W XIII wieku zaczęto przedstawiać spotkania
osób żywych ze zmarłymi oraz dialog, jaki podejmuje z
człowiekiem upersonifikowana Śmierć.Do najdawniejszych
tekstów, w których przedstawiono rozmowę człowieka ze śmiercią
należy anonimowy wiersz zatytułowany Rozmowa Mistrza
Polikarpa ze Śmiercią. Autor, który w dialogu pełni rolę
narratora, rozpoczyna utwór od dwóch apostrof, z których w
pierwszej powierza siebie opiece boskiej i opisuje potęgę
Stwórcy, w drugiej zaś zwraca się do ludzi:"Wszytcy
ludzie, posluchajcie,Okrutność śmirci poznajcie!Wy, co
jej nizacz nie macie,Przy skonaniu ją poznacie.Bądź to
stary albo młodyŻadny nie ujdzie śmiertelnej
szkody".Bohater utworu, Mistrz Polikarp, pragnie
spotkać Śmierć, która tak mówi o sobie:"Mam moc nad
ludźmi dobremi,Ale więcej nade złemi".Śmierć dla
ludzi złych staje się groźniejsza, bardziej okrutna, stanowi
wstęp do niekończącego się cierpienia. W Rozmowie... Śmierć ma
różne oblicza. Posiada cechy groźnej władczyni i jest
równocześnie mistrzem, nawet kaznodzieją, gdy objaśnia
Polikarpowi różne kwestie teologiczne i egzystencjalne. Ale
jest też katem: jej pomysłem są wymyślne tortury i specjalne
rodzaje śmierci przewidziane dla ludzi występnych. W rozmowie
z Polikarpem Śmierć tłumaczy, że otrzymała od Boga zadanie i
teraz wykonuje tylko należącą do niej pracę. Rozpoczyna
taniec, w którym jej partnerami stają się wszyscy ludzie.
Taniec śmierci, słynny dance macabre to motyw wspólny
dla wszystkich średniowiecznych utworów, w których podjęto
temat śmierci. Ta alegoria ma uzmysłowić ludziom wzajemną
równość w godzinie zakończenia życia, wywołać lęk i skruchę. W
Rozmowie... postać Śmierci jest jeszcze opisywana jako
rozkładające się ludzkie zwłoki, ma pelerynę i nieodłączny
atrybut - kosę. Nieco później na stałe wejdzie do literatury i
sztuki motyw szkieletu, okrytego strzępem materii, bądź
nagiego, wywijającego kosą.W czasach średniowiecza
istniało przekonanie, że śmierć człowieka uzależniona jest od
tego, jak żył. Ludzie prawi i uczciwi powinni zatem umierać
lekko, zaś ludzie źli i występni - w mękach i cierpieniu.
Odnosi się to m.in. do tytułowego bohatera Pieśni o Rolandzie.
Śmierć Rolanda na polu walki przedstawiona została przez
autora w sposób niezwykle patetyczny. Sam moment umierania
pokazany jest nie jako krótka chwila, lecz wypełniony wieloma
gestami i zachowaniami bo hatera skomplikowany rytuał. Ostatni
moment jego życia nabiera wymiaru sym bolicznego: "Biegnie
rycerz pędem na szczyt góry, położył się na zielonej murawie
twarzą do ziemi. Pod siebie kładzie swój miecz i róg. Ku
Hiszpanii obrócił twarz".Bieg na szczyt góry ma być
ostatecznym znakiem zdobycia nieśmiertelnej sławy; w ostatniej
chwili życia Roland pnie się po raz ostatni wzwyż, by spojrzeć
na świat i podbity kraj z tej perspektywy. Położenie się na
murawie oznacza godne i świadome zakończenie życia, koniec
służby ojczyźnie i swojemu rycerskiemu powołaniu. Natomiast
zwrócenie twarzy w stronę Hiszpanii stanowi symboliczny gest
oznaczający świadomość tego, że zostało dokonane dzieło
wielkie, dla które go warto umrzeć. Roland umiera z
przeświadczeniem, że zasłużył na zbawienie, wypełnił bowiem
swój rycerski obowiązek do końca. Gdy bohater umiera, "Bóg
zsyła mu swego Anioła Cherubina i świętego Michała opiekuna, a
z nimi przvszedł i święty Gabriel. Niosą duszę hrabiego do
raju".Również w Dziejach Tristana i Izoldy śmierć jest
wyidealizowana, uświęcona. Tristan umiera na skutek ran, ale
prawdziwą przyczyną jego śmierci staje się tęsknota za
ukochaną. Zaś Izolda umiera, gdy widzi mantwego Tristana. W
Dziejach... śmierć została przedstawiona całkowicie odmiennie
niż w omawianych utworach średniowiecza. Jest ona
dobrodziejką, wybawieniem, a co najważniejsze wprowadza
kochanków w obszar zaświatów, gdzie będą mogli się połączyć,
wyzwala od ziemskich praw i ograniczeń. Śmierć w Dziejach...
nie rozdziela, ale łączy, a w ten sposób zostaje w literaturze
przedstawiona po raz pierwszy. Widocznym znakiem, że
kochankowie połączyli się w zaświatach jest symboliczny głóg,
który łączy obydwie mogiły.Zagadnienie śmierci i
problem odpowiedzialności za niegodziwe życie wiąże się z ideą
ascezy. Literackimi przykładami spokojnego oczekiwania na
śmierć są żywoty świętych, legendy o męczennikach. Drogę do
zbawienia poprzez ubóstwo, prostotę i pokorę wskazuje autor
Legendy o św. Aleksym. Aleksy to święty, który postanowił żyć
w ascezie i w dniu ślubu opuścił majętnych rodziców i żonę.
Korzystał z jałmużny, czas spędzając na modlitwie. Po latach
wraca do rodzinnego domu, gdzie nie rozpoznany spędza całe
lata, mieszkając pod schodami w skrajnym ubóstwie. Po śmierci
Aleksego mają miejsce niezwykłe wydarzenia: dzwony same
dzwonią, co zwraca powszechną uwagę. Niewinne dziecko prowadzi
procesję z papieżem i kardynałem do domu Eufamiana, ojca
Aleksego. Tam odnajdują zmarłego Aleksego, trzymającego w ręku
zwiniętą kartkę papieru, którą tylko jego żonie udaje się
wyjąć. Wtedy zebrani dowiadują się, kim był
żebrak.Często spotykany w literaturze średniowiecznej
motyw śmierci miał służyć podkreśleniu znikomości i kruchości
życia, przypominać o jego doczesności oraz odpowiedzialności
za życie ziemskie przed trybunałem pozaziemskim, surowym i
bezwzględnym, przed którym tylko sprawiedliwi mogli stanąć bez
obaw. Śmierć średniowieczna to jednak również siła uwalniająca
człowieka od wszystkiego, co ziemskie, przenosząca go w inny
wymiar, pozwalająca odczuć szczęście zaświatów. I o tym także
pamiętają twórcy średniowiecznych tekstów, których tematem
jest śmierć.Średniowiecze
- wypracowania

zobacz także Matura CD Spis
uczelni
Pojęcia Pisarze Cytaty







Paznokcie Wzory Wzorki - Giełda samochodowa -
Uzywane Citroen -
Acura PL Otwórz Każdy Zamek
Wytrychem | Perfumy
Chanel,perfumeria | Perfumy
Giorgio Armani,perfumy | Perfumy
Lancome,perfumeria | Wiadomości | Fotografie - Licencje Rf I
Rm | Praca | Tapety Noclegi | Teksty | Bilety Autokarowe