POWIAT METROPOLITALNY JAKO PRZYKA
AD
KONSOLIDACJI TERYTORIALNEJ I ZARZ
DZANIA
OBSZAREM METROPOLITALNYM
RAFAA
THEN
Plan prezentacji:
żð Rola samorzÄ…du powiatowego w ksztaÅ‚towaniu
ustroju terytorialnego państwa;
żð Koncepcje funkcjonowania obszaru
metropolitalnego:
- metropolitan government;
- metropolitan governance;
żð Zadania publiczne realizowane w ramach
obszarów metropolitalnych;
Plan prezentacji c.d.:
żð Finansowanie obszarów metropolitalnych i
mienie powiatu metropolitalnego;
żð Organy powiatu metropolitalnego.
Obszar wielkomiejski (metropolitalny), wymaga
zastosowania rozwiÄ…zania instytucjonalnego ze
sfery podziału terytorialno-administracyjnego, w
formie nowej jednostki samorzÄ…dowej (powiatu
metropolitalnego).
prof. Hubert Izdebski
Do realizacji funkcji metropolitalnych nie
potrzebna jest żadna  ciężka władza
administracyjna w formie nowego  szczebla
samorzÄ…du, lecz wystarczy  lekkie rozwiÄ…zanie ,
które nazwać można władzą metropolitalną.
WystarczajÄ…ce jest stworzenie ustawy
metropolitalnej i funkcjonalne podejście do
zarzÄ…dzania metropoliÄ….
prof. Michał Kulesza
Modele funkcjonowania obszarów metropolitalnych
" metropolitan
I
government
" metropolitan
II
governance
metropolitan government
żð Model zarzÄ…du metropolitalnego.
żð Wprowadzenie jednolitej wÅ‚adzy ogólno
metropolitalnej, która posiada status gminy
lub powiatu.
żð Koncentracja zadaÅ„ metropolitalnych w
jednym ośrodku.
Przykład:
żð Region Hanower. Region powstaÅ‚
w 1963 r. jako ZwiÄ…zek Obszaru Wielkiego
Hanoweru (Verband Großraum Hannover)
skupiajÄ…cy miasto Hanower i 4 powiaty:
Hanower, Burgdorf, Neustadt, Schamburg 
Lippe.
Zadania Regionu Hanower
Wspieranie rozwoju w drodze jednolitego planowania
Gospodarowanie gruntami
Utrzymywanie niezabudowanych terenów
Struktura organów Związku
Zgromadzenie ZarzÄ…d
(organ stanowiÄ…cy) (Organ wykonawczy)
żð Organizacyjnie organy ZwiÄ…zku wspieraÅ‚
Dyrektor powoływany przez Zgromadzenie,
żð Rada Doradcza skÅ‚adajÄ…ca siÄ™ z 96 czÅ‚onków
wybieranych na 6 lat spośród przedstawicieli
samorzÄ…du gospodarczego, zawodowego i
akademickiego.
żð 2001 r. - ostatnia reforma ksztaÅ‚tu
administracyjnego Regionu Hanower.
żð Zamiana formy organizacji z korporacji
zwiÄ…zkowej na korporacjÄ… terytorialnÄ….
żð PodziaÅ‚ zadaÅ„ regionu na zadania wÅ‚asne i
zlecone.
Zadania własne
transport publiczny
planowanie regionalne
regionalne wspomaganie gospodarki i zatrudnienia
pomoc socjalna
zarządzanie siecią szkół publicznych
gospodarka wodna i odpadami
żð Zadania zlecone:
- nadzór nad lokalnym planowaniem
przestrzennym gmin,
- ochronÄ… przyrody,
- ochronÄ… zdrowia.
metropolitan governance
żð metropolitalne współrzÄ…dzenie.
żð Å›cisÅ‚a współpraca jednostek samorzÄ…du
terytorialnego w obszarze metropolitalnym w
ramach określonych struktur
administracyjnych (zwiÄ…zki, stowarzyszenia
metropolitalne).
żð Funkcjonowanie struktur może być
pozostawione dobrowolnej inicjatywie, bÄ…dz

obligatoryjnej w drodze ustawy.
żð Obligatoryjne zwiÄ…zki jednostek samorzÄ…du
terytorialnego na gruncie Konstytucji RP, a w
szczególności art. 172, mogą stanowić
konstrukcjÄ™ wÄ…tpliwÄ… prawnie. Ustawa
zasadnicza postuluje dobrowolność zrzeszania
siÄ™ jednostek a nie prawny obowiÄ…zek.
żð PrzykÅ‚ady metropolitan governance można
znalez
ć np. we Francji.
żð PierwszÄ… obligatoryjnÄ… formÄ™ Wspólnoty
międzygminnej opracowano dla Bordeaux,
Lyonu, Lille oraz Strasburga (1966 r.).
żð Powierzone kompetencje odejmowaÅ‚y m.in.
obszary zagospodarowania przestrzennego,
transportu, i gospodarki odpadami.
żð Wspólnota na obszarze swojego dziaÅ‚ania
uzyskała również możliwość ustanawiania
własnego opodatkowania.
lð Innym przykÅ‚adem formy organizacyjnej
ułatwiającej wykonanie zadań o charakterze
metropolitalnym jest powołanie specjalnej
instytucji w ramach obszaru metropolitalnego
w celu realizacji określonego zadania
publicznego, np. planowania przestrzennego
(Drezno).
żð Plusy: jest skoncentrowanie siÄ™ na jednym
zadaniu.
żð Minusy: ograniczone możliwoÅ›ci oraz
niewielkie zasoby finansowe.
RozwiÄ…zania organizacyjne dedykowane obszarom
metropolitalnym wg. stanowiska OECD
W ramach relatywnie prostych rozwiązań do
wprowadzenia zaproponowała m.in.:
żð nieformalnÄ… współpracÄ™ jednostek samorzÄ…du
terytorialnego (jst) w ramach niewielkich
projektów,
żð wykonywanie zadaÅ„ publicznych w ramach
porozumień jst,
żð powoÅ‚ywanie wspólnych podmiotów,
żð organizacje skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ z kilkunastu gmin,
żð zwiÄ…zki celowe powoÅ‚ywane do zarzÄ…dzania
określonymi zadaniami publicznymi,
żð współpraca z podmiotami zewnÄ™trznymi.
Zróżnicowany stopień trudności:
żð powoÅ‚ywanie jednostek pomocniczych,
żð metropolitalne zwiÄ…zki celowe powoÅ‚ywane w
celu zarządzania jedną lub kilkoma usługami
publicznymi, funkcjonujÄ…ce na podstawie
własnego wkładu finansowego.
RozwiÄ…zania najtrudniejsze do wprowadzenia:
żð konsolidacjÄ™ obszaru metropolitalnego w
ramach jednej gminy,
żð konsolidacjÄ™ terytorialnÄ… na drugim szczeblu
terytorialnym.
Zadania publiczne realizowane w ramach
obszarów metropolitalnych
NAJWAŻNIEJSZYM PROJEKTOWANYM CELEM
POWOA
ANIA JEDNOSTEK METROPOLITALNYCH
JEST KOORDYNACJA ZADAC
PUBLICZNYCH
WYKONYWANYCH NA TERENIE CAA
EJ
METROPOLII.
Przykładowa lista kompetencji:
żð planowanie strategiczne realizowane przy
wykorzystaniu m.in. wspólnej strategii obszaru
metropolitalnego,
żð zarzÄ…dzanie drogami publicznymi, planowanie
przestrzenne, strategia promocji;
żð zaspokajanie zbiorowych potrzeb
mieszkańców, obejmujące transport publiczny,
porządek i bezpieczeństwo publiczne, służbę
zdrowia, kulturÄ™, edukacjÄ™;
żð ochrona Å›rodowiska i zagadnienia zwiÄ…zane z
gospodarką wodno-ściekową, polityką
proekologiczną, rekultywacją terenów
zdegradowanych.
Koncepcja Unii Metropolii Polskich:
żð KsztaÅ‚towanie infrastruktury i Å›rodowiska
gospodarki opartej na wiedzy m.in. poprzez
organizowanie instytucji współpracy w
trójkącie władza - biznes - wiedza.
żð Stanowienie strategii zrównoważonego
rozwoju wraz z planem zagospodarowania
przestrzennego obszaru metropolitalnego.
żð ZarzÄ…dzanie wÄ™zÅ‚em sieci TEN-Transport, w
tym w szczególności siecią dróg
metropolitalnych.
Koncepcja Unii Metropolii Polskich c.d.:
żð Ustalanie, w trybie aktu prawa miejscowego,
lokalizacji: dróg metropolitalnych, linii
kolejowych, lotnisk cywilnych oraz obszarów
nowego osadnictwa masowego
i hipermarketów (jako kluczowych z
ródeł i
celów ruchu), a także korytarzy przesyłowych.
żð ZarzÄ…dzanie ruchem drogowym na obszarze
metropolitalnym i współzarządzanie
kolejowym ruchem aglomeracyjnym, a w
uzasadnionych przypadkach ruchem
lotniczym.
Koncepcja Unii Metropolii Polskich c.d.:
żð Promocja i koordynacja rozwoju transportu
publicznego na obszarze metropolitalnym, w
tym ustalanie cen urzędowych za usługi
przewozowe świadczone w aglomeracji oraz
odpowiednie dofinansowanie  wspólnego
biletu .
żð Zintegrowane zarzÄ…dzanie bezpieczeÅ„stwem
(kryzysem) w tym energetycznym na obszarze
metropolitalnym.
żð Polityka rynku pracy, przejÄ™ta od
dotychczasowych powiatów, a w dużej mierze
także od województwa.
Trójwymiarowość spójności kompetencji powiatu
metropolitalnego
żð spójność podrzÄ™dna - ze Å›rednio i
długookresową strategiami rozwoju kraju oraz
z KoncepcjÄ… (Planem) Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju, a także
z odpowiednimi dokumentami wojewódzkimi,
żð spójność nadrzÄ™dna - ze strategiami rozwoju i
planami (studiami) kierunkowymi miast
i gmin metropolii,
żð spójność równorzÄ™dna - z WieloletniÄ…
PrognozÄ… FinansowÄ… Regionu
Metropolitalnego.
PROJEKTOWANE ROZWI
ZANIA PRAWNE
Projekt Ustawy o powiecie metropolitalnym,
przygotowany dla związku międzygminnego
pod nazwą Górnośląski Związek
Metropolitalny Silesia .
przyjęcie oraz realizowanie wspólnej strategii rozwoju powiatu
metropolitalnego
organizacjÄ™ i wykonywanie publicznego transportu zbiorowego na
obszarze powiatu metropolitalnego
uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego powiatu
metropolitalnego, jako aktu prawa miejscowego, którego ustalenia
są wiążące dla gminnych planów zagospodarowania przestrzennego
uchwalenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego powiatu metropolitalnego
uchwalanie i realizacja programów ochrony
środowiska, gospodarki wodno-ściekowej,
gospodarki odpadami na obszarze powiatu
metropolitalnego
planowanie sieci i zarzÄ…dzanie drogami powiatowymi
na obszarze powiatu metropolitalnego
uchwalenie projektu założeń do planu zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla
powiatu metropolitalnego
Finansowanie obszarów metropolitalnych i mienie
powiatu
żð W oparciu o rozwiÄ…zania europejskie wskazuje
się na trzy modelowe podejścia do kwestii
finansowania obszarów metropolitalnych:
żð przekazanie jednostkom metropolitalnym
specjalnego udziału w podatku dochodowym,
który stanowiłby jej dochód własny,
żð zbudowanie budżetu jednostki metropolitalnej
na zasadzie składek jednostek samorządu
terytorialnego, które znajdują się na terenie
obszaru metropolitalnego,
żð zmiana formuÅ‚y obecnie istniejÄ…cych narzÄ™dzi
rozwojowych, np. kontraktu wojewódzkiego i
ukierunkowanie go bardziej na obszary
metropolitalne.
ORGANY POWIATU METROPOLITALNEGO
(Koncepcja UMP)
ORGANY POWIATU METROPOLITALNEGO
żð Rada Regionu Metropolitalnego, wybrana przez
mieszkańców,
żð Organ wykonawczy - najlepiej jednoosobowy,
żð Dyrektor Regionu Metropolitalnego - wybrany
przez RadÄ™,
żð Kolegium Regionu  organ inspirujÄ…co-
opiniujÄ…cy wybierany przez konferencje gmin
oraz środowisk wiedzy i biznesu.
Organy powiatu wg. projektu ustawy
Rada powiatu
metropolitalnego
Organy powiatu
metropolitalnego
ZarzÄ…d powiatu
metropolitalnego
żð SkÅ‚ad osobowy Rady powiatu metropolitalnego
byłby ograniczony do 9 radnych, a właściwość
przedmiotowa rady odnosiłaby się m.in. do:
qðstanowienia aktów prawa miejscowego;
qðstanowienia o kierunkach dziaÅ‚ania zarzÄ…du
powiatu metropolitalnego, oraz przyjmowanie
sprawozdań z jego działalności,
qðzagospodarowania przestrzennego powiatu
metropolitalnego,
qðuchwalania strategii rozwoju powiatu
metropolitalnego a także innych planów,
strategii w tym wieloletniej prognozy
finansowej,
qðuchwalania studium uwarunkowaÅ„ i kierunków
zagospodarowania przestrzennego powiatu
metropolitalnego oraz planu
Kompetencje ZarzÄ…du
żð przygotowywanie projektów uchwaÅ‚ rady, w
tym opracowanie projektu strategii rozwoju
oraz projektu planu zagospodarowania
przestrzennego powiatu metropolitalnego,
żð wykonywanie uchwaÅ‚ rady,
żð gospodarowanie mieniem powiatu,
żð wykonywanie budżetu powiatu oraz
prowadzenie gospodarki finansowej powiatu
metropolitalnego,
żð przedkÅ‚adanie radzie powiatu sprawozdaÅ„ z
działalności oraz innych informacji wskazanych
przez radÄ™.
Dziękuję za uwagę
RAFAA
THEN