ARCH. MED. S
D. KRYMINOL., 2011, LXI, 170-175 PRACE KAZUISTYCZNE / CASE REPORTS
Marzena A
abęcka1, Czesław Żaba1,2, Dorota Lorkiewicz-Muszyńska1, Paweł Świderski1,
Aleksander Mularski1, Janusz Kołowski1
Obrażenia śmiertelne narządów szyi spowodowane zapiętymi
pasami bezpieczeństwa
Fatal injuries of organs situated in the neck caused by fastened seat belts
1
Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
p. o. Kierownik: dr n. med. C. Żaba
2
Z Pracowni Wypadków Drogowych w Poznaniu Instytutu Ekspertyz Sądowych
w Krakowie
Dyrektor Instytutu: dr hab. M. Kała
Autorzy przedstawiają rodzaj i zakres obrażeń, Słowa kluczowe:
jakie powstają w wyniku oddziaływania zapiętych obrażenia szyi, pasy bezpieczeństwa,
pasów bezpieczeństwa podczas zderzeń czołowych. wypadki drogowe
Na przykładzie konkretnego wypadku samochodo- Key words:
wego autorzy opisują rzadkie obrażenia wewnętrzne neck injuries, seat belts, traffic accidents
szyi, będące skutkiem nieprawidłowego dopasowa-
nia pasa bezpieczeństwa do wzrostu ofiary. Kie-
rowca samochodu, który przodem uderzył w prze-
WST
P
szkodę, zginął na miejscu, natomiast pasażerka
w stanie ciężkim z miejsca zdarzenia została prze- Na bezpieczeństwo użytkowników pojazdów wpły-
wieziona do szpitala, w którym zmarła po kilku- wają dwie składowe określane jako bezpieczeństwo
nastu godzinach. Bezpośrednią przyczyną zgonu czynne (np. moc silnika) oraz bezpieczeństwo bier-
pasażerki były obrażenia narządów szyi w postaci ne (np. system zapobiegający blokowaniu kół ABS,
rozerwania krtani, nagłośni i chrząstki tarczowatej poduszki powietrzne, zagłówki, pasy bezpieczeń-
oraz złamania kości gnykowej w wyniku działania stwa i pirotechniczne napinacze pasów). Pasy bez-
pasa bezpieczeństwa. pieczeństwa były stosowane już w XIX wieku w po-
wozach konnych, natomiast do samochodów trafiły
The authors present the type and extent of w latach dwudziestych XX wieku. W firmie Nash
injuries inflicted as a result of the victims wearing and Cornell Aeronautical Laboratory w USA rozpo-
fastened seat belts during frontal impacts of the częto prace nad ich zastosowaniem w samocho-
vehicles. As an example of a particular traffic dach. Firma Ford w 1955 roku jako pierwsza wpro-
accident, the authors describe a rare case of neck wadziła pasy bezpieczeństwa do seryjnej produkcji,
injuries resulting from improper fitting of the safety które jednak nie przyjęły się. Po raz pierwszy trzy-
belt to the victim s height. The driver of the car that punktowe biodrowo-ramienne pasy bezpieczeństwa
had frontally hit the obstacle was killed on the spot, seryjnie zastosowano w roku 1959, w modelu mar-
while the female passenger, was taken to hospital ki Volvo. Początkowo ta nowinka techniczna została
in a severe condition, where she died several hours przyjęta bardzo sceptycznie. W miarę upływu cza-
later. The direct cause of death of the passenger su, wraz z pojawieniem się coraz większej ilości
were injuries of the organs situated in the neck, badań potwierdzających ich wpływ na wzrost bez-
such as rupture larynx, epiglottis and the thyroid pieczeństwa biernego osób z nich korzystających,
cartilage, as well as the hyoid bone fracture resulting stały się praktycznie nieodłącznym i bezwzględnie
from an impact with a fastened safety belt. wymaganym wyposażeniem każdego produkowane-
2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny SÄ…dowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
OBRAŻENIA ŚMIERTELNE NARZ
DÓW SZYI SPOWODOWANE ZAPI
TYMI PASAMI BEZPIECZEC
STWA
Nr 2 171
go samochodu. Aktualnie we wszystkich nowych uderzenia i powstawaniu obrażeń. Powyższa wada
samochodach stosowane są pasy trzypunktowe tj. została zminimalizowana w wyniku wprowadzenia
pas barkowy (ramienny) i pas biodrowy łącznie [1]. napinaczy pasów. Zastosowanie napinaczy poprawi-
Historia pasów bezpieczeństwa w Polsce jest ło skuteczność działania pasów. Napinacze pasów
stosunkowo niedługa. Po raz pierwszy obowiązek bezpieczeństwa mogą być mechaniczne i pirotech-
zapinania ich wprowadzono w 1983 roku. Doty- niczne. W pierwszym przypadku do napięcia taśmy
czył on jedynie osób siedzących na przednich sie- pasa wykorzystuje się siłę sprężyn, natomiast w dru-
dzeniach i jazdy poza terenem zabudowanym. Do- gim przypadku energiÄ™ wybuchu Å‚adunku. Stosowa-
piero w osiem lat póz
niej obowiązek ten rozsze- nie napinaczy powoduje odciągnięcie pasa do tyłu
rzono na obszar całego kraju i siedzenia tylne. Obec- i dociskanie ciała do fotela. Pasy bezpieczeństwa
nie obowiązujące rozwiązania prawne, dotyczące statyczne i bezwładnościowe są zaliczane do grupy
stosowania pasów bezpieczeństwa na terenie Pol- pasów aktywnych, czyli spełniają swoją funkcję do-
ski, zawarte są w Ustawie Prawo o ruchu drogowym piero po zamknięciu klamry przez użytkownika.
z 20 czerwca 1997 roku (Dz.U. 1997 nr 98 poz. Istnieją także pasy pasywne, które nie mają klamry
602 z póz
n. zm.). W myśl ustawy obowiązek stoso- spinającej, a ich działanie jest niezależne od woli
wania pasów dotyczy kierujących oraz osób przewo- kierowcy czy pasażera, gdyż po zajęciu przez nich
żonych pojazdem samochodowym w nie wyposa- miejsc i zamknięciu drzwi są oni automatycznie
żonym (art. 39), ponadto kierującemu zabrania się zabezpieczani pasami.
przewożenia pasażerów niezapiętych pasami bez- Ze względu na ilość punktów kotwiczenia pasy
pieczeństwa (art. 45). Prawodawca dopuszcza je- statyczne i bezwładnościowe dzielą się na pasy dwu-
dynie nieliczne odstępstwa od tych zasad. Zwol- punktowe (tzw. biodrowe) i trzypunktowe (tzw.
nienie z obowiązku stosowania pasów bezpie- ramieniowo-biodrowe). Pasy trzypunktowe mają
czeństwa dotyczy osób mających orzeczenie lekar- trzy punkty mocowania, tj. słupek boczny na dole,
skie o przeciwwskazaniu do używania pasów, kobiet przyśrodkowa część fotela i słupek boczny u góry.
w widocznej ciąży, instruktorów, egzaminatorów Położenie mocowania górnego części ramiennej pa-
i taksówkarzy podczas szkolenia lub egzaminowa- sa obecnie jest regulowane w zależności od wzrostu
nia, zespołów medycznych w czasie udzielania po- pasażera. Pas trójpunktowy składa się z górnej
mocy medycznej oraz osób chorych i niepełno- części skośnie ułożonej na klatce piersiowej i nad-
sprawnych przewożonych na noszach lub wózku brzuszu oraz części dolnej przebiegającej poziomo
inwalidzkim. Ostatnią grupę osób zwolnionych od na wysokości talerzy biodrowych. Obecnie najbar-
obowiązku stosowania pasów są funkcjonariusze dziej rozpowszechnione są pasy bezpieczeństwa
służb państwowych oraz konwojenci w trakcie wy- trzypunktowe, natomiast dwupunktowe, zwane bio-
konywania obowiązków służbowych (art. 39). drowymi, stosuje się dla środkowego pasażera tyl-
Pasy bezpieczeństwa dzielimy na trzypunktowe nego siedzenia. Stosowanie pasów dwupunktowych
i dwupunktowe oraz statyczne i bezwładnościowe. powoduje powstanie cięższych obrażeń w momen-
Pierwsze pasy bezpieczeństwa są określane jako cie czołowego zderzenia, kiedy górna część ciała
statyczne, ponieważ długość taśmy decydująca przemieszcza się do przodu i dołu, a głowa uderza
o wartości tzw. luzu musiała być każdorazowo do- zazwyczaj w oparcie przedniego fotela. W samo-
pasowana do wymiarów ciała osoby zajmującej da- chodach sportowych są stosowane pasy szelkowe,
ne miejsce. Niewłaściwe dopasowanie pasa mogło składające się z części biodrowej i dwóch części
być przyczyną powstania obrażeń pochodzących od ramiennych, aby zapobiec wypadnięciu kierowcy
niego. Pasy statyczne zostały zastąpione przez pasy i pasażera z kabiny podczas wywracania się po-
tzw. bezwładnościowe, które przylegają do ciała i po- jazdu [1].
zwalają na swobodne pochylanie tułowia, ponieważ Przyczyną wprowadzenia pasów bezpieczeństwa
są wyposażone w mechanizm sprężynowego zwija- w samochodach była ochrona przed skutkami
nia taśmy. W działaniu pasów bezwładnościowych zderzeń czołowych pojazdów w przeszkodę. Pasy
występuje tzw. opóz
nienie, wynikające z elasty- bezpieczeństwa spełniają swoją funkcję w zderze-
czności taśmy, odzieży, co wpływa na odległość niach czołowych i narożnikowych, natomiast nie
między ciałem a pasem, która ma znaczenie w sile chronią w przypadkach wywracania pojazdu. Pasy
2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny SÄ…dowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
Marzena A
abęcka, Czesław Żaba, Dorota Lorkiewicz-Muszyńska, Paweł Świderski, Aleksander Mularski,
172 Nr 2
Janusz Kołowski
bezpieczeństwa podczas kolizji czołowej zabezpie- od zajmowanego miejsca we wnętrzu pojazdu.
czają tułów przed przemieszczaniem do przodu, lecz Odmienny kierunek ułożenia części piersiowej pa-
nie zapobiegają uderzeniu klatki piersiowej o taśmę sów dla kierowcy i pasażera jednoznacznie wskazu-
pasów. W wyniku tego uderzenia mogą powstać je zajmującego miejsce kierowcy. Obrażenia we-
obrażenia w przypadku nieprawidłowego zapięcia wnętrzne występują w obrębie klatki piersiowej
pasów albo dużej prędkości kolizyjnej. W chwili ude- i jamy brzusznej. W ciężkich wypadkach część pier-
rzenia czołowego pojazdu pasy przejmują energię siowa pasa powoduje powstanie obrażeń ciała
kinetyczną ciała kierowcy lub pasażera i przekazują w postaci ran w obrębie szyi, złamań wyrostków
ją do punktów mocowania pasów. Siła zderzenia poprzecznych szyjno-piersiowego odcinka kręgo-
jest amortyzowana przez pasy, a ponadto powstrzy- słupa, złamań żeber, stłuczenia płuc, pęknięcia aor-
mują one przed uderzeniem tułowia w koło kiero- ty, złamania obojczyka oraz skośnego złamania
wnicy, a głowy w szybę przednią. Głowa i szyja nie mostka, będącego odwzorowaniem przebiegu pasa.
są zabezpieczane przed ruchem do przodu, co mo- Natomiast część biodrowa pasa powoduje kom-
że skutkować powstaniem poważnych obrażeń tych presję powłok i narządów jamy brzusznej będącą
okolic ciała. Pasy bezpieczeństwa zmniejszają też przyczyną uszkodzeń (pęknięcia, stłuczenia) ścian
bezwładność ciała podczas zderzenia, spowodo- jelita, rozerwania krezki jelita, a nawet pęknięcia
waną zahamowaniem. Osoby jadące pojazdem bez czy zmiażdżenia narządów miąższowych jamy
zapiętych pasów bezpieczeństwa podczas kolizji brzusznej, tj. wątroby i śledziony. Obrażenia tej
czołowej są przemieszczane do przodu z prędko- okolicy powstają zarówno w wyniku bezpośredniego
ścią przeduderzeniową. ucisku pasa, jak i w wyniku napięcia powłok brzu-
Pasy bezpieczeństwa spełniają swoją funkcję cha i ich mięśni, w chwili jego zadziałania. W wy-
ochronną w przypadku prawidłowego ich stosowa- niku naciągnięcia mięśnia prostego brzucha mogą
nia. Ważne jest właściwe umiejscowienie górnego powstawać wylewy krwawe w jego przyczepie
punktu mocowania pasa w odniesieniu do wzrostu Å‚onowym [4, 5, 6].
osoby z niego korzystającej. Właściwe dopasowanie W przypadku zderzeń czołowych obrażenia są
pasa bezpieczeństwa do wzrostu zapobiegnie nie silniej wysycone i częściej mają charakterystyczny
tylko możliwości wyślizgnięcia się ciała spod pasa, przebieg. Przy zderzeniach bocznych obrażenia są
lecz i powstania obrażeń od pasa podczas wypad- mniejsze, a ze względu na możliwość przemie-
ku [2]. szczenia ciała względem górnej części pasa i mogą
Na osoby zapięte pasami podczas zderzeń o śred- nie mieć charakterystycznego przebiegu. Charakter
niej intensywności działają opóz
nienia o wartości obrażeń zależy także od rodzaju pasa bezpieczeń-
kilkadziesiąt razy większej od przyśpieszenia ziem- stwa. Obrażenia będą mniej nasilone przy pasach
skiego. Podczas zderzenia użytkownik pasa oddzia- bezwładnościowych, wyposażonych w dodatkowe
łuje na taśmy pasów z siłami mogącymi dochodzić mechanizmy napinające czy urządzenia tłumiące
do 3500 daN (około 3,5 tony), a działanie to od- działanie siły bezwładności, przez kontrolowane
bywa się w bardzo krótkim czasie (0,1-0,15 s) [3]. wydłużenie pasów już po ich napięciu. Na zakres
Poza niewątpliwym działaniem ochronnym pasy obrażeń ma wpływ ilość i grubość warstw odzieży,
bezpieczeństwa powodują więc różnego rodzaju obra- która spełnia funkcję ochronną, grubość tkanki
żenia ciała, które można podzielić na zewnętrzne podskórnej (obrażenia są zwykle silniej wysycone
i wewnętrzne. Obrażenia wewnętrzne nie muszą u osób otyłych z możliwością zmiażdżeń tkanki
zawsze występować wraz z obrażeniami zewnę- podskórnej). U osób szczupłych obrażenia są zwy-
trznymi. Obrażenia zewnętrzne występują w postaci kle mniej nasilone i słabiej widoczne, a preparatyka
pasmowato układających się wybroczyn krwoto- powłok w takich przypadkach znacznie trudniejsza.
cznych, sińców i otarć naskórka, a nawet ran, w za- Na zakres obrażeń ma wpływ obecność i zadziała-
leżności od siły uderzenia ciała w pas bezpieczeń- nie poduszki powietrznej [5, 7].
stwa. Obrażenia zewnętrzne umiejscowione są Znane są także przypadki, kiedy brak stosowa-
w obrębie szyi, klatki piersiowej w okolicy oboj- nia pasów bezpieczeństwa był najprawdopodobniej
czykowej prawej lub lewej, brzucha oraz okolicy czynnikiem ratującym życie osób przebywających
biodrowej po prawej lub lewej stronie, w zależności w pojez
dzie samochodowym. DotyczÄ… one jednak
2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny SÄ…dowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
OBRAŻENIA ŚMIERTELNE NARZ
DÓW SZYI SPOWODOWANE ZAPI
TYMI PASAMI BEZPIECZEC
STWA
Nr 2 173
stosunkowo niewielkiej liczby dość specyficznych
i rzadkich przypadków (np. wypadnięcie osoby
z samochodu, który ulega natychmiastowemu za-
płonowi).
OPIS PRZYPADKU
Na terenie Poznania we wrześniu 2006 roku
wydarzył się wypadek drogowy, w którym 60 letni
mężczyzna, kierujący samochodem osobowym mar-
ki Opel Astra, jadąc wraz z 60 letnią pasażerką,
z niewiadomych przyczyn zjechał na lewo, na pas
rozdzielający jezdnie, a następnie uderzył czołowo Ryc. 1. Pasmowate otarcie naskórka na bocznej
w betonową podporę wiaduktu. Kierowca poniósł prawej powierzchni szyi.
śmierć na miejscu, natomiast pasażerka na miejscu Fig. 1. A tight band of abrasions on the right
zdarzenia została zaintubowana i przewieziona do side of the neck.
oddziału intensywnej opieki medycznej jednego ze
szpitali w Poznaniu. Z danych uzyskanych od rodzi- Poza tym stwierdzono sińce na kończynach gór-
ny wynikało, że kierowca pojazdu od kilku dni nych oraz złamanie nasady dalszej lewego podu-
skarżył się na złe samopoczucie, mimo to, pod dzia. W badaniu wewnętrznym po odpreparowaniu
wpływem nalegań żony odbył podróż samochodem powłok skórnych stwierdzono rozległe, masywne
w okolice Piły. Do wypadku doszło w drodze po- podbiegnięcia krwawe oraz obrażenia typu decolle-
wrotnej. Sekcja zwłok kierowcy wykazała, że przy- ment (kieszenie skórne wypełnione zmiażdżonymi
czyną zgonu był pęknięty tętniak w odcinku brzu- fragmentami tkanki podskórnej i krwi) na przedniej
sznym miażdżycowo zmienionej aorty z krwawie- powierzchni szyi, bocznej lewej powierzchni klatki
niem do jamy otrzewnowej. Powyższe rozpoznanie piersiowej i w podbrzuszu w linii środkowej, podbie-
tłumaczyło nagłe, nieprawidłowe zachowanie kie- gnięcia krwawe w mięśniach szyjnych po stronie
rowcy na drodze, które doprowadziło do wypadku. prawej i lewej, podbiegnięcia krwawe w torebce
Stan pasażerki był bardzo ciężki. W pierwszej prawego płata tarczycy, rozerwanie krtani na wy-
dobie hospitalizacji stwierdzono jej zgon. Karta sek- sokości nagłośni i chrząstki tarczowatej, złamanie
cyjna dorosłego dostarczona wraz ze zwłokami ko- chrząstki tarczowatej, złamanie kości gnykowej,
biety zawierała następujące rozpoznania: porażenie stłuczenie tkanek śródpiersia przedniego.
ośrodków pnia mózgu,  zadzierzgnięcie szyi pasem
bezpieczeństwa, stan po reanimacji, krwawienie
podpajęczynówkowe, złamanie żeber VII, VIII po
stronie lewej, złamanie kostek lewej goleni, pod-
biegnięcia krwawe z otarciami naskórka na szyi
i klatce piersiowej po pasach bezpieczeństwa. Pod-
czas przeprowadzonej sekcji zwłok kobiety stwier-
dzono: wzrost 160 cm, odżywienie nadmierne, szy-
ja krótka, szeroka oraz ślady obrażeń zewnętrznych
na szyi: po stronie prawej, od wyrostka sutkowego
do przyczepu mostkowego obojczyka ukośnie uło-
żone, głębokie otarcie naskórka, które przechodziło Ryc. 2. Podbiegnięcia krwawe w tkance
na wysokości chrząstki tarczowatej na przednią podskórnej szyi i górnej części klatki
powierzchnię szyi, a następnie w postaci pasmo- piersiowej.
watego sińca i wybroczyn śródskórnych ku stronie Fig. 2. Suggillations in the subcutaneous
lewej przez 1/3 górną mostka, kwadrant górno- tissue of the neck and upper part
-boczny sutka lewego do linii pachowej przedniej. of the chest.
2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny SÄ…dowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
Marzena A
abęcka, Czesław Żaba, Dorota Lorkiewicz-Muszyńska, Paweł Świderski, Aleksander Mularski,
174 Nr 2
Janusz Kołowski
wiązek ich używania. Dzięki użyciu pasów barko-
wych i biodrowych ryzyko powstania poważnych
obrażeń ciała, a nawet śmierci zmniejsza się o 45%
[8]. Pasy bezpieczeństwa mają za zadanie zabez-
pieczać kierowcę i pasażera przed obrażeniami klat-
ki piersiowej, spowodowanymi uderzeniem w ko-
lumnÄ™ kierownicy lub deskÄ™ rozdzielczÄ…. Jednak
użycie pasów nie gwarantuje całkowitego uniknię-
cia obrażeń. Zarówno kierowca, jak i pasażerowie
mogą doznać na skutek działania pasów bezpieczeń-
stwa poważnych, a nawet śmiertelnych obrażeń.
Obrażeniami będącymi skutkiem używania pasa
barkowego mogą być złamania kręgosłupa w od-
cinku szyjnym, piersiowym i lędz
wiowym, złamania
żeber i mostka, obrażenia szyi, śledziony i nerek
[9]. Pas biodrowy może spowodować obrażenia
określane mianem  objawu pasa biodrowego , któ-
rego typowymi wykładnikami są obecne na skórze
brzucha otarcia naskórka, podbiegnięcia krwawe
na wewnętrznej stronie powłok ciała, którym to-
warzyszą obrażenia jelita cienkiego, okrężnicy i krę-
gosłupa lędz
wiowego [10]. Opisywano także uszko-
dzenia tętnic szyjnych z towarzyszącym zawałem
mózgu [11, 12]. Badania wykazały, że bardziej
narażone na doznanie obrażeń pochodzących od
pasa są osoby otyłe [7]. Według danych statysty-
cznych zderzenia czołowe są przyczyną połowy
wszystkich obrażeń, jakie doznają kierowca i pasa-
żerowie. Dzięki zastosowaniu pasów bezpieczeń-
Ryc. 3. Podbiegnięcia krwawe wzdłuż stwa ilość śmiertelnych ofiar zmniejszyła się o około
chrzÄ…stek krtani oraz krwawienie 65% [1].
do krtani w obrębie złamanej chrząstki Liczne obrażenia stwierdzane u ofiar wypadków,
tarczowatej. wynikają ze złego dopasowania pasów do wzrostu
Fig. 3. Suggillations located along the danej osoby. W celu ograniczenia obrażeń w obrę-
cartilages of the larynx and bleeding bie jamy brzusznej, klatki piersiowej, a przede
to the larynx within the broken thyroid wszystkim szyi i jej struktur, w wielu krajach, w tym
cartilage. również w Polsce, wprowadzono regulacje prawne
nakazujące stosowanie specjalnych urządzeń wy-
Badanie pośmiertne wykazało, że przyczyną muszających prawidłowe ułożenie pasów względem
zgonu kobiety były obrażenia narządów szyi, które osoby z nich korzystającej (np. foteliki dla dzieci).
powstały na skutek urazu spowodowanego ucis- Aktualnie stosowane pasy są tak konstruowane,
kiem pasa bezpieczeństwa. aby ich funkcja ochronna była optymalna, a spo-
wodowane obrażenia jak najmniejsze. Jednakże
w przypadku dużej prędkości zderzeniowej, nawet
DYSKUSJA
przy prawidłowym zapięciu i dopasowaniu pasów
Skuteczność pasów bezpieczeństwa podczas do wzrostu osoby korzystającej, pasy powodują
wypadku samochodowego nie jest kwestionowana. powstanie ciężkich obrażeń ciała.
Pasy bezpieczeństwa są obecnie stałym wyposaże- Do najczęstszych wewnętrznych obrażeń okoli-
niem samochodów, a kodeks drogowy nakłada obo- cy szyi należą obrażenia odcinka szyjnego kręgosłu-
2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny SÄ…dowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
OBRAŻENIA ŚMIERTELNE NARZ
DÓW SZYI SPOWODOWANE ZAPI
TYMI PASAMI BEZPIECZEC
STWA
Nr 2 175
pa, które powstają w mechanizmie pośrednim, tzw. wypadków. Natomiast obrażenia wewnętrzne szyi
mechanizmie biczowym. Obrażenia kręgosłupa szyj- w postaci uszkodzenia krtani, tchawicy, są spo-
nego u ofiar wypadków komunikacyjnych występują radycznymi przypadkami. Obrażenia ww. powstają
dość często. w mechanizmie bezpośredniego oddziaływania kra-
Analizowany wypadek jest sporadycznym zda- wędzi taśmy pasa bezpieczeństwa. W przedstawio-
rzeniem, w którym poza obrażeniami zewnętrznymi nym przypadku przyczyną powstania ciężkich obra-
szyi, które spotyka się u ofiar wypadków drogo- żeń szyi był bezpośredni uraz (ucisk) taśmy pasa
wych, doszło do powstania ciężkich obrażeń na- bezpieczeństwa na szyję. Przyczyną urazu szyi było
rządów szyi, będących przyczyną zgonu. Obrażenia nieprawidłowe dopasowanie pasa bezpieczeństwa
zewnętrzne szyi w postaci sińców i otarć naskórka do wzrostu pasażerki.
są obrażeniami, które czasami spotyka się u ofiar
Obese Adolescents. Journal of Community Health
PIÅšMIENNICTWO
DOI: 10.1007/s10900-010-9349-z.
1. Wicher J.: Bezpieczeństwo samochodów i ru- 8. National Highway Traffic Safety Administration.
chu drogowego. Wydawnictwo Komunikacji i A
Ä…- Fourth report to Congress: Effectiveness of occupant
czności, 2004. protection system and their use. May 1999,
2. Habal M., Meguid M. M., Murray J. E. R.: Washington, D.C.
The long scarf syndrome  A potentially fatal and 9. Sims J. K. et al.: Automobile accident
preventable hazard. JAMA. 1972, 221: 1269-1270. occupant injuries. JACEP. 1976, 5: 796-808.
3. Pawelec K., Diupero T.: Rekonstrukcja wy- 10. Chandler C. F., Lane J. S., Waxman K. S.:
padku i zdarzenia drogowego. Dom Wydawniczy Seatbelt sign following blunt trauma is associated
ABC. Warszawa 2006: 189-191. with increased incidence of abdominal injury. Am
4. DiMaio V. J., DiMaio D.: Medycyna sÄ…dowa. Surgeon. 1997, 63: 885-888.
Urban & Partner. WrocÅ‚aw 2001, 257-293. 11. López-Sánchez M., Ballesteros-Sanz M. A.,
5. MaseÅ‚ko J.: Obrażenia powÅ‚ok klatki piersio- Pérez-Ceballos A., González-Fernández C., López-
wej i brzucha powstałe w wyniku działania pasów Espadas F.: Traumatic dissection of the internal
bezpieczeństwa u ofiar wypadków drogowych. carotid artery by a safety belt: a report of two cases.
Arch. Med. SÄ…d. Kryminol. 2005, LV: 109-114. Med Intensiva. 2009 Oct, 33(7): 353-357.
6. Raszeja S., Nasiłowski W., Markiewicz J.: 12. Wypadki drogowe. Vademecum biegłego
Medycyna sÄ…dowa. PZWL. 1993, 93-100. sÄ…dowego. Wydawnictwo IES. 2002, 181-182,
7. Price J. H., Dake J. A., Balls-Berry J. E., Wie- 817-821.
linski M.: Seat Belt Use Among Overweight and
Adres do korespondencji:
Czesław Żaba
tel.: [phone]
e-mail: [e-mail]
2011 © by Polskie Towarzystwo Medycyny SÄ…dowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267