Zagrożenia 21w.-efekt cieplarniany(zmiany), brak wody, zamieranie Uzdatnianie wody-procesy technologiczne, fizyczne, fizykochemiczne i postaciami. Rośliny pobierają CO2 z powietrza i dzięki procesowi
laśów, zanieczyszczenia wody, złe zarządzanie, małą biologiczna chemiczne mające na celu usunięcie z wody zanieczyszczeń do poziomu fotosyntezy przerabiają go na pokarm. Zwierzęta w tym celu zjadają
bioróżnorodność, wzrost populacji i migracja, zmieniające się wartości umożliwiającego stosowanie jej do picia, potrzeb gosp. domowego rośliny które w ich przewodzie pokarmowym rozkładają zawarty w nich
społeczne, gromadzenie odpadów, zanieczyszczenie powietrza, degradacja Wskaz
niki parametry jakości wód-określają ilość i rodzaje zawartych w węgiel.Tak w skrócie można by opisać obieg węgla.
gleby, zaniecz.chem, urbaniacja, brak ozonu wodzie zanieczyszczeń. fizyczne(temp, zapach, smak, mętność, Obieg azotu. Azot jest jednym z gazów wchodzących w skład atmosfery
Ochrona środowiska-zespół działań mający na celu:- racjonalne przez
roczystość, barwa)  chemiczne(odczyn, twardość, utlenialność, (78%). Jest też składnikiem białek niezbędnych do wzrostu roślin i
gospodarowanie zasobamu naturalnymi elementami przyrodniczymi zasadowość, kwasowość, poziom zw.azotu i fosforu chlorkow i zwierząt. Rośliny pobierają azot z gleby pod postacią azotanów. Zwierzęta
środowiska jako podstawę rozwoju gosp. i społ -przeciwdziałanie lub siarczanów, zaw.żelaza i met.ciężkich, pestycydy, detrgenty) biologiczne pobierają azot zjadając rośliny lub inne zwierzęta żywiące się roślinami.
zapobieganie zjawiskom lub stanowm uciążliwym dl aśrodowiska lub (miano Coli, wsk. saprobowości) Rośliny są po śmierci rozkładane przez grzyby i bakterie, które wydalają
powodujących jego uszkodzenie, zanieczyszcznie, zmiany cech Skutki zanieczyszczenia wód: eutrofizacja-nagromadzenie azot do gleby w postaci amoniaku. W glebie amoniak jest przekształcany
fizycznych, -przywracanie środowiska lub jego poszeczgólnych zanieczyszczeń biogennych NPK zawartych w ściekach spływach z pól w azotany, które z kolei są pobierane przez rośliny i cykl powtarza się od
elementów do właściwego stanu. uprawnych, nadmierne użyz
nienie wód->zakwity-silny rozwój roślinności nowa. Tak w skrócie można by opisać obieg azotu.
Podejście do ochrony środowiska-systemowe(skupić się na interakcjach wodnej w szeczególności glonów Obieg siarki. Siarka występuje w środowisku w skałach, w powietrzu, w
i zależnościach), globalne, długookresowe, interdyscyplinarne Etapy uzdatniania wód- dezynfekcja(niszczenie mikroorg), filtracja, paliwach kopalnych, w atmosferze oraz wodach podziemnych i
Klasyfikacja zasobów naturalnych (Śleszyński) niewyczerppywalne, koagulacja(zmiękczanie, odbarwianie), biologiczne filtrowanie na filtrach powierzchniowych. W organizmach żywych jest jednym z elementów
wyczerpywalne-odwracalne(woda), nieodwracalne(węgiel) Dobrański powolnych budujących białka. W dużych dawkach działa toksycznie. Człowiek
nieodnawialne lub trudno odnawialne->ilościowo(kopaliny), Rodzaje i z
ródła zanieczyszczeń wód- wg. działania na organizmy- zakłóca obieg siarki poprzez nadmierne wprowadzanie jej do środowiska
jakościowo(gleby) odnawialne(woda) Wg. stopnia ruchliwości bezpośrednio szkodliwe(fenole), pośrednio szkodliwe-zmniejszają ilość w wyniku spalania paliw. Tak w skrócie można by opisać obieg siarki.
abiotyczne-a)stabilne(stan skupienia stały, skały, litosfera), b)labilne tlenu wg. trwałości rozkładalne(sub.organiczne), nierozkładalne(met. Obieg fosforu. Fosfor w komórce jest składnikiem kwasów nukleinowych
*(płynne, woda, hydrosfera) *(gazowe, powietrze, atmosfera) ciężkie), trwałe (ulegają słabemu rozkłądowi(fenole)) ATP i ADP. Krąży on w obrębie łańcuchów troficznych gromadząc się w
Nauka o środowisku(Hae)-interdyscyplinarna dziedzina nauki Rekultywacja jezior i zbiorników w przypadku eutrofizacji szczątkach organizmów. Następnie przekształca się w fosforany te z kolei
pokrywająca pole związków człowieka ze środowiskiem przyrodniczym, bagrowanie(usuwanie warstwy osadów dennych i części przybrzeżnej), przenikają przez korzenie do roślin. W przyrodzie występuje w skałach
potencjalnych i rzeczywistych problemów wynikających z tych związków -destrafikacja(niedopuszczenie do powst. w jeziorze uwarstwienia różnego pochodzenia, które ulegają wymywaniu i trafiają do gleby stając
ukierunkowana na poszukiwanie rozwiązań z zapobieganie tym termicznego, stymulującego masowy pojaw glonów w górnej ciepłej się dostępne dla roślin. Ich znaczne ilości wypadają z obiegu, przenikając
problemom. warstwie)  przepłukiwanie(rozcieńczenie)  met. chemiczne, do mórz i słodkowodnych zbiorników. W jeziorach przyśpieszają one
Pojemność środowiska-zdolność ekosystemów do ponoszenia -precypitacja(strącanie zw.fosforu a tym samym usuwanie tego proces eutrofizacji. W morzach tworzą osady, które przekształcają się w
antropogennych obciążeń bez naruszania ich produktywności, jeżeli tę biogennego pierwiastka z obiegu), stosowanie algicydów, osady organiczne (szczątki i szkielety organizmów). W trakcie fosfolizacji
zdolność ponoszenia obciążeń odniesiemy do naturalnej asymilacji biomaniupulacja(ingerencja w skład gatunkowy zooplanktonu i przekształcają się w lite skały. Tak w skrócie można by opisać obieg
zanieczyszczeń to możemy mówić o pojemności utylizacyjnej ekosystemu introdukcji wybranych gatunków ryb) fosforu.
3 poziomy obciążeń środowiska-dopuszczalne(nie przekracza poj. środ) Kierunki ochrony wód, CZYNNA zasobów wodnych- 1odpowiednie
degradujące(wprowadza zabużenia) śmiertelne(prowadzi do dewastacji zagosp. ukadw krajobrazów naturalnych oraz ukształtowanych w celu
środowiska->obszar katastrofy) b. wzmożenia ich retencji wodnej(regulacja odpływu przez fitomelirację,
Produktywność ekosystemu-ilość SM roślinnej wyprodukowanej w rozkład parowania w czasie, magazynowanie wody w biomasie),
jakimś czasie na danej pow g/m2/dobę oraz ilość białka zwierzęcego 2techniczna retencja wodna powierzchniowa i wgłębna jak zbiorniki oraz
wyprodukowanego w tym czasie i na tej powierzchni(wtórna) cieki retencyjne(mała retencja), 3oczyszczanie ścieków przed ich zrzutem
Stabilnośc ekosystem-dążenie do trwania poprzez samoistną odbudowę i stosowanie zamkniętych obiegów wód przemysłowych i spozywczych,
naruszonej równowagi w obiegu materi jedną z met. jest rozcieńczanie ścieków tak żeby wywołać
Antropogeniczne obciążenie środ-to zakres bezpośredniego i pośred samooczyszczanie wód.
Potencjał środowiska- istniejący na danym obszarze zapas zasobów Metody zagospodarowania odpadów-składowanie, mogilniki, piroliza,
naturalnych o odpowiedniej strukturze i jakości oraz trwałość spalanie, met fizykochemiczne, kompostowanie, recykling
ukształtowanych war. przyrodniczych decydujących o sile Podział ścieków: byt. gosp, przemysłowe, rolnicze, odpadowe,
samoreprodukcji ekosystemów i ich odporności podgrzane, komunalne
Ograniczenia progowe środowiska-uniwersalne(biologiczne- Miano coli-liczba komórek pałeczki okrężnicy symbionta jelita grubego
powietrzne,wodne), surowcowe( zasoby), regionalne(przestrzenne, Wpływ ścieków na wody powierzchniowe- 1wypłycanie
krajobrazowe, odporności ekosystemów) b.krajobrazowe-4klasy a)obszary zbiorników(kolmatacja), 2kumulacja zw. toksycznych (Cd, rtęć) w
o zdegradownym środ. b)ob. rolno leśne o przeciętnych walorach przyr organizmach łańcucha pokarmowego. 3 powstanie w wodach stref
c)wyróżniające się wal. przyr d) o wybitnych wartościach przyrodniczych. beztlenowych na skutek mineralizacji zw. organicznych(powst.metan,
Bariera odporności ekosystemów łaczy się ściśle z zagadnieniami siarkowodór), 4rozwój glonów-stymulacja przez azot i fosfor, glony po
walorów środowiska. (wykres) próg pojemności środowiska wykres spada obumarciu powodują wzrst ilości mat.organicznej i eutrofizację. 5zmiana
Zintegrowany system gospdarki odpadami-uszczelnianie z
ródła pH, 6wzrost temp ścieków, 7zanieczyszczanie wód przez mikroorganizmy
powstania odpadów, podpisanie umów na odbiór, baza umów, kontrola Rodzaje obróbki ścieków-mechaniczne(filtracja), biologiczne(procesy
służb miejskich, wykonanie zastępcze, segregacja odpadów u z
ródła, biochemiczne, osad czynny) chemiczne(utlenianie, redukcja, neutralizacja,
odbiór i transport prez firmy posiadające zezwolenia sorbcja) hydrobotaniczne(rośliny pływające)
Zasada zrównoważonego rozwoju(ekorozwój)- takie prowadzenie Zasięg oczyszczalni- lokalne, miejscowe, przydomowe, centralne,
polityki i gospodarki aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie grupowe(kilka miast)
zapewniającym trwałe możliwości korzystania z nich zarówno przez Oczyszczalnie hydrobotaniczne-opierają swoje działanie na zdolności
teraz
niejsze, jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu gruntów i roślin wodnych do przekształcania i zatrzymywania składników
trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej szkodliwych występujących w ściekach. Składa się z następujacych
różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, procesów: -sedymentacja i adsorbcja powodująca usuwanie zawiesin i
ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą jest równorzędne patogenów oraz biodegradacja sub.organ., -tlenowa i beztlenowa
traktowanie racji społecznych ekonomicznych i ekologicznych, co biodegradacja, nitryfikacja mikrobiologiczna(amonowe w azotany),
oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z denitryfikacja(uwolnienie azotu z azotanów), sorbcja fosforu, pobieranie
polityką w poszczególnych dzidzinach gospdarki. zw. azotowych i fosforowych przez rośliny, niszczenie patogenów przez
Najważniejsze zasady polityki zrów. rozwoju: -zasada równorzędności, promieniowanie ultrafioletowe
integralności polityki ekologicznej z każdą polityką sektorową, zasada Oczyszczalnie z wyższą roślinnością pływającą-baseny
zanieczyszczający płaci(rekultywacja), zas. ekonomizacji(cele min pow.1mgłębokości, roślinność wyższa pływa po powierzchni, czas
nakładem środków), zas.prewencji, zas.stos.najlepszych technologii, przebywania ścieków w zbiorniku kilkadziesiąt dni, przegrody pływające-
zas.substydialności, wzrost lesistości do30%do2010r, sieć N2000 do małe skecje-wiatr nie spycha roślin, sprzęt do wymiany roslin
15%pow, zamknięcie starych składowisk i ich rekultywacja, dobry stan Podział hydrobotanicznych-1systemy naturalne, 2sys.sztuczne->a)z
wód powierzchniowych, redukcja biogenów, udz.en.odnawialnej do 7,5%, wyższą roślinnością pływającą, b) stawy z roślinnością zakorzenioną->z
mapy akustyczne powierzchniowym przepływem wody lub z podpowierzchniowym
Wydarzenia raport UThanta  69r, powstaanie EPA USA  70r, Szczyt przepływem wody->poziomy bądz
pionowy przepływ wody
Ziemi Sztokholm-pojęcie ekorozowju  72, szczyt Ziemi Rio 92 , Kioto ma Rośliny ukorzenione i powierzchniowy przepływ wody-trzcina
spaść emicja CO2 i 5 innych g. cieplarnianych do2012  97r pospolita, pałka wodna, sit, turzyce, sitowiec3-5m szerokości, dł.100m,
Monitoring środowiska-sys. informacyjno decyzyjny który określa 30cm głęb
jakość i ilość zanieczyszczeń oraz ich migracje przez poszczególne Rośliny zakorzenione i podpow.przep-dobre do zaiwsin i poprawy
elementy środowiska, a także stopień kumulacji zanieczyszczeń w BZT5 Rosliny zakorz i pion. przepływ-
środowisku, działanie polega na uzyskiwaniu przekazywaniu i Degradacja gleby-niekorzystne zmiany środowiska glebowego
przetwarzaniu inf. w sp. ciągły dla danego obszaru wraz z możliwością obniżające jego aktywność biologiczną, przez to urodzajności. Wsk.
ingerencji. degradacji jest zmniejszenie produkcji masy roślinnej i spadek jej
Rodzaje monitoringu w LP: uszk dstanów, V i zV dstanów, gleb, wartości. Degradacja może być powodowana przez naturlane czynnik
chemizmu aparatu asym drzew, różnorodności biologicznej, zdrowotności przyrodnicze, lub działalność antropogeniczną.
nasion So, entomologiczny, fitopato, depozytu zanieczyszczeń Przyczyny degradacji gleb-wyłączenie gleb z użytkowania
Zintegrowany Monitoring Środ Przyr- funkcjonuje w ramach przyrodniczego i przeznaczenie pod mieszkania, drogi, erozja gleb,
państwowego monitoringu środ, prowadzi obserwacje max ilości przekształcenia geomechaniczne(zwałowiska, zbiorniki retencyjne,
elementów środowiska przyrodniczego, obejmuje całe geosystemy, odkrywki, roboty górnicze), hydrologiczne(zawodnienie, przesuszenie),
obiekty badań to zlewnie, w ich obrębie zlokalizowane są powierzchnie biologiczne(zmęczenie gleby), chemiczne(poznajemy dopiero po roślinach
badawcze poznajemy,NIŻEJ), fizykochemiczne, termiczne
Stany siedlisk leśnych-(naturalne, zbliżone do naturanych), Przekształcenia chemiczne gleb- wyjałowienie gleby, narusznie
(zniekształcone, silnie zniekształcone, przekształcone) (zdegradowane, równowagi skł. pok, zakwasznie gleb, fitotoksyczne zanieczyszczenie
silnie zdegradowane, zdewastowane) gleb, szkodliwe oddziaływanie zanieczyszczęn gleby na wartość
y
ródło rozszerzonej charak. stanu siedlisk lesnych-Załącznik 9 IUL pokarmową rośłin, zasolenie gleb, alkalizacja gleb, metaboliczna
tom2 intoksykacja gleb(na skutek zmian war.gleb. zw. nieszkodliwe zmieniają
Kryteria oceny stopni uszk. drzew-stan aparatu asym, przyr.wys.drzewa, sie w toksyczne), spadek zawartości sub. organicznej
żywotność drzew Odporność gleby na degradację-zdolność gleby do samoobrony przeciw
Ekosozologia stosowana-monitoring środ, profilaktyka ekosozologiczna, ujemnym skutkom działania czynników niszczących zasobność, żyzność i
rekonstrukcja środowiska(restytucja, rekultywacja, restrukturyzacja, uradzajność środowiska glebowego, zwięzłe gleby są odporne, Odporność
rewaloryzacja) zwiększamy przez wzrost zasobności i zachowanie równowagi jonowej
Klasyfikacja z
ródeł zanieczyszczeń środowiska(parametry)-stan skl. pokarmowych, zwiększenie rentecji wodnej, zwiększenie buforowości
skupienia(gaz,ciecz,stałe), z
ródło emisji (naturalne, sztuczne), miejsce 6 klas 0zaw.naturalna, 1podwyższona,2słabe zanie. 3średnie, 4silne,
powstania (pierwotne,sztuczne), sp.emisji(punktowe, obszarowe), kształt 5b.silne
z
ródła (pkt, liniowe, powierzchniowo-obszarowe, objętościowe), Wpływ na odpornosć od przekształceń chemicznych ma: skłąd
wys.z
ródła(niska, wysoka>30m) granulometryczny, zaw.próchnicy, zaw. składników minerlanych ilastych,
Zanieczyszczenia powietrza w PL: podstawowe(CO2,NO2,pyły), zaw. CaCO3, stopień wysycenia kationami zasadowymi, poj. sorbcyjna
specyficzne(z procesów technologicznych w zakłądach przemysłowych), gleby w stosunku do kationów
ze z
ródeł mobilnych, zanieczyszczenia wtórne(powst.daleko od z
ródeł Wskaz
niki zasolenia gleb-SAR(stosunek zaw.jonów w wyciągu wodnym
podczas reakcji z innymi zanieczyszczeniami) przeliczonych na jednostki równowazne), sołoncowania(stos. zaw. sodu
Konsekwencje globalnego ocieplenia-wzrost tem, zmiana poziomów do sumy zaw. Ca i Mg), przewodność elektrolityczna właściwa, zaw. soli
mórz, zmiana cykli atmosferycznych, zmiany hydrologiczne, zmiany w w % suchej masy, % wysycenia kompleksu sorbcyjnego sodem, stężenie
produkcji żywności i świata żywego roztworu glebowego
Program monitoringu w 2007r- 1910 pow.czynnych(I rzędu), 290 pow Toksyczność pierwiastków- dla roślin Cd>Hg>Ni>Zn>Cu>Pb>Cr
oczekujacych, monitoring uszkodzeń dstanów na 1910 w wieku pow. 20 dla zwierząt Cd>Hg>Pb>Cr>Ni>Cu>Zn
lat, monitoring uszk.dstanów na II rzędu w PL148 pow, na wybranych 20 Efekt motyla-nawet niewielka zmiana wartości jakiegoś parametru może
drzewach, monitoring symptomów i przyczyn uszk.drzew na 1910 i na doprowadzić do dużych zmian w póz
niejszym czasie, synergizm-
148 II rzędu, monitoring depozytu zanieczyszczeń na 86 II rzedu, wypadkowa jest jeszcze większa-tytoń
monitoring opadów podkoronowych na 1 pow II rzedu w Chojnowie Erozja wodna- powierzchniowa, kiniowa, rzeczna(brzegowa, denna,
Podział wód- pochodzenie(opadowe, powierzchniowe, podziemne- wsteczna), sufozja(zapadliska podziemne), soliflukcja, eoliczna, osuwiska
głębinowe,gruntowe,podskorne), morskie, śródlądeowe(powierzchniowe,
podziemne)
Podział wód ze wzg. na przydatność dla roślin- grawitacyjna(płynące, Obieg węgla. Węgiel to jeden z podstawowych pierwiastków niezbędnych
stojące), gruntowe(z
ródła, zaskórna, kapilarna, higroskopijna, błonkowata) organizmom do życia i wzrostu. Krąży w przyrodzie pod różnymi