Edward Nęcka „Umysł zbiorowy, czyli grupowe myślenie twórcze”

Twórczość dokonuje się w wymiarze społecznym. Idee rodzą się w umysłach indywidualnych, ale grupa może ten proces ukierunkować.

UMYSŁ ZBIOROWY - jako podmiot myślenia twórczego jest strukturą psychiczną, jest nową jakością obdarzoną właściwościami niesprowadzalnymi ani do właściwości i możliwości żadnego z umysłów indywidualnych, ani też właściwości wynikających z prostej sumy tych umysłów [efekt grupowy]

Własności umysłu zbiorowego: „efekt bramki hokejowej”, nadzwyczajna produktywność

Warunki formalno-organizacyjne:

1. grupa 6-10 osób

2. komfortowe warunki otoczenia

3. nie może być osób o wysokim autorytecie formalnym

4. nie może być osób związanych stosunkami zależności służbowej

5. pożądana jest heterogeniczność grupy pod względem płci

Warunki psychologiczne:

1. Właściwy klimat emocjonalny (sympatia, zaciekawienie, humor)

2. Sprawna komunikacja wewnątrzgrupowa (kod obrazowo-mataforyczny, odpowiednie postawy, zachowania członków grupy, umiejętność słuchania)

3. Motyw organizujący aktywność grupy („intelektualna komuna”)

Funkcje umysłu zbiorowego:

• Funkcja DYFUZYJNA - w umyśl zbiorowym dochodzi do rozproszenia odpowiedzialności za powodzenie grupy na wszystkich jej członków, wszyscy czują się odpowiedzialni za powodzenie działań, każdy uznaje problem za swój, podchodzi do niego z całym osobistym zaangażowaniem

• Funkcja REZONATORA - podstawową funkcją jest właśnie rezonowanie - wzmacnianie tego, co w wypadku myślenia indywidualnego tak często jest tłumione, lekceważone (idee, które uważane są za słabe na początku, ale nie jest znana ich prawdziwa wartość) - wzmacnianie każdej idei, każdego pomysłu, skojarzenia

• Funkcja KONDENSACJI - kondensacja czasowa procesów twórczych w umyśle zbiorowym (różnorodność w poszukiwaniach trafności idei)

Korzyści funkcjonowania w grupie:

1. różnorodność - wykształcenia członków, dyscyplin, zainteresowań, wiedzy, umiejętności, sprawności - pozwala na znalezienie nowego i wartościowego rozwiązania

2. wkład laików - świeżość spojrzenia i wolność od rozmaitych bloków myślowych (neutralizacja nadmiaru fachowości, używanie przystępnego, prostego języka)

3. inaktywacja uczestnictwa (efekt inaktywacji wywołany samym faktem uczestnictwa)

4. pełna organizacja -spotkanie w ściśle określonym celu, więc nie ma dystraktorów z życia codziennego

5. tło społeczne (wyjaśniając cos innym, zauważamy własne błędy, luki, stereotypy, itp.)

6. wzbudzanie motywacji ambicyjnych - możliwość stymulowania twórczego

7. rynek informacyjny - tworzony przez grupowe myślenie (każdy rzuca informacjami, ideami, a inni mogą z tego korzystać)

Zagrożenia płynące z funkcjonowania w grupie:

1. napięcie emocjonalne - tendencje rywalizacyjne, agresywne lub obronne, wycofujące się - prowadzi to do wewnętrznych rozgrywek, zamiast do skupienia się na problemie

2. autocentryzm grupowy - polega on na tym, że grupa może wytworzyć autonomiczne cele, rozbieżne czy wręcz sprzeczne z celami, które powołały ją do życia i które stanowią o jej zadaniowym charakterze (przerodzenie się z spotkania problemowego w spotkanie towarzyskie na skutek przyrostu ciepłego klimatu)

3. autorytety hamujące inicjatywę - np. formalnego przełożonego bądź „eksperta”

4. ujemna interferencja wytwarzania, przekazu i odbioru (trudno myśleć, przekazywać pomysły i jednocześnie słuchać innych)

5. ujemna interferencja stylów poznawczych - nacisk na stosowanie jednego stylu, który może być sprzeczny z indywidualnym stylem

6. zasada indywidualnej własności pomysłów - przypisanie pomysłu całej grupy tylko jednej osobie, prowadzi to do obawy przed przedstawieniem swojego pomysłu zbyt wcześnie lub przed plagiatem

7. syndrom myślenia grupowego - efekt uniformizacji kierunków i strategii myślenia nad problemem pod wpływem spontanicznego tworzenia się norm grupowych, wiele przypadków usztywnienia grupy (wszyscy myślą w ten sam sposób, nie ma nowych idei)

---