2009-10-12

1

Projektowanie
ergonomiczne

1

Właściwie zaprojektowana
przestrzeń pracy

1.

Wymiary ciała ludzi

2.

Aktywność biomechaniczno-fizjologiczna

3.

Analiza powiązań operator - wyposażenie

2

Człowiek
witruwiański

3

Wymiary ciała ludzi

z

Wymiary użytkowników najważniejszymi danymi w
projektowaniu

z

Ciało

ludzkie

-

najważniejszym

elementem

stanowiska pracy

4

p

y

z

Zmienność wymiarów

z

podstawowa charakterystyka populacji użytkowników

z

utrudnia

zadawalające

wszystkich

pracowników

ukształtowanie przestrzeni pracy

Rozkład normalny

5

Wartości ograniczające - wartość progowa minimalna i maksymalna

Modele centylowe

6

2009-10-12

2

Atlas antropometryczny - wyciąg

Nr wy-
miaru

Centyl

Cecha

Mężczyźni

Kobiety

5

50

95

5

50

95

69

W

k ść i ł

ji 1623

1741 1862

1502

1600 1701

7

69

Wysokość ciała w pozycji
wyprostowanej

1623

1741 1862

1502

1600 1701

122

Wysokość ciała w pozycji
siedzącej

819

885

955

778

837

892

123

Wysokość podkolanowa w
pozycji siedzącej

414

456

499

405

436

468

125

Wysokość płaszczyzny
widzenia w pozycji
siedzącej

80

93

106

71

83

94

Różnice między reprezentantami
populacji

8

Fantomy i probanci

9

Fantomy i probanci

10

Fantomy i probanci

11

Komputerowe wspomaganie
projektowania - Apolinex

12

2009-10-12

3

Komputerowe wspomaganie
projektowania - Antropos

13

Komputerowe wspomaganie
projektowania - Antropos

14

Ograniczenia jednokierunkowe

z

Minimalne - zasięgi

z

Maksymalne

15

z

Wysokościowe

parametry

stanowiska pracy (prześwity)

z

Wymiary bezpieczeństwa

Ograniczenia dwukierunkowe

z

Populacja
użytkowników

16

z

Regulacja

2. Właściwości
biomechaniczne
i fizjologiczne człowieka

Dajcie mi punkt podparcia

17

a podniosę Ziemię

Archimedes

Właściwości biomechaniczne
i fizjologiczne

z

Właściwości fizjologiczne organizmu

z

Obciążenie

z

Zmęczenie
F k j

i

łó

18

z

Funkcjonowanie zmysłów

z

Sprawność biomechaniczna

z

Dopuszczalne zakresy ruchomości stawów

z

Wyzwalane siły i momenty

2009-10-12

4

Właściwości biomechaniczne
i fizjologiczne

z

Pole widzenia

19

Pozioma powierzchnia pracy rąk

20

zasięg normalny

zasięg maksymalny

3. Analiza powiązań

Operator - wyposażenie

21

Operator - wyposażenie

3. Analiza powiązań

z

Analiza wszystkich czynności

z

wybór wyposażenia

z

wybór pozycji roboczej

P k

i ż

22

z

Punkty wiążące

Wybór wyposażenia

z

Zadanie

z

Kryteria rozmieszczania obiektów pracy

z

ważność

23

z

częstość użycia

z

kolejność użycia – obiekty używane kolejno
blisko siebie

z

spełniane funkcje – łączenie w grupy (bloki)

Wybór pozycji roboczej

24

Zadanie

Zadanie

2009-10-12

5

Uwzględnienie wymiarów
pracownika

Wysokość robocza w pozycji stojącej

25

Wysokość robocza w pozycji stojącej

Wysokość robocza zależy od

z

Wymiarów pracownika

z

Charakteru zadania

26

z

Dokładność

z

Siła

z

Rozmiar obiektu

Wysokości płaszczyzny roboczej
przy pracy w pozycji stojącej

27

praca

precyzyjna

praca

lekka

praca

ciężka

Analiza powiązań - punkty wiążące

28

Zasady projektowania

29

Projektowanie ergonomiczne – zasady
uniwersalne wg Z. i K. Tomaszewskiego

1.

Uwzględnianie wymiarów ciała użytkownika. Dostosowanie

przestrzeni pracy do operatora

2.

Zharmonizowanie postawy ciała, wywieranej siły i ruchu ciała

3.

Urządzenia sygnalizacyjne i sterownicze dostosowane do

percepcji i możliwości ruchowych użytkownika

4

Środowisko pracy neutralne lub pozytywnie wpływające na

30

4.

Środowisko pracy neutralne lub pozytywnie wpływające na

ludzi

5.

Proces pracy zapewniający zdrowie, bezpieczeństwo, dobre

samopoczucie pracownika

2009-10-12

6

1. Uwzględnianie wymiarów ciała
użytkownika. Dostosowanie przestrzeni
pracy do operatora

z

Wysokość płaszczyzny pracy dostosowana do
rodzaju pracy i wymiarów pracownika

z

Siedzisko i płaszczyzna pracy rozpatrywane łącznie

ń

ó

ó

31

z

Przestrzeń dla ruchu poszczególnych segmentów
ciała

z

Elementy sterownicze w zasięgu funkcjonalnym,
dostosowane do możliwości biomechanicznych
człowieka

2/1. Zharmonizowanie postawy, siły i
ruchu ciała - postawa

z

Możliwość zmiany pozycji

z

Preferowanie pozycji siedzącej

z

Postawa i oparcie zapewniające pozycję

32

niewymuszoną

z

Brak długotrwałego napięcia mięśni

2/2 Zharmonizowanie postawy, siły i
ruchu ciała – siła mięśni

z

Siła odpowiadająca możliwościom fizycznym
operatora

z

Uwzględnienie

siły

angażowanych

grup

i ś i

h

33

mięśniowych

z

Dodatkowe źródła energii

z

Unikanie przedłużonego napięcia mięśni

2/3 Zharmonizowanie postawy, siły i
ruchu ciała – ruch

z

Równowaga między ruchami ciała

z

Dostosowanie amplitudy, siły, prędkości i
rytmu ruchów

34

z

Ruchy precyzyjne bez większej siły

z

Urządzenia

prowadzące

ułatwiające

wykonanie i zachowanie kolejności ruchów

3/1 Urządzenia sygnalizacyjne i
sterownicze dostosowane do percepcji
użytkownika

z

Rodzaj i liczba sygnałów zgodna z właściwościami
informacji

z

Jednoznaczna identyfikacja i odbiór informacji

35

z

Przy

długotrwałej

pracy

ochrona

przed

przeciążeniem i niedociążeniem umysłowym

z

Odpowiednie grupowanie

z

Ruch

elementów

sterowniczych

zgodny

ze

wskazaniami urządzeń sygnalizacyjnych

3/2 Urządzenia sygnalizacyjne i
sterownicze dostosowane do
możliwości ruchowym użytkownika

z

Rodzaj, forma i usytuowanie zgodne z
zadaniami

sterowania

oraz

cechami

i

reakcjami użytkownika

36

z

Przesuw i wytrzymałość urządzeń dobrana
do możliwości biomechanicznych

z

Ochrona przed długotrwałym obciążeniem
biomechanicznym

2009-10-12

7

4. Środowisko pracy neutralne lub

pozytywnie wpływające na ludzi

z

Wymiary

pomieszczeń

zapewniające

swobodny ruch

z

Wymiana powietrza

37

z

Mikroklimat

z

Oświetlenie

z

Hałas

z

Inne czynniki

5. Proces pracy zapewniający zdrowie,
bezpieczeństwo, dobre samopoczucie
pracownika

z

Rozszerzanie, wzbogacanie pracy, rotacja

z

Przerwy

z

Rytm dobowy

38

z

Zróżnicowana zdolność do pracy

Ergonomiczne zasady projektowania
wg Jabłońskiego

z

Antropocentryzm

–

decyzje

dotyczące

bezpieczeństwa

i

ergonomiczności

użytkowania

najważniejsze,

przed

kryteriami technicznymi i ekonomicznymi

39

kryteriami technicznymi i ekonomicznymi

Ergonomiczne zasady projektowania
wg Jabłońskiego

1.

Proste użytkowanie

2.

Wygodne użytkowanie bez zbędnego wysiłku

3.

Zachowanie odpowiednich wymiarów i przestrzeni

4.

Uwzględnianie wydolności umysłowej

40

5.

Zapewnienie odpowiedniego środowiska

6.

Czytelność informacji

7.

Tolerancja dla błędów

8.

Hierarchizacja celów ergonomicznych