DR KATARZYNA GÓRSKA
UNIWERSYTET WROCŁAWSKI

WYKŁAD I
WPROWADZENIE DO PRAWA CYWILNEGO

Pojecie prawa cywilnego



prawo cywilne jako gałąź prawa;



przedmiot i metoda regulacji



pojęcie stosunku cywilnoprawnego



prawo cywilne a prawo prywatne i publiczne



cechy prawa prywatnego



struktura prawa prywatnego

Metoda regulacji prawa cywilnego



podstawowy czynnik wyróżniający prawo
cywilne, charakteryzujący się uznaniem
zasady autonomii woli



cel wyboru metody prywatnoprawnej



subsydiarna rola aparatu państwowego;
„samoobsługowy” charakter prawa cywilnego



dyspozycyjność norm prawa cywilnego

Zakres prawa cywilnego



jakie działy tworzą gałąź prawa cywilnego?



metoda regulacji

– czynnik decydujący o

kwalifikacji



poza sporem:



Prawo rzeczowe



Prawo spadkowe



Prawo na dobrach niematerialnych



Prawo rodzinne



Prawo handlowe



problemy kwalifikacyjne dotyczące: prawa pracy,

prawa rolnego, prawa spółdzielczego

Systematyka prawa cywilnego



prawo cywilne dzieli się na działy



pandektowa systematyka prawa cywilnego



pojęcie i istota



systematyka oparta na wyróżnieniu 5 podstawowych działów



część ogólna – instytucje i zasady wspólne dla całego prawa cywilnego



prawa bezwzględne – prawa rzeczowe i prawa na dobrach niematerialnych



prawa względne – prawo zobowiązań



prawo spadkowe

– przejście majątku osoby zmarłej na spadkobierców



prawo rodzinne

– stosunki między małżonkami, rodzicami a dziećmi i innymi

krewnymi oraz instytucja opieki



częściowe recypowanie systematyki pandektowej w kodeksie cywilnym



Księga I kc – część ogólna



Księga II kc – własność i inne prawa rzeczowe



Ksiega III kc

– zobowiązania



Księga IV kc - spadki

Zasady prawa cywilnego



doktrynalny charakter zasad prawa cywilnego; „katalog” zasad nie
ma charakteru ustawowego; zmienność „katalogu” wynika z
uwarunkowań polityczno-gospodarczych



Przykłady:



uznanie i ochrona osobowości każdego człowieka w równej mierze



pełna i równa ochrona mienia podmiotów prawa cywilnego



zakaz nadużywania praw podmiotowych



zasada autonomii woli



ochrona podmiotów działających w dobrej wierze



funkcje zasad



podstawy wyróżnienia zasad prawa cywilnego



normy prawne o dużej doniosłości i roli w obszarze prawa cywilnego;
„nadrzędność” tych norm wynika z tego, iż opierają się ona na normach
prawa konstytucyjnego lub prawa międzynarodowego

Źródła prawa cywilnego



pojęcie źródeł prawa



art. 87 Konst. RP

– katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego



uzupełniająca rola zwyczaju, zasad współżycia społecznego, nauki,
orzecznictwa



Podstawowe źródła prawa w obszarze prawa cywilnego:



ustawa z dnia 2.4.1997 r. - Konstytucja RP



pierwotne i wtórne prawo Unii Europejskiej



ratyfikowane umowy międzynarodowe (konwencje)



polskie ustawy i rozporządzenia:



ustawa z dnia 23.4.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)



rola i zakres zastosowania Kodeksu cywilnego



pozakodeksowe źródła prawa

Źródła pozaprawne



zwyczaje



pojęcie



zastosowanie (zob. np. art. 56, 65 par. 1, 354, 384 par. 2, 287, 298
kc)



zasady współżycia społecznego



pojęcie



funkcje



zastosowanie (zob. np. art. 56, 58 par. 2, 411 pkt. 2 kc)



orzecznictwo sądowe



funkcje



szczególny charakter orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego

Stosunek cywilnoprawny, jako podstawowy
przedmiot regulacji prawa cywilnego



Art. 1 kc



pojęcie stosunku cywilnoprawnego



cechy wyróżniające stosunek cywilnoprawny spośród innych
stosunków prawnych



elementy stosunku cywilnoprawnego



podmioty



przedmiot



treść



rodzaje stosunków cywilnoprawnych

Zdarzenia cywilnoprawne



pojęcie



klasyfikacja zdarzeń prawnych



czynności, zmierzające do wywołania skutków
cywilnoprawnych, jako podstawowa kategoria
zdarzeń:



czynności prawne



konstytutywne orzeczenia sądowe



niektóre akty administracyjne