Poczet królów Norwegii

QWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTY

UIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASD

FGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGHJKLZX

CVBNMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQ

WERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUI

OPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFG

HJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXC

VBNMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQW

ERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIO

PASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGH

JKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVB

NMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWER

TYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPA

SDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGHJK

LZXCVBNMRTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQW

ERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIO

PASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGH

JKLZXCVBNMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVB

NMQWERTYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWER

TYUIOPASDFGHJKLZXCVBNMQWERTYUIOPA

BIOGRAMY LEGENDARNYCH,

PÓŁLEGENDARNYCH I

HISTORYCZNYCH KRÓLÓW

NORWEGII

W porządku chronologicznym

2011-05-28

Przemysław Karczewski

a)KRÓLESTWO AGDER

1.HARALD AGDER (?)

legendarny król.

2.VIKAR (?)

syn Haralda Agdera.

3.HARALD VIKARSON (?)
4.BJEARING (?)

legendarny król lub wódz, któremu przypisuje się grobowiec

Bjaerum w Haegebostad (Agder, Norwegia). Według miejscowej tradycji
przewodniczył miejscowemu sądowi w Tingvatn i wyruszył w podróż aby
odnaleźć królową; podróżował przez rzeką Lygna do Eikeland, gdzie znajdują
się stare kurhany. Jego grób jest datowany na okres migracji między datami 200
a 550 n.e.

5.ADGER FRA VIGBRANDS (ok. 690)
6.HERBRAND VIGBRANDSSON (?)
7.KISSA (?)
8.HARALD GRANRAUDE (7?-815)

król Agdar; był mężem Gunnhildy

Ragnavaldsdottir, córki Rangwalda Sigurdssona, pana Huseby w Lista. Był
ojcem Asy Haraldsdottir i Gyrda Haraldssona, a pradziadkiem Haralda I
Pięknowłosego, króla Norwegii. Kiedy król Vestfold Gudrød Myśliwy, wysłał
poselstwo do Haralda Grandraude prosząc o rękę jego córki Asy Haraldsdottir,
ten nie odpowiedział. Wywołało to najazd Gudrøda Myśliwego na Agdar, w
wyniku którego Harald Granraude i jego syn zostali zabici, a córka została
schwytana i musiała poślubić króla Vestfold. Lokalna legenda informuje nas, że
król Agdar wraz z córką ukrył się w podziemnym tunelu, ale został znaleziony i
ś

cięty?

9.ASA HARALDSDOTTIR (mi

dzy 815 a 834-838)

córka Haralda

Granraude i Gunnhildy Ragnavaldsdottir, córki Rangwalda Sigurdssona, pana
Huseby w Lista. Jej ojciec Harald Granraude odmówił Gudrødowi Myśliwemu
jej ręki, co doprowadziło do najazdu króla Vestfold na Agdar, śmierci jej ojca i
brata, a ona zmuszona została do małżeństwa z Gudrødem Myśliwym. Po roku
Asa Haraldsdottir urodziła Halfdana III Czarnego. Po dwóch latach Asa z
pomocą sługi pomściła śmierć ojca i brata zabijając męża Gudrøda Myśliwego.
Asa Haraldsdottir oddała Królestwo Borre swojemu pasierbowi Olafowi
Geirstad-Alfowi, a sama z synem przejęła władzę nad Królestwem Agdar, gdzie
rządziła przez 20 lat i abdykowała na rzecz syna Halfdana III Czarnego. Istnieje
teoria, że królowa Asa jest tą kobietą, która została pochowana na słynnym
statku Oseberg w 834, ale nie jest to potwierdzone.

10.HALFDAN

III

CZARNY

(840-860)

był ojcem pierwszego króla Norwegii,
Haralda Pięknowłosego oraz członkiem
dynastii

Yngling.

Jego

przydomek,

Czarny, pochodził od koloru jego
włosów. Halfdan III Gudrødsson urodził
się w 820. W 821, został zamordowany
jego ojciec, Gudrød Myśliwy. Jego

matka, Åsa, zabrała zaledwie rocznego Halfdana i uciekła do Agder,
ówczesnego królestwa norweskiego, skąd pochodziła. Tam właśnie Halfdan III
Czarny wychował się i dorastał. W 838 r., gdy miał 18 lat, został koronowany na
króla Agder. Natychmiast postanowił rozszerzyć swe królestwo. Rozdzielił
królestwo Vestfold pomiędzy siebie i swego brata Olafa oraz przekonał
Gandalfa, króla Vingulmark, aby oddał mu połowę królestwa. Następnie
Halfdan III Czarny podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego Oslo).
Aby zabezpieczyć się przed utratą Raumarike, najpierw zabił króla tego cennego
rejonu, a później jego brata. Halfdan III Czarny miał żonę Ragnhildę, córkę
Haralda, króla Sogn. Pierwszy syn Halfdana III Czarnego otrzymał imię Harald
po swym dziadku, a następnie został wysłany do Sogn, aby tam dorósł. Harald,
król Sogn, wyznaczył Haralda (syna Halfdana) na swego następcę na krótko
przed swą śmiercią. Gdy zmarł, Harald w młodym wieku wstąpił na tron Sogn,
jednak rządził tylko rok, po czym zmarł na skutek choroby. Halfdan III Czarny,
kiedy tylko usłyszał o śmierci swego syna, wyruszył do Sogn i zażądał
ogłoszenia go królem. Ponieważ nie spotkał się z żadnym oporem, został szybko
koronowany i przyłączył Sogn do swego królestwa. Trzej synowie Gandalfa,
króla Vingulmark, który wcześniej oddał mu połowę królestwa, ułożyli spisek
przeciwko Halfdanowi III Czarnemu i napadli go w nocy, usiłując zabić, jednak
ten zdołał uciec do lasu. Próbując się zemścić, Halfdan III Czarny zamordował
dwóch z nich, a trzeci został wygnany. Tym samym Halfdan III Czarny
otrzymał drugą połowę królestwa Vingulmark. W rezultacie posiadał już duże
królestwo i był ważnym władcą. Halfdan III Czarny zmarł w 860, w wieku 40
lat, kiedy załamał się pod nim lód na jeziorze Randsfjorden. Wyłowiono jego
martwe ciało spod lodu. Ponieważ każde z czterech królestw (Sogn, Raumarike,
Agder, Vingulmark) rządzonych przez Halfdana III Czarnego chciało pochować
tak wybitnego władcę na swym terenie, ciało Halfdana III Gudrødssona zostało
poćwiartowane na cztery części i każda część została wysłana do innego
królestwa, gdzie została pochowana.

11.KJOTVE RICH (PÓ

NE LATA 800-ne)

król Agder w latach 800-ch,

który jako przywódca zachodnionorweskich królów stał na ich czele przeciwko
Haraldowi I Pięknowłosemu i został pokonany przez niego w bitwie pod
Hafrsfjordem, gdzie zginęło wielu jego sojuszników, a Kjotve Rich uciekł;
ojciec Thora Haklanga (Kjøtvessona).

12.HARALD GUDRØDSSON GRENSKE (976-987)

był drobnym królem

w Vestfold w Norwegii. Syn Gudrøda Bjørnssona, wnuka Haralda I
Pięknowłosego, króla Norwegii. Jego przydomek „Grenske” jest wynikiem
podniesienia (otrzymaniem) z ruin dzielnicy norweskiej Grenland. Gdy Harald
Gudrødsson Grenske miał 11 lat jego ojciec został zamordowany przez synów
Gunnhildy (Haralda Greyhide i jego braci). Harald Gudrødsson Grenske zbiegł
do Oppland, a stamtąd do Szwecji, gdzie przebywał z potężnym strongmanem
Skagul Toste i razem z nim wyprawiał się na wiking głównie na obszary Morza
Bałtyckiego. Gdy synowie Gunnhildy zostali wygnani Harald Gudrødsson

Grenske został królem Vestfold i Agder i ożenił się z Astą, córką Gudbranda
Kula. Harald Gudrødsson Grenske porzucił następnie Astę na rzecz wdowy po
Eryku VIII Zwycięskim, królu Szwecji, Sygrydą-Storadą (Swiętosławy), córką
Mieszka I, księcia Polski. Harald Gudrødsson Grenske został spalony żywcem
wraz z innymi zalotnikami na rozkaz Sygrydy-Storady; jego porzucona żona
Asta urodziła syna Olafa II Świętego, późniejszego króla Norwegii. Źródła
współczesne nic nie piszą o Haraldzie Gudrødssonie Grenske, a sagi pisane
wspominają go jedynie w związku z historią Olafa Świętego. Według Snorri
Sturlassona w jego „Sadze o Olafie Trygvenssonie” był królem Vingulmarku,
Vestfold i Agder, a ostatnie studia nie kwestionują historyczności Harald
Gudrødsson Grenske.

b)KRÓLESTWO FJORDANE (FIRDA LUB FIRDAFYLKE)

1.AUDBJØRN (?)

c)KRÓLESTWO GUDBRANDSDAL

1.DALE-GUDBRAND (?)

d)KRÓLESTWO HADELAND:

1.HÖD (?)
2.HALFDAN (I) HVITBEEN/WHITELEG (710-745)

z rodu Ynglingów; syn

Olafa I Ingjaldsona Tretelgja/Woodcuttera, którego złożono w ofierze Odynowi.
Halfdan I Hvitebeen/Whiteleg został wybrany królem i podbił cały Soleyar i
Romerike, zdobył dużą część Hedemarku, Toten, Hadeland i część Vestfold. Po
ś

mierci brata Ingjalda Olofssona odziedziczył Wermelandię. Zmarł ze starości w

Toten i został pochowany pod kopcem w Skiringssal. Ożenił się z Asą, córką
króla Eysteina, władcą Oppland i Hedmark, z która miał dwóch synów: Eysteina
Fretra i Gudrøda.

3.GUDRØD HARALDSSON LJOME (872-890)
4.RAGNVALD RETTILBEIN (ok. 900)

e)KRÓLESTWO HEDMARK

1.HALFDAN (I) HVITBEEN/WHITELEG (710-745)

z rodu Ynglingów; syn

mierci brata Ingjalda Olofssona odziedziczył Wermelandię. Zmarł ze starości w

Toten i został pochowany pod kopcem w Skiringssal. Ożenił się z Asą, córką
króla Eysteina, władcą Oppland i Hedmark, z która miał dwóch synów: Eysteina
Fretra i Gudrøda.

2.EYSTEIN (I) IVARSSON GLUMRA, JARL (820-846)

ur. ok. 830 w płn.

Trøndelag (Norwegia) był jarlem Opplandu i Hedmarku. Ojciec Rangwalda
Eysteinssona i Sigurda Eysteinssona, oraz był dziadkiem Guthroma Sigurdssona
i Torf-Einarra.

3.HOGE (ok. 846-8..)
4.EYSTEIN II (ok. 850-860/72)
5.SIGTRYG (860/72)

brat Eysteina Halfdanssona Farta (Szybkiego), król

Hedmarku i Raumarike; zabity przez Halfdana III Czarnego.

ok. 870 - ½ HEDEMARKEN DO VESTFOKD

6.GUDRØD HARALDSSON LJOME (8..-895)
7.RAGNVALD HARALDSSON RETTILBEIN (RAGNAR RYKKIL) (895-
900)
8.RING (I) (9..)
9.DAG (I) (ok. 960)
10.EYVIND FINNSSON SKALDASPIDLE (9..-998)
11.DAG (II) RINGSSON (998)
12.ROEREK (998-1016/21)
13.RING (II) (998-1021)

f)KRÓLESTWO HORDALAND (HORDER):

1.ALREK EIRIKSSON (LATA 600-tne)
2.HROLF (?)
2a.BERGI SVASASON (?)
3.SOLVI HROLFSON (?)
4.KAUN SOLVSON (?)
5.ERYK (PO

NO PO 800)

był królem Hordalandu i toczył walki z Haraldem

I Pięknowłosym i zginął w bitwie pod Hafrsfjordem, jak i jego wielu
sojuszników; ojciec Gyða.

g)KRÓLESTWO HALOGALAND:

1.SAEMING (?)

legendarny syn Odyna.

2.TRAND (?)

syn Saeminga.

3.EYSTEIN (?)
4.HALFDAN (?)
5.HAAKON GRJOTGARDSSON (830-900)

zw. Haakonem Rich był synem

i dziedzicem Grjotgarda Herlaugssona Lade, który został królem drobnego
królestwa Trøndelak, hrabią Lade we wsch. części Trondheim. Jego córka Asa
była żoną Haralda Jasnowłosego i matką Guttorma Haraldssona; Haakon
Grjotgardsson był także ojcem Sigurda Haakansona i dziadkiem Haakona
Sigurdssona. Haakon Grjotgardsson miał królewską rezydencję w Ørlandet w
Orland u ujścia Trondheimsfjord, a dokładny zakres jego kontroli nad tym
obszarem nie jest znany. Haakon Grjotgardsson podjął próbę rozszerzenia na

płd. i doszło do walk z Haraldem Jasnowłosym, które zakończyły się układami i
Haakon Grjotgardsson został hrabią Sunnfjordu i Nordfjordu. Po Haraldzie
Jasnowłosym przejął Møre i Fjordane. Haakon Grjotgardsson wszedł w konflikt
z Atle Mjove i w bitwie pod Fjaler zginął, a jego przeciwnik został ciężko ranny
i przewieziony do Atløy zmarł.

h)KRÓLESTWO OPPLAND

1.EYSTEIN (?)

ojciec Asy, żony Halfdana Hvidbeinna.

2.HALFDAN „STARSZYCH” SVEIDASSON (ok. 750)
3.IVAR HALFDANSSON (ok. 770)
4.EYSTEIN GLURMA (NOISY) IVARSSON (788)

ur. ok. 830 w płn.

Trøndelag (Norwegia) był jarlem Opplandu i Hedmarku. Ojciec Rangwalda
Eysteinssona i Sigurda Eysteinssona, oraz był dziadkiem Guthroma Sigurdssona
i Torf-Einarra.

i)KRÓLESTWO ORKDAL

1.GRYTING (?-ok. 870)

król Orkdal, który wystąpił przeciwko Haraldowi I

Pięknowłosemu i został pokonany w bitwie pod Orkdał; po bitwie przysiąg
wierność Haraldowi I Pięknowłosemu.

j)KRÓLESTWO RANRIKE

1.TRYGGVE OLAFSSON (?)

król Viken, Vindumakrku i Ranrirke.

k)KRÓLESTWO RAUMARIKE

1.SIGURD RING (VIII w.)

syn Randvera Valdarssona, króla Danii, który po

jego śmierci oddziedziczył tron duński według wielu sag; ojciec Ragnara
Lodbroka; brał udział w bitwie pod Bravellir. Co do jego życia i pochodzenia
sagi różnią się w szczegółach.

2.RAGNAR LODBROK (VIII w.)

le-

gendarny duński konung, przedstawiciel
rodu Inglingów. Brak źródeł co do jego
ż

ycia i działalności, a wiadomości o nim

dostarczają skandynawskie sagi. Przed-
stawiają

one

Ragnara

Lodbroka,

działającego w I poł. IX w., że był
jednym

największych

wodzów

wojennych Danii. Był synem Sigurda
Ringa. Ragnar Lodbrok w 845 najechał
Francję i zdobył Paryż, a w 865 najechał

Northumbrię, gdzie został pobity i dostał się do niewoli. Na rozkaz króla Elli II
został zamknięty w jamie z jadowitymi żmijami i zmarł wśród męczarnii.

Według sag jego synowie Iwar Bez Kości i Bjorn śelaznoboki w 867 najechali
Anglię wzięli do niewoli króla Ellę II, który zmarł okrutną śmiercią. Jego
synami byli: Sigurd śmijowe Oko, Bjorn śelaznoboki, Iwar Bez Kości, Ubba,
Harald, Halfdan, Hvitsork, Fridleiw i Ulf, oraz wiele dzieci od nałożnic. Każdy
z jego synów posiadał jakąś dzielnicę i nosił tytuł konunga.

3.HALFDAN HVITBEINN (BIAŁA KO

ŚĆ

) (?)

z rodu Ynglingów; syn Olafa

I Ingjaldsona Tretelgja/Woodcuttera, którego złożono w ofierze Odynowi.
Halfdan I Hvitebeen/Whiteleg został wybrany królem i podbił cały Soleyar i
Romerike, zdobył dużą część Hedemarku, Toten, Hadeland i część Vestfold. Po
ś

mierci brata Ingjalda Olofssona odziedziczył Wermelandię. Zmarł ze starości w

Toten i został pochowany pod kopcem w Skiringssal. Ożenił się z Asą, córką
króla Eysteina, władcą Oppland i Hedmark, z która miał dwóch synów: Eysteina
Fretra i Gudrøda.

4.EYSTEIN HALFDANSSON (?)

półlegendarny konung z dynastii

Ynlingów, który rządził Vestfoldem i Romerike po swoim ojcu Halfdanie Biała
Kość. Jego życie opisane jest w sadze o Ynglingach napisanej przez Snorriego
Sturlusona. Był synem Halfdana Biała Kość i Asy, córki konunga Opplandu
Eysteina Surowego. Eystein Halfdansson ożenił się z Hildą, córką króla
Vestfold, Erika Agnarssona i wobec tego, że teść nie miał syna to jego żona
stała się dziedziczką Królestwa Vestfold. Eystein Halfdansson zginął podczas
grabieży w Warnie, której król Skjold zabił go czarami. Jego następcą został
jego syn Halfdan Łagodny.

5.HALFDAN ŁAGODNY (?)

półlegendarny konung z dynastii Ynglingów, o

którym niewiele wiadomo, a wymieniany jest w „Sadze o Ynglingów” i w
innych dokumentach. Syn Eysteina Halfdanssona i Hildy, córki króla Vestfold,
Erika Agnarssona. Był władcą wojowniczym i organizował wiele wypraw, lecz
nie udało mu się zdobyć żadnych ziem. Ożenił się z Liv, córką konunga
Vestmara, Daga; zmarł od choroby; ojciec Gudrøda Myśliwego.

6.GUDRØD

LIWY

(?)

to legendarna postać pochodząca z dynastii

Ynglingów, ojciec Halfdana Czarnego. Gudrød Myśliwy jest uznawany za
postać legendarną, ponieważ nie znamy żadnych potwierdzonych historycznie
faktów na jego temat, wszystkie informacje o nim pochodzą ze spisanej w XII
wieku sagi, Heimskringla. Gudrød Myśliwy był synem Halfdana II Łagodnego.
Po śmierci ojca objął tron królestwa Vestfold. Poślubił Alfhildę, córkę Alfarina,
króla Álfheim (według mitologii wikingów Álfheim było królestwem elfów).
Miał z nią jednego syna, Olafa. Kiedy w 820 Alfhilda zmarła, Gudrød Myśliwy
wysłał swych wojowników do królestwa Agder, aby ci poprosili tamtejszego
króla, Haralda, o wydanie jego córki, Åsy, za Gudrøda Myśliwego. Harald nie
wyraził zgody, dlatego wściekły Gudrød Myśliwy postanowił zabrać Åsę siłą.
Przybył do Agder nocą ze swymi najbardziej zaufanymi wojownikami. Harald
uświadomił sobie napad, kiedy było już za późno. Zginął w walce z bratem,
Gyrdem. Gudrød Myśliwy porwał Åsę i zgwałcił ją; urodziła mu drugiego syna,
Halfdana, który po jego śmierci został królem Halfdanem III Czarnym. Tym

samym objął panowanie w drugim królestwie, Agder. W 821, rok po
narodzinach Halfdana III Czarnego podczas obchodów święta bardzo pijany
Gudrød Myśliwy spacerował po pomoście, kiedy ktoś zaatakował go od tyłu
włócznią. Król zginął, lecz morderca został natychmiast schwytany; rozpoznano
w nim sługę Åsy. Ta przyznała się, że działał on na jej zlecenie. Następnej nocy
uciekła wraz z rocznym Halfdanem do Agder.

7.SIGTRYG EYSTEINSSON (?)

brat Eysteina Halfdanssona Farta

(Szybkiego), król Hedmarku i Raumarike; zabity przez Halfdana III Czarnego.

8.HALFDAN

III

CZARNY

(?)

był

ojcem pierwszego króla Norwegii,
Haralda Pięknowłosego oraz członkiem
dynastii Yngling. Jego przydomek,
Czarny, pochodził od koloru jego
włosów.

Halfdan

III

Gudrødsson

urodził się w 820. W 821, został
zamordowany jego ojciec, Gudrød
Myśliwy. Jego matka, Åsa, zabrała
zaledwie rocznego Halfdana i uciekła
do Agder, ówczesnego królestwa

norweskiego, skąd pochodziła. Tam właśnie Halfdan III Czarny wychował się i
dorastał. W 838, gdy miał 18 lat, został koronowany na króla Agder.
Natychmiast postanowił rozszerzyć swe królestwo. Rozdzielił królestwo
Vestfold pomiędzy siebie i swego brata Olafa oraz przekonał Gandalfa, króla
Vingulmark, aby oddał mu połowę królestwa. Następnie Halfdan III Czarny
podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego Oslo). Aby zabezpieczyć
się przed utratą Raumarike, najpierw zabił króla tego cennego rejonu, a później
jego brata. Halfdan III Czarny miał żonę Ragnhildę, córkę Haralda, króla Sogn.
Pierwszy syn Halfdana III Czarnego otrzymał imię Harald po swym dziadku, a
następnie został wysłany do Sogn, aby tam dorósł. Harald, król Sogn, wyznaczył
Haralda (syna Halfdana) na swego następcę na krótko przed swą śmiercią. Gdy
zmarł, Harald w młodym wieku wstąpił na tron Sogn, jednak rządził tylko rok,
po czym zmarł na skutek choroby. Halfdan III Czarny, kiedy tylko usłyszał o
ś

mierci swego syna, wyruszył do Sogn i zażądał ogłoszenia go królem.

Ponieważ nie spotkał się z żadnym oporem, został szybko koronowany i
przyłączył Sogn do swego królestwa. Trzej synowie Gandalfa, króla
Vingulmark, który wcześniej oddał mu połowę królestwa, ułożyli spisek
przeciwko Halfdanowi III Czarnemu i napadli go w nocy, usiłując zabić, jednak
ten zdołał uciec do lasu. Próbując się zemścić, Halfdan III Czarny zamordował
dwóch z nich, a trzeci został wygnany. Tym samym Halfdan III Czarny
otrzymał drugą połowę królestwa Vingulmark. W rezultacie posiadał już duże
królestwo i był ważnym władcą. Halfdan III Czarny zmarł w 860, w wieku 40
lat, kiedy załamał się pod nim lód na jeziorze Randsfjorden. Wyłowiono jego
martwe ciało spod lodu. Ponieważ każde z czterech królestw (Sogn, Raumarike,

Agder, Vingulmark) rządzonych przez Halfdana III Czarnego chciało pochować
tak wybitnego władcę na swym terenie, ciało Halfdana III Gudrødssona zostało
poćwiartowane na cztery części i każda część została wysłana do innego
królestwa, gdzie została pochowana.

l) KRÓLESTWO RINGERIKE:

1.RAUM STARY (?)

legendarny król Norwegii w „byggdist Noregr Hversu” i

„Sadze Thorsteins Vikingssonar”. Jak donoszą sagi był Raum Stary brzydki, jak
i jego córka Bryngerd, która była żoną króla Alfa. Rzeczywiście w staro
nordyckim, „raumr” oznacza „duży i brzydki człowiek”. W „byggdist Noregr
Hversu”, Raum Stary jest synem pierwszego legendarnego króla Norwegii –
Nora i został władcą i przodkiem władców płd.-zach. Norwegii.

2.RING RAUMSSON (ok. 450)

syn Rauma Starego, który był epigonem i

królem Ringerike. Ring Raumsson ożenił się z córką króla morza o imieniu Vifil
(Vifill) i był ojcem Halvdana Starego.

3.HALFDAN GAMLE (STARY) (ok. 480)

syn Ringa Raumssona i córki

boga morza Vifil (Vifill); z małżeństwa z Alvigą Mądrą miał 18 synów. Jakoby
ż

ył 300 lat; był wielkim wojownikiem i w pojedynku zabił króla Sigtrygga.

ok.800-830-DO VESTFOLD

4.SIGURD HJORT HELGASSON (ok. 850)

ojciec Ragnhildy, matki

Haralda I Pięknowłosego.

5.RING DAGSSON (ok. 880)
6.SIGURD HARALDSSON HRISE (ok. 900-937)
7.HALFDAN (I) 937-9..)
8.HALFDAN (II) (ok. 960)

9.SIGURD SYR (ok. 1000-
1018/20)

syn Sigurda Hrise (co

wielu historyków kwestionują),
wnuk Haralda I Pięknowłosego i
król

Rinkerike

Romsdalu;

poprzez

małżeństwo

Astą

Gudbrandsdatter był ojczymem
króla Olafa II Haraldssona i
ojcem Haralda III. Ochrzczony w
988 Sigurd Syr był rozważnym,

małomównym, skromnym i bogatym człowiekiem, który osobiście zarządzał
swoimi dobrami mądrze i spokojnie i nie lubił pompy, oraz był dobrym
gospodarzem. W 1014 Sigurd Syr nakłonił innych norweskich królów do
wsparcia nowej wojny przeciwko Szwecji, Danii i Anglii. która rozpoczęła się w
1015 i była prowadzona przez jego pasierba króla Olafa II Haraldssona.

ł)KRÓLESTWO ROGALAND:

1.GARD (?)
2.RUGALF GARDSSON (?)
3.OGVALD RUGALFSSON (poł. 500)
4.INGJALD OGVALDSSON (ok. 600)
5.JOSSUR INGJALDSSON (poł. VII w.)
6.HJOR JOSSURASSON (VII w.)
7.HJORLEIF HJORSSON CUDZOŁO

NIK (POŁOWA I KONIEC VII w.)

8.HALFUR HJORLEIFSSON
9.HJOR HALFSSON (?-ok. 870)
10.SULKE (?-870)
11.GEJRMUNDUR HJORARSSON (?)

m)KRÓLESTWO ROMSDAL:

1.RAUM STARY (?)

legendarny król Norwegii w „byggdist Noregr Hversu” i

2.JÖTUNBJÖRN STARY (?)

syn Rauma Starego, który był królem Romsdal;

ojciec króla Rauma, Hrossbjörna i Orma Broken-shella.

3.RAUM (?)

syn Jötunbjörna Starego.

4.HROSSBJÖRN (?)

syn Jötunbjörna Starego.

5.ORM BROKEN-SHELL (?)

syn Jötunbjörna Starego; ojciec Knatti.

6.KNATTI (?)

syn Orma Broken-Shella.

7.THOROLF (?)

syn Orma Broken-Shella, lub Knatti, współpanował z bratem

Kettilem Rauma.

8.RAGNVALD (ok. 830-840)
9.GANDALV (8..-872)
10.HUNTHIOF (8..-867)
11.HARALD HÅRFAGR/FAIRHAIR (867)
12.RING DAGSSON (ok. 900)
13.HALVDAN (I) SIGURDSSON (ok. 960)

14.SIGURD SYR (1018)

syn Sigurda

Hrise (co wielu historyków kwestionują),
wnuk Haralda I Pięknowłosego i król
Rinkerike

Romsdalu;

poprzez

małżeństwo z Astą Gudbrandsdatter był
ojczymem króla Olafa II Haraldssona i
ojcem Haralda III. Ochrzczony w 988

Sigurd Syr był rozważnym, małomównym, skromnym i bogatym człowiekiem,
który osobiście zarządzał swoimi dobrami mądrze i spokojnie i nie lubił pompy,
oraz był dobrym gospodarzem. W 1014 Sigurd Syr nakłonił innych norweskich
królów do wsparcia nowej wojny przeciwko Szwecji, Danii i Anglii. która
rozpoczęła się w 1015 i była prowadzona przez jego pasierba króla Olafa II
Haraldssona.

15.HALFDAN (II) (1018-10..)

n)KRÓLESTWO SOLOR:

1.SOLVE (I) (ok. 630)
2.SOLVE (I) (660-680)
3.HALVDAN (I) GULLTANN (680-720)
4.HALFDAN (II) HVITHEEN („BIAŁA KO

ŚĆ

”) (720-745)

z rodu

Ynglingów; syn Olafa I Ingjaldsona Tretelgja/Woodcuttera, którego złożono w
ofierze Odynowi. Halfdan I Hvitebeen/Whiteleg został wybrany królem i podbił
cały Soleyar i Romerike, zdobył dużą część Hedemarku, Toten, Hadeland i
część Vestfold. Po śmierci brata Ingjalda Olofssona odziedziczył Wermelandię.
Zmarł ze starości w Toten i został pochowany pod kopcem w Skiringssal.
Ożenił się z Asą, córką króla Eysteina, władcą Oppland i Hedmark, z która miał
dwóch synów: Eysteina Fretra i Gudrøda.

o)KRÓLESTWO TOTEN

1.HALVDAN (II) HVITHEEN („BIAŁA KO

ŚĆ

”) (?)

z rodu Ynglingów; syn

mierci brata Ingjalda Olofssona odziedziczył Wermelandię. Zmarł ze starości w

Toten i został pochowany pod kopcem w Skiringssal. Ożenił się z Asą, córką
króla Eysteina, władcą Oppland i Hedmark, z która miał dwóch synów: Eysteina
Fretra i Gudrøda.

p)KRÓLESTWO TRØNDELAG

1.HAAKON GRJOTGARDSSON (?)

zw. Haakonem Rich był synem i

dziedzicem Grjotgarda Herlaugssona Lade, który został królem drobnego
królestwa Trøndelak, hrabią Lade we wsch. części Trondheim. Jego córka Asa
była żoną Haralda Jasnowłosego i matką Guttorma Haraldssona; Haakon
Grjotgardsson był także ojcem Sigurda Haakansona i dziadkiem Haakona
Sigurdssona. Haakon Grjotgardsson miał królewską rezydencję w Ørlandet w
Orland u ujścia Trondheimsfjord, a dokładny zakres jego kontroli nad tym
obszarem nie jest znany. Haakon Grjotgardsson podjął próbę rozszerzenia na
płd. i doszło do walk z Haraldem I Jasnowłosym, które zakończyły się układami
i Haakon Grjotgardsson został hrabią Sunnfjordu i Nordfjordu. Po Haraldzie I

Jasnowłosym przejął Møre i Fjordane. Haakon Grjotgardsson wszedł w konflikt
z Atle Mjove i w bitwie pod Fjaler zginął, a jego przeciwnik został ciężko ranny
i przewieziony do Atløy zmarł.

r)KRÓLESTWO SOGN:

1.GOR THORSSON (ok. 800)
2.BELE (8..)
3.THORSTEIN (8..)
4.FRIDTJOF (8..)

830-8..-DO VESTFOLD

5.HARALD GULDSKJEGG (GOLDBEARD) (ok. 850-855)
6.HARALD (II) (855)

)KRÓLESTWO

VESTFOLD

1.SIGTRYGG, KR. VENDIL (ok. 650)
2.AGNAR (6..)
3.EIRIK AGNARSSON (6..-695)

4.OLAF (I) INGJALDSSON TRETEL-
GJA/WOODCUTTER (695-710)

syn króla

szwedzkiego

Ingjalda

Złego

dynastii

Ynglingów i Gauthildy, księżniczki z Zach.
Gotlandii. Jego matka wysłała go do Zach.
Gotlandii na dwóch swego ojca, gdzie się
wychowywał. Kiedy Olaf I Ingjaldsson
dowiedział się o śmierci ojca zebrał wiernych
sobie ludzi i udał się do swoich krewnych w
Nerikę, lecz po drodze zostali zaatakowani i
zbiegli daleko na zachód, gdzie dotarli na

tereny późniejszej prowincji Värmoland. Olaf I Ingjaldsson ożenił się z
Solveigą, córką Halfdana Guldtand z Soleyar, z którą miał dwóch synów:
Inljalda Olafssona i Halfdana „Biała Kość”. Surowe rządy króla Ivara Vidfamne
doprowadziło, że wielu Szwedów wyemigrowało do Värmoland, a
doprowadziło do przeludnienia i klęski głodu. Zbuntowani odsadnicy szwedzcy
zamknęli go w jego domu nad brzegiem jeziora Wener i spalili, ofiarowując go
tym Odynowi. Jednak „Historiae Norwegiae” informuje nas, że Olaf I
Ingjaldsson objął po śmierci ojca tron szwedzki i panował do śmierci.

5.INJALD OLAFSSON (710-737)

syn i następca Olafa I, po którego śmierci

został królem Vestfold.

6.HALFDAN (I) HVITBEEN/WHITELEG (710-745)

z rodu Ynglingów; syn

mierci brata Ingjalda Olofssona odziedziczył Wermelandię. Zmarł ze starości w

Toten i został pochowany pod kopcem w Skiringssal. Ożenił się z Asą, córką
króla Eysteina, władcą Oppland i Hedmark, z która miał dwóch synów: Eysteina
Fretra i Gudrøda.

7.EYSTEIN FRETR (ok. 750-780/90)

półlegendarny konung z dynastii

8.HALFDAN (II) ŁAGODNY (ok. 780-802)

półlegendarny konung z dynastii

Ynglingów, o którym niewiele wiadomo, a wymieniany jest w „Sadze o
Ynglingów” i w innych dokumentach. Syn Eysteina Halfdanssona i Hildy, córki
króla Vestfold, Erika Agnarssona. Był władcą wojowniczym i organizował
wiele wypraw, lecz nie udało mu się zdobyć żadnych ziem. Ożenił się z Liv,
córką konunga Vestmara, Daga; zmarł od choroby; ojciec Gudrøda Myśliwego.

9.RAGNFRID (ok. 802-814)
10.GUDRØD (I) MY

LIWY (ok. 802-810/24)

to legendarna postać

pochodząca z dynastii Ynglingów, ojciec Halfdana Czarnego. Gudrød Myśliwy
jest uznawany za postać legendarną, ponieważ nie znamy żadnych
potwierdzonych historycznie faktów na jego temat, wszystkie informacje o nim
pochodzą ze spisanej w XII wieku sagi, Heimskringla. Gudrød Myśliwy był
synem Halfdana II Łagodnego. Po śmierci ojca objął tron królestwa Vestfold.
Poślubił Alfhildę, córkę Alfarina, króla Álfheim (według mitologii wikingów
Álfheim było królestwem elfów). Miał z nią jednego syna, Olafa. Kiedy w 820
Alfhilda zmarła, Gudrød Myśliwy wysłał swych wojowników do królestwa
Agder, aby ci poprosili tamtejszego króla, Haralda, o wydanie jego córki, Åsy,
za Gudrøda Myśliwego. Harald nie wyraził zgody, dlatego wściekły Gudrød
Myśliwy postanowił zabrać Åsę siłą. Przybył do Agder nocą ze swymi
najbardziej zaufanymi wojownikami. Harald uświadomił sobie napad, kiedy
było już za późno. Zginął w walce z bratem, Gyrdem. Gudrød Myśliwy porwał
Åsę i zgwałcił ją; urodziła mu drugiego syna, Halfdana, który po jego śmierci
został królem Halfdanem III Czarnym. Tym samym objął panowanie w drugim
królestwie, Agder. W 821, rok po narodzinach Halfdana III Czarnego podczas
obchodów święta bardzo pijany Gudrød Myśliwy spacerował po pomoście,
kiedy ktoś zaatakował go od tyłu włócznią. Król zginął, lecz morderca został
natychmiast schwytany; rozpoznano w nim sługę Åsy. Ta przyznała się, że
działał on na jej zlecenie. Następnej nocy uciekła wraz z rocznym Halfdanem do
Agder.

11.OLAF (II) GEIRSTAD-ALVA (810/21-827)

syn i następca Gudrøda

Myśliwego i bratem Halfdana Czarnego, objął znaczną część Raumarike. Po
ś

mierci ojca wraz z bratem Halfdanem Czarnym podzielił Vestfold biorąc część

płd. z ośrodkiem w Geirstad. Vingulmark otrzymał Alfgeir, gdzie mianował
królem swego syna Gandalfa Alfgeirssona. Olaf II Geirstad-Alva był zręcznym,
przystojnym, wysokim i silnym, oraz był wielkim wojownikiem; ojciec
Ragnwalda Heidumhärra; zmarł od choroby.

12.RAGNWALD HEIDUMHÄRR (827/30-830/50)

syn i następca Olafa II

Geirstad-alva, kuzyn Haralda I Pięknowłosego; z jego inspiracji skald z Hvinir
ułożył wiersz „Ynglingatal” o jego przodkach

13.HALFDAN

III

CZARNY

(830/50-

863/70)

był ojcem pierwszego króla

Norwegii, Haralda Pięknowłosego oraz
członkiem dynastii Yngling. Jego
przydomek, Czarny, pochodził od
koloru jego włosów. Halfdan III
Gudrødsson urodził się w 820. W 821,
został

zamordowany

jego

ojciec,

Gudrød Myśliwy. Jego matka, Åsa,
zabrała zaledwie rocznego Halfdana i
uciekła

Agder,

ówczesnego

królestwa norweskiego, skąd pochodziła. Tam właśnie Halfdan III Czarny
wychował się i dorastał. W 838, gdy miał 18 lat, został koronowany na króla
Agder. Natychmiast postanowił rozszerzyć swe królestwo. Rozdzielił królestwo
Vestfold pomiędzy siebie i swego brata Olafa oraz przekonał Gandalfa, króla
Vingulmark, aby oddał mu połowę królestwa. Następnie Halfdan III Czarny
podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego Oslo). Aby zabezpieczyć
się przed utratą Raumarike, najpierw zabił króla tego cennego rejonu, a później
jego brata. Halfdan III Czarny miał żonę Ragnhildę, córkę Haralda, króla Sogn.
Pierwszy syn Halfdana III Czarnego otrzymał imię Harald po swym dziadku, a
następnie został wysłany do Sogn, aby tam dorósł. Harald, król Sogn, wyznaczył
Haralda (syna Halfdana) na swego następcę na krótko przed swą śmiercią. Gdy
zmarł, Harald w młodym wieku wstąpił na tron Sogn, jednak rządził tylko rok,
po czym zmarł na skutek choroby. Halfdan III Czarny, kiedy tylko usłyszał o
ś

mierci swego syna, wyruszył do Sogn i zażądał ogłoszenia go królem.

lat, kiedy załamał się pod nim lód na jeziorze Randsfjorden. Wyłowiono jego
martwe ciało spod lodu. Ponieważ każde z czterech królestw (Sogn, Raumarike,
Agder, Vingulmark) rządzonych przez Halfdana III Czarnego chciało pochować
tak wybitnego władcę na swym terenie, ciało Halfdana III Gudrødssona zostało
poćwiartowane na cztery części i każda część została wysłana do innego
królestwa, gdzie została pochowana.

14.HARALD HÄRFAGR (863/70-900)

abdykował

(-).GUTTORM (REGENT: 863/70)
15.BJÖRN FARMAND (KJÖPMANN) („KOCHAM PSY”) (900-924/27)

syn króla Norwegii Haralda I Pięknowłosego i Svanhildy, córki jarla Eysteina.
Po śmierci ojca Björn „Kocham Psy” został królem Vestfold i uważany jest za
założyciela Tønsbergu. Większość swojego czasu Björn „Kocham Psy” spędził
na dworze Saeheimr; ok. 927 Björn „Kocham Psy” został zabity przez Eryka I
Krwawego Topora w Saeheimr

16.GUDRØD (II) (ok. 928-960/64)

zginął na rozkaz Haralda II Graasälla;

ojciec Haralda Grenske.

17.HARALD GRENSKE (960/64-995)

był drobnym królem w Vestfold w

Norwegii. Syn Gudrøda Bjørnssona, wnuka Haralda I Pięknowłosego, króla
Norwegii.

Jego

przydomek

„Grenske”

jest

wynikiem

podniesienia

(otrzymaniem) z ruin dzielnicy norweskiej Grenland. Gdy Harald Gudrødsson
Grenske miał 11 lat jego ojciec został zamordowany przez synów Gunnhildy
(Haralda Greyhide i jego braci). Harald Gudrødsson Grenske zbiegł do Oppland,
a stamtąd do Szwecji, gdzie przebywał z potężnym strongmanem Skagul Toste i
razem z nim wyprawiał się na wiking głównie na obszary Morza Bałtyckiego.
Gdy synowie Gunnhildy zostali wygnani Harald Gudrødsson Grenske został
królem Vestfold i Agder i ożenił się z Astą, córką Gudbranda Kula. Harald
Gudrødsson Grenske porzucił następnie Astę na rzecz wdowy po Eryku VIII
Zwycięskim, królu Szwecji, Sygrydą-Storadą (Swiętosławy), córką Mieszka I,
księcia Polski. Harald Gudrødsson Grenske został spalony żywcem wraz z
innymi zalotnikami na rozkaz Sygrydy-Storady; jego porzucona żona Asta
urodziła syna Olafa II Świętego, późniejszego króla Norwegii. Źródła
współczesne nic nie piszą o Haraldzie Gudrødssonie Grenske, a sagi pisane
wspominają go jedynie w związku z historią Olafa Świętego. Według Snorri
Sturlassona w jego „Sadze o Olafie Trygvenssonie” był królem Vingulmarku,
Vestfold i Agder, a ostatnie studia nie kwestionują historyczności Harald
Gudrødsson Grenske.

t)KRÓLESTWO VESTMAR

1.DAG (?)

u)KRÓLESTWO VINGULMARK:

.GUDRØD (I) MY

LIWY (

POŁOWA VINDULMARKU:

ok. 802-810/24)

legendarna postać pochodząca z dynastii Ynglingów, ojciec Halfdana Czarnego.
Gudrød Myśliwy jest uznawany za postać legendarną, ponieważ nie znamy
ż

adnych potwierdzonych historycznie faktów na jego temat, wszystkie

informacje o nim pochodzą ze spisanej w XII wieku sagi, Heimskringla. Gudrød
Myśliwy był synem Halfdana II Łagodnego. Po śmierci ojca objął tron
królestwa Vestfold. Poślubił Alfhildę, córkę Alfarina, króla Álfheim (według
mitologii wikingów Álfheim było królestwem elfów). Miał z nią jednego syna,
Olafa. Kiedy w 820 Alfhilda zmarła, Gudrød Myśliwy wysłał swych
wojowników do królestwa Agder, aby ci poprosili tamtejszego króla, Haralda, o
wydanie jego córki, Åsy, za Gudrøda Myśliwego. Harald nie wyraził zgody,
dlatego wściekły Gudrød Myśliwy postanowił zabrać Åsę siłą. Przybył do
Agder nocą ze swymi najbardziej zaufanymi wojownikami. Harald uświadomił
sobie napad, kiedy było już za późno. Zginął w walce z bratem, Gyrdem.
Gudrød Myśliwy porwał Åsę i zgwałcił ją; urodziła mu drugiego syna,
Halfdana, który po jego śmierci został królem Halfdanem III Czarnym. Tym
samym objął panowanie w drugim królestwie, Agder. W 821, rok po
narodzinach Halfdana III Czarnego podczas obchodów święta bardzo pijany
Gudrød Myśliwy spacerował po pomoście, kiedy ktoś zaatakował go od tyłu
włócznią. Król zginął, lecz morderca został natychmiast schwytany; rozpoznano
w nim sługę Åsy. Ta przyznała się, że działał on na jej zlecenie. Następnej nocy
uciekła wraz z rocznym Halfdanem do Agder.

2.ALVGEIR (II) (?) (800)

Vingulmark otrzymał Alfgeir, gdzie mianował

królem swego syna Gandalfa Alfgeirssona.

3.GANDALF (II) (ok. 830)

syn i następca Alvgeira II; ojciec Hysinga,

Helminga i Hake; pod naciskiem zbrojnym Halfdana III Czarnego odstąpił mu
pół królestwa.

4.HYSING (ok. 850)

syn Gandalfa II, brat Helminga i Hake, który usiłował

wraz z braćmi urządzić zasadzkę na Halfdana Czarnego; Halfdanowi Czarnemu
udało się zbiec, zebrać armię, pokonać i zabić braci i opanować cały
Vingulmark.

5.HELMING (ok. 850)

syn Gandalfa II, brat Hysinga i Hake, który usiłował

wraz z braćmi urządzić zasadzkę na Halfdana Czarnego; Halfdanowi Czarnemu
udało się zbiec, zebrać armię, pokonać i zabić braci i opanować cały
Vingulmark.

6.HAKE (860-863)

syn Gandalfa II, brat Hysinga i Hake, który usiłował wraz

z braćmi urządzić zasadzkę na Halfdana Czarnego; Halfdanowi Czarnemu udało
się zbiec, zebrać armię, pokonać i zabić braci i opanować cały Vingulmark;
uciekł z kraju.

7.HALFDAN

III

CZARNY

(830/50-

863/70)

był ojcem pierwszego króla

Norwegii, Haralda Pięknowłosego oraz
członkiem dynastii Yngling. Jego
przydomek, Czarny, pochodził od
koloru jego włosów. Halfdan III
Gudrødsson urodził się w 820. W 821,
został

zamordowany

jego

ojciec,

Gudrød Myśliwy. Jego matka, Åsa,
zabrała zaledwie rocznego Halfdana i
uciekła

Agder,

ówczesnego

mierci swego syna, wyruszył do Sogn i zażądał ogłoszenia go królem.

8.OLAF HARALDSSON (934)

był rzekomym synem króla Norwegii Haralda

I Jasnowłosego i Svanhildy Eysteinsdotter, córki jarla Eystena, który po śmierci
ojca został królem Vilgulmarku, a po bracie Björnie „Kocham Psy” został
królem Vesttfold. Po śmierci ojca Olaf Haraldsson został królem wsch.

Norwegii i sprzymierzył się przeciwko bratu Erykowi I Krwawemu Toporowi z
innym przyrodnim bratem Sigurdem Haraldssonem, królem Trondheim. Trzej
królowie spotkali się w bitwie pod Tønsberg, gdzie Olaf Haraldsson i Sigurd
Haraldsson zginęli; ojciec Tryggve Olafssona, co kwestionują niektórzy
historycy.

9.SWEN ALFIVUSON (1030-1035)

w)KRÓLESTWO VIKEN:

1.SIGURD HARALDSSON HRISE (931-9..)

był jednym z synów Ragnara

Lodbroka i Kraka, który po śmierci ojca oddziedziczył Zelandię, Skanię,
Halland, wyspy duńskie i Viken. Ożenił się z Blaeją, córką króla Northumbrii
Aelle II, z którą miał Harthacanuta i Aslauga.

2.OLAF (9..-934)

był rzekomym synem króla Norwegii Haralda I

Jasnowłosego i Svanhildy Eysteinsdotter, córki jarla Eystena, który po śmierci
ojca został królem Vilgulmarku, a po bracie Björnie „Kocham Psy” został
królem Vesttfold. Po śmierci ojca Olaf Haraldsson został królem wsch.
Norwegii i sprzymierzył się przeciwko bratu Erykowi I Krwawemu Toporowi z
innym przyrodnim bratem Sigurdem Haraldssonem, królem Trondheim. Trzej
królowie spotkali się w bitwie pod Tønsberg, gdzie Olaf Haraldsson i Sigurd
Haraldsson zginęli; ojciec Tryggve Olafssona, co kwestionują niektórzy
historycy.

3.TRYGGVE (96.-968)

syn Olafa Haraldssona, wnuk Haralda I

Pięknowłosego, król Viken i Ranrike. Jako wiking siał zniszczenie w Irlandii i
Szkocji; zginął na rozkaz Haralda II Graasälla, syna Eryka I Bloodyxa; ojciec
Olafa I Tryggvessena.

y)KRÓLESTWO VOSS

1.SKILFIR (?)

z)KRÓLESTWO NORWEGII:

Ynglingowie

MIĘ

Harald
Pięknowłosy
Harald I
Hårfagre

Eryk Krwawy
Topór
Eirik I Blodøks

Haakon Dobry
Håkon I
Adelstensfostr
e den Gode

Harald II Szara
Opończa
Harald II
Gråfell

)KRÓLESTWO NORWEGII:

RODZONY

MARŁ

ZAS

RZĄDÓ

855

933
Rogaland

872-930

ok. 885

954
Stainmore

930-935

ok. 920
Håkonshell
a

961
Håkonshella

935-961

ok. 935

976

961-976

ODZICE

Halfdan Czarny
Ragnhilda
Sigurdsdotter

Harald
Pięknowłosy
Ragnhilda
Eriksdotter

Harald
Pięknowłosy
Tora
Mosterstong

Eryk Krwawy
Topór
Gunnhild
Gormsdóttir

Harald
Sinozęby
Harald Blåtann

ok. 911

1 listopada
987

961-987

Gorm Stary
Tyra Danebod

Swen
Widłobrody
Svein
Tjugeskjegg

ok. 960

3 lutego 1014
Gainsboroug
h

987-995

Harald
Sinozęby
Gunhilda

Olaf I
Tryggvasson
Olav I
Trygvasson

ok. 960

9 listopada
1000
Svolder

995-
1000

Tryggve
Olafsson
Astrid
Eiriksdottir

Swen
Widłobrody
Svein
Tjugeskjegg

ok. 960

3 lutego 1014
Gainsboroug
h

1000-
1014

Harald
Sinozęby
Gunhilda

Olaf II Święty
Olav II den
Hellige

995

29 lipca 1030
Stiklestad

1015-
1028

Harald Grenske
Åsta
Gudbrandsdatte
r

Skjoldungowie

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Kanut
Wielki
Knud den
Mentige

996/997

12 listopada
1035
Shaftesbury

1028-
1035

Swen Widłobrody
Sygryda Storråda

Ynglingowie

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Magnus
Dobry
Magnus den
Gode

1024

25
października
1047

1035-
1047

Olaf II Święty
Astrid Olofsdatter

Harald III
Surowy
Harald III
Hardraada

ok. 1015

25 września
1066
Stamford
Bridge

1045-
1066

Sigurd Syr
Asta
Gudbrandsdatter

Magnus II
Haraldsson
Magnus II
Haraldsson

1048

1069

1066-
1069

Harald III Surowy
Tora
Torbergsdatter

Olaf III
Pokojowy
Olav III
Kyrre

ok. 1050

1093
Haakeby

1066-
1093

Harald III Surowy
Tora
Torbergsdatter

Haakon
Magnusson
Haakon
Magnusson

1068

1094
Dovrefjell

1093-
1094

Magnus II
Haraldsson
???

Magnus III
Bosy
Magnus III
Berføt

ok. 1070

24 lipca 1103
Downpatrick

1093-
1103

Olaf III Pokojowy
???

Olaf
Magnusson
Olav
Magnusson

1099

22 grudnia
1115

1103-
1115

Magnus III Bosy
???

Eystein I
Magnusson
Øystein I
Magnusson

ok. 1088

29 sierpnia
1123

1103-
1123

Magnus III Bosy
???

Sigurd I
Krzyżowiec
Sigurd I
Jorsalfare

ok. 1090

26 marca
1130
Oslo

1103-
1130

Magnus III Bosy
???

Magnus IV
Ś

lepy

Magnus IV
den Blinde

ok. 1115

12 listopada
1139
Hvaler

1130-
1135

Sigurd I
Krzyżowiec
Borghilda
Olavsdotter

Harald IV
Gille
Harald IV
Gille

ok. 1094
Irlandia

4 grudnia
1136
Bergen

1130-
1136

Magnus III Bosy
???

Sigurd II
Gęba
Sigurd II
Munn

1133

5 lutego 1155
Bergen

1136-
1155

Harald IV Gille
Thora
Guttormsdotter

Inge I
Garbaty
Inge I
Krokrygg

1135

4 lutego 1161
Oslo

1136-
1161

Harald IV Gille
Ingrid
Rangvaldsdatter

Eystein II
Øystein
Haraldsson

ok. 1125
Szkocja

1157
Bohuslän

1142-
1157

Harald IV Gille
Bjaðök

Haakon II
Barczysty
Haakon II
Herdebrei

1147

7 lipca 1162
Romsdalen

1157-
1162

Sigurd II Gęba
Thora

Magnus V
Magnus V
Erlingsson

1156
Etne

15 czerwca
1184
Fimreite

1161-
1184

Erling Skakke
Krystyna
Sigurdsdatter

Sverre
Sigurdsson
Sverre
Sigurdsson

1145/1151

9 marca 1202
Bergen

1177-
1202

Unas
Gunnhild

Haakon III
Haakon III
Sverresson

ok. 1170

1 stycznia
1204
Bergen

1202-
1204

Sverre Sigurdsson
Astrid Roesdatter

Guttorm
Sigurdsson
Guttorm
Sigurdsson

1199

11 sierpnia
1204

1204

Sigurd Lavard
???

Inge II
Baardsson
Inge II
Baardsson

1185

23 kwietnia
1217
Nidaros

1204-
1217

Baard
Guttormsson
Cecylia
Sigurdsdatter

Haakon IV
Stary
Haakon IV

1204
Varteig

17 grudnia
1263
Kirkwall

1217-
1263

Haakon III
Inga z Varteig

Haakonsson

Magnus VI
Prawodawca
Magnus VI
Lagabøte

Eryk II Wróg
Księży
Eirik II
Magnusson

Haakon V
Długonogi
Haakon V
Magnusson

Folkungowie

Imię

Magnus VII
Eriksson
Magnus VII
Eiriksson

Haakon VI
Magnusson
Haakon VI
Magnusson

Olaf IV
Olav IV

1 maja
1268
Tonsberg

9 maja 1280
Bergen

1263-
1280

Haakon IV Stary
Małgorzata
Skuladotter

1268

15 lipca 1299

1280-
1299

Magnus VI
Prawodawca
Ingeborga
Eriksdatter

10
kwietnia
1270
Tonsberg

8 maja 1319
Tonsberg

1299-
1319

Magnus VI
Prawodawca
Ingeborga
Eriksdatter

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

1316

1 grudnia
1377
Bømlo

1319-
1344

Eryk Magnusson
Ingeborga
Norweska

ok. 1340

11
września
1380

1343-
1380

Magnus Eriksson
Blanka z Namur

grudzień
1370

23 sierpnia
1387

1380-
1387

Haakon VI
Magnusson
Małgorzata I

Haakon IV Stary
Małgorzata
Skuladotter

Magnus VI
Prawodawca
Ingeborga
Eriksdatter

Rodzice

Eryk Magnusson
Ingeborga
Norweska

Magnus Eriksson
Blanka z Namur

Haakon VI
Magnusson
Małgorzata I

Estrydsenidzi

Imię

Małgorzata
Margrete

1353
Vordingborg

Gryfici

Imię

Urodzony

Eryk III
Pomorski
Erik III af
Pommern

11 czerwca
1382
Darłowo

Wittelsbachowie

Imię

Krzysztof
Bawarski
Christoffer af
Bayern

26 lutego
1416
Neumarkt

Dynastia Bonde

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

1353
Vordingborg

28
października
1412
Flensburg

1387-
1412

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

11 czerwca
1382
Darłowo

16
czerwca
1459
Darłowo

1396-
1442

Warcisław VII
Maria
Meklemburska

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

26 lutego
1416
Neumarkt

5 stycznia
1448
Helsingborg

1442-
1448

Jan Wittelsbach
(Pfalz
Katarzyna
Pomorska

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Waldemar
Atterdag
Jadwiga ze
Szlezwiku

Rodzice

cisław VII

Maria
Meklemburska

Rodzice

Jan Wittelsbach
(Pfalz-Neumarkt)
Katarzyna
Pomorska

Rodzice

Karol I
Knutsson
Bonde
Carl I
Knutsson
Bonde

1409

15 maja
1470
Sztokholm

1449-
1450

Knut Tordsson
Bonde
Margaretta
Karlsdotter

Oldenburgowie

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Chrystian
I
Christian
I

luty 1426
Oldenburg

21 maja 1481
Kopenhaga

1450-
1481

Dietrich
Oldenburg
Jadwiga von
Schauenburg

Jan
Hans

2 lutego 1455
Aalborg

20 lutego 1513
Aalborg

1483-
1513

Chrystian I
Oldenburg
Dorota
brandenburska

Chrystian
II
Christian
II

1 lipca 1481
Nyborg

25 stycznia
1559
Kalundborg

1513-
1523

Jan II Oldenburg
Krystyna saska

Fryderyk
I
Frederik I

7
października
1471
Haderslevhus

10 kwietnia
1533
Gottorp

1523-
1533

Chrystian I
Oldenburg
Dorota
Brandenburska

Chrystian
III
Christian

12 sierpnia
1503
Gottorp

1 stycznia
1559
Koldynga

1533-
1559

Fryderyk I
Oldenburg
Anna

III

Hohenzollern

Fryderyk
II
Frederik
II

1 lipca 1534
Hadersleben

4 kwietnia
1588
Antvorskov

1559-
1588

Chrystian III
Oldenburg
Dorota von
Sachsen-
Lauenburg

Chrystian
IV
Christian
IV

12 kwietnia
1577
Frederiksborg

28 lutego 1648
Kopenhaga

1588-
1648

Fryderyk II
Oldenburg
Zofia von
Mecklemburg-
Schwerin

Fryderyk
III
Frederik
III

18 marca
1609
Haderslev

19 lutego 1670
Kopenhaga

1648-
1670

Chrystian IV
Oldenburg
Anna Katarzyna
Brandenburska

Chrystian
V
Christian
V

15 kwietnia
1646
Flensburg

25 sierpnia
1699
Kopenhaga

1670-
1699

Fryderyk III
Oldenburg
Zofia Amelia
Brunswick-
Lüneburg

Fryderyk
IV
Frederik
IV

11
października
1671
Kopenhaga

12
października
1730
Odense

1699-
1730

Chrystian V
Oldenburg
Charlotta Amelia
von Hessen-
Kassel

Chrystian
VI
Christian
VI

30 listopada
1699
Kopenhaga

6 sierpnia
1746
Hørsholm

1730-
1746

Fryderyk IV
Oldenburg
Ludwika
Meklemburska

Fryderyk
V
Frederik
V

31 marca
1723
Kopenhaga

13 stycznia
1766
Christiansborg

1746-
1766

Chrystian VI
Oldenburg
Zofia Magdalena
von
Brandenburg-
Kulmbach

Chrystian
VII
Christian
VII

29 stycznia
1749
Kopenhaga

13 marca 1808
Rendsburg

1766-
1784

Fryderyk V
Oldenburg
Ludwika
Hanowerska

Fryderyk
VI
Frederik
VI

28 stycznia
1768
Kopenhaga

12 marca 1839
Kopenhaga

1784-
1814

Chrystian VII
Oldenburg
Karolina
Matylda
Hanowerska

Chrystian
VIII
Christian
VIII

18 września
1786
Kopenhaga

20 stycznia
1848
Kopenhaga

1814

Fryderyk
Oldenburg
Zofia Fryderyka
Mecklenburg-
Schwerin

Oldenburgowie, linia Holstein-Gottorp

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Karol II
Carl II

7 października
1748
Sztokholm

5 lutego
1818
Sztokholm

1814-
1818

Adolf Fryderyk
Ludwika Ulryka
Hohenzollern

Dynastia Bernadotte

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Karol III
Jan
Carl III
Johan

26 stycznia
1763
Pau

8 marca
1844
Sztokholm

1818-
1844

Henri Bernadotte
Jeanne St. Jean

Oskar I
Oscar I

4 lipca 1799
Paryż

8 lipca 1859
Sztokholm

1844-
1859

Karol III Jan
Bernadotte
Dezyderia Clary-
Bernadotte

Karol IV
Carl IV

3 maja 1826
Sztokholm

18 września
1872
Malmö

1859-
1872

Oskar I
Józefina de
Beauharnais-
Bernadotte

Oskar II
Oscar II

21 stycznia
1829
Sztokholm

8 grudnia
1907
Sztokholm

1872-
1905

Oskar I
Józefina de
Beauharnais-
Bernadotte

Oldenburgowie, linia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg

Imię

Urodzony

Zmarł

Czas

rządów

Rodzice

Haakon
VII
Haakon
VII

3 sierpnia
1872
Kopenhaga

21
września
1957
Oslo

1905-
1957

Fryderyk VIII
Duński
Lovisa Bernadotte

Olaf V
Olav V

2 lipca 1903
Sandringham

17 stycznia
1991
Oslo

1957-
1991

Haakon VII
Maud Koburg

Harald V
Harald V

21 lutego
1937
Skaugum

1991-

Olaf V
Marta Bernadotte

1.HALFDAN I BIAŁY (640-700)
2.EYSTEIN

MIERDZ

CY (700-730)

3.HALFDAN II ŁAGODNY (730-784)

ojciec Gudrøda Myśliwego.

4.GUDRØD

LIWY

(784-821)

to legendarna postać pochodząca z dynastii

5.OLAF (821-840)

syn i następca Gudrøda Myśliwego i Alfhildy, córki

Alfarina, króla Alheim.

6.HALFDAN

III

CZARNY

(840-860)

był

ojcem pierwszego króla Norwegii, Haralda
Pięknowłosego

oraz

członkiem

dynastii

Yngling. Jego przydomek, Czarny, pochodził
od

koloru

jego

włosów.

Halfdan

III

Gudrødsson urodził się w 820. W 821, został
zamordowany jego ojciec, Gudrød Myśliwy.

Jego matka, Åsa, zabrała zaledwie rocznego Halfdana i uciekła do Agder,
ówczesnego królestwa norweskiego, sk
Czarny wychował się i dorastał.
króla Agder. Natychmiast postanowił rozszerzy
królestwo Vestfold pomię
Gandalfa, króla Vingulmark, aby oddał mu połow
Halfdan III Czarny podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego
Aby zabezpieczyć się przed utrat
rejonu, a później jego brata.
Haralda, króla Sogn. Pierwszy syn Halfdana
po swym dziadku, a nastę
król Sogn, wyznaczył Haralda (syna Halfdana) na swego nast
przed swą śmiercią. Gdy zmarł, Harald w młodym wieku wst
jednak rządził tylko rok, po czym zmarł na skutek
kiedy tylko usłyszał o ś
ogłoszenia go królem. Poniewa
koronowany i przyłączył Sogn do swego
króla Vingulmark, który wcze
przeciwko Halfdanowi III Czarnemu
ten zdołał uciec do lasu. Próbuj
dwóch z nich, a trzeci został wygnany. Tym samym Halfdan
otrzymał drugą połowę króles
królestwo i był ważnym władc
lat, kiedy załamał się pod nim
martwe ciało spod lodu. Poniewa
Agder, Vingulmark) rządzonych przez Halfdana
tak wybitnego władcę na swym terenie, ciało
poćwiartowane na cztery cz
królestwa, gdzie została pochowana.

Pochodził z rodu Ynglingów, mitycznych władców wywodz
władających w IX w. Vestfoldem; obj
Pierwszym jego sukcesem militarnym było stłumienie buntu w Upplandzie, a

Jego matka, Åsa, zabrała zaledwie rocznego Halfdana i uciekła do Agder,
ówczesnego królestwa norweskiego, skąd pochodziła. Tam właś

i dorastał. W 838, gdy miał 18 lat, został koronowany na

króla Agder. Natychmiast postanowił rozszerzyć swe królestwo. Rozdzielił
królestwo Vestfold pomiędzy siebie i swego brata Olafa oraz przekonał

, króla Vingulmark, aby oddał mu połowę królestwa

podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego

przed utratą Raumarike, najpierw zabił króla

niej jego brata. Halfdan III Czarny miał żonę Ragnhild

Sogn. Pierwszy syn Halfdana III Czarnego otrzymał imi

po swym dziadku, a następnie został wysłany do Sogn, aby tam doró

Haralda (syna Halfdana) na swego nastę

. Gdy zmarł, Harald w młodym wieku wstąpił na tron Sogn,

, po czym zmarł na skutek choroby. Halfdan

kiedy tylko usłyszał o śmierci swego syna, wyruszył do Sogn i za
ogłoszenia go królem. Ponieważ nie spotkał się z żadnym oporem, został szybko

czył Sogn do swego królestwa. Trzej synowie

Vingulmark, który wcześniej oddał mu połowę królestwa, uło

III Czarnemu i napadli go w nocy, usiłują

. Próbując się zemścić, Halfdan III Czarny

dwóch z nich, a trzeci został wygnany. Tym samym Halfdan

królestwa Vingulmark. W rezultacie posiadał ju

nym władcą. Halfdan III Czarny zmarł w 860

pod nim lód na jeziorze Randsfjorden. Wyłowiono jego

martwe ciało spod lodu. Ponieważ każde z czterech królestw (Sogn, Raumarike,

dzonych przez Halfdana III Czarnego chciało pochowa

na swym terenie, ciało Halfdana III Gudrødssona zostało

wiartowane na cztery części i każda część została wysłana do innego

królestwa, gdzie została pochowana.

7.HARALD I HAARFAGR (PI
NOWŁOSY) (ok. 872

Halfdana Czarnego, króla Vestfoldu i
Ragnhildy, córki i dziedziczki Sigurda,
króla Rengerike. Miał co najmniej
dziesięć żon lub konkubin, z którymi
spłodził liczne potomstwo, m.in. Eryka
I „Krwawego Topora”, króla Norwegii,
Haakona I Dobrego, króla Norwegii,
Björna (zm. ok. 927), króla Vestfoldu i
Olafa (zm. ok. 934), króla Vike

Pochodził z rodu Ynglingów, mitycznych władców wywodzących si

cych w IX w. Vestfoldem; objąwszy władzę po ojcu w wieku 10 lat.

ukcesem militarnym było stłumienie buntu w Upplandzie, a

Jego matka, Åsa, zabrała zaledwie rocznego Halfdana i uciekła do Agder,

d pochodziła. Tam właśnie Halfdan III

, gdy miał 18 lat, został koronowany na

swe królestwo. Rozdzielił

brata Olafa oraz przekonał

królestwa. Następnie

podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego Oslo).

króla tego cennego

Ragnhildę, córkę

otrzymał imię Harald

pnie został wysłany do Sogn, aby tam dorósł. Harald,

Haralda (syna Halfdana) na swego następcę na krótko

. Gdy zmarł, Harald w młodym wieku wstąpił na tron Sogn,

. Halfdan III Czarny,

mierci swego syna, wyruszył do Sogn i zażądał

adnym oporem, został szybko

Trzej synowie Gandalfa,

królestwa, ułożyli spisek

i napadli go w nocy, usiłując zabić, jednak

III Czarny zamordował

dwóch z nich, a trzeci został wygnany. Tym samym Halfdan III Czarny

Vingulmark. W rezultacie posiadał już duże

860, w wieku 40

. Wyłowiono jego

de z czterech królestw (Sogn, Raumarike,

chciało pochować

Gudrødssona zostało

została wysłana do innego

HAARFAGR (PI

K-

872-ok.930)

syn

Halfdana Czarnego, króla Vestfoldu i
Ragnhildy, córki i dziedziczki Sigurda,
króla Rengerike. Miał co najmniej

on lub konkubin, z którymi

spłodził liczne potomstwo, m.in. Eryka
I „Krwawego Topora”, króla Norwegii,

go, króla Norwegii,

Björna (zm. ok. 927), króla Vestfoldu i
Olafa (zm. ok. 934), króla Viken.

cych się z Uppsali,

po ojcu w wieku 10 lat.

ukcesem militarnym było stłumienie buntu w Upplandzie, a

zawarcie paktu Haakonem, earlem Lade, umożliwił mu rozpoczęcia podboju
księstw i plemion w zach. Norwegii; zajął i podporządkował sobie obszary
Rogaland (ok. 870), Hordaland i Møre; w 872 (873?) pokonał w Hafrsfjordzie

połączone floty różnych władców norweskich i
przyłączył Tröndelag (gdzie ustanowił centrum
swego królestwa), jednocząc Norwegię; następnie
zajął Wyspy Szetlandzkie i Orkady, okresowo
także Hebrydy (?). Stworzył podstawy silnej
królewskiej władzy zwierzchniej, stłumił liczne
bunty możnowładców i pokonanych książąt;
ustanowił urząd jarla (namiestnika), dokonał
podziału kraju na okręgi, na czele których postawił
swoich synów; liczne części swej domeny
przekazał

lennikom;

celu

zahamowania

wyludnienia kraju (od lat 80, początki norweskiego
osadnictwa na Islandii, gdzie osiadło, jak obliczają

uczeni blisko 20 tys. Norwegów) wprowadził zakaz emigracji, którego jednak
nie był w stanie wyegzekwować; w 930 abdykował na rzecz Eryka I (wg innej
wersji został przezeń usunięty z tronu); jeszcze przed jego śmiercią rozpoczął
się proces ponownego podziału Norwegii, głównie pomiędzy jego synów, co
było przyczyną długoletnich wojen sukcesyjnych. Bogactwo przyniosła mu
kontrola nad handlem morskim, którą sprawował za pośrednictwem podległych
mu wodzów. Najbardziej wiarygodne informację dotyczące życia Haralda I
Pięknowłosego znajdują się we współczesnych mu poematach, spisanych na
Islandii w XIII w. Wiarygodność islandzkich i norweskich z XII i XIII w jest
sporna. Najpełniej losy Haralda I Pięknowłosego przedstawia jedna z sag
królewskich, dzieło „Heimskringla” autorstwa Sonorriego Sturlusona (zm.
1241).

8.ERYK I BLODOX (KRWAWY TOPÓR (930-935)

syn Haralda I

Pięknowłosego; przyrodni brat Haakona I Dobrego, ojciec Haralda II Graufella.
Urodził się około 885. W 920, jeszcze jako następca tronu zorganizował i
poprowadził wyprawę Wikingów do Bjarmaland w północnej Rosji. Ponieważ
spośród ok. 20 synów Haralda I Pięknowłosego tylko on miał matkę pochodzącą
z rodu królewskiego, w 930 objął władzę po abdykacji ojca, po którego śmierci
wymordował większość przyrodnich braci i ich synów w celu zabezpieczenia
swej pozycji, a jego tyrania spotkała się ze sprzeciwem poddanych, który
narastał już od czasów panowania Haralda I Pięknowłosego. Do Norwegii
sprowadzono Haakona, kolejnego syna Haralda I Pięknowłosego wychowanego
w Anglii, któremu przy poparciu magnatów pokonać i wygnać brata. Eryk I
Blodyx próbował potem jeszcze odzyskać tron i stawał na czele wielu kampanii
przeciw bratu. Schroniwszy się na Orkadach, znacznie później Eryk I Blodyx
pojawił się w Northumbrii będącej niegdyś przyczółkiem wikingów, a wówczas
znajdującej się pod zwierzchnictwem angielskim. Został tam ciepło przywitany

przez króla Anglii Athelstana
w 947. Athelstan zaopatrywał Eryka
według niego miały mu pomaga
oraz Irlandczyków. Eryk Krwawy Topór sprawował funkcj
przez 9 lat. W 954 przeciw Erykowi
został on wydalony z Nort
jej władcą. Eryk Blodyx
sześćdziesięciu kilku lat. Razem z nim został zamordowany jego brat i syn.

9.RAGNFRED (931-940)

Haakona I Dobrego.

pokonał i wygnał swego przyrodniego brata Eryka I Krwawego Topora, który
zawdzięczał swój przydomek zamordowaniu siedmiu spo
braci przyrodnich. Po przybyciu do Norwegii sprowadził angielskich
misjonarzy, a następnie wzniósł kilka ko
dzieło chrystianizacji kraju napotkało na opór ze strony wodzów norweskich.
Lepsze rezultaty uzyskał w wysiłkach maj
nadmorskie do dostarczania statków dla królewskiej floty wojennej. Oprócz tego
Haakon I Dobry wsparł trzy wielkie okr
opracowania kodeksów prawnych oraz tworzenia struktur administracyjnych;
zalecił zorganizowanie w prowincjach rad reprezentantów. Nie był w stanie
utrzymać silnej władzy zwierzchniej
synami Eryka I Krwawego Topora i popieraj
ostatecznie w bitwie na wyspie Fitjar (pd.
Haralda II Szarego Płaszcza. Wg historyków
panował w okresie ok. 933
ustaleń były to lata ok. 946

Athelstana, który nawet koronował go na króla

. Athelstan zaopatrywał Eryka Blodyxa w wojsko, broń i twierdz

według niego miały mu pomagać w obronie przed ciągłymi najazda
oraz Irlandczyków. Eryk Krwawy Topór sprawował funkcję króla Nort

przeciw Erykowi Blodyxowi uknuto spisek. Podst

został on wydalony z Northumbrii i rozpoczął wojnę z Oswulfem

Blodyx zginął w bitwie pod Stainmore w

ciu kilku lat. Razem z nim został zamordowany jego brat i syn.

940)

współregent najpierw Eryka I Blodyxa, a potem

10.HAAKON I DOBRY (ok.
935-959)

był

najmłodszym

synem Haralda I Pi
i nałożnicy. Wychowywał si
dworze

angielskiego

króla

Athelstana,

gdzie

przyj

chrześcijaństwo. W wieku 15
lat, po śmierci ojca, powrócił do
Norwegii ze wsparciem wojsk
angielskich i po długich walkach
przy wsparciu jarla Trondheim

pokonał i wygnał swego przyrodniego brata Eryka I Krwawego Topora, który

czał swój przydomek zamordowaniu siedmiu spośród swych o

braci przyrodnich. Po przybyciu do Norwegii sprowadził angielskich

pnie wzniósł kilka kościołów. Zainicjowane przez niego

dzieło chrystianizacji kraju napotkało na opór ze strony wodzów norweskich.
Lepsze rezultaty uzyskał w wysiłkach mających nakłonić poszczególne okr
nadmorskie do dostarczania statków dla królewskiej floty wojennej. Oprócz tego
Haakon I Dobry wsparł trzy wielkie okręgi administracyjne kraju w dziele
opracowania kodeksów prawnych oraz tworzenia struktur administracyjnych;
zalecił zorganizowanie w prowincjach rad reprezentantów. Nie był w stanie

silnej władzy zwierzchniej; przy wsparciu jarlów toczył walki z

synami Eryka I Krwawego Topora i popierającymi ich Duńczykami; zabity
ostatecznie w bitwie na wyspie Fitjar (pd.-zach. Norwegia) przez Du
Haralda II Szarego Płaszcza. Wg historyków średniowiecznych Haakon I Do
panował w okresie ok. 933-960, jednak wg późniejszych i dokładniejszych

były to lata ok. 946-961).

11.HARALD II SZARA OPO
CZA (961-976)

był synem Eryka I

Krwawego Topora, przyrodniego
brata Haakona I Dobrego. Po
ś

mierci ojca schronił si

braćmi w Danii; dobył cz

, który nawet koronował go na króla Northumbrii

i twierdzę, które

głymi najazdami Szkotów

króla Northumbrii

uknuto spisek. Podstępem

Oswulfem, który został

ł w bitwie pod Stainmore w 954 w wieku

ciu kilku lat. Razem z nim został zamordowany jego brat i syn.

współregent najpierw Eryka I Blodyxa, a potem

.HAAKON I DOBRY (ok.

był

najmłodszym

alda I Pięknowłosego

nicy. Wychowywał się na

dworze

angielskiego

króla

Athelstana,

gdzie

przyjął

stwo. W wieku 15

mierci ojca, powrócił do

Norwegii ze wsparciem wojsk
angielskich i po długich walkach
przy wsparciu jarla Trondheim

pokonał i wygnał swego przyrodniego brata Eryka I Krwawego Topora, który

ród swych ośmiu

braci przyrodnich. Po przybyciu do Norwegii sprowadził angielskich

. Zainicjowane przez niego

dzieło chrystianizacji kraju napotkało na opór ze strony wodzów norweskich.

poszczególne okręgi

nadmorskie do dostarczania statków dla królewskiej floty wojennej. Oprócz tego

gi administracyjne kraju w dziele

opracowania kodeksów prawnych oraz tworzenia struktur administracyjnych;
zalecił zorganizowanie w prowincjach rad reprezentantów. Nie był w stanie

; przy wsparciu jarlów toczył walki z

cymi ich Duńczykami; zabity

zach. Norwegia) przez Duńczyków i

redniowiecznych Haakon I Dobry

niejszych i dokładniejszych

LD II SZARA OPO

był synem Eryka I

Krwawego Topora, przyrodniego
brata Haakona I Dobrego. Po

mierci ojca schronił się wraz z

mi w Danii; dobył część wysp

szkockich. Wspierany przez swego wuja, duńskiego króla Haralda I
Sinozębnego, wspólnie z braćmi rozpoczął najazdy na Norwegię, pokonał
Haakona I Dobrego pod Fitje i został wybrany królem (ok. 961). Sprawował
surowe rządy i dążył do podporządkowania swej władzy okręgów, które
usamodzielniły się po śmierci Haralda I Pięknowłosego; zamordował część
krewnych i wpływowego jarla Sigurda. Wprowadzony przez niego zakaz
publicznego oddawania czci bóstwom pogańskim wywołał sprzeciw. Zwabiony
do Danii przez jarla Haakona II został zamordowany na polecenie Haralda I
Sinozębnego (wg innej wersji poległ w Limfjord w bitwie morskiej z Haraldem
I Sinozębnym za przywłaszczenie sobie część jego norweskich posiadłości)). Po
jego śmierci Norwegia została podzielona pomiędzy jarla Haakona II, Danię
(Harald I Sinozębny) i szwedzkich Ynglingów.

12.ERLING (961-ok. 970)
13.SIGURD SLEVA (961-ok. 970)

14.HARALD I SINOZ

BNY (W PŁD. NORWEGII:

974-985)

król Danii w latach 958-987 i Norwegii w

latach 974-985, syn Gorma Starego i Tyry, ojciec Swena
I Widłobrodego. Harald I Sinozęby wprowadził do Danii
chrześcijaństwo przyjmując chrzest około roku 965.
Legenda mówi, że gdy wahał się, kto jest silniejszym
bogiem – Odyn czy Chrystus – przekonał go kapłan
niemiecki

Poppo

demonstrując

przeniesienie

rozpalonego do białości kawałka żelaza gołą ręką. W 956
Harald I Sinozębny zaangażował się w sprawy
wewnętrzne Norwegii, początkowo jako obrońca swej
siostry Gunhildy (owdowiałej po wygnanym norweskim
królu Eryku I Krwawym Toporze), później już z

zamiarem przejęcia terytorium norweskiego. Udało mu się to, zapanował w
południowej części Norwegii, natomiast część północną oddał (nie zrzekając się
nad nią zwierzchnictwa) możnemu norweskiemu jarlowi Haakonowi
Sigurdssonowi. Król wspomagał też księcia Normandii Ryszarda I
Nieustraszonego w walce z królem Francji Ludwikiem IV Zamorskim. Istotnym
aspektem polityki Haralda I Sinozębnego były próby uniezależnienia się od
Niemiec. W tym celu sprzymierzył się w latach 70. X wieku z Obodrytami
(Harald I Sinozębny za żonę wziął Tove, córkę Mściwoja). Harald I Sinozębny
planował zajęcie tzw. Haithabu, terenów położonych w Szlezwiku niegdyś
będących pod kontrolą duńską. Jednak wojna z Niemcami skończyła się dla
Duńczyków niepomyślnie; w 974 cesarz niemiecki Otton II zajął południową
Jutlandię. Później Harald I Sinozęby popierał Słowian Połabskich podczas
wielkiego powstania, które wybuchło w 983 roku. Również stosunki z
Haakonem Sigurdssonem w Norwegii nie rozwijały się korzystnie – odmówił on
przyjęcia chrześcijaństwa i zerwał stosunki z Danią. Sytuacja ta, w połączeniu z
nawrotem poprzedniej wiary w Danii, bardzo osłabiła pozycję Haralda I

Sinozębnego. Już w 980 – za życia ojca – królem ogłosił się syn Haralda I
Sinozębego, Swen I Widłobrody. Po nasileniu się tego konfliktu, podsycanego
przez wychowawcę Swena I Widłobrodego, poganina Palnatoke, ranny Harald I
Sinozęby zbiegł do Jomsborga, gdzie wkrótce zmarł od odniesionych ran (Gesta
Cnutonis, Adam z Bremy, Agrip). W trakcie swego panowania dbał również o
rozwój państwa poprzez wspieranie dużych projektów budowlanych. W Jelling,
gdzie pod kopcem pochowani byli jego rodzice, wzniósł bogato zdobiony
kamień runiczny, będący pierwszym świadectwem chrystianizacji Danii i
zbudował tamże kościół do którego przeniósł zwłoki ojca. Zbudował również
cztery potężne twierdze dla obrony terytorium swego królestwa. Wznosił
kościoły (najbardziej znany w Roskilde) oraz mosty. Dzieci: Eryk, Haakon,
Swen I Widłobrody, Tyre, Gunhild (Świętosława), Mo, Thorgny. Przydomek
Sinozęby prawdopodobnie wziął się od sinego (sczerniałego) zęba, który
częściowo wybity w potyczce lub w wypadku uległ martwicy. Za życia Haralda
I Sinozębnego raczej nie nazywano go w ten sposób; przydomek najpewniej
nadano później. W staronorweskim blá ("siny") znaczyło także "czarny" lub
"ciemny". Dlatego kupców arabskich Wikingowie zwali "blámenn", co można
przetłumaczyć jako "ciemnoskórzy".

15.SWEN I WIDŁOBRODY (W PŁD. NOR-
WEGII: 987-995, 1000-1014)

syn Haralda I

Sinozębego, króla Danii i Tofy (Tove), córki
księcia obodrzyckiego Mściwoja. Korzystając z
antycesarskiej rebelii sprzymierzonych plemion
słowiańskich, w 983 dowodził oddziałami, które
odzyskały tereny Szlezwiku. Doszedł do władzy
po obaleniu i wypędzeniu swego ojca, Haralda I
Sinozębego. Kroniki niemieckie przypisywały
jego wystąpieniu charakter reakcji pogańskiej. W
rzeczywistości Swen I Widłobrody nie odstąpił od
chrześcijaństwa, a jedynie nie chciał uznać
zwierzchności niemieckiego arcybiskupstwa w

Bremie nad kościołem duńskim. Krótko po objęciu rządów został uwięziony
przez norweskich wikingów, którzy wypuścili go po złożeniu wysokiego okupu.
Ok. 991 utracił tron duński w wyniku najazdu króla Szwecji Eryka VIII
Zwycięskiego. Pozbawiony władzy, brał udział w 991 w wyprawie wikingów na
Anglię. W 994 najechał na Anglię po raz drugi, wespół z królewiczem
norweskim Olafem Tryggvasonem. Po otrzymaniu ogromnego okupu od króla
angielskiego Ethelreda II Bezradnego powrócił z wygnania do Danii i opanował
tron. Ok. 995 pojął za żonę Sygrydę (Świętosławę), wdowę po zmarłym królu
Szwecji Eryku VIII Zwycięskim. Związek małżeński umocnił pokój zawarty
przez Swena I Widłobrodego z nowym władcą Szwecji Olafem III
Skötkonungiem. W 1000 napadł razem ze Szwedami na króla norweskiego
Olafa I Tryggvasona i pokonał go w bitwie morskiej na wodach Öresundu.

Wkrótce po tym zwycięstwie podporządkował sobie Norwegię. W 1002,
wspierany przez Norwegów, zaatakował Anglię, wymuszając ponownie na królu
Ethelredzie II Bezradnym ogromny okup (24 tyś. grzywien srebra). Po masakrze
Duńczyków stacjonujących w Anglii, przeprowadzonej z rozkazu króla

Ethelreda II Bezradnego (13 XI 1002),

wznowił najazdy na wyspę. W 1007

zawarł pokój z królem Anglii, otrzymując w zamian 36 tyś. grzywien srebra.
Kilka lat później, w 1010, zainicjował nowe wyprawy na Anglię. W 1013 udał
się tam osobiście. Zajął Londyn i wypędził króla Ethelreda II Bezradnego, który
schronił się z rodziną w Normandii. Opanowawszy całe królestwo angielskie,
zmarł nagle w następstwie upadku z konia. Z małżeństwa ze Świętosławą
pozostawił dwóch synów: Haralda II i Kanuta I Wielkiego, oraz kilka córek,
m.in. Świętosławę i Estrydę, wydaną za jarla duńskiego Ulfa, ojca Swena II
Estrydsena, króla Danii.

16.GUDROES (ok. 970-999)
(-).HARALD SIGURDSSON, JARL THRAND (REGENT: 962-995)

(-).HAAKON

SIGURDSSON

WIELKI

(REGENT W PŁN. NORWEGII: 964-
990/95)

norweski

możnowładca,

który

pokonawszy Haralda II Szarego Płaszcza
zapewnił sobie pozycję głównego władcy
Norwegii (ok. 970); w późniejszym okresie
rozciągnął swą dominację na większą część
kraju. Sprzeciwił się podjętej przez duńskiego
króla

Haralda

Sinozębnego

próbie

schrystianizowania

Norwegii;

ostatni

pogański władca Norwegii. Był synem
norweskiego hrabiego (jarla) Lade Sigurda,
zabitego przez Haralda II Szarego Płaszcza.

Po śmierci ojca został skazany na wygnanie i przebywał w Danii. Dzięki
pomocy Haralda I Sinozębnego obalił mordercę ojca, objął władzę w zach.
części kraju, a Harald I Sinozębny zajął Norwegię pd.-wsch. Haakon Sigurdsson
Wielki wspierał Haralda I Sinozębnego w walce z Ottonem II w 974, jednakże
przeciwstawił się podjętej przez niego próbie narzucenia Norwegom
chrześcijaństwa . W późniejszym okresie poszerzył zasięg swej dominacji o
zach. i pn. część kraju. Dzięki obronie starej nordyckiej religii Haakon
Sigurdsson Wielki zyskał popularność wśród pogańskich wodzów norweskich.
Z czasem stał się arogancki, przez co utracił poparcie swoich dawnych
popleczników; w 995 zginał z ręki własnych ludzi. Władzę po nim objął Olaf I
Tryggvason, który wcześniej w tym samym roku najechał Norwegie,
powróciwszy z wyprawy do Anglii w 994.

(-).HARALD GRAENSKE (REGENT: 964-995)

był drobnym królem w

Vestfold w Norwegii. Syn Gudrøda Bjørnssona, wnuka Haralda I
Pięknowłosego, króla Norwegii. Jego przydomek „Grenske” jest wynikiem

podniesienia (otrzymaniem) z ruin dzielnicy norweskiej Grenland. Gdy Harald
Gudrødsson Grenske miał 11 lat jego ojciec został zamordowany przez synów
Gunnhildy (Haralda Greyhide i jego braci). Harald Gudrødsson Grenske zbiegł

do Oppland, a stamtąd do Szwecji, gdzie
przebywał z potężnym strongmanem
Skagul Toste i razem z nim wyprawiał
się na wiking głównie na obszary Morza
Bałtyckiego. Gdy synowie Gunnhildy
zostali wygnani Harald Gudrødsson
Grenske został królem Vestfold i Agder i
ożenił się z Astą, córką Gudbranda Kula.
Harald Gudrødsson Grenske porzucił
następnie Astę na rzecz wdowy po
Eryku VIII Zwycięskim, królu Szwecji,
Sygrydą-Storadą (Swiętosławy), córką
Mieszka I, księcia Polski. Harald

Gudrødsson Grenske został spalony żywcem wraz z innymi zalotnikami na
rozkaz Sygrydy-Storady; jego porzucona żona Asta urodziła syna Olafa II
Ś

więtego, późniejszego króla Norwegii. Źródła współczesne nic nie piszą o

Haraldzie Gudrødssonie Grenske, a sagi pisane wspominają go jedynie w
związku z historią Olafa Świętego. Według Snorri Sturlassona w jego „Sadze o
Olafie Trygvenssonie” był królem Vingulmarku, Vestfold i Agder, a ostatnie
studia nie kwestionują historyczności Harald Gudrødsson Grenske.

17.OLAF I TRYGGVESSON (995-1000)

pogrobowy syn Tryggve

Olafssona, władcy krainy Viken i Astrydy, córki Eryka Bjordaskalle, prawnuk
Haralda I Pięknowłosego. Miał cztery żony, m.in. Gydę, córkę Olafa III, króla
Dublinu, i Tyrę, córkę króla duńskiego Haralda I Sinozębnego. Z tą ostatnią
miał dwóch synów: Haralda, zabitego w 1000 i Tryggve, zgładzonego w 1033
podczas walk o tron królewski. Urodził się tuż po tym, jak jego ojciec został
zabity przez norweskiego władcę Haralda II Szara Opończa. Według legendy
Olaf I Tryggvesson uciekł wraz z matką Astrid na dwór Włodzimierza I
Wielkiego, wielkiego księcia kijowskiego i był szkolony jak wojownik
wikingów i pozostawał w jego służbie; przyłączywszy się do załóg wikingów,
uczestniczył w walkach ze Słowianami na wybrzeżu Bałtyku, szybko
zdobywając sławę. W 991 zorganizował wraz z wygnanym Swenem I
Widłobrodym wyprawę na Anglię, zakończoną podbojem pd. części kraju;
otrzymawszy trybut (22 tys. grzywien złota i srebra) od Ethelreda II
Nierozważnego opuścił Anglię, ale już w 994 ponownie ją najechał i obległ
Londyn, od którego odstąpił dopiero po zawarciu kolejnego porozumienia z
Ethelredem II Nierozważnym i otrzymaniu okupu (16 tys. grzywien srebra).
Ochrzczony podczas pobytu na Scilly (994), powrócił w 995 do Norwegii, gdzie
uzyskał poparcie chłopskich powstańców, którzy zamordowali niepopularnego
jarla Haakona Sigurdssona Wielkiego; szybko opanował Tröndelag, pokonał

załogi duńskie w rejonie Oslofjordu i został przez powstańców wybrany królem;
w 997 założył Nidaros (ob. Trondheim), które stało się stolicą kraju i siedzibą
pierwszego biskupstwa; pierwszy zdobył kontrolę nad całym obszarem
Norwegii (częściowo poprzez zhołdowanie pomniejszych władców) oraz nad
Wyspami Szkockimi; próby siłowego wprowadzenia chrześcijaństwa (mającego
być w jego rozumieniu podporą władzy) w Norwegii, na Wyspach Szkockich i
w Islandii oraz ograniczenie władzy książąt i feudałów doprowadziły do
licznych buntów; na czele opozycji stanął Eryk, syn zamordowanego jarla
Haakona Sigurdssona Wielkiego; dążenie Olafa I Tryggvessona do opanowania
całego Półwyspu Skandynawskiego ułatwiło jarlowi Erykowi zdobycie poparcia
króla Danii Swena I Widłobrodego i Szwecji Olafa II Skotkonunga, którzy w
1000 na czele swych wojsk najechali na Norwegię; w bitwie morskiej na
wodach Öresundu flota norweska została pokonana. Olaf I Tryggvesson zaś
zginął.

Bitwa

była

tematem

wielu

redniowiecznych

poematów

skandynawskich. Po jego śmierci Norwegia ponownie znalazła się pod
panowaniem duńskim.

(-).ERYK HAAKANSSON (JARL W
LADE:

1000-1014)

syn

Haakona

Sigurdssona Wielkiego, pokonanego przez
Olafa I Tryggvessona; po jego śmierci
objął rządy z ramienia Duńczyków w
duńskiej strefie wpływów w Norwegii;
Eryk Haakansson odbył pielgrzymkę do
Rzymu,

zniósł

pogańskie

pojedynki

sądowe (1015); brał udział w podboju

Anglii przez Kanuta II Wielkiego króla Danii.

(-).HAAKON ERIKSSON (JARL W LADE: 1015-1016)

hrabia Lade i król

Norwegii, jako wasal Kanuta II Wielkiego, króla Danii. Syn Eryka Haakanssona
i Gythy, córki Swena Forkbearda. Po bitwie pod Svolder, Haakon wraz z bratem
Swenem został z ramienia króla Danii Swena I Widłobrodego władcą Norwegii.
W 1014 lub w 1015 Eryk Haakansson opuścił Norwegię i dołączył w Anglii do
Kanuta II Wielkiego podczas jego kampanii i po niej został mianowany hrabią
Northumbrii. Jako lennik duński Haakon Eriksson rządził nią do 1015, wraz ze
swoim wujem Einarem Tambarskjelve. W 1016 po klęsce Swena Haakansona w
bitwie pod Nesjar, Haakon Eriksson uciekł do Anglii, gdzie król Kanut II Wielki
mianował hrabią Worcerster. W 1028 Haakon Eriksson powrócił do Norwegii
jako wasal Kanuta II Wielkiego. Haakon Eriksson zginął w katastrofie morskiej
w Pentland Firth, między Orkadami i Szkocją pod koniec 1029 lub na początku
1030.

(-).SWEN HAAKONSSON (JARL W RANRIKE/SKUKJAER: 1000-
1016)

syn hrabiego Haakona Sigurdssona i w bitwie pod Hjörungavagr

dowodził 60 statkami. Po bitwie pod Svolder w 1000 został pod
zwierzchnictwem duńskim współwładcą Norwegii wraz ze swoim przyrodnim

bratem Erykiem Haakonssonem
w 1016 został pokonany
wycofał się do Szwecji, gdzie zmarł podczas przygotowa
Norwegii. śonaty z Holmfridr, córk
Szwecji, miał z nią córki Sygryd,
Gunnhildę, żonę Swena Ulfssona. W 1972 szwedzki historyk Staffan Hellberg
wysunął tezę, że Swen Haakansson był postaci

Duńczykom. Gdy król Danii Swen I Widłobrody pokonał Anglików, Olaf II
Ś

więty popłynął do Hiszpanii i Francji, gdzie został ochrzczony (1013);

korzystając z wezwania przez Kanuta I Wielkiego posiłkowych wojsk
norweskich pod komendą
do Norwegii; z pomocą 5 lokalnych władców pokonawszy pod Nesjar oddziały
jarla Swena Haakanssona (brata Eryka) ogłosił si
zdołał zjednoczyć rozbite pa
zaślubiwszy córkę Olafa II Skotkonunga (1019) otrzymał ode
norweskie zagarnięte przez Szwecj
(Tröndelag, Bohuslän), likwiduj
szwedzki; opierając się na
władzę (organizacja kancelarii; mianowanie lokalnych przedstawicieli króla);
zakończył (z użyciem brutalnej siły) chrystianizacj
powstał w 1024, gdy Olaf II
przedstawili w Moster kodeks religijny; w 1028 odnowił biskupstwo w Nidaros
(Trondheim), formalnie podporz
arcybiskupstwu bremeńskiemu (co oznaczało zrzucenie dotychczasowej
zależności od kościoła du
czołowymi przedstawicielami rodów arystokratycznych; podj
Wielkiego próba wywołania buntu przeciw jego panowaniu (1026) nie powiodła
się; zaatakowany przez flot
mimo pomocy szwedzkiej, został pokonany pod Helgn
Jarosława I Mądrego; w 1029 powrócił do Norwegii i, próbuj

em Erykiem Haakonssonem; w 1015 Eryk Haakansson udał si

został pokonany w bitwie pod Nesjar przez króla Olafa II

do Szwecji, gdzie zmarł podczas przygotowań do wkroczenia do

onaty z Holmfridr, córką lub siostrą Olafa III Skottkonunga, króla

córki Sygryd, żonę Aslakra, syna Erlinga Skjalgssona;

Swena Ulfssona. W 1972 szwedzki historyk Staffan Hellberg

e Swen Haakansson był postacią fikcyjną.

18.OLAF II

TY (1015-1028

syn Haralda Grenske, króla Vestfoldu i Asty
Gudbrandsdatter, córki wielmoż
Kúlu i potomek króla Haralda I Pi
ojciec Magnusa I Dobrego, przyrodni brat
Haralda III Surowego. Urodzony po
poległego

trakcie

wojen

wychowywał się w Opplan pod opiek
Sigurda II Syra, władcy Ringerike (ojca Haralda
III Surowego), jako poganin. Jako wiking i
wojownik walczył na Bałtyku. Od 1009 do 1011
walczył z Anglikami, lecz w 1013 stan
króla Anglii Ethelreda II Nierozwa

czykom. Gdy król Danii Swen I Widłobrody pokonał Anglików, Olaf II

ł do Hiszpanii i Francji, gdzie został ochrzczony (1013);

c z wezwania przez Kanuta I Wielkiego posiłkowych wojsk

ndą jarla Eryka Haakanssona do Anglii (1015), powrócił

5 lokalnych władców pokonawszy pod Nesjar oddziały

jarla Swena Haakanssona (brata Eryka) ogłosił się królem Norwegii (1016);

rozbite państwo (wraz z Islandią i Wyspami Szkockimi),

Olafa II Skotkonunga (1019) otrzymał ode

te przez Szwecję po śmierci Olafa I Tryggvessona

(Tröndelag, Bohuslän), likwidując jednocześnie niebezpieczny alians du

na wzorach angielskich i normandzkich, zreformował

(organizacja kancelarii; mianowanie lokalnych przedstawicieli króla);

yciem brutalnej siły) chrystianizację kraju, ko

powstał w 1024, gdy Olaf II Święty i jego religijny doradca biskup Grimkell
przedstawili w Moster kodeks religijny; w 1028 odnowił biskupstwo w Nidaros
(Trondheim), formalnie podporządkowując kościół norweski bezpo

skiemu (co oznaczało zrzucenie dotychczasowej

a duńskiego i angielskiego), zdołał pojedna

czołowymi przedstawicielami rodów arystokratycznych; podjęta przez Kanuta I
Wielkiego próba wywołania buntu przeciw jego panowaniu (1026) nie powiodła

; zaatakowany przez flotę pod dowództwem Kanuta I W

mimo pomocy szwedzkiej, został pokonany pod Helgną i uszedł na dwór

drego; w 1029 powrócił do Norwegii i, próbując przywróci

w 1015 Eryk Haakansson udał się do Anglii;

w bitwie pod Nesjar przez króla Olafa II Świętego i

do wkroczenia do

Olafa III Skottkonunga, króla

Aslakra, syna Erlinga Skjalgssona;

Swena Ulfssona. W 1972 szwedzki historyk Staffan Hellberg

1028)

pogrobowy

syn Haralda Grenske, króla Vestfoldu i Asty
Gudbrandsdatter, córki wielmoży Gudbranda
Kúlu i potomek króla Haralda I Pięknowłosego;
ojciec Magnusa I Dobrego, przyrodni brat
Haralda III Surowego. Urodzony po śmierci ojca,
poległego

trakcie

wojen

domowych,

w Opplan pod opieką ojczyma

Sigurda II Syra, władcy Ringerike (ojca Haralda
III Surowego), jako poganin. Jako wiking i
wojownik walczył na Bałtyku. Od 1009 do 1011
walczył z Anglikami, lecz w 1013 stanął u boku

eda II Nierozważnego przeciw

czykom. Gdy król Danii Swen I Widłobrody pokonał Anglików, Olaf II

ł do Hiszpanii i Francji, gdzie został ochrzczony (1013);

c z wezwania przez Kanuta I Wielkiego posiłkowych wojsk

jarla Eryka Haakanssona do Anglii (1015), powrócił

5 lokalnych władców pokonawszy pod Nesjar oddziały

królem Norwegii (1016);

Wyspami Szkockimi),

Olafa II Skotkonunga (1019) otrzymał odeń ziemie

mierci Olafa I Tryggvessona

nie niebezpieczny alians duńsko-

wzorach angielskich i normandzkich, zreformował

(organizacja kancelarii; mianowanie lokalnych przedstawicieli króla);

kraju, kościół norweski

radca biskup Grimkell

przedstawili w Moster kodeks religijny; w 1028 odnowił biskupstwo w Nidaros

ciół norweski bezpośrednio

skiemu (co oznaczało zrzucenie dotychczasowej

skiego i angielskiego), zdołał pojednać się z

ta przez Kanuta I

Wielkiego próba wywołania buntu przeciw jego panowaniu (1026) nie powiodła

pod dowództwem Kanuta I Wielkiego (1028),

i uszedł na dwór

c przywrócić swą

władzę przy wsparciu Anunda Jakuba, poległ w bitwie ze zwolennikami Kanuta
I Wielkiego pod Stiklastadir (Stiklestad). Kanonizowany w 1164; uznany za
patrona Norwegii i był ostatnim
prawosławny.

powrotu. Kanut I Wielki wraz z
wspólną wyprawę, jednak opu
Danii, wysadzając mocno okaleczonych zakładników na brzeg w Sandwich.
Powrócił do Anglii w 1015 i rozpocz
Bezradnego, Edmundem II
Kanutowi I Wielkiemu w 1016 i został zabity w swoim zamku. Po
Ethelreda II Bezradnego w kwietniu 1016 rada angielska (witan) wybrała w
Southampton Kanuta I Wielkiego na
Londynie, wraz z jego mieszka
ś

elaznobokiego. Kanut I Wielki zwyci

października) i królestwo zostało podzielone. Jednak kiedy 30 listopada zmar
Edmund II śelaznoboki, Kanut I Wielki obj
Początkowo działania Kanuta I Wielkiego były bezwzgl
Anglików jako nagrody dla swoich du
zabójstwo brata Edmunda II
skazania na śmierć lub wygnanie niektórych wpływowych Anglików. Małoletni
synowie Edmunda II śelaznobokiego znale
Węgrzech. Już w 1016 Kanut I Wielki ogłosił lordem Northumbrii norweskiego
wikinga Eryka z Hlatchir, a w 1017 nadał władztwo nad wsch. Angli
wodzowi wikingów Thorkellowi Wysokiemu. Jednak Kanut I Wielki nie rz
długo jak obcy zdobywca, po 1018 Anglicy byli lordami w hrabstwach Essex i
Mercji, stale malała też liczba Du
Wysoki został wygnany i do ko
trzech najbardziej wpływowych doradców tylko jeden był Du
Kanut I Wielki rozwiązał wi
w Oxfordzie porozumienie „zgodne z prawem Edgara”. Zachował si

przy wsparciu Anunda Jakuba, poległ w bitwie ze zwolennikami Kanuta

lastadir (Stiklestad). Kanonizowany w 1164; uznany za

patrona Norwegii i był ostatnim świętym zach. uznanym przez ko

19.KANUT I WIELKI, KR. DANII (1028

dokładna data oraz miejsce urodzenia Kanuta I
Wielkiego są nieznane. W młodości towarzyszył ojcu
Swenowi I Widłobrodemu, królowi Danii, w
najeździe na Anglię (1013). Pozostał tam jako
dowódca floty w Gainsborough w Lincolnshire i
prawdopodobnie wówczas poznał Aelfgifu, córk
namiestnika

wojskowego

Northumbrii

zamordowanego przy współudziale króla Ethelreda II
Bezradnego w 1016. Aelfgifu urodziła mu dwóch
synów, Swena i Harolda. Swen I Widłobrody, został
królem Anglii pod koniec 1013, ale zmarł w lutym
1014, a Anglicy nakłonili Ethelreda II Bezradnego do

powrotu. Kanut I Wielki wraz z mieszkańcami królestwa Lindsey zaplanował

, jednak opuścił swoich sprzymierzeńców i po

c mocno okaleczonych zakładników na brzeg w Sandwich.

Powrócił do Anglii w 1015 i rozpoczął długotrwałą walkę z synem Ethelreda
Bezradnego, Edmundem II śelaznobokim. Earl Uhtred z Northumbrii poddał si
Kanutowi I Wielkiemu w 1016 i został zabity w swoim zamku. Po
Ethelreda II Bezradnego w kwietniu 1016 rada angielska (witan) wybrała w
Southampton Kanuta I Wielkiego na króla, ale jej członkowie przebywaj
Londynie, wraz z jego mieszkańcami, ogłosili królem Edmunda II

elaznobokiego. Kanut I Wielki zwyciężył w bitwie pod Ashington w Essex (18

dziernika) i królestwo zostało podzielone. Jednak kiedy 30 listopada zmar

elaznoboki, Kanut I Wielki objął władzę w całym królestwie.

tkowo działania Kanuta I Wielkiego były bezwzględne. Rozdał maj

Anglików jako nagrody dla swoich duńskich popleczników, zaaran
zabójstwo brata Edmunda II śelaznobokiego, Eadwiga, oraz wydał rozkaz

lub wygnanie niektórych wpływowych Anglików. Małoletni

elaznobokiego znaleźli jednak schronienie i azyl na

w 1016 Kanut I Wielki ogłosił lordem Northumbrii norweskiego

Eryka z Hlatchir, a w 1017 nadał władztwo nad wsch. Angli

wodzowi wikingów Thorkellowi Wysokiemu. Jednak Kanut I Wielki nie rz
długo jak obcy zdobywca, po 1018 Anglicy byli lordami w hrabstwach Essex i

liczba Duńczyków w jego otoczeniu. W 1021 Thorkell

Wysoki został wygnany i do końca panowania Kanuta I Wielkiego w
trzech najbardziej wpływowych doradców tylko jeden był Duńczykiem. W 1018

zał większość swojej floty, a Anglicy i Du

w Oxfordzie porozumienie „zgodne z prawem Edgara”. Zachował si

przy wsparciu Anunda Jakuba, poległ w bitwie ze zwolennikami Kanuta

lastadir (Stiklestad). Kanonizowany w 1164; uznany za

tym zach. uznanym przez kościół

KANUT I WIELKI, KR. DANII (1028-1035)

dokładna data oraz miejsce urodzenia Kanuta I

towarzyszył ojcu

Swenowi I Widłobrodemu, królowi Danii, w

(1013). Pozostał tam jako

dowódca floty w Gainsborough w Lincolnshire i
prawdopodobnie wówczas poznał Aelfgifu, córkę
namiestnika

wojskowego

Northumbrii

udziale króla Ethelreda II

Bezradnego w 1016. Aelfgifu urodziła mu dwóch
synów, Swena i Harolda. Swen I Widłobrody, został
królem Anglii pod koniec 1013, ale zmarł w lutym
1014, a Anglicy nakłonili Ethelreda II Bezradnego do

cami królestwa Lindsey zaplanował

ców i pożeglował do

c mocno okaleczonych zakładników na brzeg w Sandwich.

z synem Ethelreda II

elaznobokim. Earl Uhtred z Northumbrii poddał się

Kanutowi I Wielkiemu w 1016 i został zabity w swoim zamku. Po śmierci
Ethelreda II Bezradnego w kwietniu 1016 rada angielska (witan) wybrała w

króla, ale jej członkowie przebywający w

cami, ogłosili królem Edmunda II

ył w bitwie pod Ashington w Essex (18

dziernika) i królestwo zostało podzielone. Jednak kiedy 30 listopada zmarł

w całym królestwie.

dne. Rozdał majątki

skich popleczników, zaaranżował

Eadwiga, oraz wydał rozkaz

lub wygnanie niektórych wpływowych Anglików. Małoletni

li jednak schronienie i azyl na

w 1016 Kanut I Wielki ogłosił lordem Northumbrii norweskiego

Eryka z Hlatchir, a w 1017 nadał władztwo nad wsch. Anglią znanemu

wodzowi wikingów Thorkellowi Wysokiemu. Jednak Kanut I Wielki nie rządził
długo jak obcy zdobywca, po 1018 Anglicy byli lordami w hrabstwach Essex i

ów w jego otoczeniu. W 1021 Thorkell

ca panowania Kanuta I Wielkiego wśród jego

czykiem. W 1018

swojej floty, a Anglicy i Duńczycy zawarli

w Oxfordzie porozumienie „zgodne z prawem Edgara”. Zachował się szkic tego

układu napisany w stylu arcybiskupa Wulfstana z Yorku, który później
opracował także prawa Kanuta I Wielkiego, oparte głównie na wcześniejszym
ustawodawstwie. Prawdopodobnie to właśnie Wulfstan rozbudził w młodym
Kanucie I Wielkim ambicje naśladowania tego co było najbardziej wartościowe
u jego angielskich poprzedników, zw. króla Edgara. Kanut I Wielki okazał się
dobrym władcą, który wprowadził w kraju pokój i dobrobyt. Był oddanym
stronnikiem i dobrodziejem kościoła, a jego podróż do Rzymu miała podłoże
zarówno religijne, jak i dyplomatyczne – władca potrzebował wsparcia
przeciwko zagrożeniom z zewnątrz. Synowie Ethelreda II Bezradnego
przebywali w Normandii i w 1017 Kanut I Wielki poślubił ich matkę Emmę,
aby udaremnić jej bratu księciu Ryszardowi II obronę ich roszczeń. Siły
angielskie pomogły Kanutowi I Wielkiemu umocnić jego pozycję w
Skandynawii w 1019, gdy udał się do Danii, by objąć tron po śmierci swego
brata; w 1023, kiedy kłopoty zaczął sprawiać wygnany Thorkell Wysoki i
ponownie w 1026, gdy zbuntował się jego regent w Danii, Ulf Jarl, mąż jego
siostry Estrid, który zawiązał wówczas z królem Norwegii i królem Szwecji
koalicję wymierzoną przeciwko Danii. Choć Kanut I Wielki został pokonany w
bitwie nad Świętą Rzeką w Szwecji, zawarto układy. Źródła skandynawskie
obciążają Kanuta I Wielkiego odpowiedzialnością za śmierć Ulfa, który zmarł
wkrótce po bitwie. Kanut I Wielki wzniecał przekupstwami niepokoje feudałów
norweskich przeciwko ich królowi, Olafowi II Haraldssonowi, którego wyparł
ostatecznie w 1028. Rządy powierzył Haakonowi, synowi Eryka z Hlatchir, a po
ś

mierci Haakona swej konkubinie Aelfgifu i ich synowi Swenowi. Olaf II

Haraldsson próbował odzyskać tron w 1030, ale został pokonany w Stiklestad.
Aelfgifu i Swen stracili poparcie i w 1035 jeszcze przed śmiercią Kanuta I
Wielkiego, uciekli do Danii. W Anglii pokój zakłóciła jedynie wyprawa Kanuta
I Wielkiego do Szkocji w 1027, dzięki której zapewnił sobie uznanie trzech
królów szkockich. Uzyskując kontrolę nad szlakami handlowymi Bałtyku,
Kanut I Wielki umocnił handel angielski. W czasie swej pielgrzymki do Rzymu,
zaplanowanej na koronację cesarza Konrada II w 1027, uzyskał od niego i
innych książąt, których tam spotkał, obniżenie taryf dla kupców angielskich i
opłat dla pielgrzymów. Dania zyskała na jego przyjaznych stosunkach z
cesarzem, który oddał Szlezwik i terytoria na pn. od rzeki Eder, gdy rozpoczęto
negocjacje w sprawie małżeństwa syna cesarza, Henryka, z córką Kanuta I
Wielkiego Gunhilda. Ani syn Kanuta I Wielkiego z nieprawego łoża, Harold,
który rządził Anglią do 1040, ani jego prawowity syn Hardekanut, który objął
władzę w Danii w 1035 i w Anglii w 1040, nie odziedziczyli talentów ojca.
Anglicy powrócili do swej dawnej królewskiej linii w 1042, a Dania przeszła we
władanie Swena II, syna earla Ulfa i Estrid.

(-).SWEN JINGER (REGENT: 1030-1034/35)

osadzony w Norwegii jako

regent przez ojca Kanuta I Wielkiego, musiał ciągle borykać się z buntami.

(-).ALFIVA (AELFGIFY) (REGENTKA: 1030-1034/35)

córka wojskowego

namiestnika Northumbrii i matka Swena Jingera i Haralda, która brała oficjalnie
udział w rządach.

20.MAGNUS I DOBRY (1035-1047)

nieślubny syn

Olafa II Świętego. Otrzymał imię na cześć cesarza Karola
I Wielkiego (norw. Karlamagnus). W wieku czterech lat
towarzyszył ojcu wygnanemu przez Kanuta I Wielkiego i
przebywał w Nowogrodzie i Kijowie na dworze
Jarosława I Mądrego. W 1035 na wezwanie feudałów
powrócił do Norwegii, obejmując władzę po śmierci
Kanuta I Wielkiego i załamaniu się rządów władającego
w jego imieniu regenta Swena; początkowo prześladował
przeciwników

swego

ojca,

podtrzymał

jednak

niepopularne

ustawodawstwo

Swena;

wzrastające

niezadowolenie rolników skłoniło go do złagodzenia kursu. Drugi syn Kanuta I
Wielkiego, Hardekanut, panujący w Danii od 1035 i w Anglii od 1040, zgłosił
roszczenia do tronu Norwegii, jednak później zaakceptował zwierzchnictwo
Magnusa I Dobrego. Obaj władcy zawarli porozumienie, na mocy którego ten z
nich obejmie panowanie w Norwegii i Danii, który pożyje dłużej. Po jego
ś

mierci (1042) wybrany na króla duńskiego, mianował namiestnikiem królestwa

siostrzeńca Kanuta I Wielkiego, Swena Estridssona (późniejszego Swena II).
Swen zakwestionował wkrótce zwierzchnictwo Magnusa I Dobrego w Danii.
Magnus I Dobry został poparty przez większość Duńczyków, którzy
potrzebowali jego wsparcia w walce z Wenedami (Słowianami) w pd. Jutlandii.
Magnus I Dobry kilkakrotnie pokonał Swena II Estridssona; w 1043 z pomocą
saską pokonał Słowian w Szlezwiku, przyłączając go do Danii i likwidując
wpływy szwedzkie. Po powrocie do Norwegii Haralda III Surowego uznał go za
następcę tronu; wspólnie przeprowadzili wyprawy przeciwko Szwedom i
Słowianom. Dążył do odbudowania imperium Kanuta I Wielkiego, zamierzał
usunąć z tronu angielskiego Edwarda III Wyznawcę; wspierał rozwój
chrześcijaństwa w Norwegii i Danii; ogłosił kodyfikację prawa norweskiego
(Graugans).

(-).EINAR EINDRIDESON TAMBARSKJELVE (REGENT: 1035-1042)
(-).KALV ARNESSON (REGENT: 1035-1042)

21.HARALD III HAARDRADE (1042-1066)

syn Sigurda Syra, króla Ringerike (w płd.-wsch.
Norwegii) i Asty Gudbrandsdatter, wdowy po
Haraldzie Grenske, królu Vestfoldu. Praprawnuk
Haralda I Pięknowłosego. W 1044 ożenił się z
córką Jarosława I Mądrego, Elżbietą. W zapisie
pochodzącym

XIV

zachował

się

okolicznościowy wiersz na cześć Elżbiety,
ułożony przez Haralda III Haardrade. Z

małżeństwa z księżniczką ruską pozostawił córkę Ingeborgę, żonę Olafa I, króla
Danii, a potem Filipa, króla Szwecji. Następcami Haralda III Haardrade byli
jego dwaj synowie ze związku z Torą Torbergsdatter: Magnus II (zm. 1069) i
Olaf III Cichy. Po stronie swego przyrodniego brata Olafa II Świętego
uczestniczył w przegranej bitwie pod Stikelstad (1030), po której zbiegł na dwór
Jarosława I Mądrego i w 1031 uczestniczył w ruskiej wyprawie wojennej
zorganizowanej przeciw królowi Polski Mieszkowi II; w 1034? przeszedł na
służbę bizantyjską; dowodził oddziałem wojsk zaciężnych, m.in. w Afryce,
Italii, Azji Mniejszej i na Morzu Egejskim, uczestniczył w tłumieniu powstania
Bułgarów (1040-1041) i zdobywaniu Sycylii (1041-1042); w 1042 otrzymał
dowództwo gwardii cesarskiej (Waregów), uczestniczył w obaleniu Michała V
Kalafatesa; przypuszcza się, że odbył pielgrzymkę do Jerozolimy; przyczyny
opuszczenia przezeń Bizancjum nie są jasne. Po krótkim pobycie na dworze
Jarosława I Mądrego w 1045 przybył do Skandynawii; początkowo
sprzymierzony ze Swenem II Estridsenem, wkrótce uznany przez Magnusa I
Dobrego za następcę tronu; wspólnie dokonali wypraw przeciwko Szwedom i
Słowianom. Po śmierci Magnusa I Dobrego (1047) objął samodzielnie władzę w
Norwegii; próba opanowania Danii, mimo sukcesów w długoletnich wojnach ze
Swenem II Estridsenem (1047-1052), nie powiodła się. Dążył do reorganizacji
administracji na wzór bizantyjski, mocniej związał Szetlandy i Orkady z koroną
norweską, ograniczył władzę jarlów, wspierał rozbudowę miast (w 1048 założył
Oslo), rozpoczął bicie monety norweskiej na szeroką skalę; wspierał
chrześcijaństwo (1055) powołał w Islandii biskupstwo Skalholt) i ostro tępił
pozostałości pogaństwa; Harald III Haardrade prowadził także spory z papieżem
Aleksandrem II oraz arcybiskupem Bremy Adalbertem – namiestnikiem cesarza
rzymskiego na kraje skandynawskie, utrzymując niezależność kościoła
norweskiego; w 1060 ponownie zaatakował Danię i pokonał Swena II
Estridsena pod Nissą (1062) i Vennern (1064), ale i tym razem nie zdołał usunąć
konkurenta; pokój duńsko-norweski (1064) gwarantował obustronne uznanie
tytułów królewskich. Po śmierci Edwarda III Wyznawcy (1066) wyprawił się do
Anglii; zdołał rozbić oddziały pospolitego ruszenia z Northumbrii i zdobyć
York, ale w wielkiej bitwie z Haroldem II pod Stamford Bridge jego armia
została całkowicie rozgromiona, on zaś poległ; rozmiar klęski ograniczył w
następnych dekadach podejmowanie przez Norwegów ekspansji zamorskiej.

22.MAGNUS

HARALDSSON

(1066-1069)

król Norwegii w latach 1067-

1069 (wspólnie ze swym bratem Olafem III Pokojowym), pochodzący z dynastii
Yngling. Urodzony między 1045 a 1050 rokiem, pozamałżeński syn króla
Norwegii Haralda III Haardrady, jego matką była Thora Thorbergsdotter, jedna
z nałożnic króla Haralda III Haardrady. Jego rodzonym bratem był Olaf III
zwany Pokojowym lub Spokojnym, współpanujący od 1066. Magnus II
Haradsson wspólnie z ojcem i bratem wziął udział w wyprawie na Anglię w
1066, która miała na celu podbój Anglii przez Haralda III Haardradę, który
zgłosił pretensje do tronu angielskiego po śmierci króla Edwarda III Wyznawcy

z dynastii anglosaskiej. Jednak w bitwie pod Stamford Bridge (25 września
1066) norwescy wikingowie ponieśli klęskę w walce Haroldem II, podczas
bitwy zginął ojciec Olafa III Kyrre i Magnusa II Haraldssona. Po bitwie
Norwegowie zawarli pokój ze swymi zwycięzcami, albowiem Anglii groziła
kolejna inwazja, tym razem ze strony Wilhelma I Zdobywcy, księcia Normandii.
Bracia odpłynęli do Norwegii zabierając ze sobą resztki wojska, jakie uratowały
się z pogromu pod Stamford Bridge. Po powrocie do Norwegii Olaf III Kyrre i
Magnus II Haraldsson zostali wybrani królami, przy czym starszy z braci
Magnus II Haraldsson zarządzał zachodnią częścią kraju, a Olaf III Kyrre
wschodnią. Wspólne rządy w królestwie trwały do czasu śmierci Magnusa II
Haraldssona w 1069 w Nidaros, gdzie też został pochowany. Magnus III
Haraldsson z nieznaną z imienia nałożnicą miał jednego syna – urodzonego
około 1068/1069 Haakona zwanego Toresfostre, króla Norwegii w latach 1093-
1094 (wspólnie z Magnusem III Bosym).

23.OLAF III KYRRE (CICHY,
SPOKOJNY) (1066-1093)

syn

Haralda III Surowego (Srogiego),
brat Magnusa II Haraldssona, ojciec
Magnusa III Bosego. Wraz z bratem
Magnusem

Haraldssonem

uczestniczył w zakończonej klęską
wyprawie ojca do Anglii; po jego

mierci w bitwie pod Stamford Bridge zawarł pokój z Haroldem II i

odprowadził resztki wojska do Norwegii. Początkowo rządził wspólnie z
bratem, koncentrując się na zarządzaniu wsch. prowincjami Norwegii; mimo
konfliktów między braćmi stan taki utrzymał się do śmierci Magnusa II
Haraldssona (1069), po której Olaf III Cichy objął samodzielną władzę. W 1068
zawarł traktat pokojowy z królem Danii Swenem II Estridssonem. Traktat ten
położył kres duńskim planom podboju Norwegii i zapoczątkował
dwudziestopięcioletni okres pokojowego rozwoju królestwa; toczył nieliczne
walki ze Szwecją i Szkocją, koncentrował się na polityce wewnętrznej; utworzył
nowe stanowiska dworskie, dbał o rozwój miast (ponowna lokacja Bergen) i
handlu (poparcie dla zakładania gildii kupieckich). Olaf III Cichy działał na
rzecz stabilizacji organizacyjnej kościoła norweskiego. Zawarł pokój z
papieżem Grzegorzem VII i legatem papieskim w Skandynawii, biskupem
Bremy, Adalbertem (Adelbert), dawnym wrogiem ojca. Król zamierzał
wprowadzić w Norwegii organizację kościelną, wzorowaną na strukturze
obowiązującej w innych krajach europejskich, lecz słabszy niż gdzie indziej
wpływ Rzymu umożliwił Olafowi III Cichemu zachowanie osobistej kontroli
nad klerem. Stworzył w Norwegii cztery stałe diecezje, co przyczyniło się do
rozwoju miast. Wybudował wiele kościołów. Podczas panowania Olafa III
Cichego w Norwegii przyjął się sposób życia i kultura arystokracji europejskiej.

24.HAAKON MAGNUSSON (1093-1094)

syn Magnusa Haraldssona, który

miał rok gdy zmarł jego ojciec i wychowywał go jarl Torir z Steiga. W 1090, wg
sag Haakon Magnusson podjął wyprawę Bjarmaland w płn. Rosji, gdzie odniósł
zwycięstwo. Po śmierci stryja Olafa III Cichego w 1093 królem Norwegii
został ogłoszony jego syn Magnus III Barvota, gdy mieszkańcy Uplandu na
tingu ogłosili Haakona Magnussona królem. Ze swoimi stronnikami Haakon
Magnusson udał się do stolicy Norwegii Trondheim z zamiarem podzielenia
Norwegii między siebie i swego brata stryjecznego Magnusa III Bosego.
Zostawszy królem Haakon Magnusson otoczył się drużyną, zniósł wiele
podatków i wprowadził niektóre ulepszenia ustaw, czym zdobył pełne poparcie
ludności; wywołało to niezadowolenie i konflikt z jego współwładcą Magnusem
III Bosym. W końcu 1094, gdy Haakon Magnusson objeżdżał Wsch. Norwegię
werbując stronników nagle zmarł.

25.MAGNUS III BARVOT (BOSONOGI) (1093
-1103)

nazywano go Bosonogim (inaczej „goło-

nogim”), ponieważ często nosił szkocki kilt
(spódniczkę). Pozamałżeński syn Olafa III Cichego
(Spokojnego), ojciec Sigurda I Jorsalfara, Eysteina I
i Haralda V Gille. Po śmierci ojca objął władzę
wraz

stryjecznym

bratem

Haakonem

Magnussonem; już po kilku miesiącach doszło
między nimi do wojny; po śmierci Haakona
Magnussona (1094) objął samodzielną władzę;
ucisk chłopów doprowadził do ich krótkotrwałego
buntu; w latach 1095-1096 zajął duński Halland;
toczone z Danią i Szwecją wojny o tereny

przygraniczne nie przyniosły mu sukcesów; w 1098 wyprawił się na Wyspy
Brytyjskie, zajął wyspę Man, odpowiadając na prośby Walijczyków o wsparcie
przeciwko Normanom. Najechał Anglesey, gdzie pokonał normańskich earlów
Hugh z Chester i Hugh z Shrewsbury; otrzymał od szkockiego króla Edgara
Hebrydy, jednocześnie osadził swego małoletniego syna Sigurda jako regenta
(jarla) Orkadów; zawarty w 1101 w Kungälf układ z Erykiem I Ejegodem oraz
Inge I Starszym sankcjonował powrót Norwegii do granic z okresu Olafa III
Cichego (utrata Dalslandu) oraz poślubił Małgorzatę, córkę króla Szwecji; w
1102 zaatakował Irlandię; wspólnie z irlandzkim władcą Muirchertachech
zdobył Dublin, Dublinshire oraz Ulster; poległ w bitwie w okolicach Ulsteru.

26.OLAF IV MAGNUSSON
(WE

WSCH.

REGIONIE:

1103-1115)

nieślubny syn króla

Magnusa III Bosego. Po śmierci
ojca w 1103 został obwołany
królem

wspólnie ze

swymi

starszymi braćmi Eysteinem I i

Sigurdem I, którzy zarządzali jego cz
Olafa IV Magnussona. Niekiedy nie uwzgl
Norwegii.

27.EYSTEIN I (W PŁN. REGIONACH: 1103

był nie
tron w 1103 wraz z młodszymi bra
Jorsalfare (rz
zmarł jako dziecko w 1115. Prowadził z bratem
Sigurdem I Jorsalfare spory na temat pierwsze
podczas nieobecno
w całym pa
przył
(Dalsland), buduj
się
krucjaty niech
Norwegii.

podniesieniu

Lundu

rangi

arcybiskupstwa podporzą
arcybiskupstwa bremeńskiego.

młodszym Olafem Magnussonem. Olaf Magnusson zmarł w 1115 jako
młodzian, który nigdy w rzeczywisto
Sigurd I Jorsalfare i Eystein I, rz
było to najdłuższe w historii Norwegii wspólne panowanie; w latach 1107
uczestnik krucjaty, w drodze brał udział w walkach z Maurami na terenie
Portugalii; nadał też tytuł króla n
dotarciu do Ziemi Świętej wspierał Baldwina I podczas zdobywania Sydonu
(1110), w drodze powrotnej odwiedził Bizancjum i pozostawił
flotę w Konstantynopolu jako dar dla cesarza Aleksego I oraz w
Norwegii w 1111. Po powrocie do kraju zmusił brata do zwrotu swej dzielnicy;
po śmierci Eysteina I obj
przyniosła m.in. podbicie Smalandii; rozpocz
biskupstwo dla Grenlandii (Garder) i zbudował kilka katedr, m.in. w Stavanger,
co znacząco przyczyniło si

Sigurdem I, którzy zarządzali jego częścią królestwa, aż do wczesnej
Olafa IV Magnussona. Niekiedy nie uwzględnia się go w poczcie królów

27.EYSTEIN I (W PŁN. REGIONACH: 1103

był nieślubnym synem Magnusa III Bosonogiego. Obj
tron w 1103 wraz z młodszymi braćmi: Sigurdem I
Jorsalfare (rządził w pn. części kraju) i Olafem IV, który
zmarł jako dziecko w 1115. Prowadził z bratem
Sigurdem I Jorsalfare spory na temat pierwsze
podczas nieobecności brata (1107-1110) zagarn
w całym państwie i sprawnie rz
przyłączając do królestwa niektóre ziemie szwedzkie
(Dalsland), budując kościoły , klasztory i przyczyniaj
się do ogólnego rozwoju Norwegii. Po powrocie brata z
krucjaty niechętnie zdał mu zarządzanie pd. cz
Norwegii.

podniesieniu

Lundu

rangi

arcybiskupstwa podporządkował mu kościół norweski, zale

skiego.

28.SIGURD I JORSAL
FARE (1103

lubny

syn

Magnusa

III

Bosego, brat Eysteina I,
przyrodni brat Haralda IV
Gille, ojciec Magnusa IV
Ś

lepego. Od 1098 z

ojca

namiestnik

(jarl)

Orkadów. W 1103 obj
wspólnie ze swymi bra
starszym

Eysteinem

młodszym Olafem Magnussonem. Olaf Magnusson zmarł w 1115 jako
młodzian, który nigdy w rzeczywistości nie sprawował władzy. Na tronie zostali

Jorsalfare i Eystein I, rządząc wspólnie do śmierci Eysteina I w 1122;

sze w historii Norwegii wspólne panowanie; w latach 1107

uczestnik krucjaty, w drodze brał udział w walkach z Maurami na terenie

tytuł króla normandzkiemu władcy Sycylii Rogerowi II; po

tej wspierał Baldwina I podczas zdobywania Sydonu

(1110), w drodze powrotnej odwiedził Bizancjum i pozostawił ż

w Konstantynopolu jako dar dla cesarza Aleksego I oraz w

Norwegii w 1111. Po powrocie do kraju zmusił brata do zwrotu swej dzielnicy;

mierci Eysteina I objął samodzielną władzę; wojna ze Szwecj

przyniosła m.in. podbicie Smalandii; rozpoczął ściąganie dziesi

Grenlandii (Garder) i zbudował kilka katedr, m.in. w Stavanger,

co przyczyniło się do rozwoju miasta; pod koniec ż

do wczesnej śmierci

go w poczcie królów

27.EYSTEIN I (W PŁN. REGIONACH: 1103-1123)

lubnym synem Magnusa III Bosonogiego. Objął

tron w 1103 wraz z młodszymi braćmi: Sigurdem I

ci kraju) i Olafem IV, który

zmarł jako dziecko w 1115. Prowadził z bratem
Sigurdem I Jorsalfare spory na temat pierwszeństwa;

1110) zagarnął władzę

stwie i sprawnie rządził krajem,

c do królestwa niektóre ziemie szwedzkie

cioły , klasztory i przyczyniając

do ogólnego rozwoju Norwegii. Po powrocie brata z

dzanie pd. częścią

Norwegii.

podniesieniu

Lundu

rangi

ciół norweski, zależny dotąd od

.SIGURD I JORSAL-

RE (1103-1130)

nieś-

lubny

syn

Magnusa

III

Bosego, brat Eysteina I,
przyrodni brat Haralda IV
Gille, ojciec Magnusa IV

lepego. Od 1098 z nadania

ojca

namiestnik

(jarl)

Orkadów. W 1103 objął tron
wspólnie ze swymi braćmi:
starszym

Eysteinem

młodszym Olafem Magnussonem. Olaf Magnusson zmarł w 1115 jako

ci nie sprawował władzy. Na tronie zostali

mierci Eysteina I w 1122;

sze w historii Norwegii wspólne panowanie; w latach 1107-1111

uczestnik krucjaty, w drodze brał udział w walkach z Maurami na terenie

ormandzkiemu władcy Sycylii Rogerowi II; po

tej wspierał Baldwina I podczas zdobywania Sydonu

(1110), w drodze powrotnej odwiedził Bizancjum i pozostawił żołnierzy i całą

w Konstantynopolu jako dar dla cesarza Aleksego I oraz wrócił lądem do

Norwegii w 1111. Po powrocie do kraju zmusił brata do zwrotu swej dzielnicy;

; wojna ze Szwecją (1123)

ganie dziesięciny, założył

Grenlandii (Garder) i zbudował kilka katedr, m.in. w Stavanger,

do rozwoju miasta; pod koniec życia zapadł na

chorobę umysłową; w 1129 uznał Haralda IV Gille za swego brata i równego z
Magnusem IV Ślepym kandydata do tronu, wym
lojalności w stosunku do siebie i syna.

król Norwegii
pochodz
pozamał
Sigurda I
Krzy
Magnusa
kijowsk
Magnusa
pełni władz umysłowych. Wykorzystał to przebywaj
do tej pory w Irlandii
1128
syna króla

Sigurda I. Ociężały umysłowo król uznał Haralda
jednocześnie wyznaczył go na spadkobierc
Ś

lepym. Warunkiem objęcia władzy przez Haralda

niego przysięgi lojalności wobec Magnusa
jasna złożył taką przysięgę
Król Sigurd I w zmarł w
obwołani królami Norwegii. Ta data została uznana za pocz
wojny domowej trwającej w Norwegii do
pomiędzy kolejnymi władcami norweskimi i pretendentami do tronu
królewskiego. W kraju ukształtowały si
pierwszy z nich, stronnictwo zwane
zjednoczenia kraju pod władz
czyli stronnictwo kościelne (uzyskało poparcie
ż

e każdy potomek królewskiego rodu ma prawo do cz

złożonej przysięgi Harald
Ś

lepym. Pierwsze lata okazały si

wojska pokonały zwolenników Haralda
sierpniu 1134 do opuszczenia Norwegii. Po zwyci
Ś

lepy rozpuścił swoje wojska, co okazało si

w następnym roku Harald
kraju i pokonał niczego nie spodziewaj
Zwycięzca uznał za konieczne pozby
przy czym postanowił nie plami
królewskiego rodu. Harald
wykastrować i skrócić mu jedn
klasztorze jako mnicha. Niecny post
w Norwegii, gdyż dwa lata pó

; w 1129 uznał Haralda IV Gille za swego brata i równego z

lepym kandydata do tronu, wymuszając na nim obietnic

ci w stosunku do siebie i syna.

29.MAGNUS

LEPY

(1130-1135,

król Norwegii w latach 1130–1135 oraz
pochodzący z dynastii Yngling. Magnus
pozamałżeńskim, jedynym synem króla Norwegii
Sigurda I zwanego z uwagi na udział w krucjacie
Krzyżowcem. Sagi nie przekazały imienia matki
Magnusa IV Ślepego. Ze związku z
kijowską Sigurd I miał tylko córkę Krystyn
Magnusa IV Ślepego pod koniec swego ż
pełni władz umysłowych. Wykorzystał to przebywaj
do tej pory w Irlandii Harald IV Gille, który w
1128 przybył na dwór króla Sigurda I i podał si
syna króla Magnusa III Bosego (zm. 1103), ojca

ały umysłowo król uznał Haralda IV Gille za swego brata i

nie wyznaczył go na spadkobiercę wspólnie z synem Magnusem

. Warunkiem objęcia władzy przez Haralda IV Gille było zło

ci wobec Magnusa IV Ślepego. Harald

gę, ale jak się wnet okazało nie zamierzał jej dotrzyma

ról Sigurd I w zmarł w 1130 i Harald Gille oraz Magnus IV

obwołani królami Norwegii. Ta data została uznana za począ

cej w Norwegii do 1240 roku. Walki były toczone

dzy kolejnymi władcami norweskimi i pretendentami do tronu

królewskiego. W kraju ukształtowały się dwa zwalczające się nawzajem obozy:
pierwszy z nich, stronnictwo zwane Birkebeiner, czyli narodowe, d
zjednoczenia kraju pod władzą jednego władcy; drugie stronnictwo

cielne (uzyskało poparcie biskupów norweskich) uwa

tomek królewskiego rodu ma prawo do części władztwa.

gi Harald IV Gille wszczął walki o tron z Magnusem

. Pierwsze lata okazały się pomyślne dla Magnusa IV Ś

wojska pokonały zwolenników Haralda IV Gille, co zmusiło tego drugiego w

do opuszczenia Norwegii. Po zwycięskiej bitwie Magnus

cił swoje wojska, co okazało się poważnym błędem, albowiem ju

pnym roku Harald IV Gille, po krótkim pobycie w Danii, powrócił do

kraju i pokonał niczego nie spodziewającego się Magnusa

zca uznał za konieczne pozbyć się konkurenta do królewskiego tronu,

przy czym postanowił nie plamić się zabójstwem osoby pochodz

ólewskiego rodu. Harald IV Gille rozkazał, by Magnusa IV Ś

mu jedną nogę, a następnie zarządził zamkn

Niecny postępek Haralda IV Gille nie uspokoił sytuacji

dwa lata później pojawił się kolejny pretendent do tronu

; w 1129 uznał Haralda IV Gille za swego brata i równego z

c na nim obietnicę

1135,

1137-1139)

oraz 1137–1139,

Magnus IV Ślepy był

skim, jedynym synem króla Norwegii

zwanego z uwagi na udział w krucjacie

nie przekazały imienia matki

zku z Malmfrydą

Krystynę. Ojciec

pod koniec swego życia nie był w

pełni władz umysłowych. Wykorzystał to przebywający

, który w 1127 lub

przybył na dwór króla Sigurda I i podał się za

(zm. 1103), ojca

Gille za swego brata i

z synem Magnusem IV

Gille było złożenie przez

. Harald IV Gille rzecz

wnet okazało nie zamierzał jej dotrzymać.

i Harald Gille oraz Magnus IV Ślepy zostali

obwołani królami Norwegii. Ta data została uznana za początek wieloletniej

roku. Walki były toczone

dzy kolejnymi władcami norweskimi i pretendentami do tronu

nawzajem obozy:

, czyli narodowe, dążyło do

jednego władcy; drugie stronnictwo Baglar,

norweskich) uważało,

ci władztwa. Pomimo

ł walki o tron z Magnusem IV

IV Ślepego, którego

usiło tego drugiego w

skiej bitwie Magnus IV

dem, albowiem już

, po krótkim pobycie w Danii, powrócił do

Magnusa IV Ślepego.

konkurenta do królewskiego tronu,

zabójstwem osoby pochodzącej z

IV Ślepego oślepić,

dził zamknąć go w

nie uspokoił sytuacji

kolejny pretendent do tronu

Sigurd zwany przez przeciwników Złym Diakonem, również podający się za
syna Magnusa III Bosego. Harald IV Gille pod wpływem silnej opozycji zgodził
się z żądaniami Sigurda i dopuścił go do udziału w królewskich rządach, co
jednak nie uratowało go przed zgubą, gdyż 4 grudnia 1136 Sigurd III Zły
Diakon zamordował Haralda IV Gille. Sigurd III Zły Diakon przejął władzę w
części kraju, ale mimo to większość możnych uważała go za uzurpatora,
uznając, że prawowitymi następcami są małoletni synowie Haralda IV Gille –
Inge I i Sigurd II. Wówczas Sigurd Zły Diakon podjął działania, dzięki którym
miał nadzieję zalegalizować swą władzę. Oswobodził z klasztoru okaleczonego
Magnusa, zwanego Ślepym, i przywrócił go na królewski stolec. Odtąd
panowało czterech władców. Ociemniały król Magnus IV Ślepy udał się do
wschodniej części Norwegii, gdzie miał największe grono zwolenników.
Wojska Magnusa IV Ślepego zostały niebawem pokonane przez młodego Inge I
zwanego Garbatym. Jak się bowiem okazało, ludzie skupieni wokół małoletnich
synów Haralda IV Gille, którym przewodził Ogmunt Derga, postanowili
walczyć. Pokonany Magnus IV Ślepy udał się do Götalandu, a następnie do
Danii, gdzie szukał pomocy u króla Eryka II, jednak duński najazd na Norwegię
zakończył się zupełną klęską. Mimo tych porażek Magnus IV Ślepy nie
ustępował i dołączył do Sigurda III Złego Diakona, którego władza miała jednak
coraz mniejsze poparcie. Od czasu gdy Magnus IV Ślepy po raz drugi objął
królewski tron minęły trzy lata. Przez ten czas żadna ze stron nie odniosła
zdecydowanego zwycięstwa. Ale w dniu 12 listopada 1139 w bitwie pod
Holmengra wojskom Ogmunta Derga udało się wreszcie pokonać siły Sigurda
III Złego Diakona i Magnusa IV Ślepego. Podczas bitwy Magnus IV Ślepy
zginął, zaś Sigurd III Zły Diakon został wzięty do niewoli, szybko osądzony i
skazany na śmierć. śoną Magnusa IV Ślepego była Krystyna, córka duńskiego
księcia Kanuta Lavarda. Małżeństwo zawarte prawdopodobnie w 1132 zostało
rozwiązane już rok później. Magnus IV Ślepy nie pozostawił potomstwa.

30.HARALD IV GILLE (1130-1136)

król

Norwegii z dynastii Yngling panujący w
latach 1130-1136. Urodzony ok. 1094 r. w
Irlandii, najmłodszy syn króla Norwegii
Magnusa III Bosego (panował 1095-1103,
zg. 1103) i nieznanej z imienia Irlandki
(prawowitą

oną

Magnusa

III

była

Małgorzata

Fredkulla,

księżniczka

szwedzka, zm. po 1131, córka króla Szwecji
Inge I Starszego z rodu Stenkila, zmarłego
po 1112, jednak wszystkie dzieci Magnusa

III Bosego pochodziły ze związków pozamałżeńskich). Jego przydomek „Gille”
wywodzi się prawdopodobnie od gaelickiego zwrotu „Gilla Christ”, co
oznaczało „sługę Chrystusa”. Harald IV Gille miał przyrodnich braci: Eysteina
I, Sigurda I Jorsalfara (zwanego również Krzyżowcem) i Olafa IV Magnussona.

Dzieciństwo i młodość spędził prawdopodobnie w Irlandii. Około 1127/1128 r.
przybył na dwór króla Sigurda I Jorsalfara, który uznał go za swego brata i uznał
za spadkobiercę wspólnie ze swym synem Magnusem IV Magnussonem
(później zwanym Ślepym), pod warunkiem że Harald IV Gille złoży przysięgę
lojalności wobec Magnusa IV Ślepego. Harald IV Gille złożył taką przysięgę.
Po śmierci Sigurda I Jorsalfara w 1130 r. Harald IV Ślepy wraz z Magnusem IV
Ś

lepym zostali obwołani królami Norwegii, ale mimo wcześniejszej przysięgi

Harald IV Gille rozpoczął walkę o tron ze swym bratankiem. Początkowo
Harald IV Gille został wygnany (1134), ale rok później powrócił i pokonał
Magnusa IV Ślepego, którego kazał oślepić i wykastrować, a następnie uwięził
go w klasztorze. W 1136 r. miała miejsce wielka wyprawa morska Słowian,
którzy splądrowali wybrzeża Norwegii, w tym samym czasie pojawił się
pretendent do tronu Sigurd III Zły Diakon, podający się za syna Magnusa III
Bosego i zażądał współwładzy. Harald IV Gille zgodził się na żądania Sigurda
III Złego Diakona, który wnet, w Bergen w dniu 4 grudnia 1136 zamordował
Haralda IV Gille. śoną Haralda IV Gille była Ingrida ks. szwedzka (zm. po
1161), córka Rangvalda, syna króla Szwecji Inge I Starszego, z którą miał
urodzonego w 1135 r. syna Inge I, zwanego Garbatym, późniejszego króla
Norwegii. Pozostali dwaj synowie: Sigurd II Gęba i Eystein II pochodzili ze
związków pozamałżeńskich. Po wstąpieniu na tron Haralda IV Gille w Norwegii
rozpoczął się okres wieloletniej wojny domowej (lata 1130-1240) pomiędzy
kolejnymi władcami norweskimi, który to okres w historii Norwegii znany jest
pod nazwą borgerkrigstid.

31.SIGURD II G

BA (1136-1155)

król Norwegii 1136-1155 z dynastii
Yngling, współpanujący razem z
przyrodnimi braćmi Inge I Garbatym i
Eysteinem II. Urodzony w 1133,
nieślubny syn króla Norwegii Haralda
IV Gille i jego nałożnicy Tory
Guttormsdotter.

Zginął

1155

Bergen. Ojciec Sigurda II Gęby

przejął całą władzę w Norwegii po tym jak kazał oślepić, wykastrować i uwięzić
w klasztorze króla Magnusa IV Ślepego. Jednak około 1136 w kraju pojawił się
niejaki Sigurd III Zły Diakon, podający się za syna króla Magnusa III Bosego
(zm. 1103). Wkrótce potem (grudzień 1136) Harald IV Gille został
zamordowany przez Sigurda III Złego Diakona. Po śmierci Haralda IV Gille
przeciwko uzurpatorowi wystąpiła część możnych i rycerstwo, którzy na
thingach przy poparciu Ingridy, wdowy po Haraldzie IV Gille, obwołali królami
małoletnich synów Haralda IV Gille: Inge I Garbatego oraz Sigurda II Gębę.
Walki trwały trzy lata, wojska Sigurda III Złego Diakona i sprzymierzonego z
nim Magnusa IV Ślepego zostały w 1139 pokonane w bitwie pod Holmengra,
gdzie Magnus IV Ślepy zginął, a Sigurd III Zły Diakon został wzięty do niewoli

i wkrótce zamordowany. Podczas małoletniości synów Haralda IV Gille władzę
sprawował regent Ogmund Dreng, w tym czasie w kraju panował spokój,
zmącony dopiero w 1142 przybyciem Eysteina II, kolejnego syna Haralda IV
Gille, który do tej pory przebywał w Szkocji. Walki między braci doprowadziły
do podziału królestwa: Sigurd II Gęba objął we władanie południową część
kraju, a Eystein II osiadł w krainie Trondelag, z tymże Inge I Garbaty zachował
władzę zwierzchnią. Sagi z tamtych czasów (min. Haraldssønnenes saga,
zobacz też Snorri Sturluson, Heimskringla) wspominają również o czwartym
synu Haralda IV Gille, Magnusie V Haraldssonie, który także miał zażądać dla
siebie części królestwa, zmarł on jednak krótko po przyjęciu tytułu
królewskiego w 1142. Gdy w 1152 do Norwegii przybył papieski legat,
królewscy bracia zgodnie działali przy zakładaniu pierwszego norweskiego
arcybiskupstwa w Nidaros (ówczesna nazwa dzisiejszego Trondheim), co
pozwoliło uniezależnić się norweskiemu kościołowi od duńskiej archidiecezji w
Lundzie. Dobre stosunki między braćmi nie trwały długo. Inge I Garbaty dążąc
do zdobycia pełnej władzy postanowił wyeliminować konkurentów. W 1155
doszło do spotkania braci w Bergen, gdzie Inge I Garbaty oskarżył Sigurda II
Gębę oraz Eysteina II o spisek, który rzekomo miał na celu obalenie jego
władzy. Sigurd II Gęba odrzucił oskarżenia, ale kilka dni później doszło w
mieście do bijatyki pomiędzy ludźmi Sigurda II Gęby a wojami ze straży Inge I
Garbatego, z których kilku zginęło. Wtedy Inge I Garbaty wykorzystał zajście
jako pretekst i mając poparcie swej matki, królowej-wdowy Ingridy, rozkazał
pojmać Sigurda II Gębę, który do Bergen przybył tylko w asyście kilku swych
zaufanych ludzi. Rycerze broniący domu, w którym przebywał Sigurd II Gęba
podczas zjazdu, nie mieli szans wobec licznej przewagi ludzi Inge I Garbatego i
Sigurd II Gęba podczas krótkiej walki z napastnikami został zabity (10 czerwca
1155, choć niektórzy podają, że było to 6 lutego tego roku). Król Sigurd II Gęba
został pochowany w starej katedrze w Bergen. Dwa lata później (1157) Inge I
Garbaty kazał zamordować Eysteina II. Sigurd II Gęba nie był żonaty. Jego
dziećmi byli m.in.: Haakon II Barczysty – zginął 1162, król Norwegii, który
pokonał Inge I Garbatego w bitwie (1161); matką Haakona II Barczystego była
Tora; Sigurd Markusfostre – antykról Norwegii, zabity w 1163, imię jego matki
nie jest znane; Cecylia – zm. około 1185, jej drugim mężem został Baard
Guttormsson, ich dzieckiem był król Norwegii Inge II Baardsson (zm. 1217);
Sverre – król Norwegii, zm. 1202 (prawdopodobnie syn Sigurda II Gęby).

został zamordowany po przegranej bitwie pod Holmengra (12 XI 1139).

po dziadku swej matki. Był jedynym prawowitym synem króla Norwegii
Haralda IV Gille, a przyrodnim bratem
został władcą krainy Viken (południowo
Oslofjord), a po śmierci swego ojca, zamordowanego przez uzurpatora
III Złego Diakona, został obwołany królem Norwegii. Faktyczn
podczas małoletniości króla sprawował
pretendentami do korony: Sigur
Magnusem IV Ślepym. Po trwaj
Magnus IV Ślepy zostali pokonani w bitwie pod Holmengra (
Magnus IV Ślepy zginął, a Sigurd III
wkrótce zamordowany. Po kilku latach spokoju w królestwie rozpocz
walki między królem Inge
formalnie również nosili tytuły królewskie. Bratobójcze walki doprowadziły do
podziału kraju między braci (Sigurd II
krainie Trondelag), jednak król Inge I
czasów króla w 1152 roku wcze
Trondheim), stolicy pań
arcybiskupstwa, co oznaczało uniezale
duńskiej archidiecezji z siedzib
dążąc do zdobycia pełnej władzy w kraju, zabił obu swych przyrodnich braci

32.SIGURD III „ZŁY DIA
(1136-1139)

nieślubny syn Magnusa

III Bosego (?). Początkowo diakon, po
ś

mierci Sigurda I Jorsalfara wyst

roszczeniami do tronu podaj
naturalnego syna Magnusa III Bosego;
w 1136 po wojnie z Haraldem IV Gille,
uznany przezeń za brata i współwładc
wkrótce zamordował Haralda IV Gille i
(w celu pełniejszej legitymizacji swej
władzy) przybrał na współwładc
uwolniononego Magnusa IV
po 3-letniej wojnie z Inge I Garbatym

został zamordowany po przegranej bitwie pod Holmengra (12 XI 1139).

33.INGE

HARALDSSON

RYGG

(GARBATY)

(1136

Norwegii

1136-1161,

dynastii

Yngling. Urodzony w
króla Norwegii Haralda IV Gille
1136) i Ingrid księżniczki
(zm. po 1161), córki Rangvalda, syna
króla Szwecji Inge I Starszego
Stenkila (zmarł po 1112

dku swej matki. Był jedynym prawowitym synem króla Norwegii

, a przyrodnim bratem Sigurda II Gęby i Eysteina II

krainy Viken (południowo-wschodnia część

mierci swego ojca, zamordowanego przez uzurpatora

, został obwołany królem Norwegii. Faktyczn

ci króla sprawował regent Ogmund Dreng, który walczył z

pretendentami do korony: Sigurdem III Złym Diakonem i jego sojusznikiem

. Po trwających trzy lata walkach Sigurd III

zostali pokonani w bitwie pod Holmengra (

ł, a Sigurd III Zły Diakon został wzię

Po kilku latach spokoju w królestwie rozpocz

dzy królem Inge I Garbatym a jego przyrodnimi bra

nosili tytuły królewskie. Bratobójcze walki doprowadziły do

dzy braci (Sigurd II Gęba w płd. części kraju, Eystein II w

), jednak król Inge I Garbaty zachował władzę zwierzchni

roku wcześniejsze biskupstwo w Nidaros (dzisiejsze

), stolicy państwa do 1217, zostało podniesione do rangi

oznaczało uniezależnienie się kościoła norweskiego od

skiej archidiecezji z siedzibą w Lund. W następnych latach Inge I

c do zdobycia pełnej władzy w kraju, zabił obu swych przyrodnich braci

.SIGURD III „ZŁY DIAKON”

lubny syn Magnusa

tkowo diakon, po

mierci Sigurda I Jorsalfara wystąpił z

roszczeniami do tronu podając się za
naturalnego syna Magnusa III Bosego;
w 1136 po wojnie z Haraldem IV Gille,

za brata i współwładcę;

wkrótce zamordował Haralda IV Gille i
(w celu pełniejszej legitymizacji swej
władzy) przybrał na współwładcę
uwolniononego Magnusa IV Ślepego;

letniej wojnie z Inge I Garbatym

został zamordowany po przegranej bitwie pod Holmengra (12 XI 1139).

HARALDSSON

KROK-

(1136-1161)

król

dynastii

Urodzony w 1135 roku, syn

da IV Gille (zm.

ęż

niczki szwedzkiej

), córki Rangvalda, syna

Inge I Starszego z rodu

1112). Imię otrzymał

dku swej matki. Był jedynym prawowitym synem króla Norwegii

Eysteina II. W 1136 r.

ęść

kraju wokół

mierci swego ojca, zamordowanego przez uzurpatora Sigurda

, został obwołany królem Norwegii. Faktyczną władzę

Ogmund Dreng, który walczył z

i jego sojusznikiem

cych trzy lata walkach Sigurd III Zły Diakon i

zostali pokonani w bitwie pod Holmengra (1139), gdzie

został wzięty do niewoli i

Po kilku latach spokoju w królestwie rozpoczęły się

a jego przyrodnimi braćmi, którzy

nosili tytuły królewskie. Bratobójcze walki doprowadziły do

ci kraju, Eystein II w

zachował władzę zwierzchnią. Za

niejsze biskupstwo w Nidaros (dzisiejsze

stwa do 1217, zostało podniesione do rangi

cioła norweskiego od

pnych latach Inge I Garbaty,

c do zdobycia pełnej władzy w kraju, zabił obu swych przyrodnich braci

(Sigurda II Gębę w 1155, Eysteina II w 1157), potem jednak musiał walczyć ze
swymi bratankami: Haakonem II Barczystym i Sigurdem IV Markusfostre,
którzy pokonali króla w bitwie pod Oslo 4 lutego 1161, podczas której Inge I
Garbaty poległ. Po śmierci Inge I Garbatego królem Norwegii został Haakon II
Barczysty. Inge I Garbaty nie był żonaty, nie miał też potomstwa. W rok po
ś

mierci króla Magnusa V Erlingssona, panującego w latach 1161-1184, niejaki

Jon Kuvlung, wcześniej będący klerykiem, został przywódcą buntu przeciwko
możnym, następnie obwołał się synem Inge I Garbatego i zajął krainę Viken, a
także udało mu się zdobyć stołeczne Nidaros. Zginął on w bitwie w 1188 r.
Okres panowania króla Inge I Garbatego, jak również jego poprzedników i
następców, był okresem wieloletniej wojny domowej (lata 1130-1240)
pomiędzy władcami norweskimi, okres ten w historii Norwegii znany jest pod
nazwą 'borgerkrigstid'.

34.MAGNUS (V) HARALDSSON (1142-1145)

Sagi z tamtych czasów (min.

Haraldssønnenes saga, zobacz też Snorri Sturluson, Heimskringla) wspominają
również o czwartym synu Haralda IV Gille, Magnusie V Haraldssonie, który
także miał zażądać dla siebie części królestwa, zmarł on jednak krótko po
przyjęciu tytułu królewskiego w 1142.

35.EYSTEIN

HARALDSSON

(1142-1157)

król Norwegii z dynastii

Yngling

latach

1142-1157,

współpanujący razem z przyrodnimi
braćmi Inge I Garbatym i Sigurdem
II Gębą. Data jego urodzenia nie
jest znana. Był nieślubnym synem
króla Norwegii Haralda IV Gille
(zm. 1136), kroniki i sagi z tamtych
czasów nie przekazały imienia jego
matki. Zanim przybył do Norwegii
przebywał w Szkocji (jego ojciec

zaś dzieciństwo i młodość spędził w Irlandii). W roku 1142 przybył do
Norwegii, gdzie rządziło jego dwóch przyrodnich braci, Inge I Garbaty i Sigurd
II Gęba. Przybywszy zażądał od braci udziału we władzy i wydzielenia własnej
dzielnicy. Za zgodą braci Eystein II został obwołany królem i otrzymał we
władanie dzielnicę Trondelag. Działał razem z braćmi przy założeniu
pierwszego norweskiego arcybiskupstwa w Nidaros (ówczesna nazwa
dzisiejszego Trondheim), dzięki czemu norweski kościół uniezależnił się od
duńskiej archidiecezji w Lundzie. Eystein II objął przywództwo nad tymi
spośród możnych i rycerstwa, którym nie podobała się ingerencja kościoła we
władzę królewską (tzw. partia Birkebeiner), w przeciwieństwie do najstarszego
z braci, Inge I Garbatego, który stanął na czele partii prokościelnej (tzw. partia
Baglar). W roku 1155 Inge I Garbaty doprowadził do śmierci Sigurda II Gęby i
stało się jasne, że pomiędzy pozostałymi braćmi musi dojść do konfrontacji.
Miało to miejsce dwa lata później, kiedy to Eystein II ufny w swoją siłę

postanowił zaatakować starszego brata. W pierwszym spotkaniu flota Eysteina
II rozproszyła się na widok floty przeciwników, a podczas kolejnego starcia na
morzu Inge I Garbaty pokonał flotę Eysteina II, potem pojmał go uciekającego
na statku i kazał zamordować. Miało to miejsce 21 sierpnia 1157 roku. śoną
Eysteina II była Ragna Nikolasdatter, córka Nikolasa. Para nie miała dzieci.
Synem Eysteina II i nieznanej z imienia nałożnicy był Eystein III Meyla, który
w 1174 roku pojawił się w Norwegii, obwołał się królem i licząc na poparcie
partii Birkebeiner podjął walkę z królem Magnusem V, ale już w 1177 został
pokonany i zabity.

(-).OGMUND DRENG (REGENT: 1136-1142)

36.HAAKON

HERDEBREID

(BARCZYSTY)

(1157-1162)

król

Norwegii 1157–1162, z dynastii
Yngling. Urodził się prawdopodobnie
w 1147 lub 1148 r., był pozamał-
ż

eńskim

synem

króla

Norwegii

Sigurda II Gęby (zm. 1155), wnukiem
króla Norwegii Haralda IV Gille. Po

mierci króla Sigurda I Jorsalfara w 1130 r. nastąpił w Norwegii okres

wieloletniej wojny domowej pomiędzy kolejnymi pretendentami, którzy
powoływali się na swoje prawa do korony królewskiej. W późniejszym czasie
partia dążąca do zjednoczenia kraju pod władzą jednego króla została nazwana
stronnictwem narodowym (tzw. Birkebeiner), zaś partia przeciwna, według
której każdy potomek królewskiego rodu miał prawo do części władztwa,
została nazwana stronnictwem kościelnym (tzw. Baglar) Po 1140, po pokonaniu
przeciwników, zwierzchnią władzę w królestwie objął król Inge I Garbaty wraz
ze swymi braćmi Sigurdem II Gebą oraz Eysteinem II, którzy formalnie również
nosili tytuły królewskie. Po krótkim okresie pokojowego współwładztwa doszło
do walk pomiędzy braćmi, a później Inge I Garbatym zamordował obu braci,
Sigurda II Gębę w 1155, Eysteina II w 1157. Po śmierci Eysteina II możni
zebrani w stronnictwie Birkebeiner, doprowadzili do koronacji Haakona II
Barczystego na króla Norwegii (1157). Haakon II Barczysty podjął walkę z
królem Inge I Garbatym, mając za sojusznika swego brata Sigurda IV
Markusfostre. Do bitwy między przeciwnikami doszło pod Oslo 4 lutego 1161 r.
Wojska króla Inge I Garbatego zostały pokonane, a on sam poległ na polu
bitwy. Mimo tego zwycięstwa król Haakon II Barczysty nie pozbył się wrogów,
ponieważ pretensje do korony królewskiej zgłosił Erling Skakke, główny
doradca i współpracownik króla Inge I Garbatego, będący zięciem króla Sigurda
I Krzyżowca. Erling Skakke stanął na czele stronnictwa Bagler, jego zwolennicy
w 1161 r. wybrali na króla Magnusa V Erlingssona, małoletniego syna Erlinga
Skakke. W kolejnym roku doszło do walk wojsk Erlinga Skakke ze wojskami
popierającymi Haakona II Barczystego. Do rozstrzygnięcia doszło w bitwie pod
Sekken (7 lipca 1162). Wojska Erlinga Skakke wygrały bitwę, podczas której

zginął król Haakon II Barczysty. Po
stronnictwa Birkebeiner
Sigurda Markusfostre, który przyj
Markusfostre, jednak już rok pó
zamordowany. Król Haakon II Barczysty nie był
potomstwa.

37.MAGNUS

Erlinga Krzywego i Christyny, córki Sigurda I Jorsalfara. Po
ś

mierci Inge I Garbatego jego ojciec, bliski współpracownik

poległego króla i przywódca partii proko
zwolenników Inge I Garbatego do wyboru Magnusa V
Erlingssona na króla jako „jedynego prawdziwego spadkobierc
dynastii Yngling”; po pokonaniu i zabiciu Haakona II Barczystego
i Sigurda IV Markusfostre Erling Skakke podporz
całość królestwa, obejmuj
imieniu małoletniego
z arcybiskupem Eysteinem Erlandssonem w sprawie koronacji
Magnusa V Erlingssona w zamian za królewskie poparcie dla
kościoła (jako pierwszy w historii władca Norwegii); na sejmie w

Tronheim (1164) wspieraj
otrzymały wiele przywilejów; wprowadzone wówczas zasady primogenitury i
konieczność pochodzenia władcy z legalnego zwi
przesunięcie prawa do zatwierdzania wyboru monarchy ze zgromadze
lokalnych na specjalne zgromadzenie ogólnokrajowe i szerokie przywileje
prawne i ekonomiczne dla ko
(Birkebeiner). Powstanie przeciwników Erlinga Skakke i Magnusa V
Erlingssona pod wodzą Eysteina III Meyli (1174) poci
szlachtę i chłopstwo; Erling Skakke zdołał pokona
(1177), ale nowy przywódca rebelii Sverre (Sigurdson) zebrał rozbite wojska i
pobił armię królewską pod Kalvskinnet (1179), gdzie poległ Erling Skakke, a w
1180 pod Trondheim pokonał wojska dowodzone przez Magnusa V Erlingssona
i wygnał go z kraju; przebywaj
proponowane przez Sverre podziały kraju, licz
w rejonie Trondheim i Bergen (wspieranych przez
wyprawa do Norwegii zako
podczas której Magnus V Erlingsson uton

(-).ERLING SKAKKE (REGENT: 1162

Erlingssona, żonaty z Christyn
Garbatego Erling Skakke, bliski współpracownik poległego króla i przywódca
partii prokościelnej (Bagler), skłonił zwolenników Inge I Garbatego do wyboru
Magnusa V Erlingssona na króla jako „jedynego prawdziwego spadkobierc
dynastii Yngling”; po pokonaniu i zabiciu Haakona II Barczystego i Sigurda IV
Markusfostre Erling Skakke podporz

ł król Haakon II Barczysty. Po śmierci Haakona II Barczystego

zebrali się wokół młodszego brata królewskiego,

, który przyjął koronę królewską w 1162 jako Sigurd IV

rok później dostał się do niewoli przeciwników i został

Król Haakon II Barczysty nie był żonaty, nie pozostawił te

.MAGNUS V (VI) ERLINGSSON (1162-1180)

Erlinga Krzywego i Christyny, córki Sigurda I Jorsalfara. Po

mierci Inge I Garbatego jego ojciec, bliski współpracownik

poległego króla i przywódca partii prokościelnej (Bagler), skłonił
zwolenników Inge I Garbatego do wyboru Magnusa V

na na króla jako „jedynego prawdziwego spadkobierc

dynastii Yngling”; po pokonaniu i zabiciu Haakona II Barczystego
i Sigurda IV Markusfostre Erling Skakke podporz

królestwa, obejmując formalnie władzę

imieniu małoletniego króla. W 1163 Erling Skakke porozumiał si
z arcybiskupem Eysteinem Erlandssonem w sprawie koronacji
Magnusa V Erlingssona w zamian za królewskie poparcie dla

cioła (jako pierwszy w historii władca Norwegii); na sejmie w

Tronheim (1164) wspierające Erlinga Skakke arystokracja i duchowie
otrzymały wiele przywilejów; wprowadzone wówczas zasady primogenitury i

pochodzenia władcy z legalnego związku mał

cie prawa do zatwierdzania wyboru monarchy ze zgromadze

specjalne zgromadzenie ogólnokrajowe i szerokie przywileje

prawne i ekonomiczne dla kościoła wywołały sprzeciw stronnictwa narodowego
(Birkebeiner). Powstanie przeciwników Erlinga Skakke i Magnusa V

Eysteina III Meyli (1174) pociągnęło za sob

i chłopstwo; Erling Skakke zdołał pokonać buntowników pod Re

(1177), ale nowy przywódca rebelii Sverre (Sigurdson) zebrał rozbite wojska i

pod Kalvskinnet (1179), gdzie poległ Erling Skakke, a w

ndheim pokonał wojska dowodzone przez Magnusa V Erlingssona

i wygnał go z kraju; przebywając w Danii, Magnus V Erlingssom odrzucił
proponowane przez Sverre podziały kraju, licząc na sukces powsta
w rejonie Trondheim i Bergen (wspieranych przez biskupów); podj
wyprawa do Norwegii zakończyła się przegraną bitwą morską w Sognefjordzie,
podczas której Magnus V Erlingsson utonął.

).ERLING SKAKKE (REGENT: 1162-1164)

ojciec króla Magnusa V

onaty z Christyną, córką Sigurda I Jorsalfara. Po

Garbatego Erling Skakke, bliski współpracownik poległego króla i przywódca

cielnej (Bagler), skłonił zwolenników Inge I Garbatego do wyboru

Magnusa V Erlingssona na króla jako „jedynego prawdziwego spadkobierc

stii Yngling”; po pokonaniu i zabiciu Haakona II Barczystego i Sigurda IV

Markusfostre Erling Skakke podporządkował sobie całość królestwa, obejmuj

Barczystego możni ze

wokół młodszego brata królewskiego,

w 1162 jako Sigurd IV

do niewoli przeciwników i został

onaty, nie pozostawił też

1180)

syn jarla

Erlinga Krzywego i Christyny, córki Sigurda I Jorsalfara. Po

mierci Inge I Garbatego jego ojciec, bliski współpracownik

cielnej (Bagler), skłonił

zwolenników Inge I Garbatego do wyboru Magnusa V

na na króla jako „jedynego prawdziwego spadkobiercę

dynastii Yngling”; po pokonaniu i zabiciu Haakona II Barczystego
i Sigurda IV Markusfostre Erling Skakke podporządkował sobie

c formalnie władzę regencyjną w

króla. W 1163 Erling Skakke porozumiał się

z arcybiskupem Eysteinem Erlandssonem w sprawie koronacji
Magnusa V Erlingssona w zamian za królewskie poparcie dla

cioła (jako pierwszy w historii władca Norwegii); na sejmie w

inga Skakke arystokracja i duchowieństwo

otrzymały wiele przywilejów; wprowadzone wówczas zasady primogenitury i

zku małżeńskiego,

cie prawa do zatwierdzania wyboru monarchy ze zgromadzeń

specjalne zgromadzenie ogólnokrajowe i szerokie przywileje

cioła wywołały sprzeciw stronnictwa narodowego

(Birkebeiner). Powstanie przeciwników Erlinga Skakke i Magnusa V

ło za sobą drobną

buntowników pod Re

(1177), ale nowy przywódca rebelii Sverre (Sigurdson) zebrał rozbite wojska i

pod Kalvskinnet (1179), gdzie poległ Erling Skakke, a w

ndheim pokonał wojska dowodzone przez Magnusa V Erlingssona

c w Danii, Magnus V Erlingssom odrzucił

c na sukces powstań trwających

biskupów); podjęta w 1184

w Sognefjordzie,

ojciec króla Magnusa V

rsalfara. Po śmierci Inge I

Garbatego Erling Skakke, bliski współpracownik poległego króla i przywódca

cielnej (Bagler), skłonił zwolenników Inge I Garbatego do wyboru

Magnusa V Erlingssona na króla jako „jedynego prawdziwego spadkobiercę

stii Yngling”; po pokonaniu i zabiciu Haakona II Barczystego i Sigurda IV

królestwa, obejmując

formalnie władzę regencyjn
Skakke porozumiał się z arcybiskup
koronacji Magnusa V Erlingssona w zamian za królewskie poparcie dla ko
(jako pierwszy w historii władca Norwegii); na sejmie w Tronheim (1164)
wspierające Erlinga Skakke arystokracja i duchowie
przywilejów; wprowadzone wówczas zasady primogenitury i konieczno
pochodzenia władcy z legalnego zwi
zatwierdzania wyboru monarchy ze zgromadze
zgromadzenie ogólnokrajowe i szerokie przywil
kościoła wywołały sprzeciw stronnictwa narodowego (Birkebeiner). Powstanie
przeciwników Erlinga Skakke i Magnusa V Erlingssona pod wodz
Meyli (1174) pociągnęło za sob
zdołał pokonać buntowników pod Re (1177), ale nowy przywódca rebelii Sverre
(Sigurdson) zebrał rozbite wojska i pobił armi
(1179), gdzie poległ Erling Skakke.

38.SIGURD IV MARKUSFOSTRE (1162

Gęby, przyrodni brat Haakona II Barczystego i Sverre (?). Po
bitwie pod Sekken przeją
(Birkebeiner); walczył z Erlingiem Skakke, działaj
syna Magnusa V Erlingssona; wkrótce wp
zamordowany w więzieniu.

39.EYSTEIN III MEYLA (1174

Pojawił się w 1174 i stan
antykościelnego (Birkebeiner) przeciwko rz
Magnusa V Erlingssona; obrany przez swych zwolenników królem, poległ pod
Re w bitwie z wojskami Magnusa V Erlingssona.

partyzancką i sprawdził si
królem przez wiec, pokonał pod Kalvskinnet armi
regenta Erlinga Skakke (który poległ), w 1180 pobił pod Trondheim wojska
Magnusa V Erlingssona i wkrótce zmusił go do opuszczenia kraju; w trakcie

regencyjną w imieniu małoletniego króla. W 1163 Erling

z arcybiskupem Eysteinem Erlandssonem w sprawie

koronacji Magnusa V Erlingssona w zamian za królewskie poparcie dla ko
(jako pierwszy w historii władca Norwegii); na sejmie w Tronheim (1164)

ce Erlinga Skakke arystokracja i duchowieństwo otrzymały wiele

przywilejów; wprowadzone wówczas zasady primogenitury i konieczno
pochodzenia władcy z legalnego związku małżeńskiego, przesuni
zatwierdzania wyboru monarchy ze zgromadzeń lokalnych na specjalne
zgromadzenie ogólnokrajowe i szerokie przywileje prawne i ekonomiczne dla

cioła wywołały sprzeciw stronnictwa narodowego (Birkebeiner). Powstanie

przeciwników Erlinga Skakke i Magnusa V Erlingssona pod wodz

ło za sobą drobną szlachtę i chłopstwo; Erling Skakke

buntowników pod Re (1177), ale nowy przywódca rebelii Sverre

(Sigurdson) zebrał rozbite wojska i pobił armię królewską pod Kalvskinnet
(1179), gdzie poległ Erling Skakke.

.SIGURD IV MARKUSFOSTRE (1162-1163)

nieślubny syn Sigurda II

yrodni brat Haakona II Barczystego i Sverre (?). Po ś

bitwie pod Sekken przejął jego funkcję przywódcy stronnictwa narodowego
(Birkebeiner); walczył z Erlingiem Skakke, działającym w imieniu małoletniego
syna Magnusa V Erlingssona; wkrótce wpadł w niewolę Erlinga Skakke i został

zieniu.

.EYSTEIN III MEYLA (1174-1177)

syn Eysteina II Haraldssona (?).

w 1174 i stanął na czele powstania stronnictwa narodowego i

cielnego (Birkebeiner) przeciwko rządom Erlinga Skakke i jego syna

Magnusa V Erlingssona; obrany przez swych zwolenników królem, poległ pod
Re w bitwie z wojskami Magnusa V Erlingssona.

40.SVERRE SIGURDSSON (1177) (1180
1202)

jedna z najbardziej znanych postaci w

redniowiecznej historii Norwegii. Posz

władzę monarszą i ograniczając przywileje kleru,
wywołał falę powstań, których tłumienie trwało a
do 1217. Był synem Norweżki Gunnhildy, we
wczesnej młodości został na Wyspach Owczych
wyświęcony na księdza. Gdy dowiedział si
matki, że jest synem byłego króla Norwegii
Sigurda II Gęby wyjechał do Norwegii (1174), by
zabiegać o tron; po śmierci Eysteina II Meyli w
bitwie pod Re zebrał w Värmlandzie pozostało
jego armii; początkowo prowadził działalno

i sprawdził się jako dobry dowódca; w 1179 został ogłoszony

królem przez wiec, pokonał pod Kalvskinnet armię królewską
regenta Erlinga Skakke (który poległ), w 1180 pobił pod Trondheim wojska
Magnusa V Erlingssona i wkrótce zmusił go do opuszczenia kraju; w trakcie

w imieniu małoletniego króla. W 1163 Erling

em Eysteinem Erlandssonem w sprawie

koronacji Magnusa V Erlingssona w zamian za królewskie poparcie dla kościoła
(jako pierwszy w historii władca Norwegii); na sejmie w Tronheim (1164)

stwo otrzymały wiele

przywilejów; wprowadzone wówczas zasady primogenitury i konieczność

skiego, przesunięcie prawa do

lokalnych na specjalne

eje prawne i ekonomiczne dla

cioła wywołały sprzeciw stronnictwa narodowego (Birkebeiner). Powstanie

przeciwników Erlinga Skakke i Magnusa V Erlingssona pod wodzą Eysteina III

i chłopstwo; Erling Skakke

buntowników pod Re (1177), ale nowy przywódca rebelii Sverre

pod Kalvskinnet

lubny syn Sigurda II

yrodni brat Haakona II Barczystego i Sverre (?). Po śmierci brata w

przywódcy stronnictwa narodowego

cym w imieniu małoletniego

Erlinga Skakke i został

syn Eysteina II Haraldssona (?).

ł na czele powstania stronnictwa narodowego i

Skakke i jego syna

Magnusa V Erlingssona; obrany przez swych zwolenników królem, poległ pod

.SVERRE SIGURDSSON (1177) (1180-

jedna z najbardziej znanych postaci w

redniowiecznej historii Norwegii. Poszerzając

c przywileje kleru,

, których tłumienie trwało aż

ki Gunnhildy, we

ci został na Wyspach Owczych

dza. Gdy dowiedział się od

em byłego króla Norwegii

by wyjechał do Norwegii (1174), by

mierci Eysteina II Meyli w

bitwie pod Re zebrał w Värmlandzie pozostałości

tkowo prowadził działalność

ódca; w 1179 został ogłoszony

królewską pod komendą

regenta Erlinga Skakke (który poległ), w 1180 pobił pod Trondheim wojska
Magnusa V Erlingssona i wkrótce zmusił go do opuszczenia kraju; w trakcie

wojen sukcesyjnych cofnął przywileje przyznane przez Magnusa V Erlingssona
kościołowi, co doprowadziło do emigracji arcybiskupa Trondheim Eystena
Erlendssona, poplecznika Magnusa V Erlingssona; w 1183 zawarł z nim ugodę i
w 1184 w fiordach rozbił wyprawę Magnusa V Erlingssona, który utonął
podczas bitwy. Po zakończeniu wojny domowej skoncentrował się na
odbudowie wyniszczonego i wyludnionego kraju, wykazując się znacznym
talentem organizacyjnym. Próba wdrożenia reformy gregoriańskiej podjęta
przez biskupów norweskich doprowadziła do kolejnego konfliktu między
kościołem a królem, który domagał się prawa wyboru biskupów oraz
zmniejszenia liczebności prywatnych wojsk arcybiskupa, zrażając następcę
Eysteina Erlendssona, Erika Ivarssona, który odmówiwszy koronacji Sverre
Sigurdssona, zbiegł w 1190 do Danii wraz z wieloma innymi biskupami.
Pozostali biskupi na czele z biskupem Bergen koronowali Sverre Sigurdssona,
za co zostali ekskomunikowani przez papieża Celestyna III (1194), co
przyspieszyło ponowne uformowanie się propapieskiej opozycji kierowanej
przez biskupa Oslo Mikołaja Arnessona i arcybiskupa Erika Ivarssona (1196).
Zapoczątkowało to wojnę pastoralną, tzw. „bunt pastoralisów” grupy kierowanej
przez świeckich i religijnych przeciwników kościelnych i administracyjnych
reform Sverre Sigurdssona. Mikołaj Arnesson opanował większość wsch.
Norwegii, zyskał poparcie niższych klas i zaczął zagrażać terytorium wewnątrz
kraju będącym pod panowaniem Sverre Sigurdssona. Doznał jednak porażki w
1199. Do 1202 Sverre Sigurdsson pokonał opozycję pastoralną próbującą
osadzić na tronie Inge (II), lecz wojna domowa ciągnęła się jeszcze po jego
ś

mierci. Na papieskie potępienie i nałożony interdykt Sverre Sigurdsson

odpowiedział najwyraźniejszym w owym okresie wystąpieniem na rzecz
ś

wieckiego zwierzchnictwa nad kościołem – „Mową przeciwko biskupom”.

Historia życia Sverre Sigurdssona przedstawia islandzka opowieść „Sverris
saga”.

41.INGE II MAGNUSSON (1199?-1202)

podając się za syna Magnusa V

Erlingssona stanął na czele rebelii przeciwko Sverre Sigurdssonowi w rejonie
Viken; wybrany w Oslo królem przez zwolenników partii kościelnej (Bagler),
pokonany przez Sverre Sigurdssona w 1201, wkrótce zginął.

42.HAAKON

III

SVERRESSON

(1202-1204)

król Norwegii w latach 1202–

1204, z dynastii Yngling. Haakon III Swerresson był młodszym synem króla
Norwegii Sverre Sigurdssona (zm. 9 marca 1202) i jego nałożnicy Astrid, z
którą Sverre Sigurdsson żył na Wyspach Owczych, zanim w 1177 przybył do
Norwegii i zdobył tron królewski. Haakon III Swerresson wraz z ojcem (który
podawał się za syna króla Sigurda II Gęby) brał udział w walkach przeciwko
wojskom króla Magnusa V Erlingssona, podczas których z powodzeniem
dowodził wojskiem ojca. Po śmierci ojca Haakon III Swerresson został
przywódcą stronnictwa Birkebeiner i królem Norwegii. Panowanie Haakona III
Swerresson przypadło na okres wieloletniej wojny domowej trwającej w
Norwegii od 1130 do 1240 pomiędzy kolejnymi władcami norweskimi i

pretendentami do tronu królewskiego. W kraju istniały dwa zwalczające się
obozy: pierwszy z nich, stronnictwo Birkebeiner, zwane narodowym, dążyło do
zjednoczenia kraju pod władzą jednego władcy; drugie stronnictwo Baglar,
zwane stronnictwem kościelnym, ponieważ uzyskało poparcie biskupów
norweskich uważało, że każdy potomek królewskiego rodu ma prawo do części
władztwa. Silne rządy ojca pozwoliły Haakonowi III Swerressonowi rozciągnąć
swą władzę na całe terytorium kraju. Musiał się jednak liczyć z głosami
niezadowolenia ze strony hierarchii kościelnej, która od czasu wyklęcia tych
spośród biskupów, którzy popierali króla Sverre Sigurdssona, stała się częścią
antykrólewskiej opozycji. Haakonowi III Swerressonowi udało się doprowadzić
do ugody z biskupami. Pomyślnie rozpoczęte panowanie Haakona III
Swerressona zostało przerwane. Miało to związek z jego macochą, królową
Małgorzatą, córką króla Szwecji Eryka IX . Królowa Małgorzata bezpośrednio
po śmierci króla Sverre Sigurdssona wyjechała do Szwecji. Pod koniec grudnia
1203 powróciła do Norwegii wraz z córką Krystyną (jej ojcem był Sverre
Sigurdsson) i przybyła na dwór króla. Dwa dni później, 1 stycznia 1204, król
Haakon III Swerresson zmarł, prawdopodobnie otruty. Królowa Małgorzata
została oskarżona o zbrodnię, wówczas jeden z jej sług, by dowieść niewinności
kobiety, zgodził się poddać sądowi bożemu, jednak podczas próby wody utonął.
Wtedy królowa ponownie opuściła Norwegię. Po śmierci Haakona III
Swerressona królem obwołany został będący dzieckiem Guttorm Sigurdsson,
syn Sigurda Lavarda, wnuk króla Sverre Sigurdssona. Jednakże Guttorm
Sigurdsson po kilku miesiącach zmarł, a władzę w kraju objął Inge II Baardsson,
podobnie jak Haakon III, Swerresson wnuk Sigurda II Gęby. Haakon III
Swerresson nie był żonaty, w chwili śmierci nie miał potomków. Dzieckiem
Haakona III Swerresson, urodzonym już po jego śmierci, był Haakon,
późniejszy król Norwegii Haakon IV Stary

43.GUTTORM

SIGURDSSONA

(1204)

król Norwegii od 2 stycznia do 11

sierpnia 1204. Ojcem Guttorma był Sigurd Sverresson Lavard, syn króla
Norwegii Swerre Sigurdssona. Sagi nie przekazały imienia matki Guttorma
Sigurdssona. Ojciec Guttorma Sigurdssona urodził się między 1170 a 1175
rokiem na Wyspach Owczych, gdzie wtenczas mieszkał przyszły król Sverre
Sigurdsson i początkowo nosił imię Unas. Gdy Sverre Sigurdsson ogłosił się
synem zmarłego w 1155 króla Sigurda II Gęby i wysunął pretensje do tronu
Norwegii, zmienił imię swego najstarszego syna Unasa na Sigurda. W 1177
Sverre Sigurdsson wraz z synem przybył do Norwegii, gdzie po kilku latach
walk pokonał dotychczasowego władcę Magnusa V Erlingssona i odtąd
niepodzielnie panował w kraju. Sigurd Sverresson (noszący przydomek Lavard)
zmarł w 1200, pozostawiając rocznego syna Guttorma. Po śmierci króla Sverre
Sigurdssona (zm. 1202) władcą Norwegii został jego syn Haakon III
Swerresson. Jednak już w 1 stycznia 1204 Haakon III Swerresson zmarł,
prawdopodobnie otruty na polecenie swej macochy Małgorzaty szwedzkiej.
Dzień po śmierci Haakona III Swerresona możni i biskupi królem obwołali

małoletniego Guttorma Sigurdssona, jedynego (jak się wówczas wydawało)
męskiego potomka króla Sverre Sigurdssona. Zmianę na tronie wykorzystali
zwolennicy partii Baglar, uważający, że każdy potomek królewskiego rodu miał
prawo do części władztwa. Na ich czele stanął Erling Magnusson Steinvegg,
podający się za syna Magnusa V Erlingssona, wspomagany przez flotę i wojska
duńskiego króla Waldemara II Wielkiego. Rządzący do tej pory stronnicy obozu
Birkebeiner, które dążyło do zjednoczenia kraju pod władzą jednego władcy (do
nich zaliczali się królowie Sverre Sigurdsson i Haakon III Swerresson), zebrali
się pod przywództwem przyrodnich braci Haakona Galina i Inge Baardssona,
będących po kądzieli wnukami Sverre Sigurdssona. Guttormowi Sigurdssonowi
nie dane było dorosnąć i wziąć samodzielnego udziału w rozgrywkach o władzę.
Podczas podróży morskiej do Nidaros, gdzie miał zostać przeprowadzony thing,
Guttorm Sigurdsson zachorował, a następnie zmarł 11 sierpnia 1204. O
spowodowanie śmierci małoletniego króla powszechnie podejrzewano Haakona
Galina, regenta królewskiego. Po śmierci Guttorma Sigurdssonana tron
królewski powołany został Inge Baardsson.

(-).HAAKON BAARDSSON (REGENT: 1204-1205)

przyrodni brat Inge II

Baardssona, który wobec małoletniości Guttorma Sigurdssona sprawował w
jego imieniu rządy regencyjne.

44.INGE

BAARDSSON

(1204-1217)

król Norwegii 1204–1217. Ojciec

Inge II Baardssona, Baard Guttormsson (zm. 1194) był możnym norweskim
pochodzącym z krainy Trøndelag. Matką Inge II Baardssona była Cecylia (zm.
1185), córka króla Norwegii Sigurda II zwanego Gębą. Małżeństwo Cecylii z
Baardem Guttormssonem, zawarte prawdopodobnie w 1184, zostało
zaaranżowane przez jej brata króla Sverre Sigurdssona. Po śmierci króla
Haakona III Swerressona (1 stycznia 1204) królem został obwołany będący
czteroletnim dzieckiem Guttorm Sigurdsson, syn Sigurda Lawarda, wnuk króla
Sverre Sigurdssona. W Norwegii na nowo rozgorzała wojna domowa pomiędzy
stronnictwem Birkebeiner a stronnictwem Baglar (Birkebeiner dążyło do
zjednoczenia kraju pod władzą jednego władcy, zaś stronnictwo Baglar
uważało, że każdy potomek królewskiego rodu miał prawo do części władztwa).
Inge II Baardsson i jego przyrodni brat, jarl Haakon (syn Cecylii, zwany Galin,
co znaczyło Szalony) zostali przywódcami partii Birkebeiner, natomiast na czele
przeciwników stanął Erling Magnusson Steinvegg, podający się za syna króla
Magnusa V Erlingssona, wspomagany przez flotę i wojska króla Danii
Waldemara II Wielkiego. Erlingowi Magnussonowi udało się opanować tereny
krainy Viken, położonej wokół Oslo. W międzyczasie, w sierpniu 1204 zmarł
małoletni król Guttorm Sigurdsson (o spowodowanie śmierci podejrzewano
Haakona Galina) i na tron królewski, mając poparcie arcybiskupa Nidaros
powołany został Inge II Baardsson, będący w Norwegii drugim królem tego
imienia. Pierwsze trzy lata panowania zeszły królowi na walce ze stronnikami
antykróla Erlinga Magnussona, a po jego śmierci (styczeń 1207) z kolejnym
pretendentem partii Baglar – Filipem Simonssonem, wywodzącym się z

możnego rodu norweskiego. Jesieni
Baardssona, Filipa Simonssona
Baardsson pozostanie zwierzchnim królem Norwegii z o
Nidaros, Filip Simonsson
siedzibą w Oslo, a Haakon Galin nadal b
Bergen. Taki podział kraju utrzymał si
Baardssona, mimo, że Filip
umowy i używał tytułu królewskiego. Haakon Galin równie
ambicje i miał zamiar u
skutecznie się temu sprzeciwił. Do otwartego konfliktu mi
braćmi nigdy jednak nie doszło. W
i Inge II Baardsson pokojowo przej
Baardsson zachorował, wówczas mianował swojego brata Skule Baardssona
dowódcą wojsk. 23 kwietnia
wychowujący się na dworze zmarłego władcy
Haakona III Swerressona
Guttorm, urodzony w 1205/1206, zm

45.FILIP SIMONSSON (1204

stronnictwo Baglów, toczył walki z Inge II Baardssonem, i na mocy układu w
Hvitingsee uzyskał Viken.

wychowywał się na dworze Inge II Baardssona. Po jego
stronnicy Sverre Sigurdssona, Birchlegowie, ogłosili Haakona IV Starego
królem. Wątpliwości dotycz
szczególności przez dostojników ko
po tym jak jego matka Inga ze Sarpsborgu przeszła przez prób
(1218). W okresie jego małoletno
Baardsson (brat Inge II
Starego upłynęły pod znakiem buntów wszczynanych we wsch. cz
przez robotników oraz bogatszych wła
się dominacji ziemskiej arystokracji. Po o
uzyskać uznanie swego tytułu przez ko

nego rodu norweskiego. Jesienią 1207 doszło do spotkania

Simonssona i jarla Haakona Galina, ustalono,

pozostanie zwierzchnim królem Norwegii z ośrodkiem władzy w

Simonsson zachowa władzę na wschodnich terenach kraju z

w Oslo, a Haakon Galin nadal będzie władał w zachodniej cz

. Taki podział kraju utrzymał się do końca panowanie Inge II

e Filip Simonsson nie dochował wierno

ywał tytułu królewskiego. Haakon Galin również miał królewskie

ambicje i miał zamiar używać tytułu współkróla, ale Inge II

temu sprzeciwił. Do otwartego konfliktu międ

mi nigdy jednak nie doszło. W 1214 Haakon Galin zmarł śmierci

pokojowo przejął władzę na zachodzie kraju.

zachorował, wówczas mianował swojego brata Skule Baardssona

23 kwietnia 1217 król Inge II Baardsson zmarł, a królem został

na dworze zmarłego władcy Haakon IV Haakansson

Swerressona. Inge II Baardsson nie był żonaty, jego synem był

Guttorm, urodzony w 1205/1206, zmarły między 1223 a 1235 rokiem.

.FILIP SIMONSSON (1204-1217)

ogłoszony w 1207 królem przez

stronnictwo Baglów, toczył walki z Inge II Baardssonem, i na mocy układu w
Hvitingsee uzyskał Viken.

46.HAAKON IV HAAK
STARY (1217-1263)

gii, który skonsolidował władz
monarszą; patron kultury i sztuki,
który

zapewnił

zwierzchnictwo

Norwegii nad Grenlandi
Jego panowanie uznawane jest w
historii średniowiecznej Norwegii za
początek „złotego wieku”. Uzna
wany za nieślubnego pogro
Haakona III Sverressona oraz wnuka
króla Norwegii Sverre Sigurdssona,

na dworze Inge II Baardssona. Po jego ś

stronnicy Sverre Sigurdssona, Birchlegowie, ogłosili Haakona IV Starego

ci dotyczące jego prawowitego pochodzenia, wysuwane w

ci przez dostojników kościelnych, zostały ostatecznie rozproszone

po tym jak jego matka Inga ze Sarpsborgu przeszła przez próbę gor
(1218). W okresie jego małoletności regencję sprawował ksi

Baardssona). Wczesne lata panowania Haakona IV

ły pod znakiem buntów wszczynanych we wsch. cz

przez robotników oraz bogatszych właścicieli ziemskich, którzy przeciwstawiali

dominacji ziemskiej arystokracji. Po objęciu samodzielnej władzy zdołał

uznanie swego tytułu przez kościół (1223), pokonał samozwa

1207 doszło do spotkania Inge II

i jarla Haakona Galina, ustalono, że Inge II

rodkiem władzy w

na wschodnich terenach kraju z

dzie władał w zachodniej części z

ca panowanie Inge II

nie dochował wierności ustaleniom

miał królewskie

tytułu współkróla, ale Inge II Baardsson

temu sprzeciwił. Do otwartego konfliktu między przyrodnimi

Haakon Galin zmarł śmiercią naturalną

na zachodzie kraju. W 1217 Inge II

zachorował, wówczas mianował swojego brata Skule Baardssona

zmarł, a królem został

Haakansson, syn króla

onaty, jego synem był

dzy 1223 a 1235 rokiem.

ogłoszony w 1207 królem przez

stronnictwo Baglów, toczył walki z Inge II Baardssonem, i na mocy układu w

KON IV HAAKONSSON

1263)

król Norwe-

lidował władzę

; patron kultury i sztuki,

który

zapewnił

zwierzchnictwo

Norwegii nad Grenlandią i Islandią.
Jego panowanie uznawane jest w

redniowiecznej Norwegii za

tek „złotego wieku”. Uzna-

lubnego pogrobowca

ressona oraz wnuka

króla Norwegii Sverre Sigurdssona,

na dworze Inge II Baardssona. Po jego śmierci (1217)

stronnicy Sverre Sigurdssona, Birchlegowie, ogłosili Haakona IV Starego

o pochodzenia, wysuwane w

cielnych, zostały ostatecznie rozproszone

po tym jak jego matka Inga ze Sarpsborgu przeszła przez próbę gorącego żelaza

sprawował książę Skule

). Wczesne lata panowania Haakona IV

ły pod znakiem buntów wszczynanych we wsch. części kraju

cicieli ziemskich, którzy przeciwstawiali

ciu samodzielnej władzy zdołał

ciół (1223), pokonał samozwańca Knuta

Haakonssona (1227), doprowadził do pojednania pomiędzy partią propapieską
(Bagler) i jej przeciwnikami (Birkebeiner). Po stłumieniu buntów starszy
krewny Haakona IV Starego, książę Skuli Baardsson, podjął próbę przejęcia
władzy w kraju. Kiedy podjęte przez Haakona IV Starego kroki w celu
pozyskania względów Skuli Baardssona okazały się nieskuteczne, ten wszczął
jawny bunt i ogłosił się królem. Szybko jednak został pokonany i zabity przez
siły Haakona IV Starego (1240), co ostatecznie zamknęło blisko wiekowy okres
walk dwóch stronnictw. W 1247 król Haakon IV Stary został koronowany przez
legata papieskiego (tego typu ceremonie były w ówczesnej Norwegii
rzadkością). Haakon IV Stary podjął działania mające na celu usprawnienie
administracji królewskiej, a ponadto przeforsował ustawy zakazujące
prowadzenia krwawych sporów między rodzinami (wendet), a także regulujące
stosunki między państwem i kościołem oraz kwestie związane z dziedzictwem
władzy królewskiej i nierozdzielność królestwa. Zawarty przez niego w 1217
układ z królem Anglii Henrykiem III był pierwszą umową handlową w historii
obu krajów. Haakon IV Stary zawarł także umowę z Lubeką – ważnym
północnoniemieckim hanzeatyckim miastem handlowym (1250), a ponadto
podpisał traktat z Rusią, określający przebieg pn. granicy między krajami. W
wyniku objęcia zwierzchnictwa nad Islandią i Grenlandią (1261-1262) państwo
norweskie za panowania Haakona IV Starego posiadało największe w swej
historii terytorium. Obie kolonie przystały na norweskie rządy i opodatkowanie
w zamian za gwarancje handlowe oraz utrzymanie porządku publicznego. W
1263 Haakon IV Stary udał się na wyspy szkockie celem zabezpieczenia
norweskich posiadłości na wyspie Man i Hebrydach przed spodziewanym
atakiem króla Szkocji Aleksandra III. Po klęsce pod Largs i utraty Hebrydów
oraz wyspy Man, Haakon IV Stary wycofał się na Wyspy Orkady, gdzie zmarł.
Jako patron kultury i sztuki Haakon IV Stary sfinansował nordycką wersję
ś

redniowiecznego romansu o Tristanie i Izoldzie. Za jego panowania ukazały się

norweskie wersje wielu innych romansów francuskich. Po śmierci Haakona IV
Starego islandzki kronikarz Sturla Thórdarson (zm. 1284) spisał jego biografię
„Hákonar saga Hákonarsonar”.

47.SKULI BAARDSSON (REGENT: 1217-1219/23; KRÓL: 1239-1240)

w okresie małoletniości króla Haakona IV Starego regencję sprawował książę
Skule Baardsson (brat Inge II Baardssona). Wczesne lata panowania Haakona
IV Starego upłynęły pod znakiem buntów wszczynanych we wsch. części kraju
przez robotników oraz bogatszych właścicieli ziemskich, którzy przeciwstawiali
się dominacji ziemskiej arystokracji. Po stłumieniu buntów starszy krewny
Haakona IV Starego, książę Skuli Baardsson, podjął próbę przejęcia władzy w
kraju. Kiedy podjęte przez Haakona IV Starego kroki w celu pozyskania
względów Skuli Baardssona okazały się nieskuteczne, ten wszczął jawny bunt i
ogłosił się królem. Szybko jednak został pokonany i zabity przez siły Haakona
IV Starego (1240), co ostatecznie zamknęło blisko wiekowy okres walk dwóch
stronnictw.

48.HAAKON MŁODY (1240-1257)

syn Haakona IV Starego , brat Magnusa

VI Prawodawcy. Powołany przez ojca formalnie na współwładcę, ze względu na
małoletniość obowiązków nie pełnił.

49.MAGNUS VI PRAWODAWCA (1263-
1280)

syn Haakona IV Starego, brat Haakona

Młodego, ojciec Eryka II i Haakona V
Długonogiego. Po śmierci Haakona Młodego
uznany przez ojca za współwładcę, obejmując
tron po jego śmierci nadał prawa świeżo
podporządkowanej Islandii (1263) oraz zawarł
pokój ze Szkocją (Perth w 1266), definitywnie
zrzekając się Hebrydów i wyspy Man w zamian
za potwierdzenie norweskich praw do Orkadów
i Szetlandów. Wprowadził europejskie tytuły
arystokratyczne, umocnił pozycję kancelarii
królewskiej, wspierał rozwój miast. Opierając

się w dużym stopniu na prawach obowiązujących w Bergen, Magnus VI
Prawodawca wprowadził w 1277 nowy kodeks municypialny, tworzący w
norweskich miastach formę rządów opartą na radach miejskich. Zależny
głównie od miast, norweski handel morski osiągnął pod panowaniem Magnusa
VI Prawodawcy niespotykane rozmiary. Jego głównym dokonaniem była
całościowa reforma prawa krajowego i karnego (1273-1277), likwidacja starych
zgromadzeń ludowych o kompetencjach sądowych (tingów), wprowadzenie
jednolitego dla całej Norwegii kodeksu (Magnus Hakonarsons Landslög 1274);
próba wprowadzenia nowego prawa kościelnego doprowadziła do konfliktu z
arcybiskupem Trondheim (1268); zawarł w 1274 pierwszy konkordat nie wszedł
w życie, zastąpiony kompromisowym tekstem (Tunsberg, 1277) uznający
częściowo kościelną jurystykcję i ekonomiczne przywileje kościoła. Magnus VI
Prawodawca był ostatnim królem norweskim, którego życie zostało
opowiedziane w islandzkich sagach . Saga Magnusa VI Prawodawcy zachowała
się jedynie we fragmentach.

50.ERYK

MAGNUSSON

„WRÓG

KSI

Ęś

Y”

(1280-1299)

król Norwegii w latach 1280-1299 z

dynastii Yngling. Urodzony 1268, syn króla
Norwegii Magnusa VI Prawodawcy (panował 1263-
1280) i Ingeborgi księżniczki duńskiej (zm. 1287),
córki króla Danii Eryka IV Plovpenninga (panował
1241-1250), brat króla Norwegii Haakona V
Długonogiego. W chwili śmierci ojca (9 maja 1280)
Eryk II był małoletni i po koronacji faktyczną
władzę sprawowała grupa możnych zebranych w
Radzie Królestwa, którzy znacznie poszerzyli
przywileje kościoła w Norwegii. Eryk II „Wróg

Księży” po objęciu samodzielnych rządów poważnie ograniczył nowe kościelne
przywileje. Brat króla Haakon (przyszły król Haakon V Długonogi) z ramienia
króla władał południową częścią kraju. Za panowania Eryka II „Wroga Księży”
Islandia, która do tej pory jako prowincja królestwa Norwegii cieszyła się sporą
autonomią, utraciła swą samodzielność. Król razem ze swym bratem Haakonem
prowadził walki z Danią i Hanzą. Zmarł w Bergen pomiędzy 13 a 15 lipca 1299
r. Jego pierwszą żoną była Małgorzata, księżniczka szkocka (poślubiona 31
sierpnia 1281, zmarła 9 kwietnia 1283), córka króla Szkocji - Aleksandra III i
Małgorzaty Plantagenet. Eryk II „Wróg Księży” miał z nią córkę: Małgorzatę
zwaną "Panną Norweską", (zm. 1290), która w 1286 w wieku 3 lat jako
dziedziczka swego dziadka Aleksandra III została przez szkockich baronów
uznana królową Szkocji. Drugą żoną Eryka II „Wroga Księży” była Izabela
Bruce, również księżniczka szkocka (zm. 1358), córka Roberta Bruce'a, lorda
Annandale (zm. 1304) i siostra Roberta I Bruce'a, pierwszego króla Szkocji z
dynastii Bruce. Eryk II „Wróg Księży” miał z nią swoją drugą córkę: Ingeborgę
(zm. po 1353), która poślubiła księcia szwedzkiego Waldemara (zm. 1318), syna
króla Szwecji Magnusa I Ladalusa..

51.HAAKON V DŁUGONOGI (1299-1319)

był

młodszym synem Magnusa VI Prawodawcy, brat
Eryka II Magnussona. Za życia brata zarządzał
własną dzielnicą w pd. Norwegii, wspierając go w
walce przeciwko Danii i Hanzie. W 1299 wstąpił
na tron; zdecydowany ograniczyć władzę wyższej
arystokracji i duchowieństwa, która zwiększyła się
za panowania Eryka II Magnussona, w 1308 zniósł
tytuł barona, usunął członków arystokracji z rady
królewskiej oraz ponownie zapewnił sobie prawo
do obsadzania na stanowiskach wybranych
duchownych,

oraz

chronił

chłopów

przed

nadużyciami szlachty. Rozbudował biurokrację,

utworzył radę państwa (1312), w 1314 przeniósł rezydencję królewską z Bergen
do Oslo. Wzniósł kilka fortec królewskich, m.in. wykorzystywaną do 1815
fortecę w Akershus. Przeniesienie ośrodka władzy na wsch. od portów Morza
Północnego odzwierciedlało słabnące kontakty z norweskimi koloniami na zach.
oraz spadek dochodów królewskich z handlu. Haakon V Długonogi
kontynuował politykę uprzywilejowanego traktowania kupców zrzeszonych w
Lidze Hanzeatyckiej zapoczątkowaną przez swego brata Eryka II Magnussona,
czym zraził do siebie kupców angielskich. Dodatkowym czynnikiem
wywierającym negatywny wpływ na stosunki z Anglią było opowiedzenie się po
stronie Szkotów podczas buntu przeciwko zwierzchnictwu angielskiemu.
Oprócz tego Haakon V Długonogi uwikłał się w szereg przerywanych okresami
pokoju wojen z Danią (pokój z 1309 przyznał Norwegii pn. część Hallandu) i
Szwecją, gdzie popierał Eryka Magnussona przeciwko królowi Birgerowi

Magnussonowi (1304-1310). Haakon V Długonogi a zw. jego żona Euphemia,
byli pełni entuzjazmu patronami kultury i sztuki. Z ich polecenia powstało oraz
zostało przetłumaczonych wiele romansów rycerskich. Ponieważ Haakon V
Długonogi nie miał męskiego potomka, znowelizował prawo dotyczące
dziedziczenia władzy królewskiej. Dzięki temu następcą tronu norweskiego
został Magnus VII Eriksson, syn Ingeborgi, córki Haakona V Długonogiego,
oraz jej męża, szwedzkiego księcia Eryka Magnussona.

(-).EILIV ARNESSON KORTE, ARBP. NIDAROS (REGENT: 1319)

52.MAGNUS VII ERIKSSON SMEK (1319-1343;
REGENT: 1343-1355)

król Norwegii (1319-1344) (jako

Magnus VII) i Szwecji (1319-1363). Był synem Eryka
Magnussona, księcia Sudermanii i Ingeborgii, córki
Haakona V Magnussona, króla Norwegii. W 1318 jego
ojciec, pokonawszy brata, Birgera I Magnussona, stał się
faktycznym władcą Szwecji, ale wkrótce potem zmarł.
Latem 1319, po śmierci Haakona V Magnussona, który
wyznaczył 3-letniego Magnusa II Smeka swym następcą,
możni szwedzcy i norwescy uzgodnili, że Magnus II Smek

zostanie królem w obu państwach. Stało się to podstawą zawarcia unii
szwedzko-norweskiej. Małoletni Magnus II Smek został najpierw obrany
królem Norwegii, a następnie w Szwecji, w której możni obalili poprzedniego
króla, Birgera I Magnussona, ale wojna domowa nadal trwała (w 1320 stracono
w Sztokholmie Magnusa Birgersona, zaś jego ojciec, obalony król Birger I
Magnusson, zmarł na wygnaniu w Danii w 1321). Magnus II Smek miał, na
mocy traktatu w Oslo, osobiście sprawować rządy na przemian w Szwecji i
Norwegii, ale z powodu jego małoletniości powołano radę regencyjną. Zasiadła
w niej jego matka, Ingeborga, ale decydujący głos mieli możni szwedzcy. W
1319 zatwierdził podczas swej elekcji wszystkie przywileje stanowe w Szwecji,
a wydana wówczas „Karta Wolności” wprowadzała zasadę elekcyjności tronu.
Postanowienie to ogromnie osłabiło monarchię i było zaprzeczeniem polityki
poprzedników, zw. Magnusa I Ladulasa. W radzie regencyjnej decydujący głos
miała matka króla. W 1321 uzgodniła na zjeździe w Bohus, że jej córka,
Eufemia, zostanie żoną Albrechta, syna Henryka, księcia Meklemburgii. Chciała
pozyskać Meklemburczyków przeciwko Danii. W 1322 rozpoczęła nawet wojnę
przeciwko Danii, a jej efektem było zajęcie pd. części Hallandu i części
Zelandii. Rada Królestwa, nie chcąc wojny z Danią, zobowiązała Ingeborgę na
zjeździe w Skarze w 1322, że nie będzie rządzić samodzielnie, lecz za zgodą
Rady Królestwa. Zaangażowanie w konflikt z Danią spowodowało ostateczne
zaniechanie dążeń do opanowania ujścia Newy. W 1323 Matts Kettilmundsson
podpisał w Nöteborgu w imieniu króla Szwecji układ z republiką Nowogrodu
Wielkiego, który ustalał definitywną delimitację. Pełnoletniość Magnus II Smek
osiągnął ok. 1330-1332. W 1332 zajął dwie duńskie prowincję, Skanię i
Blekinge, wykupując je z zastawu u Jana, hrabiego Holsztynu, za 34 tyś.

grzywien. Magnus II Smek wykorzystał trudne położenie Danii w okresie
bezkrólewia i został nawet w Lund uznany za króla Danii. W 1335 ożenił się z
księżniczką Blanką z Namur we Flandrii, z którą miał synów Eryka XII
Magnussona, króla Szwecji i Haakona VI Magnussona, króla Norwegii. Z
chwilą osiągnięcia pełnoletniości i założenia rodziny odsunął doradców z
dawnej rady regencyjnej. W rządzonej przez niego Norwegii były silne naciski
na zerwanie unii. Idąc naprzeciw postulatom możnych norweskich, kazał w
1343 obwołać swego młodszego syna Haakona VI Magnussona królem
Norwegii. Równocześnie król duński Waldemar IV Atterdag potwierdził
panowanie szwedzkie w Skanii i Blekinge, w zamian Magnus II Smek zrzekł się
Kopenhagi. W 1344 z jego rozkazu obwołano jego syna, Eryka XII Magnussona
królem Szwecji. Unia została zerwana. Rada w Szwecji zmusiła go do wydania
w 1346 oficjalnego przyrzeczenia, że podatki będzie nakładał, uzyskawszy
zgodę wszystkich stanów. Chcąc pozyskać możnych szwedzkich, ofiarował św.
Brygidzie swój dwór w Vadstena na potrzeby zakładanego przez nią klasztoru.
Wyrazem ugody z panami szwedzkimi było uchwalenie w 1350 „Prawa
krajowego”, które precyzowało uprawnienia króla wobec poddanych i
wytyczało ściśle zakres obowiązków poddanych. Podkreślano w nim, że tron w
Szwecji jest obsadzany w drodze elekcji. Ponowiono również zakaz osiedlania
się i nabywania dóbr przez cudzoziemców. Wprowadzono zakaz zemsty
rodowej, a wymierzanie kar przejął aparat państwowy. Całkowitym fiaskiem
zakończyła się kosztowna wyprawa przeciwko Nowogrodowi Wielkiemu w
1350, na którą król poważnie się zadłużył. Katastrofalny stan finansów
przyczynił się do tego, że w 1352 król popadł w konflikt z kościołem w Szwecji,
gdyż obłożył duchownych podatkami. Opozycję wsparła swym autorytetem św.
Brygida, miewająca wizje, w których król Magnus II Smek jawi się jako sługa
szatana. W 1355 jego młodszy syn, Haakon VI Magnusson, objął samodzielne
rządy w Norwegii. W Szwecji natomiast wystąpił przeciwko Magnusowi II
Smekowi jego syn, Eryk, który w 1344 został wprawdzie obwołany królem, ale
ponieważ ojciec nie dopuszczał go do władzy, stał się idealnym kandydatem dla
opozycji. W 1356 objął on, jako Eryk XII Magnusson, rządy królewskie, zaś
ojciec w kwietniu 1357 wydzielił mu na zjeździe w Jönköping, prowincje
Skanię, Östergötland, Småland i Finlandię. Albrecht Meklemburski, który
wspierał opozycję szwedzką, uzyskał na 12 lat miasta Skanör i Falsterbo, wraz z
dochodami, jakie przynosiły tamtejsze jarmarki. W 1359 Magnus II Smek
zawarł układ z królem duńskim Waldemarem IV Atterdagiem. Syn Magnusa II
Semka, Haakon VI Magnusson, zaręczył się z córką króla duńskiego,
Małgorzatą. Ceną za poparcie duńskie przeciwko Erykowi XII Magnussonowi i
opozycji były ze strony Magnusa II Semka ustępstwa na terenie Skanii. Magnus
II Smek przekazał Waldemarowi IV Atterdagowi Hälsingborg. Opozycja
szwedzka obawiała się wzrostu wpływów duńskich, zaś za mniejsze
niebezpieczeństwo uważała rosnącą pozycję Albrechta Meklemburskiego. W
1359 niespodziewanie zmarł Eryk XII Magnusson, co stworzyło szansę ugody

między Magnusem II Smekiem a możnymi szwedzkimi. Król zwołał Radę
Królestwa, która miała się zgromadzić w Kalmarze. Magnus II Smek
postanowił, że w składzie tej Rady mają zasiadać wszyscy biskupi, z których
każdy miał u boku dwóch kanoników, a także możni, kupcy i chłopi (czterech
delegatów z każdej prowincji). Był to ważny krok na drodze do
ukonstytuowania się szwedzkiego parlamentu. Król zerwał sojusz z Danią, a
nowym sprzymierzeńcem stał się Albrecht Meklemburski. Natychmiast
wykorzystał to Waldemar IV Atterdag, który w 1360 odzyskał siłą Skanię,
Blekinge oraz pd. część Hallandu. W 1361 zaatakował Gotlandię, gdzie silny
opór stawiło mu miasto Visby. Łupem Duńczyków padła również Olandia.
Klęski te spowodowały, że w 1362 Magnus II Smek został zdetronizowany
przez możnych. Na jego miejsce 15 II 1362 wybrano królem syna Magnusa II
Semka, Haakona VI Magnussona, od 1355 króla Norwegii. Okazało się jednak
wkrótce, że Haakon VI Magnusson wspiera swego ojca, a ponadto obaj
ponowili wcześniejsze układy z Danią. Mimo że Waldemar IV Atterdag
przysporzył tak dotkliwych strat terytorialnych, nowy król Szwecji dopełnił
układu z 1359 i poślubił w 1363 Małgorzatę. Ślub odbył się na wiosnę 1363 w
Kopenhadze. Układ ten stworzył realne podstawy do połączenia pod jednym
berłem Szwecji, Norwegii i Danii. Był przeciwwagą dla pozycji Hanzy i
popieranego przez nią Albrechta Meklemburskiego. Zbyt krótkowzroczne były
jednak cele możnowładztwa szwedzkiego, aby dostrzec w tym układzie
długofalowe korzyści dla Szwecji. Na wieść o zaślubinach kopenhaskich
panowie szwedzcy zgodzili się latem 1363, aby królem Szwecji został Albrecht
Meklemburski. Albrecht Meklemburski wyznaczył królem swego syna,
Albrechta Młodszego, który natychmiast przygotował wyprawę wojenną.
Wojska meklemburskie, opłacane przez Hanzę, wkroczyły do Sztokholmu i
Kalmaru. Magnus II Smek opierał się postępom Meklemburczyków i Hanzy, ale
został ostatecznie pozbawiony praw tronu przez zgromadzenie Szwedów koło
Mora w lutym 1364. Królem Szwecji obwołano Albrechta Meklemburskiego
Młodszego. Ostatni raz Magnus II Smek stawił opór w bitwie pod Gataskogen w
1365. Albrecht Meklemburski Młodszy pojmał go i więził do 1371. Uwolnienie
zawdzięczał Magnus II Smek swemu synowi Haakonowi VI Magnussonowi,
który wspierał Duńczyków przeciwko Hanzie. W 1371 Magnus II Smek został
uwolniony. Do władzy królewskiej, rzecz jasna, nie powrócił, ale otrzymał jako
uposażenie księstwo obejmujące część Värmland i Dalarna. Zginął wskutek
katastrofy statku koło Norwegii 1 XII 1374. Rządy w Szwecji sprawował
Albrecht Meklemburski Młodszy, a w Norwegii syn Magnusa II Semka, Haakon
VI Magnusson.

(-).INGEBORGA PLANTAGENET (REGENTKA: 1319-1323)

w okresie

jego małoletności regencję sprawowała matka Ingeborga (do 1332), która nie
przestrzegała zaprzysiężonych przy wyborze syna przywilejów szlachty i kleru
(m.in. obowiązku uzyskania zgody stanów na wprowadzenie nowych
podatków), ograniczając rolę szwedzkiej oraz norweskiej rady państwa i

faworyzując swego kochanka (późniejszego męża), Duńczyka Knuta Porsego,
co prowadziło do ciągłych konfliktów. W 1332 sprzymierzona arystokracja i
duchowieństwo zdołały doprowadzić do upełnoletnienia króla, który po objęciu
samodzielnych rządów, korzystając z osłabienia Danii, zajął Skanię i Blekinge
(1332).

(-).ERLING VIDKUNSSON (REGENT: 1323-1332)

53.HAAKON VI MAGNUSSON (1343-1380)

młodszy syn Magnusa II Smeka, brat Eryka XII, mąż
Małgorzaty I, ojciec Olafa II [IV]. Po rozwiązaniu
unii ze Szwecją (1343) małoletni Haakon VI został
wybrany na króla norweskiego; samodzielną władzę
objął w 1355, pięć lat po tym jak naród został
zdziesiątkowany przez zarazę (prawdopodobnie
dżumę dymieniczą); śmierć wielu szlachciców,
duchownych

oraz

urzędników

administracji

państwowej osłabiła arystokrację oraz administrację
królewską; po śmierci brata (1359) stał się następcą
tronu szwedzkiego. Po pokonaniu jego ojca przez
bunt w Szwecji (1362) został mianowany przez

Magnusa II Smeka współwładcą Szwecji, wraz z nim w 1364 zdetronizowany i
wygnany, walczył z Albrechtem Meklemburskim o odzyskanie tronu
szwedzkiego; mimo wsparcia Waldemara IV Atterdaga i zdobycia terenów zach.
Szwecji (1374) próby odzyskania władzy nie powiodły się; wojna z Hanzą
(1361-1369) doprowadziła do wielokrotnego splądrowania norweskich
wybrzeży przez jednostki hanzeatyckie; niekorzystny pokój (1376) potwierdzał
wszystkie dotychczasowe przywileje związku miast, a prawo do korony
duńskiej zyskał syn Haakona VI Magnussona Olaf V Magnusson, co zjednało
duńskich magnatów obawiających się interwencji Hanzy. Nie był w stanie
wzmocnić swej władzy w Norwegii, pozostając uzależnionym od arystokracji;
ś

ciśle współpracował z radą państwa, która znacznie wzmocniła swą pozycję.

Zmarł w trakcie przygotowań do kolejnej wyprawy przeciwko Szwecji.

(-).ORM EYSTEINSSON (REGENT: 1350-1355)

54.OLAF IV HAAKANSSON (1380-1387)

król Danii (jako

Olaf II); syn Haakona VI Magnussona i Małgorzaty I. Po śmierci
swego dziada Waldemara IV Atterdaga wybrany na króla Danii; w
okresie jego małoletniości władzę sprawowała matka, która
zadecydowała o przyjęciu kapitulacji wyborczych i ratyfikacji
pokoju stralsundzkiego z Hanzą, co zabezpieczyło elekcję Olafa
IV Haakanssona, wbrew Meklemburgii (której władca Albrecht III
także miał prawa do tronu duńskiego, poparte przez cesarza Karola
IV Luksemburga). Po śmierci ojca przyjął koronę i hołd Norwegii;
doszło wtedy (1380) do formalnej unii personalnej. Małgorzata I
przekazała część kompetencji norweskiej radzie państwa,

zatrzymując kontrolę nad polityk
(1385) Olaf IV Haakansson zgłosił roszczenia do tronu szwedzkiego. Wspólnie
z matką doprowadził do odebrania Hanzie zamków w Sundzie (1385) po
upływie terminów pokoju stralsundzkiego. Zmarł nagle, po krótkiej chorobie;
krótkotrwałe rządy pod du
większej inicjatywy.

(-).OGMUND FINNSON (REGENT: 1380

55.MAŁGORZATA I (1388

Waldemara IV Attertaga. W wieku sze
zaręczona z HaakonemVI, królem Norwegii i synem króla
Norwegii i Szwecji Magnusa II Smeka. Zar
na celu przeciwdziałanie roszczeni
tronów

skandynawskich;

zgłaszane

przez

władców

Meklemburgii
sporu mi
Smekiem. Jednak kl
zmusiły Magnusa II Sme
Ś

lub Małgorzaty I i Haakona VI odbył si

tym samym roku. Aspiracje Haakona VI do obj
szwedzkiej legły w gruzach po kl

ojcem z rąk Albrechta Meklemburskiego, który panował w Sz
1364-1389. Haakon VI zatrzymał jednak koron
spędziła młodość pod opiek
Brygidy. Małgorzata I okazała si
sprawowaniu władzy. Jedyn
przyszło na świat w 1370. Po
meklemburskiego pretendenta
zmarł w 1380 i Małgorzata I obj
sposób rozpoczęła się unia du
Małgorzata I wzmocniła i powi
Lidze Hanzatyckiej ważne z gospodarczego punktu widzenia twierdze na zach.
wybrzeżu Skanii; na pewien czas zabezpieczyła równie
podpisując porozumienie z hrabiami Holsztynu przekazuj
hrabiemu Gerhardowi VI (1386). Małgorzata I i Olaf II
zamierzali rozpocząć wojn
szwedzkiej. Nieoczekiwana
Małgorzata I wzmocniła swoj
nie mając następcy, adoptowała sze
Następnie połączyła siły ze szwedzk
przeciwko niepopularnemu Albrechtowi Meklemburskiemu, nie zgadzaj
na jego rozporządzenia w sprawie ziemi zmarłego kanclerza Bo Jonssona Gripa.
Na mocy traktatu z Dalaborga (1388) szwedzc
„suwerenną panią i prawowit

nad polityką zagraniczną. Po uznaniu za pełnoletniego

(1385) Olaf IV Haakansson zgłosił roszczenia do tronu szwedzkiego. Wspólnie

do odebrania Hanzie zamków w Sundzie (1385) po

upływie terminów pokoju stralsundzkiego. Zmarł nagle, po krótkiej chorobie;

dy pod dużym wpływem matki nie pozwoliły mu przejawi

).OGMUND FINNSON (REGENT: 1380-1385, 1387-1388)

55.MAŁGORZATA I (1388-1312)

była córk

Waldemara IV Attertaga. W wieku sześ

czona z HaakonemVI, królem Norwegii i synem króla

Norwegii i Szwecji Magnusa II Smeka. Zarę
na celu przeciwdziałanie roszczeniom dynastycznym do
tronów

skandynawskich;

zgłaszane

przez

władców

Meklemburgii – zostały zagrożone w 1360 odnowieniem si
sporu między Waldemarem IV Atterdagiem i Magnusem II
Smekiem. Jednak klęski wojenne i sprzeciw własnej szlachty
zmusiły Magnusa II Smeka do zawieszenia broni w 1363.

lub Małgorzaty I i Haakona VI odbył się w Kopenhadze w

tym samym roku. Aspiracje Haakona VI do obj
szwedzkiej legły w gruzach po klęsce poniesionej wraz z

k Albrechta Meklemburskiego, który panował w Sz

1389. Haakon VI zatrzymał jednak koronę Norwegii, gdzie Małgorzata I

pod opieką Marty Ulfsdotter, córki szwedzkiej

Brygidy. Małgorzata I okazała się zdolną królową i zdominowała m
sprawowaniu władzy. Jedyne dziecko Małgorzaty I i Haakona VI, syn Olaf II,

wiat w 1370. Po śmierci ojca w 1375 Małgorzata I

meklemburskiego pretendenta – osadziła Olafa II na tronie duńskim. Haakon VI
zmarł w 1380 i Małgorzata I objęła regencję w Norwegii w imieniu syna. W ten

unia duńsko-norweska trwająca nieprzerwanie do 1814.

Małgorzata I wzmocniła i powiększyła swoje zwierzchnictwo: w 1385 odbiła

ne z gospodarczego punktu widzenia twierdze na zach.

u Skanii; na pewien czas zabezpieczyła również pd. granice Danii,

c porozumienie z hrabiami Holsztynu przekazują

hrabiemu Gerhardowi VI (1386). Małgorzata I i Olaf II – pełnoletni od 1385

ąć

wojnę, aby wymusić własne roszczenia do korony

szwedzkiej. Nieoczekiwana śmierć Olafa II w 1387 pokrzyż
Małgorzata I wzmocniła swoją pozycję i została regentką Norwegii i Danii, a

pcy, adoptowała sześcioletniego kuzyna Eryka Pomorskiego.

czyła siły ze szwedzką magnaterią, która wcze

przeciwko niepopularnemu Albrechtowi Meklemburskiemu, nie zgadzaj

dzenia w sprawie ziemi zmarłego kanclerza Bo Jonssona Gripa.

Na mocy traktatu z Dalaborga (1388) szwedzcy magnaci ogłosili Małgorzat

i prawowitą władczynią” królestwa i przyznali jej wi

. Po uznaniu za pełnoletniego

(1385) Olaf IV Haakansson zgłosił roszczenia do tronu szwedzkiego. Wspólnie

do odebrania Hanzie zamków w Sundzie (1385) po

upływie terminów pokoju stralsundzkiego. Zmarł nagle, po krótkiej chorobie;

ym wpływem matki nie pozwoliły mu przejawić

1388)

była córką króla Danii

Waldemara IV Attertaga. W wieku sześciu lat została

czona z HaakonemVI, królem Norwegii i synem króla

Norwegii i Szwecji Magnusa II Smeka. Zaręczyny – mające

om dynastycznym do

tronów

skandynawskich;

zgłaszane

przez

władców

one w 1360 odnowieniem się

dzy Waldemarem IV Atterdagiem i Magnusem II

ski wojenne i sprzeciw własnej szlachty

ka do zawieszenia broni w 1363.

w Kopenhadze w

tym samym roku. Aspiracje Haakona VI do objęcia korony

sce poniesionej wraz z

k Albrechta Meklemburskiego, który panował w Szwecji w latach

Norwegii, gdzie Małgorzata I

Marty Ulfsdotter, córki szwedzkiej świętej,

i zdominowała męża w

e dziecko Małgorzaty I i Haakona VI, syn Olaf II,

mierci ojca w 1375 Małgorzata I – mimo obiekcji

skim. Haakon VI

gii w imieniu syna. W ten

ca nieprzerwanie do 1814.

kszyła swoje zwierzchnictwo: w 1385 odbiła

ne z gospodarczego punktu widzenia twierdze na zach.

pd. granice Danii,

c porozumienie z hrabiami Holsztynu przekazując go w lenno

pełnoletni od 1385 -

ne roszczenia do korony

Olafa II w 1387 pokrzyżowała te plany.

Norwegii i Danii, a

cioletniego kuzyna Eryka Pomorskiego.

, która wcześniej powstała

przeciwko niepopularnemu Albrechtowi Meklemburskiemu, nie zgadzając się

dzenia w sprawie ziemi zmarłego kanclerza Bo Jonssona Gripa.

y magnaci ogłosili Małgorzatę I

” królestwa i przyznali jej większość

olbrzymich posiadłości Bo Jonssona Gripa. Małgorzata I pokonała i pojmała
Albrechta Meklemburskiego pod Falköping w 1389. Uwolniła go po sześciu
latach po zawarciu traktatu pokojowego w Lindholm za pośrednictwem
hanzeatyckim. Stronnicy Albrechta Meklemburskiego, którzy sprzymierzyli się
z piratami z Bałtyku, poddali Sztokholm dopiero w 1389. Małgorzata I została
bezdyskusyjnie władczynią trzech państw skandynawskich. Jej następca, Eryk
Pomorski, został proklamowany dziedzicznym królem Norwegii w 1389, a w
1396 wybrano go królem Danii i Szwecji (obejmującej również Finlandię).
Koronacja Eryka Pomorskiego miała miejsce w 1397 w południowoszwedzkim
mieście Kalmar, w obecności czołowych przedstawicieli wszystkich krajów
skandynawskich. W Kalmarze szlachta wyraziła swój sprzeciw wobec
nasilającej się absolutnej władzy Małgorzaty I. Dwa zachowane do dziś
dokumenty ujawniają ślady walki między dwoma zasadami politycznymi:
zasadą absolutystycznej monarchii dziedzicznej, wyrażonej w tzw. akcie
koronacyjnym i elekcyjną monarchią konstytucyjną, za którą opowiadała się
część magnatów i która znalazła swój wyraz w tzw. akcie unii. Kongres w
Kalmarze przyniósł zwycięstwo pierwszej zasadzie: wygrał absolutyzm i
Małgorzata I. Akt unii – najczęściej omawiany przez historyków
ś

redniowieczny dokument skandynawski – przedstawiał zamiary, które się

powiodły. Mimo koronacji Eryka Pomorskiego Małgorzata I pozostała
faktyczną władczynią Skandynawii aż do śmierci. Jej celem było stworzenie
silnej scentralizowanej władzy królewskiej i przyspieszenie rozwoju
zjednoczonych państw skandynawskich z głównym ośrodkiem władzy
mieszczącym się w Danii, pierwszym dziedzictwem Małgorzaty I. Władczyni
udało się wyeliminować opozycję magnaterii, zredukować wpływy rady
państwa i wzmocnić administrację przez stworzenie sieci lokalnych
namiestników. Aby zabezpieczyć swoją pozycję od strony ekonomicznej,
Małgorzata I nakładała wysokie podatki, konfiskowała posiadłości kościelne i
znosiła zwolnienia podatkowe od posiadłości ziemskich. Powodzenie tego
rodzaju polityki i brak sporów wewnętrznych, które mogłyby nadwerężyć unię,
ś

wiadczą o silnej pozycji Małgorzaty I, o jej talentach dyplomatycznych i

bezwzględności. Zręcznie wykorzystując stosunki z papiestwem, Małgorzata I
wzmocniła wpływ na sprawy kościelne i ważne z politycznego punktu widzenia
wybory biskupów. Zdolności polityczne Małgorzaty I były także widoczne w
sprawach zagranicznych: wykupiła zajętą przez Krzyżaków Gotlandię (1408),
zgłosiła wobec zakonu krzyżackiego pretensje tyczące Estonii. Jej głównym
celem było zakończenie niemieckiej ekspansji na pn. i zabezpieczenie pd. granic
Danii, co starała się osiągnąć środkami dyplomatycznymi: korzystając z
problemów finansowych wdowy po Gerhardzie VI, zdołała wykupić część
księstwa Szlezwiku. Doszło jednak do konfliktu zbrojnego z Holsztynem (armia
dowodzona przez Eryka Pomorskiego zaatakowała Szlezwik i po początkowych
sukcesach zaczęła ponosić porażki), w czasie którego Małgorzata I
niespodziewanie zmarła (1412) na zarazę w Flensburgu.

57.ERYK III POMORSKI (1389-1439)

książę

Pomorza Słupskiego (jako Eryk I) od 1395, król
Danii w latach 1397-1439 (jako Eryk VII), król
Szwecji 1397-1439, król Norwegii w latach
1412-1442 (jako Eryk III). Syn księcia
słupskiego Warcisława VII i Marii, córki
Henryka I, księcia meklemburskiego, prawnuk
Waldemara IV Atterdaga. Po śmierci Olafa II
jego cioteczna babka Małgorzata I wzięła go
pod swą opiekę i doprowadziła do uznania
przez radę państwa jego praw do korony
norweskiej (1387), a w 1396 także duńskiej i
szwedzkiej; w 1397 Eryk XIII Pomorski został

koronowany w Kalmarze na króla Unii, ale aż do śmierci Małgorzaty I (która go
formalnie adoptowała) mimo osiągnięcia pełnoletności (1401) nie sprawował
faktycznej władzy, choć współdziałał z regentką w odzyskiwaniu zamków
jutlandzkich z rąk holsztyńskich lenników, wspierał duńskie miasta i kupiectwo
kosztem niemieckiego; w 1409 dowodził wojskami duńskimi w wojnie ze
Szlezwikiem. Objąwszy samodzielne rządy, kontynuował wysiłki w celu
przyłączenia Szlezwiku; orzeczona przez parlament konfiskata Szlezwiku
holsztyńskim panom lennym za felonię (złamanie obowiązków wasalnych) ,
mimo jej zatwierdzenia przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego, nie weszła
w życie; Eryk XIII Pomorski zdołał opanować Szlezwik (1416-1417), ale
wkrótce musiał się wycofać; kolejne rozejmy (1421, 1423) były niekorzystne.
Dokonał restrukturyzacji kancelarii królewskiej, stworzył w niej registraturę i
rejestry spraw, rozbudował otrzymaną od biskupa Rosklide Kopenhagę; wydał
wiele praw dla miast duńskich i szwedzkich; jego skupienie się wyłącznie na
problemach Danii spowodowało szybkie pogorszenie stosunków z radami
Norwegii i Szwecji, podobnie jak obsadzanie stanowisk w obu tych krajach
pomorskimi Niemcami lub Duńczykami, a autorytaryzm, szorstka i porywcza
natura króla dodatkowo komplikowały wzajemne stosunki. Próba ograniczenia
wpływów krzyżackich i hanzeatyckich doprowadziła do zbliżenia z Polską na
soborze w Konstancji, a później do formalnego przymierza polsko-duńskiego
(1419); podczas pobytu w Krakowie bezskutecznie usiłował doprowadzić do
małżeństwa swego stryjecznego brata Bogusława IX (którego przewidywał na
następcę) z Jadwigą, córką Władysława II Jagiełły, zaręczoną z synem
niechętnego

Erykowi

VII

Pomorskiemu

cesarzowi

Zygmuntowi

Luksemburskiemu elektora brandenburskiego Fryderyka I Hohenzollerna (choć
za to obiecywał Polsce księstwo słupskie); w 1424 podczas pobytu w Budzie
uzyskał od Zygmunta Luksemburskiego kolejny korzystny wyrok w sprawie
szlezwickiej, co uczcił pielgrzymką do Ziemi Świętej (1424-1425); po powrocie
rozpoczął kolejną wojnę z Holsztynem i sprzymierzoną z nim Hanzą; po bitwie
w Sundzie (1427) flota duńska uzyskała przewagę na morzu, ale na lądzie Eryk

XIII Pomorski nie był w stanie odnieść przełomowego zwycięstwa aż do
kolejnego rozejmu (1432); koszty wojny i chęć zahamowania ekspansji Hanzy
spowodowały ustanowienie w 1429 ceł w Sundzie, które wobec rozwoju handlu
zbożem zaczęły przynosić poważne zyski; sukcesem było wyeliminowanie z
antyduńskiej koalicji Stralsundu, Szczecina i Kołobrzegu. Jednocześnie blokada
hanzeatycka doprowadziła do upadku handlu bałtyckiego, co szczególnie
niekorzystnie odbiło się na Szwecji; podwyższenie podatków we wszystkich
krajach doprowadziło do wrzenia; w 1434 wybuchło powstanie ludowe w
Szwecji; mocno ograniczające władzę króla porozumienie z powstańcami
(Halmstad, 1435) zostało szybko złamane przez Eryka XIII Pomorskiego, co
doprowadziło do wznowienia powstania, na czele którego stanął Karol Knutsson
Bonde, obdarzony wkrótce tytułem gubernatora; kryzys zmusił Eryka XIII
Pomorskiego (uważającego się za króla dziedzicznego) do zgody na rewizję unii
kalmarskiej (1436), która miała teraz stać się związkiem 3 suwerennych państw,
rządzonych faktycznie przez rady, na podstawie krajowego prawa; próba
wymuszenia na duńskiej radzie państwa uznania księcia Bogusława IX za
następcę tronu (1438) zakończyła się niepowodzeniem; szwedzka rada państwa
powołała Karola Knutssona Bondego na regenta królestwa; po wybuchu w Danii
powstania ludowego doszło do detronizacji Eryka XIII Pomorskiego w Danii i
Szwecji (1439), a nieco później w Norwegii na rzecz jego kuzyna Krzysztofa
Bawarskiego z rodu Wittelsbachów; pozbawiony tronu król przebywał na
Gotlandii; żył z korsarstwa, czekając na wybuch sporów pomiędzy 3 krajami i
wezwanie przez rady do ponownego objęcia władzy; w 1449 zaatakowany przez
wojska Karola VIII, przekazał wyspę Danii i powrócił na Pomorze Słupskie; do
ś

mierci (3 V 1459) rezydował w Darłowie.

(-).SIGURD JONSSON (REGENT: 1439-1442, 1448-1449)
(-).ASLAK HARTNIKTSSON BOLT (REGENT: 1442, 1448)

58.KRZYSZTOF BAWARSKI, KR. DANII
(1442-1448)

król Danii od 1439, król Szwecji od

1441, król Norwegii od 1443; syn palatyna Jana
von Pfalz-Neumarkt, siostrzeniec Eryka XIII
Pomorskiego. Wychowany na dworze cesarza
Zygmunta

Luksemburskiego,

którego

sprzymierzeńcem był jego ojciec, uczestniczył w
końcowych walkach Zygmunta Luksemburskiego
z husytami. Gdy niezadowolenie z Eryka XIII
Pomorskiego doprowadziło do jego detronizacji,
rada państwa zwróciła się do Krzysztofa
Bawarskiego z prośbą o przyjęcie korony; w 1439
przybył do Danii jako gubernator, w 1440 został

wybrany na króla Danii, która (wbrew unii z Halmastad, 1436) dokonała
samodzielnego wyboru króla Unii; objąwszy tron, zdobył zamki w Sundzie
pozostające we władaniu Eryka XIII Pomorskiego (144) i zdławił powstanie w

Jutlandii (1441); wkrótce został
krajach Unii i w 1443 koronowany w Ribe na nordyckiego archirexa.
Kontynuował

politykę

swego

poprzednika,

m.in.

przekazał

ksi

holsztyńskiemu Adolfowi VIII Szlezwik w lenno (1440), miasta Hanzy w 1441
otrzymały zatwierdzenie przywilejów i uwolnienie od cła w Sundzie; przywileje
dla kościoła (1443) wiązały si
biskupami przejmował kontrol
podwyższenie dziesięciny w Jutlandii i Fionii (1
ś

cisłą współpracą z radami pa

początkowo dążył do utrzymania równowagi mi
Unii, w późniejszych latach wspierał dominacj
miast, szczególnie Kopenhagi; doprowadził do ogłoszenia nowej kodyfikacji
praw szwedzkich (Kristoffers Land slang).

Pomorskiego warunków pokoju został formalnie powołany na regenta
królestwa; po wyborze przez Du
akceptacji elekcji przez szwedzk
osiadł w nowo otrzymanych lennach w Finlandii, gdzie zało
(Naantali) i Raumo. Po
Sztokholm i został wybrany królem Szwecji; pró
(mimo formalnej elekcji dokonanej przez jego sprzymierze
opanowanie Trondheim i koronacji) nie powiodła si
Gotlandii przez wojska szwedzkie Eryk XIII Pomorski przekazał wysp
(1449); duńsko-szwedzko
istnienie unii kalmarskiej, ale wybór wspólnego władcy odkładała do
obecnie panujących królów Danii
VIII dokonał reformy monetarnej (1449) i celnej (1453),
nobilitacji

(1453),

powi

królewskiej; odrzucił żądania rady pa
urzędów i wybór lenników. Długoletnia wojna z Dani
sukcesów (zajęcie Skanii w

Jutlandii (1441); wkrótce został uznany za króla także w obu pozostałych
krajach Unii i w 1443 koronowany w Ribe na nordyckiego archirexa.

swego

poprzednika,

m.in.

przekazał

ksi

skiemu Adolfowi VIII Szlezwik w lenno (1440), miasta Hanzy w 1441

atwierdzenie przywilejów i uwolnienie od cła w Sundzie; przywileje

zały się z poszerzeniem praw króla, który wspólnie z

biskupami przejmował kontrolę nad klasztorami; nie powiodło si

ciny w Jutlandii i Fionii (1444). Jego władza, ograniczona

z radami państw wszystkich 3 krajów, była do

ył do utrzymania równowagi między wszystkimi pa

niejszych latach wspierał dominację Danii. Wspomagał rozwój

gólnie Kopenhagi; doprowadził do ogłoszenia nowej kodyfikacji

praw szwedzkich (Kristoffers Land slang).

59.KAROL KNUDSSON, KR. SZWECJI
(1449-1450)

syn arystokraty Knuta Tordssona

Bonde. W 1434 przyłączył się
Engelbrekta

Engelbrektssona

przeci

scentralizowanej

polityce

Eryka

XIII

Pomorskiego; po ugodzie powsta
(Halmstad, 1435) mianowany marszałkiem
Szwecji; w 1436 wraz z Engelbrechtem
Engelbrektssonem zajął Sztokholm, po jego
ś

mierci zaś (1436) stanął na czele powstania

przeciwko Erykowi XIII Pomorskiemu; po
zawarciu kolejnego pokoju (1436) zarz
Szwecją, a po złamaniu przez Eryka XIII

Pomorskiego warunków pokoju został formalnie powołany na regenta
królestwa; po wyborze przez Duńczyków Krzysztofa III Bawarskiego i

elekcji przez szwedzką radę państwa ustąpił ze stanowiska (1441) i

osiadł w nowo otrzymanych lennach w Finlandii, gdzie zało
(Naantali) i Raumo. Po śmierci Krzysztofa III Bawarskiego (1448) zaj
Sztokholm i został wybrany królem Szwecji; próba opanowania Norwegii
(mimo formalnej elekcji dokonanej przez jego sprzymierzeń
opanowanie Trondheim i koronacji) nie powiodła się; mimo opanowania
Gotlandii przez wojska szwedzkie Eryk XIII Pomorski przekazał wysp

ko-norweska ugoda w Halmstad (1450) potwierdziła

istnienie unii kalmarskiej, ale wybór wspólnego władcy odkładała do

cych królów Danii-Norwegii i Szwecji. Po obję

VIII dokonał reformy monetarnej (1449) i celnej (1453), unormował sprawy
nobilitacji

(1453),

powiększył

znaczenie

zreorganizowanej

kancelarii

żą

dania rady państwa dotyczące jej wpływu na obsad

dów i wybór lenników. Długoletnia wojna z Danią mimo pocz

cie Skanii w 1452) nie przyniosła większych efektów;

e w obu pozostałych

krajach Unii i w 1443 koronowany w Ribe na nordyckiego archirexa.

swego

poprzednika,

m.in.

przekazał

księciu

skiemu Adolfowi VIII Szlezwik w lenno (1440), miasta Hanzy w 1441

atwierdzenie przywilejów i uwolnienie od cła w Sundzie; przywileje

z poszerzeniem praw króla, który wspólnie z

nad klasztorami; nie powiodło się

444). Jego władza, ograniczona

stw wszystkich 3 krajów, była dość słaba;

dzy wszystkimi państwami

Danii. Wspomagał rozwój

gólnie Kopenhagi; doprowadził do ogłoszenia nowej kodyfikacji

.KAROL KNUDSSON, KR. SZWECJI

syn arystokraty Knuta Tordssona

czył się do powstania

Engelbrekta

Engelbrektssona

przeciwko

scentralizowanej

polityce

Eryka

XIII

Pomorskiego; po ugodzie powstańców z królem
(Halmstad, 1435) mianowany marszałkiem
Szwecji; w 1436 wraz z Engelbrechtem

ł Sztokholm, po jego

ł na czele powstania

o Erykowi XIII Pomorskiemu; po

zawarciu kolejnego pokoju (1436) zarządzał

, a po złamaniu przez Eryka XIII

Pomorskiego warunków pokoju został formalnie powołany na regenta

czyków Krzysztofa III Bawarskiego i

pił ze stanowiska (1441) i

osiadł w nowo otrzymanych lennach w Finlandii, gdzie założył Nadendaal

mierci Krzysztofa III Bawarskiego (1448) zajął

ba opanowania Norwegii

(mimo formalnej elekcji dokonanej przez jego sprzymierzeńców, czasowe

; mimo opanowania

Gotlandii przez wojska szwedzkie Eryk XIII Pomorski przekazał wyspę Danii

norweska ugoda w Halmstad (1450) potwierdziła

istnienie unii kalmarskiej, ale wybór wspólnego władcy odkładała do śmierci

Norwegii i Szwecji. Po objęciu tronu Karol

unormował sprawy

kszył

znaczenie

zreorganizowanej

kancelarii

ce jej wpływu na obsadę

mimo początkowych

kszych efektów;

samowolne antykościelne posunięcia króla,
konieczność nałożenia nowych podatków,
obsadzenie zaufanymi ludźmi licznych
stanowisk i zmęczenie wojną doprowadziły
do ogólnokrajowego buntu (1457) i klęski
oddziałów królewskich pod Strängnäs i
ucieczki Karola VIII do Gdańska; w 1457
rada uznała za króla Szwecji Chrystiana I;
po wybuchu chłopskiego powstania (1463) i
usunięciu Chrystiana I (1464), Karol VIII
zdołał ponownie na krótko objąć władzę,
jednak już w 1465 utracił ją; w 1467 z
poparciem części członków rady państwa

znów objął tron, jednak faktycznie był wówczas jedynie narzędziem w rękach
rady państwa przeciwko Danii. Jego panowanie miało duży wpływ na
rozbudzenie świadomości narodowej Szwedów.

60.CHRYSTAN I (1449-1481)

król Danii od 1448, król Norwegii od 1450,

król Szwecji w latach 1457-1464 (1481); założyciel dynastii Oldenburgów; syn
Dytryka Szczęśliwego, hrabiego Oldenburg-Welsburg i Jadwigi, córki Gerarda
VI, księcia Szlezwiku i hrabiego Holsztynu. Po śmierci ojca wychowywał się na
dworze wuja, księcia holsztyńskiego Adolfa VIII, który wyznaczył go na swego
spadkobiercę, wskazując też jego kandydaturę na tron duński. Po objęciu władzy
w Danii (1448) wydał przywilej gwarantujący uprawnienia rady państwa,
faktycznie jednak pomniejszył jej znaczenie na rzecz swej kancelarii; wobec
akcji Karola VIII Bonde, który zajął Norwegię i koronował się na jej króla, w
1449 udał się z armią do Norwegii i zdołał przegnać rywala; w 1450 został
uznany za króla Norwegii. Ugoda ze Szwecją w Halmstad (1450) potwierdziła
istnienie unii kalmarskiej, ale wybór wspólnego władcy odkładała do śmierci
obecnie panujących królów Danii-Norwegii i Szwecji. Dążąc do odzyskania od
Krzyżaków Estonii (sprzedanej przez Waldemara IV Atterdaga w 1346), zawarł
z nimi sojusz i w 1455 wypowiedział wojnę Polsce, ale do faktycznego udziału
Danii w wojnie 13-letniej nie doszło; po wybuchu w Szwecji powstania, które
obaliło Karola VIII (1457), opanował Sztokholm i koronował się na króla
szwedzkiego. Po śmierci księcia Adolfa VIII został (za cenę zrzeczenia się
prawa do dziedziczenia w Szlezwiku i liczne przywileje dla szlachty) wybrany
księciem Szlezwiku i hrabią Holsztynu (1460); ustanowiona wówczas unia
personalna księstw z Danią przetrwała do 1864. W 1463 w Szwecji wybuchło
powstanie chłopskie pod wodzą Stena Sture, które pozbawiło Chrystiana I tronu
szwedzkiego na rzecz Karola VIII; koszty wojenne doprowadziły w 1468 do
zwołania pierwszego ogólnokrajowego sejmu stanowego, który na żądanie króla
uchwalił liczne prawa skarbowe; w 1469 Chrystian I oddał w zastaw Orkady i
Wyspy Owcze swemu zięciowi Jakubowi III, co później doprowadziło do ich
utraty na rzecz Szkocji (nie zostały wykupione). Stłumił powstanie chłopskie w

księstwach (1470); próba opanowa
zakończyła się klęską pod Sztokholmem (1471) zadan
Szwecji Stena Sture Starszego; po rokowaniach w Kalmarze zawarto wiele
układów wzajemnych i potwierdzono formalne istnienie Unii, cho
Chrystiana I w Szwecji pozostała nominalna. W 1479 zało
Kopenhadze. Z małżeństwa z Dorot
miał pięcioro dzieci, m.in. Jana, Fryderyka i Małgorzat

(-).GAUTE IVARSSON, ABP. NIDAROS (REGENT: 1481
(-).JON SVALESON SMYR (REGENT: 1482

w wyprawie mającej na celu podporz
(1500); klęska poniesiona z r
Danii przeciwko autorytarn
wybuchały także w Norwegii i Szwecji, uniemo
królowi, który nie był w stanie zapobiec upadkowi Sztokholmu i wzi
niewoli królowej (1502); mimo jej uwolnienia kolejne negocjacje ze Szwe
(1505) nie doszły do skutku. Zmierzaj
pozostawił liczne wakaty na stanowiskach urz
jednocześnie kancelarię królewsk
zarządzania krajem. Świadom konieczno
marynarki wojennej, dbał o jej rozbudow
Szwecji, blokowała porty i niszczyła jej handel; wyniszczenie gospodarcze
Szwecji doprowadziło do kompromisowego pokoju (Kopenhaga, 1509), w
którym Szwedzi zobowią
króla szwedzkiego Jana II b
kierującego Szwecją regenta Svante Sture. Obawiaj
potęgi Danii Lubeka, przy wsparciu tzw. mi
wojnę z Danią; po początkowych sukcesach miast (zaj
Duńczycy uchwalili nadzwyczajne podatki i powi
pokonała pod Bornholmem flot
korzystny dla Danii, która obroniła cła w Sundzie i prawo zamykania cie

stwach (1470); próba opanowania Szwecji po śmierci Karola VIII

pod Sztokholmem (1471) zadaną przez wojska regenta

Szwecji Stena Sture Starszego; po rokowaniach w Kalmarze zawarto wiele
układów wzajemnych i potwierdzono formalne istnienie Unii, cho

iana I w Szwecji pozostała nominalna. W 1479 założył uniwersytet w

stwa z Dorotą, córką margrabiego brandenburskiego Jana

cioro dzieci, m.in. Jana, Fryderyka i Małgorzatę.

).GAUTE IVARSSON, ABP. NIDAROS (REGENT: 1481

.JON SVALESON SMYR (REGENT: 1482-1483)

61.JAN I, KR. DANII (1483-1513)

148, król Norwegii od 1483, król Szwecji od 1497;
syn Chrystiana I, ojciec Chrystiana II, brat Fryderyka
I. Za życia ojca uznany za następcę tronu b
w Norwegii (1458), Szwecji (1458), Holsztynie
(1466) i Danii (1467). Obejmując władz
przyznał poddanym prawo oporu; w okresie
małoletności Fryderyka I sprawował regencj
Szlezwiku-Holsztynie; po uzyskaniu przez niego
pełnoletności (1490) przeprowadził podział ksi
mimo gotowości do koncesji na rzecz szwedzkiej
samodzielności (1482) do jego wyboru na króla
Szwecji nie doszło. Wspólnie z bratem uczestniczył

cej na celu podporządkowanie Danii hrabstwa Dithmarschen

ska poniesiona z rąk tamtejszych chłopów wywołała powstanie w

Danii przeciwko autorytarnym rządom królewskim; w 1501 powstania

e w Norwegii i Szwecji, uniemożliwiając wię

królowi, który nie był w stanie zapobiec upadkowi Sztokholmu i wzi
niewoli królowej (1502); mimo jej uwolnienia kolejne negocjacje ze Szwe
(1505) nie doszły do skutku. Zmierzając do wzmocnienia władzy królewskiej,
pozostawił liczne wakaty na stanowiskach urzędniczych, rozwijaj

nie kancelarię królewską, która stała się faktycznym organem

wiadom konieczności posiadania dużej nowoczesnej

marynarki wojennej, dbał o jej rozbudowę; flota duńska pustoszyła wybrze
Szwecji, blokowała porty i niszczyła jej handel; wyniszczenie gospodarcze
Szwecji doprowadziło do kompromisowego pokoju (Kopenhaga, 1509), w

dzi zobowiązali się płacić coroczną daninę do czasu wyboru na

króla szwedzkiego Jana II bądź jego syna; pokój nie został ratyfikowany przez

regenta Svante Sture. Obawiająca się wzrostu morskiej

gi Danii Lubeka, przy wsparciu tzw. miast wedyjskich, w 1510 rozpocz

; po początkowych sukcesach miast (zajęcie Kalmaru i Olandii)

czycy uchwalili nadzwyczajne podatki i powiększyli flotę

pokonała pod Bornholmem flotę lubecką; zawarty w 1512 w Malmö pokój był

orzystny dla Danii, która obroniła cła w Sundzie i prawo zamykania cie

mierci Karola VIII

przez wojska regenta

Szwecji Stena Sture Starszego; po rokowaniach w Kalmarze zawarto wiele
układów wzajemnych i potwierdzono formalne istnienie Unii, choć władza

ył uniwersytet w

margrabiego brandenburskiego Jana

).GAUTE IVARSSON, ABP. NIDAROS (REGENT: 1481-1482)

1513)

król Danii od

148, król Norwegii od 1483, król Szwecji od 1497;
syn Chrystiana I, ojciec Chrystiana II, brat Fryderyka

tronu bądź króla

w Norwegii (1458), Szwecji (1458), Holsztynie

c władzę w Danii,

przyznał poddanym prawo oporu; w okresie

ci Fryderyka I sprawował regencję w

Holsztynie; po uzyskaniu przez niego

ci (1490) przeprowadził podział księstw;

ci do koncesji na rzecz szwedzkiej

ci (1482) do jego wyboru na króla

Szwecji nie doszło. Wspólnie z bratem uczestniczył

dkowanie Danii hrabstwa Dithmarschen

k tamtejszych chłopów wywołała powstanie w

dom królewskim; w 1501 powstania

c większą aktywność

królowi, który nie był w stanie zapobiec upadkowi Sztokholmu i wzięciu do
niewoli królowej (1502); mimo jej uwolnienia kolejne negocjacje ze Szwecją

c do wzmocnienia władzy królewskiej,

dniczych, rozwijając

faktycznym organem

posiadania dużej nowoczesnej

ska pustoszyła wybrzeże

Szwecji, blokowała porty i niszczyła jej handel; wyniszczenie gospodarcze
Szwecji doprowadziło do kompromisowego pokoju (Kopenhaga, 1509), w

do czasu wyboru na

jego syna; pokój nie został ratyfikowany przez

wzrostu morskiej

ast wedyjskich, w 1510 rozpoczęła

cie Kalmaru i Olandii)

kszyli flotę, która w 1511

; zawarty w 1512 w Malmö pokój był

orzystny dla Danii, która obroniła cła w Sundzie i prawo zamykania cieśnin,

zobowiązując ponadto pokonane miasta do pomocy w wojnie ze Szwecją;
zwycięstwo w wojnie z miastami wpłynęło na decyzję szwedzkiej rady państwa
o ratyfikację pokoju kopenhaskiego (1512).

62.CHRYSTIAN II (REGENT: 1506-1513; KRÓL:
1513-1524)

król Danii i Norwegii w latach 1513-

1523, król Szwecji w latach 1520-1523; syn Jana II i
Krystyny, córki elektora saskiego Ernesta. Starannie
wykształcony, w 1487 obrany na następcę tronu
duńskiego, później także norweskiego i szwedzkiego,
od 1506 był namiestnikiem Norwegii, gdzie sprawował
rządy silnej ręki i zdławił powstanie chłopskie.
Przyjmując wybór na króla, musiał zaakceptować
ograniczenia władzy; po objęciu tronu dążył do
pomniejszenia kompetencji rady państwa, jednocześnie
starając się mianować na jej członków ludzi sobie
przychylnych; zwiększył znaczenie swej kancelarii i

podejmował próby wzmocnienia władzy królewskiej na prowincji; zmienił
sposób zarządzania lennami, które przekazywał również mieszczanom, zapewnił
miastom monopol handlowy, ograniczył prawa kleru; jego szeroka działalność
ustawodawcza polepszyła los kupców i chłopów. Wobec sytuacji w Szwecji,
którą rządził jako namiestnik (regent) Sten Sture Młodszy, jednym z głównych
celów Chrystiana II było przywrócenie faktycznej władzy króla Danii nad
Szwecją; korzystając z zamieszek wewnętrznych w Szwecji, w 1517 rozpoczął
wojnę; po niepowodzeniach 2 pierwszych wypraw (1517-1518) w 1520 zajął
Sztokholm i został uznany za króla przez szwedzką radę państwa; dokonane w
kilka dni po koronacji podstępne aresztowanie i stracenie szlachty , biskupów i
mieszczan (tzw. sztokholmska łaźnia) doprowadziło w 1521 do powstania pod
wodzą Gustawa Wazy, które szybko ogarnęło cały kraj; wsparcie
zaniepokojonej planami królewskimi Lubeki umożliwiło powstańcom skuteczną
blokadę morską Danii; niechęć duńskiej szlachty do popierającego mieszczan i
chłopów króla, wzrastające wskutek blokady problemy gospodarcze i nowe
podatki na cele wojenne spowodowały bunt szlachty i wezwanie księcia
Szlezwiku-Holsztynu Fryderyka, który wkroczył do Jutlandii i objął władzę
królewską jako Fryderyk I; jednocześnie przyjęcie korony szwedzkiej przez
Gustawa I Wazę (1523) położyło kres unii kalmarskiej; Chrystian II zbiegł do
pozostających we władaniu jego teścia, cesarza Karola V, Niderlandów; w 1531
z pomocą wojsk habsburskich opanował część Norwegii; zaproszony przez
Fryderyka I na negocjacje, przybył do Kopenhagi, gdzie został uwięziony
(1532); do śmierci (25 I 1559) przebywał jako jeniec w zamkach Sonderborg, a
później Kalundborg.

(-).ERYK VALKENDORF, ABP. NIDAROS (1513)
(-).OLAF ENGELBRIKTSSON (REGENT: 1524, 1533-1537)

63.FRYDERYK I, KR. DANII (1524-1533)

był

młodszym synem Chrystiana I. W dzieciństwie
przeznaczony do kariery duchownej (mianowany
kanonikiem Kolonii), po śmierci ojca powrócił do
Danii i objął władzę w Szlezwiku-Holsztynie; w
okresie jego małoletności regencję sprawował brat
Jan I; w 1490 podzielił się księstwami Szlezwiku i
Holsztynu ze swym starszym bratem Janem I, który w
1481 zasiadł na tronie Danii; wspólnie z bratem
uczestniczył

nieudanej

wyprawie

celu

podporządkowania Danii hrabstwa Dithmarschen
(1500). Po nieudanej próbie objęcia zwierzchnictwa
nad połową obszaru Norwegii oraz częściami

terytorium Danii, Fryderyk I osiedlił się w Gottorp, gdzie przeprowadził lokalną
reformę administracyjną. Pozostawał we wrogich stosunkach z królem Janem I
oraz jego synem Chrystianem II, który wstąpił na tron Danii w 1513. Fryderyk I
przyjął koronę Danii z rąk szlachty jutlandzkiej, która w 1522 podniosła bunt
przeciwko Chrystianowi II. Koronacja odbyła się w następnym roku i
zobowiązał się przed koronacją do cofnięcia korzystnych dla chłopów i
mieszczan rozporządzeń poprzednika i nie wydawania nowych praw bez zgody
rady państwa. W 1524 Fryderyk I objął tron Norwegii, jednak w dalszym ciągu
zamieszkiwał w Gottorp, twierdząc, że jego duńskie dochody są
niewystarczające. Chociaż początkowo Fryderyk I zgadzał się z katolicką
szlachtą w kwestii konieczności zwalczania „luterańskiej herezji”, to jednak
udzielał coraz większego poparcia luterańskim kaznodziejom, zw. Hansowi
Tavsennowi, który ostatecznie został królewskim kapelanem. Proluterańska
polityka Fryderyka I, która przyczyniła się do zwiększenia jego popularności
wśród warstwy chłopskiej, najprawdopodobniej miała na celu zwiększenie
zakresu władzy królewskiej kosztem duńskiego kościoła. Niemniej jednak
Fryderyk I utrzymał poparcie Rigsrådu (rady państwa) w kwestii znajdującego
się na wygnaniu Chrystiana II, który w 1531 dokonał najazdu na Norwegię i
groził zgłoszeniem roszczeń wobec Danii przy wsparciu ze strony cesarza
Karola V. Fryderyk I uwięził Chrystiana I, zawarł dyplomatyczne porozumienie
z Karolem V i zdołał utrzymać pokój aż do swojej śmierci. W tym czasie
katolicyzm tracił już wyraźnie na popularności i ostatecznie w 1536 jego
wpływy całkowicie wygasły.

64.CHRYSTIAN III (1537-1539)

syn Fryderyka I i

Anny, córki Jana Cicero, elektora brandenburskiego.
Z małżeństwa z Dorotą (1511-1571), córką Magnusa
I, księcia saskiego na Lauenburgu, miał pięcioro
dzieci, m.in. Fryderyka II, Magnusa, króla Inflant
(1570-1577) i Jana, księcia holsztyńskiego na
Sønderborgu.

Wybrany

królem

okresie

sprawowania władzy w obu krajach przez rady
państwa,

które

doprowadziły

Danii)

wzmocnienia pozycji szlachty i kościoła katolickiego;
objął

władzę

obliczu

sukcesów

wyprawy

Krzysztofa

Oldenburskiego,

dążącego

przywrócenia władzy Chrystiana II, i powstania

chłopskiego w Jutlandii; przy pomocy Gustawa I Wazy zdołał pokonać
powstańców i popierającą wyprawę oldenburską flotę Lubeki (1534-1536), w
celu pacyfikacji nastrojów darował kary większości powstańców; rezultatem
stłumienia rebelii chłopskich był ponowny wzrost roli szlachty, która wg
zamysłów króla miała mu pomóc we wzmocnieniu władzy królewskiej. Gorliwy
luteranin, dążył do wprowadzenia reformacji; bezpośrednio po objęciu władzy
nakazał aresztowanie biskupów katolickich, podczas zjazdu szlachty (1536)
doprowadził do akceptacji kapitulacji wyborczych, zakładających m.in.
przyjęcie luteranizmu i sekularyzację dóbr kościelnych oraz wzmocnienia
władzy szlachty nad chłopstwem; wprowadzono też postanowienia o całkowitej
zależności Norwegii od króla, sprowadzającą ją do rangi duńskiej prowincji.
Reforma wyznaniowa została przeprowadzona bez rozlewu krwi, znacznie
wzmacniając autorytet monarchy i jego dochody; doprowadził do sporządzenia
ordynacji

kościoła

krajowego

(Ordintio

ecclesiastica,

1542),

podporządkowującej organizację kościelną władcy (który był głową kościoła
krajowego), zlecił dokonanie nowego przekładu Biblii (Biblia Chrystiana II,
1550); w obawie przed rewoltą zwolenników restytucji władzy Chrystiana II
oraz interwencją cesarza Karola V zawarł przymierze z reprezentantami
Związku Szmalkaldzkiego (1539), Szwecją (1541) i Francją (1541); w traktacie
z Karolem V (1544) zobowiązał się, w zamian za uznanie jego tytułu
królewskiego, do otwarcia Sundu dla statków duńskich; wobec wojny cesarza ze
Związkiem Szmalkaldzkim (1546-1547) zachował neutralność. W 1544 dokonał
ponownego podziału Szlezwiku-Holsztynu, oddając część posiadłości swemu
bratu Adolfowi (który stał się protoplastą tamtejszej linii oldenburskiej), część
bratu Janowi. Uporządkował sprawy lenne, zwiększając wpływy do skarbu,
znacznie rozbudował flotę duńską.

zorganizował wyprawę królewicza Magnusa
Ozylii, wyspie położonej u wylotu Zatoki Ryskiej. Doprowadziło to do
zaognienia stosunków Danii ze Szwecj
przymierzu z Polską i Lubek
tzw. pierwszą wojnę północn
się dopiero po siedmiu latach w 1570. Pocz
militarne. We wrześniu 1563 zdobył twierdz
Halmstad, a w maju 1564 stoczył zwyci
klęsce floty duńskiej koło Bornholmu w lipcu 1565 i rozbiciu jej, skutkiem
burzy, w 1566 usiłował zmusi
cieśninę Sund (1566). Odci
niewiele pomogło. Zaraza, dziesi
niezadowolenie w kraju zmusiły Fryderyka II do ust
podpisał w Szczecinie traktat pokojowy ze Szwecj
korzyści terytorialnych. Prowadził kons
pozycję Danii w basenie Morza Bałtyckiego. Przeciwstawiał si
próbom blokady Narwy i ograniczeniu handlu moskiewskiego z Zachodem. W
latach 1576-1577, udzielił pomocy Gda
I Batorym. Udaremnił powstanie du
urządzenia przygotowane do jego budowy oraz zatapiaj
okręty. Zwiększył dochody z ceł sundzkich przez wprowadzenie nowej opłaty,
zw. łasztową. Wzniósł szereg okazałyc
u wejścia do cieśniny Sund. Zbudował miasto Frederikstad w Norwegii.
Wspierał rozwój handlu, ograniczył lub zniósł przywileje miast hanzeatyckich,
przeprowadził rozbudowę
Fryderyka II korzystali m.in. wybitny astronom Tycho Brahe i historyk Anders
Sørensen Vedel.

65.FRYDERYK II (1559-1588)

III i Doroty, córki Magnusa I, księ
Lauenburgu. Z małżeństwa z Zofią
księcia meklemburskiego, miał siedmioro dzieci,
m.in. Annę, żonę Jakuba I, króla Anglii i Szkocji i
Chrystiana IV. Od wczesnej młodo
ż

ywe zainteresowanie sprawami wojskowymi.

Lubił przebywać w towarzystwie niemieckich
oficerów. Wiosną 1559 stłumił powstanie chłopskie
w Dithmarschen. Kilka miesięcy pó
ofertę biskupa Ozylii Jana Münchhausena, który w
zamian za 30 tys. talarów odstąpił swe biskupstwo
bratu

króla

Danii,

Magnusowi.

1560

królewicza Magnusa na ziemię inflancką

onej u wylotu Zatoki Ryskiej. Doprowadziło to do

zaognienia stosunków Danii ze Szwecją. Latem 1563 wystą

i Lubeką przeciw Szwecji. Wydarzenie to zapocz

północną, zw. także siedmioletnią, gdyż walki zako

dopiero po siedmiu latach w 1570. Początkowo odnosił spore sukcesy

niu 1563 zdobył twierdzę szwedzką Älvsborg, obrona

Halmstad, a w maju 1564 stoczył zwycięską bitwę morską koło Gotlandii. Po

skiej koło Bornholmu w lipcu 1565 i rozbiciu jej, skutkiem

burzy, w 1566 usiłował zmusić Szwecję do uległości, zamykaj

Sund (1566). Odcięcie Szwedów od wszelkiego importu z Zachodu

le pomogło. Zaraza, dziesiątkująca wojsko duńskie, i coraz wi

niezadowolenie w kraju zmusiły Fryderyka II do ustępstw. 13 grudnia 1570
podpisał w Szczecinie traktat pokojowy ze Szwecją, który nie przyniósł Danii

ci terytorialnych. Prowadził konsekwentną politykę bałtyck

Danii w basenie Morza Bałtyckiego. Przeciwstawiał si

próbom blokady Narwy i ograniczeniu handlu moskiewskiego z Zachodem. W

1577, udzielił pomocy Gdańskowi w jego walce z królem Stefanem

Batorym. Udaremnił powstanie dużego portu w Elblągu, pal

dzenia przygotowane do jego budowy oraz zatapiając znajduj

kszył dochody z ceł sundzkich przez wprowadzenie nowej opłaty,

. Wzniósł szereg okazałych pałaców i fortec, m.in. zamek Kronborg

niny Sund. Zbudował miasto Frederikstad w Norwegii.

Wspierał rozwój handlu, ograniczył lub zniósł przywileje miast hanzeatyckich,
przeprowadził rozbudowę twierdz. Opiekował się uczonymi; z poparcia
Fryderyka II korzystali m.in. wybitny astronom Tycho Brahe i historyk Anders

1588)

syn Chrystiana

III i Doroty, córki Magnusa I, księcia saskiego na

stwa z Zofią, córką Ulryka,

cia meklemburskiego, miał siedmioro dzieci,

Jakuba I, króla Anglii i Szkocji i

Chrystiana IV. Od wczesnej młodości zdradzał

ywe zainteresowanie sprawami wojskowymi.

w towarzystwie niemieckich

1559 stłumił powstanie chłopskie

cy później przyjął

biskupa Ozylii Jana Münchhausena, który w

pił swe biskupstwo

bratu

króla

Danii,

Magnusowi.

1560

inflancką i osadził go na

onej u wylotu Zatoki Ryskiej. Doprowadziło to do

. Latem 1563 wystąpił zbrojnie w

przeciw Szwecji. Wydarzenie to zapoczątkowało

walki zakończyły

tkowo odnosił spore sukcesy

Älvsborg, obrona

koło Gotlandii. Po

skiej koło Bornholmu w lipcu 1565 i rozbiciu jej, skutkiem

ci, zamykając całkowicie

cie Szwedów od wszelkiego importu z Zachodu

skie, i coraz większe

pstw. 13 grudnia 1570

, który nie przyniósł Danii

bałtycką i umacniał

Danii w basenie Morza Bałtyckiego. Przeciwstawiał się polskim

próbom blokady Narwy i ograniczeniu handlu moskiewskiego z Zachodem. W

skowi w jego walce z królem Stefanem

gu, paląc i niszcząc

c znajdujące się tam

kszył dochody z ceł sundzkich przez wprowadzenie nowej opłaty,

h pałaców i fortec, m.in. zamek Kronborg

niny Sund. Zbudował miasto Frederikstad w Norwegii.

Wspierał rozwój handlu, ograniczył lub zniósł przywileje miast hanzeatyckich,

uczonymi; z poparcia

Fryderyka II korzystali m.in. wybitny astronom Tycho Brahe i historyk Anders

kalmarska); zajęto niewielkie obszary Szwecji, lecz marsz w gł
powiódł się; jednak wobec
pokój z Danią (Knäred, 1613), rezygnuj
się do wypłaty odszkodowania. Korzystny bilans handlowy (skutek
utrzymującej się koniuktury i polityki celnej ) pozwolił na rozwini
działalności budowlanej i zało
Kristiania, Chrystianhavn); d
Chrystian IV przejściowo zlikwidował cechy (1613
manufaktury i warsztaty, był współzało
Wschodnioindyjskiej (1620), zało
letniej początkowo neutralny, wobec zbli
granic duńskich, po zapewnieniu sobie poparcia Niderlandów i Anglii, d
ingerencji w sprawy niemieckie i rozszerzenia wpływów du
Morza Bałtyckiego; ze wzgl
wojenne jako książę Szlezwiku
został pokonany w 1626 pod Lutter am Barenberge przez armi
pod wodzą J. Tilly’ego, a w 1627 wojska A. Wallen
zmuszając Chrystiana IV do wycofania si
Gustawem II Adolfem (zawarte porozumienie miało charakter jedynie
formalny), perspektywy utworzenia floty cesarskiej na Bałtyku oraz
wyczerpania kraju zawarł
oddziałów cesarskich bez kontrybucji w zamian za rezygnacj
północnoniemieckich i nieingerencj
okresowym zbliżeniu z Polsk
na tle poboru cła w porcie gda
na Jutlandię i Skanię (1644) doprowadziło do ich całkowitego opanowania przez
Szwedów; flota duńska zdołała wprawdzie udaremni
została rozbita przez flotę

66.CHRYSTIAN

(1588

Fryderyka II i Zofii, córki Ulryka, ksi
meklemburskiego. Z małżeństwa z Ann
Katarzyną, córką Joachima Fryderyka, elektora
brandenburskiego miał syna Fryderyka III. W
okresie jego małoletności (wstą
wieku 11 lat) rządy sprawowała deput
państwa pod przewodnictwem Nielsa Kaasa;
faktyczną władzę objął w 1596. D
ożywienia gospodarki, przeprowadził liczne
reformy w duchu merkantystycznym. W 1611
narastająca rywalizacja ze Szwecją
do wypowiedzenia pod naciskiem kr
sprzeciwie rady państwa) wojny (tzw. wojna

to niewielkie obszary Szwecji, lecz marsz w gł

; jednak wobec śmierci Karola IX Sudermańskiego Szwedzi zawarli

(Knäred, 1613), rezygnując z pretensji do Laponii i zobowi

do wypłaty odszkodowania. Korzystny bilans handlowy (skutek

koniuktury i polityki celnej ) pozwolił na rozwini

ci budowlanej i założenie nowych miast (m.in. Kristianstad,

n); dążąc do dalszego ożywienia życia gospodarczego,

ciowo zlikwidował cechy (1613-1621), zakładał

manufaktury i warsztaty, był współzałożycielem i protektorem Kompanii
Wschodnioindyjskiej (1620), założył pocztę krajową (1624). Podczas w

tkowo neutralny, wobec zbliżania się wojsk Ligi Katolickiej do

skich, po zapewnieniu sobie poparcia Niderlandów i Anglii, d

ingerencji w sprawy niemieckie i rozszerzenia wpływów duńskich w basenie

względu na brak zgody rady państwa rozpocz

Szlezwiku-Holsztynu (1625); po początkowych sukcesach

został pokonany w 1626 pod Lutter am Barenberge przez armię Ligi Katolickiej

J. Tilly’ego, a w 1627 wojska A. Wallensteina zaj

c Chrystiana IV do wycofania się na wyspy; wobec fiaska sojuszu z

Gustawem II Adolfem (zawarte porozumienie miało charakter jedynie
formalny), perspektywy utworzenia floty cesarskiej na Bałtyku oraz
wyczerpania kraju zawarł pokój z cesarzem (1629), uzyskuj
oddziałów cesarskich bez kontrybucji w zamian za rezygnację z praw do ksi
północnoniemieckich i nieingerencję w sprawy wewnętrzne Rzeszy. Po

eniu z Polską (do 1635) doszło do konfliktu z Wład

na tle poboru cła w porcie gdańskim. Prewencyjne uderzenie wojsk szwedzkich

(1644) doprowadziło do ich całkowitego opanowania przez

ska zdołała wprawdzie udaremnić kolejne desanty, ale

z flotę szwedzko-niderlandzką koło Lollandu, co wymusiło

66.CHRYSTIAN

(1588-1648)

syn

Fryderyka II i Zofii, córki Ulryka, księcia

eństwa z Anną

Joachima Fryderyka, elektora

brandenburskiego miał syna Fryderyka III. W

ci (wstąpił na tron w

dy sprawowała deputacja rady

stwa pod przewodnictwem Nielsa Kaasa;

ł w 1596. Dążąc do

ywienia gospodarki, przeprowadził liczne

reformy w duchu merkantystycznym. W 1611

ca rywalizacja ze Szwecją doprowadziła

do wypowiedzenia pod naciskiem króla (przy

stwa) wojny (tzw. wojna

to niewielkie obszary Szwecji, lecz marsz w głąb kraju nie

skiego Szwedzi zawarli

do Laponii i zobowiązując

do wypłaty odszkodowania. Korzystny bilans handlowy (skutek

koniuktury i polityki celnej ) pozwolił na rozwinięcie

enie nowych miast (m.in. Kristianstad,

ycia gospodarczego,

1621), zakładał

ycielem i protektorem Kompanii

(1624). Podczas wojny 30-

wojsk Ligi Katolickiej do

skich, po zapewnieniu sobie poparcia Niderlandów i Anglii, dążył do

ingerencji w sprawy niemieckie i rozszerzenia wpływów duńskich w basenie

stwa rozpoczął działania

tkowych sukcesach

został pokonany w 1626 pod Lutter am Barenberge przez armię Ligi Katolickiej

steina zajęły Jutlandię,

na wyspy; wobec fiaska sojuszu z

Gustawem II Adolfem (zawarte porozumienie miało charakter jedynie
formalny), perspektywy utworzenia floty cesarskiej na Bałtyku oraz

pokój z cesarzem (1629), uzyskując wycofanie

z praw do księstw

trzne Rzeszy. Po

(do 1635) doszło do konfliktu z Władysławem IV

skim. Prewencyjne uderzenie wojsk szwedzkich

(1644) doprowadziło do ich całkowitego opanowania przez

kolejne desanty, ale

koło Lollandu, co wymusiło

na Chrystianie IV zawarcie niekorzystnego pokoju ze Szwecj
zyskiwała m.in. Gotlandię
uwolnienie od ceł w Sundzie. Osłabienie władzy królew
wydatnego wzmocnienia pozycji mieszcza
antagonizmie.

67.FRYDERYK III (1648

Anny Katarzyny, córki Joachima Fryderyka, elektora
brandenburskiego. Z mał
Jerzego, ksi
oś
Eleonor
Obejmuj
zaakceptowania

powa

wy
letniej; mimo ich przyj
na ustanowienie swego syna Chrystiana nast
jednocze
szlezwick
Holsztynie i

księstwach; zagrożenie ekspansywn
odzyskania ziem utraconych podczas wojny 30
zbliżenia z Niderlandami (sojusz z 1649), wzmo
wojny Szwecji (1657), której wi
Rzeczypospolitej; wbrew rachubom króla i jego otoczenia w ci
kilkumiesięcznej kampanii Karol X Gustaw zdołał zaj
przeprawiwszy swe wojska po lodzie, zdobył kolejno wys
Zelandię; wobec całkowitej kl
(1658) odbierał Danii wszystkie posiadane jeszcze tereny na Półwyspie
Skandynawskim (Skania i Blekinge) i wymuszał zamkni
przeciwnikami Szwecji oraz zgod
Gottorp; świeżo podpisany pokój został zerwany przez Karola X Gustawa,
dążącego do całkowitego podporz
wysiłkowi mieszczaństwa Kopenhagi i pomocy wojsk brandenburskich
polskich i cesarskich Szwedzi zostali zmuszeni (po kl
1659) do odwrotu; traktat kopenhaski (1660) potwierdził warunki poprzedniego
pokoju, pozostawiając jednak Fryderykowi III Bornholm i okolice Trondheim.
W 1660 Fryderyk III przeprowa
w monarchię absolutną z dziedzicznym tronem; ograniczenie roli szlachty było
możliwe dzięki wsparcia mieszcza
otrzymały potwierdzenie dotychczasowych przywilejów; wzorowanej
Szwecji reformie administracji centralnej (utworzenie kolegiów
sądu najwyższego w latach 1660
powiatów) towarzyszyły starania o likwidacj

na Chrystianie IV zawarcie niekorzystnego pokoju ze Szwecją
zyskiwała m.in. Gotlandię, Ozylię, prowincje Jämtland i Häjerdalen oraz
uwolnienie od ceł w Sundzie. Osłabienie władzy królewskiej doprowadziło do
wydatnego wzmocnienia pozycji mieszczaństwa i szlachty, przy ich rosn

67.FRYDERYK III (1648-1670)

syn Chrystiana IV i

Anny Katarzyny, córki Joachima Fryderyka, elektora
brandenburskiego. Z małżeństwa z Zofią
Jerzego, księcia brunszwickiego na Lüneburgu, miał
ośmioro dzieci, m.in. Chrystiana V, oraz Ulryk
Eleonorę, żonę (od 1680) Karola XI, króla Szwecji.
Obejmując władzę po śmierci ojca, został zmuszony do
zaakceptowania

poważnych

ogranicze

wywołanych rezultatami udziału państwa w wojnie 30
letniej; mimo ich przyjęcia już w 1650 uzyskał zgod
na ustanowienie swego syna Chrystiana nast
jednocześnie

dzięki

porozumieniu

szlacht

szlezwicką wzmocnił swą władzę w Szlezwiku
Holsztynie i wydał statut o dziedziczno

enie ekspansywną polityką Karola X Gustawa i ch

odzyskania ziem utraconych podczas wojny 30-letniej przyczyniły si

enia z Niderlandami (sojusz z 1649), wzmożenia zbrojeń i wypowiedzenia

ojny Szwecji (1657), której większość sił zaangażowana była w

Rzeczypospolitej; wbrew rachubom króla i jego otoczenia w ci

cznej kampanii Karol X Gustaw zdołał zająć Jutlandi

przeprawiwszy swe wojska po lodzie, zdobył kolejno wyspy Lolland, Falster i

; wobec całkowitej klęski Fryderyka III pokój ze Szwecj

(1658) odbierał Danii wszystkie posiadane jeszcze tereny na Półwyspie
Skandynawskim (Skania i Blekinge) i wymuszał zamknięcie cie

cji oraz zgodę na usamodzielnienie Księ

o podpisany pokój został zerwany przez Karola X Gustawa,

cego do całkowitego podporządkowania sobie Danii, jednak dzi

stwa Kopenhagi i pomocy wojsk brandenburskich

polskich i cesarskich Szwedzi zostali zmuszeni (po klęsce pod Nyborgiem,
1659) do odwrotu; traktat kopenhaski (1660) potwierdził warunki poprzedniego

c jednak Fryderykowi III Bornholm i okolice Trondheim.

W 1660 Fryderyk III przeprowadził reformy przekształcające Dani

z dziedzicznym tronem; ograniczenie roli szlachty było

ki wsparcia mieszczaństwa i duchowieństwa, które wkrótce

otrzymały potwierdzenie dotychczasowych przywilejów; wzorowanej
Szwecji reformie administracji centralnej (utworzenie kolegiów

szego w latach 1660-1661) i prowincjonalnej (organizacja

powiatów) towarzyszyły starania o likwidację powojennego deficytu

na Chrystianie IV zawarcie niekorzystnego pokoju ze Szwecją (1645), która

, prowincje Jämtland i Häjerdalen oraz

skiej doprowadziło do

stwa i szlachty, przy ich rosnącym

syn Chrystiana IV i

Anny Katarzyny, córki Joachima Fryderyka, elektora

stwa z Zofią Amalią, córką

cia brunszwickiego na Lüneburgu, miał

mioro dzieci, m.in. Chrystiana V, oraz Ulrykę

(od 1680) Karola XI, króla Szwecji.

mierci ojca, został zmuszony do

nych

ograniczeń

władzy,

stwa w wojnie 30-

w 1650 uzyskał zgodę

na ustanowienie swego syna Chrystiana następcą tronu,

porozumieniu

szlachtą

w Szlezwiku-

wydał statut o dziedziczności władzy w

Karola X Gustawa i chęć

letniej przyczyniły się do

i wypowiedzenia

owana była w

Rzeczypospolitej; wbrew rachubom króla i jego otoczenia w ciągu

Jutlandię, następnie,

py Lolland, Falster i

ski Fryderyka III pokój ze Szwecją w Roskilde

(1658) odbierał Danii wszystkie posiadane jeszcze tereny na Półwyspie

cie cieśnin przed

na usamodzielnienie Księstwa Holsztyn-

o podpisany pokój został zerwany przez Karola X Gustawa,

dkowania sobie Danii, jednak dzięki

stwa Kopenhagi i pomocy wojsk brandenburskich,

sce pod Nyborgiem,

1659) do odwrotu; traktat kopenhaski (1660) potwierdził warunki poprzedniego

c jednak Fryderykowi III Bornholm i okolice Trondheim.

ce Danię i Norwegię

z dziedzicznym tronem; ograniczenie roli szlachty było

stwa, które wkrótce

otrzymały potwierdzenie dotychczasowych przywilejów; wzorowanej na
Szwecji reformie administracji centralnej (utworzenie kolegiów-ministerstw i

1661) i prowincjonalnej (organizacja

powojennego deficytu

finansowego; mimo radykalnej redukcji wy
konieczna okazała się sprzeda
uregulowaniu długów wprowadzono jednolity system podatkowy; rozpocz
1661 prace nad nową kodyfikacj
wszystkich ziem królestwa, uko
„Prawo Królewskie” (Kongelov, 1665), okre
Norwegii jako całkowicie nieograniczon
Fryderyka IV. Starannie stymulowane o
kompanii do handlu zagranicznego) i rzemiosła (reaktywacja manufaktur)
pozwoliło na podźwignięcie wyniszczonej wojnami gospodarki.

przymierza ze Szwecją kraj ten nadal traktowany był przez Chrystiana V jako
główny potencjalny przeciwnik. Wprowadził w
(Danske lov, 1683), ujednolicaj
(ograniczenie kary śmierci i tortur). Zbli
Szwecji doprowadziło do du

niezależne administracyjnie. Fryderyk IV wprowadził szereg reform w
polityki wewnętrznej. W 1701 została ustanowiona lokalna milicja, a po 1702

finansowego; mimo radykalnej redukcji wydatków i zmniejszenia stanu wojska

sprzedaż majątków królewskich; po cz

uregulowaniu długów wprowadzono jednolity system podatkowy; rozpocz

kodyfikacją, wprowadzającą jednolite prawo dla

m królestwa, ukończono po 20 latach (Danske lov, 1683); tajne

„Prawo Królewskie” (Kongelov, 1665), określające władzę królewsk
Norwegii jako całkowicie nieograniczoną, zostało opublikowane dopiero przez
Fryderyka IV. Starannie stymulowane ożywienie handlu (utworzenie licznych
kompanii do handlu zagranicznego) i rzemiosła (reaktywacja manufaktur)

wignięcie wyniszczonej wojnami gospodarki.

68.CHRYSTIAN V (1670-1699)

syn Fryderyka III,

ojciec

Fryderyka

IV.

Zawarłszy

sojusze

Niderlandami i Brandenburgią, przył
wojny elektora Fryderyka Wilhelma ze Szwecj
(1675), licząc na odzyskanie Skanii oraz ponowne
podporządkowanie Danii księstwa Holsztyn
mimo zdobycia Wismaru (1675) i zwyci
duńsko-holenderskij pod Olandià (1676) i w zatoce
Køge (1677) ofensywa w Skanii została szybko
powstrzymana przez Szwedów, którzy zmusili
Duńczyków

ewakuacji

wojsk;

pokój

Fointainebleau (1679) potwierdził stan prawny
sprzed wojny; mimo zawartego jednocze

kraj ten nadal traktowany był przez Chrystiana V jako

główny potencjalny przeciwnik. Wprowadził w życie postępow
(Danske lov, 1683), ujednolicającą prawo na całym obszarze pa

mierci i tortur). Zbliżenie księstwa Holstein

Szwecji doprowadziło do duńskich sojuszy z Saksonią (1698) i Rosj

69.FRYDERYK IV (1699-1730)

Chrystiana V. Kontynuował podejmowane przez
Danię wysiłki mające na celu przerwanie zwi
książąt gottorpskich ze Szwecja. Pierwsza próba
osiągnięcia tych zamierzeń (1700), podj
wybuchu

wielkiej

wojny

północnej,

została

udaremniona przez króla Szwecji Karola XII.
Fryderyk IV przyjął postanowienia traktatu z
Traventhal (1700), jednakże w 1709 wznowił
działania wojenne. Na mocy pokoju zawartego we
Fredriksborgu (1720) Dania uzyskała od Anglii i
Francji gwarancje pełnego prawa korony du
księstwa Szlezwiku, które jednak miało pozosta

ne administracyjnie. Fryderyk IV wprowadził szereg reform w

trznej. W 1701 została ustanowiona lokalna milicja, a po 1702

datków i zmniejszenia stanu wojska

tków królewskich; po częściowym

uregulowaniu długów wprowadzono jednolity system podatkowy; rozpoczęte w

jednolite prawo dla

czono po 20 latach (Danske lov, 1683); tajne

królewską w Danii i

, zostało opublikowane dopiero przez

enie handlu (utworzenie licznych

kompanii do handlu zagranicznego) i rzemiosła (reaktywacja manufaktur)

syn Fryderyka III,

ojciec

Fryderyka

IV.

Zawarłszy

sojusze

, przyłączył się do

wojny elektora Fryderyka Wilhelma ze Szwecją

c na odzyskanie Skanii oraz ponowne

stwa Holsztyn-Gottorp;

mimo zdobycia Wismaru (1675) i zwycięstwa floty

pod Olandià (1676) i w zatoce

Køge (1677) ofensywa w Skanii została szybko
powstrzymana przez Szwedów, którzy zmusili

czyków

ewakuacji

wojsk;

pokój

Fointainebleau (1679) potwierdził stan prawny
sprzed wojny; mimo zawartego jednocześnie

kraj ten nadal traktowany był przez Chrystiana V jako

pową kodyfikację

prawo na całym obszarze państwa

twa Holstein-Gottorp do

(1698) i Rosją (1699).

1730)

syn i następca

Chrystiana V. Kontynuował podejmowane przez

ce na celu przerwanie związków

ze Szwecja. Pierwsza próba

(1700), podjęta tuż po

wybuchu

wielkiej

wojny

północnej,

została

udaremniona przez króla Szwecji Karola XII.

ł postanowienia traktatu z

e w 1709 wznowił

ania wojenne. Na mocy pokoju zawartego we

Fredriksborgu (1720) Dania uzyskała od Anglii i
Francji gwarancje pełnego prawa korony duńskiej do

stwa Szlezwiku, które jednak miało pozostać

ne administracyjnie. Fryderyk IV wprowadził szereg reform w zakresie

trznej. W 1701 została ustanowiona lokalna milicja, a po 1702

częściowo zniesiono pańszczyznę na obszarze wyspy Zelandii. Fryderyk IV
przeprowadził również reorganizację umocnień obronnych na terytoriach
posiadłości koronnych oraz założył 240 szkół podstawowych. Prywatne życie
Fryderyka IV często wzbudzało głosy oburzenia i potępienia. W 1695 poślubił
Ludwikę Mecklemburg-Güstrow, jednak jeszcze za jej życia wstąpił w dwa
związki morgantyczne. Drugi z nich (1712) zawarł z Anną Zofią, córką
kanclerza Konrada hrabiego Reventlow. Po śmierci Ludwiki Mecklemburg-
Güstrow (1712), pomimo sprzeciwu rodziny królewskiej Fryderyk IV wyniósł

Annę Zofię do godności królowej.

70.CHRYSTIAN VI (1730-1746)

syn Fryderyka

IV, ojciec Fryderyka V. Dążył do utrzymania
przyjaznych stosunków z Rosją i Austrią (sojusze
z 1732) oraz Wielką Brytanią (sojusz z 1734) i
Szwecją (układ z 1734) i Francją (sojusz z 1742),
zachowując jednak ścisłą neutralność wobec
toczących się na kontynencie wojen.

71.FRYDERYK V (1746-1766)

wstąpił na tron

po śmierci swego ojca Chrystiana VI. Okres
rządów tego sympatycznego, choć nieudolnego
króla, przeszedł do historii pod znakiem
neutralności Danii w wojnie 7-letniej (1756-1763)
i wynikłym z tego wzrostem koniunktury handlu
zagranicznego (umowy handlowe z Tunisem,
Trypolisem, i Marokiem), uniknięcia wojny z
Rosją (1762) oraz finansowanymi przez rząd
reformami gospodarczymi (reformy te były
wprowadzane od 1757, tj. od powołania komisji
ds. rolnictwa). Ponadto, w okresie rządów
Fryderyka V rozkwitała sztuka nieskrępowana

narzucanymi przez pietystów ograniczeniami. Autentyczną władzę sprawowało
w imieniu Fryderyka V dwóch wybitnych ministrów: Adam Gottlob hrabia
Moltke, oraz J. H. E. von Bernstorff. W 1743 Fryderyk V poślubił Ludwikę,
córkę króla Anglii Jerzego II. Rok po jej śmierci pojął za żonę Juliannę Marię
Brunszwik- Wolfenbüttel (1752).

72.CHRYSTIAN VII (1766-1808)

syn Fryderyka V,

ojciec Fryderyka VI. Wkrótce po objęciu tronu
objawiła się jego choroba umysłowa (dementia
praecox); od 1768 faktyczna władza spoczywała w
rękach Niemca J. F. Struensego, osobistego lekarza
króla, który zdołał zlikwidować radę królewską i
zastąpić

dotychczasowych

ministrów

swymi

protegowanymi; podczas krótkich rządów dokonał
całkowitej reformy państwa w duchu oświeceniowym
(wydano ok. 1880 dekretów),

wzmacniając i

modernizując

administrację

centralną

oraz

przekształcając stosunki społeczne i gospodarcze
(zmniejszenie pańszczyzny, zerwanie z kameralistyką i

liberalizacja życia gospodarczego, wsparcie rolnictwa, całkowita wolność druku,
likwidacja części świąt kościelnych); po obaleniu J. F. Struensego w wyniku
spisku oficerów i jego straceniu (1772) większość reform została odwołana;
kryzys gospodarczy po zakończeniu wojny o niepodległość Stanów
Zjednoczonych i niepopularność nowej ekipy O. Guldberga (popieranej przez
królową matkę Juliannę Marię) doprowadziły do objęcia regencji przez
Fryderyka VI (1784), który sprawował ją do śmierci ojca.

(-).JULIANNA MARIA, KS. BRAUNSCH-
WEIG-WOLFENBÜTTEL) (REGENTKA: 1772
-1784)

córka księcia Ferdynanda Albrechta brun-

szwickiego, żona Fryderyka V, która wraz z synem
księciem

Fryderykiem

udzieliła

poparcia

zamachowi, który obalił rządy J. F. Struensego. Po
objęciu rządów jako regentka Julianna Maria
rządziła przy pomocy swego syna księcia
Fryderyka i sekretarza gabinetu Ove Høegh-
Guldberga, który faktycznie sprawował rządy. W
1784 późniejszy król Fryderyk VI zjawił się na
posiedzeniu rady stanu i zniósł rządy gabinetowe,
obejmując rządy jako regent; zmarła w 1796.

(-).FRYDERYK, KS. DU

SKI (REGENT: 1772-1784)

syn Fryderyka V i

Julianny Marii Braunschweig-Wolfenbüttel, który przez 12 lat sprawował
nominalne rządy w Danii, jako regent za chorego umysłowo brata Chrystiana
VII.

(-).OVE HØGH-GULDBERG (REGENT:
1772-1784)

syn biednych kupców jutlandzkich,

który przy pomocy mecenaxsów zdobył
wykształcenie teologiczne; od 1764 nauczyciel
domowy księcia Fryderyka duńskiego; autor
kilku dzieł naukowych, sekretarz gabinetu
królewskiego, rządził Danią w latach 1772-
1784. Starał się początkowo pozyskać szerokie
koła klas posiadających i w 1776 przeprowadził
wydanie prawa o nadawanie urzędów jedynie
Duńczykom;

był

gruncie

rzeczy

konserwatystą; w 1784 został obalony przez
późniejszego króla Fryderyka VI.

73.FRYDERYK VI (REGENT: 1789-1808;
KRÓL: 1808-1839)

król Norwegii w latach 1808-

1814; syn Chrystiana VII i Karoliny Matyldy. śoną
Fryderyka VI była (od 1790) Maria Zofia,
księżniczka Hesji-Kassel, z którą miał ośmioro
dzieci; przeżyły tylko dwie córki: Karolina i
Wilhelmina Maria.

W dniu osiągnięcia pełnoletności

przejął władzę regencyjną w imieniu umysłowo
chorego ojca (1784); wkrótce przy pomocy
zaufanych ministrów (A. P. Bernsdorff, Ch. D.
Reventlov,

Schimmenmann),

rozpoczął

wprowadzanie szeroko zakrojonych reform (m.in.
zniesienia przywiązania chłopa do ziemi w 1788,

ograniczenie pańszczyzny w 1791, złagodzenie prawa kryminalnego, stopniowa
emancypacja śydów, zakaz sprowadzania niewolników); wynikający z sojuszu
z Rosją krótkotrwały udział w wojnie rosyjsko-szwedzkiej (1788) zakończył się
rozejmem pod naciskiem Prus i Anglii; kontynuacja handlu z rewolucyjną
Francją doprowadziła do pogorszenia stosunków z Anglią i zawarcia układu ze
Szwecją w obronie swobody żeglugi (1794) oraz przystąpienie do paktu
„zbrojnej neutralności” (1800); rozwój handlu duńskiego przerwało
wprowadzenie przez Napoleona I Bonapartego blokady kontynentalnej (1806);
Fryderykowi VI nie udało się utrzymać poprawnych stosunków z Wielką
Brytanią, która w 1807 zaatakowała Danię; po zbombardowaniu Kopenhagi i
kapitulacji floty duńskiej Fryderyk VI zawarł sojusz z napoleońską Francją i na
żą

danie cesarza wypowiedział wojnę Szwecji (1808); brak akceptacji dla zmian

ustrojowych w Szwecji po usunięciu Gustawa IV Adolfa (1809)przekreślił jego
szanse na objęcie tronu szwedzkiego; krach gospodarczy i powiększające się
wydatki wojenne doprowadziły do ogłoszenia przez rząd niewypłacalności
(1813); wobec ataku wojsk szwedzkich na Danię (1813) i klęski cesarza
Fryderyk VI został zmuszony (1814) do zawarcia niekorzystnego pokoju,

uniezależniającego Norwegi
utrzymania niepodległości Norwegii pod berłem ksi
(stryjecznego brata Fryderyka VI, pó
powiodła się (X 1814 królem Norwegii został Karol XIII); kongres wiede
zmusił Fryderyka VI do zrzeczenia si
Prus, w zamian za księstwo Lauenburg (1815), Helgoland przypadł Anglii,
Holsztyn stał się członkiem Zwi
skromność reform (przywrócenie rady pa
Narodowego w 1818) było cz
gospodarczą,

spotęgowan

przechodzeniem Fryderyka VI na pozycje ko
wydarzeń rewolucyjnych w 1830 we Francji i Niemczech zdecydował si
powołanie reprezentacji parlamentarnych (stanowych) w poszczególnych
prowincjach Danii, jak i w Holsztynie (pierwsze wybory w 1834); podj
Fryderyka VI próba ograniczenia wolno
mobilizacji postępowej cz
narodowych w Szlezwiku powodował narastaj

74
KRÓL: 1814)

księ
VII. Od 1813 namiestnik Norwegii z nominacji
Fryderyka VI; po podpisaniu przez Dani
pokojowego ze Szwecj
zwołał do Eidsvoll zgrom
przyj
króla Norwegii; próba zdobycia poparcia mocarstw dla
samodzielno
przez Szwecj
w Norwegii

cego Norwegię w zamian za Pomorze (szwedzkie) i Rugi

ci Norwegii pod berłem księcia Chrystiana Fryderyka

(stryjecznego brata Fryderyka VI, późniejszego Chrystiana VIII Fryderyka) nie

królem Norwegii został Karol XIII); kongres wiede

zmusił Fryderyka VI do zrzeczenia się nowo przyznanych terytoriów na rzecz
Prus, w zamian za księstwo Lauenburg (1815), Helgoland przypadł Anglii,

członkiem Związku Niemieckiego (pod władzą

reform (przywrócenie rady państwa w 1814, utworzenie Banku

Narodowego w 1818) było częściowo uwarunkowana fataln

gowaną

utratą

rynku

norweskiego

powolnym

przechodzeniem Fryderyka VI na pozycje konserwatywne. Pod wpływem

rewolucyjnych w 1830 we Francji i Niemczech zdecydował si

powołanie reprezentacji parlamentarnych (stanowych) w poszczególnych
prowincjach Danii, jak i w Holsztynie (pierwsze wybory w 1834); podj

próba ograniczenia wolności druku (1835) doprowadziła do

powej części społeczeństwa; stopniowy wzrost nastrojów

narodowych w Szlezwiku powodował narastające konflikty narodowo

4.CHRYSTIAN FRYDERYK (REGENT: 1814;

KRÓL: 1814)

król Danii od 1839; syn Fryderyka,

księcia Danii, bratanek Fryderyka VI, ojciec Fryderyka
VII. Od 1813 namiestnik Norwegii z nominacji
Fryderyka VI; po podpisaniu przez Dani
pokojowego ze Szwecją (I 1814) przyją
zwołał do Eidsvoll zgromadzenie ustawodawcze, które
przyjęło konstytucję Norwegii i wybrało Chrystiana na
króla Norwegii; próba zdobycia poparcia mocarstw dla
samodzielności kraju nie powiodła się; po zaatakowaniu
przez Szwecję złożył koronę (X 1814) i wrócił do Danii;
w Norwegii zdobył opinię liberała; zmarł 20 I 1848.

75.KAROL

(1814-1818)

król Norwegii (jako

Karol II) od 1814; syn Adolfa Fryderyka, brat
Gustawa III. W okresie małoletnioś
Adolfa sprawował regencję (1792
zamachu stanu, który obalił bratanka, został
poproszony przez sejm o objęcie tronu, ale jako
monarcha

elekcyjny;

jednocze

zaakceptować pozbawienie przez sejm praw do
tronu synów Gustawa IV Adolfa i przyj
uchwaloną przez stany konstytucję (1809), znacznie
ograniczającą

władzę

królewską

powszechnym oczekiwaniami dążył do ustanowieni
poprawnych stosunków z Napoleonem I Bonaparte

w zamian za Pomorze (szwedzkie) i Rugię; próba

cia Chrystiana Fryderyka

niejszego Chrystiana VIII Fryderyka) nie

królem Norwegii został Karol XIII); kongres wiedeński

nowo przyznanych terytoriów na rzecz

stwo Lauenburg (1815), Helgoland przypadł Anglii,

ładzą Fryderyka VI);

stwa w 1814, utworzenie Banku

ciowo uwarunkowana fatalną sytuacją

rynku

norweskiego

powolnym

nserwatywne. Pod wpływem

rewolucyjnych w 1830 we Francji i Niemczech zdecydował się na

powołanie reprezentacji parlamentarnych (stanowych) w poszczególnych
prowincjach Danii, jak i w Holsztynie (pierwsze wybory w 1834); podjęta przez

ci druku (1835) doprowadziła do

stwa; stopniowy wzrost nastrojów

ce konflikty narodowościowe.

.CHRYSTIAN FRYDERYK (REGENT: 1814;

anii od 1839; syn Fryderyka,

cia Danii, bratanek Fryderyka VI, ojciec Fryderyka

VII. Od 1813 namiestnik Norwegii z nominacji
Fryderyka VI; po podpisaniu przez Danię traktatu

(I 1814) przyjął tytuł regenta,

adzenie ustawodawcze, które

Norwegii i wybrało Chrystiana na

króla Norwegii; próba zdobycia poparcia mocarstw dla

; po zaatakowaniu

(X 1814) i wrócił do Danii;

liberała; zmarł 20 I 1848.

król Norwegii (jako

Karol II) od 1814; syn Adolfa Fryderyka, brat
Gustawa III. W okresie małoletniości Gustawa IV

(1792-1796). Po

zamachu stanu, który obalił bratanka, został

cie tronu, ale jako

elekcyjny;

jednocześnie

musiał

pozbawienie przez sejm praw do

tronu synów Gustawa IV Adolfa i przyjąć

(1809), znacznie

królewską.

Zgodnie

ąż

ył do ustanowienia

poprawnych stosunków z Napoleonem I Bonaparte

oraz do odzyskania z rąk rosyjskich Finlandii, lecz w żadnej z tych spraw nie
osiągnął poważnych sukcesów; wobec całkowitej izolacji międzynarodowej
kraju w 1809 zawarł pokój z Aleksandrem I, oddając mu całą Finlandię i
Alandię; pokój z Danią (1810) potwierdził przedwojenny stan prawny; pokój z
Francją (1810) pozostawił Szwecji Pomorze, ale musiała ona zerwać stosunki
handlowe z Wielką Brytanią. Gdy nie powiodły się plany wyznaczenia na
następcę tronu po bezdzietnym królu duńskiego władcy Fryderyka VI (nie
zgodził się on na przyjęcie władzy na podstawie szwedzkiej konstytucji z 1809),
doszło do wyboru marszałka Francji J. B. Bernadotte, który w 1810 przybył do
Szwecji, został adoptowany przez Karola XIII i faktycznie już w 1811 przejął
władzę w państwie. 7 lipca 1774 poślubił swoją kuzynkę Jadwigę Elżbietę
Holstein-Gottorp (1759–1818). Mieli oni dwoje dzieci, ale zmarły one w
dzieciństwie: Ludwikę Jadwigę (1797) i Karola Adolfa, księcia Värmland
(1798). Ze swoją kochanką - Augustą Fersen, miał syna Karola Löwenhielma
(1772–1861).

76.KAROL

III

JAN

(JEAN-BAPTISTE

JULES

BERNADOTTE)

(1818-1844)

nazwisko rodowe

Bernadotte, wcześniej jako Jean Baptiste Jules
Bernadotte (ur. 26 stycznia 1763 w Pau, zm. 8 marca
1844 w Sztokholmie) – marszałek Francji w latach
1804–1811, książę (franc.duc) Pontecorvo, od 1818-
1844 król Szwecji i Norwegii (jako Karol III).
Należał do masonerii. Jego żona, Dezyderia, była
szwagierką Józefa Bonapartego, a także, przez
pewien czas, narzeczoną Napoleona I Bonapartego.
Jean Baptiste Jules Bernadotte wywodził się z
drobnej burżuazji. Był synem prokuratora z Pau. Swą
karierę wojskową rozpoczął już w armii królewskiej,

w której dosłużył się stopnia sierżanta i adiutanta pułku. Po wybuchu rewolucji
francuskiej pozostał w armii, która przekształciła się w armię rewolucyjną. W
służbie szybko awansował, 18 lipca 1793 roku został na kapitanem - co byłoby
nie do osiągnięcia dla mieszczanina przed rewolucją. Stopień podpułkownika
otrzymał 8 lutego 1794 roku drogą demokratycznego głosowania.
Rewolucyjnym

zwyczajem

wybrali

ołnierze.

Następnie

został

pułkownikiem i w tym stopniu służył pod rozkazami generała Jeana-Baptiste
Klébera. 26 czerwca 1794 przyczynił się do zwycięstwa w bitwie pod Fleurus, w
następstwie czego awansował na stopień generała brygady. Jean Baptiste Jules
Bernadotte był jednym z generałów, którzy nie poparli zamachu stanu 18
brumaire'a i przez pewien czas usiłował nawet zawiązać spisek wojskowy w
celu obalenia władzy Napoleona I Bonapartego jako Pierwszego Konsula. Mimo
tego 19 maja 1804 został nominowany do stopnia marszałka. W 1805 objął
komendę nad I Korpusem Wielkiej Armii, a 1806 Napoleon I Bonaparte nadał
mu tytuł diuka utworzonego księstwa Pontecorvo. W 1810 roku do Paryża

przybyło szwedzkie poselstwo, by uzyskać akceptację cesarza Napoleona I
Bonaparte na to by następcą króla szwedzkiego Karola XIII, został, zgodnie z
wolą Riksdagu Fryderyk Chrystian, szwagier króla duńskiego Fryderyka IV.
Konieczność wyłonienia następcy za życia króla wynikała z jego choroby,
uniemożliwiającej mu sprawowanie władzy. Wtedy jeden z ze szwedzkich
oficerów - pułkownik Carl Otto Mörner na własną rękę zasugerował by następca
szwedzkiego tronu został napoleoński marszałek Jean Baptiste Jules Bernadotte.
Pomysł ten spodobał się cesarzowi. 21 sierpnia 1810 roku zebrany w mieście
Örebro Riksdag jednogłośnie zatwierdził ten projekt, gdyż posłowie szwedzcy
liczyli na pomoc Francji w odzyskaniu zajętej przez Rosjan Finlandii. W ten
sposób napoleoński marszałek został królem. W 1810 Jean Baptiste Jules
Bernadotte został adoptowany przez króla Szwecji Karola XIII i został
ogłoszony następcą tronu Szwecji, przybrał wówczas imiona Karol Jan. W
marcu 1811 roku przyjął oficjalnie tytuł regenta. Wobec choroby Karola XIII,
praktycznie od tego roku rządził niepodzielnie krajem, z oficjalnym tytułem
następcy tronu. Nowy władca szybko przystosował się do obyczajów swojej
nowej ojczyzny. Zapomniał też o ideałach młodości (rewolucja) i stał się
rzecznikiem tendencji konserwatywnych. Okazało się też, że interesy Szwecji
przedkłada nad interesy swojej starej ojczyzny - Francji. Dążył do odzyskania
okupowanej przez Rosję Finlandii, albo zajęcia należącej do Danii Norwegii. W
chwili przejęcia rządów nowy władca chciał zacieśnić przymierze z Francją.
Ponieważ nie dawało ono oczekiwanych rezultatów, jesienią 1810 roku usiłował
podjąć negocjacje z Anglią i Rosją. Wywołało to oburzenie Napoleona I
Bonaparte. W 1812 roku armia francuska zajęła szwedzkie Pomorze, co
spowodowało, że Karol Jan Bernadotte zawarł antyfrancuskie traktaty z Anglią i
Rosją. Równocześnie podjął wysiłki, których celem było zwiększenie potencjału
militarnego Szwecji poprzez pobór i podniesienie podatków na wojsko. W 1812
roku nastąpił atak Napoleona I Bonaparte na Rosję. Po klęsce Napoleona I
Bonaparte Karol Jan Bernadotte zdecydował, że wojska szwedzkie wezmą
udział w walkach po stronie VI koalicji antynapoleońskiej. Decyzją sojuszników
Karol Jan został dowódcą połączonych armii antynapoleońskiej koalicji, a
konkretnie Armią Północną. Starał się jednak oszczędzać szwedzkich żołnierzy.
W bitwie pod Lipskiem, w której ogólne straty sojuszników wynosiły 56 tysięcy
poległych, Szwedów zginęło tylko 180 żołnierzy. Spowodowało to jednak
oburzenie Austrii, Rosji i Prus, które odmówiły Szwecji prawa zasiadania przy
stole konferencji pokojowej. Wkrótce potem Karol Jan ze swoją armią
pomaszerował nie za Ren, jak chcieli sojusznicy, ale na duński Holsztyn. W tej
sytuacji Duńczycy po dwutygodniowych walkach zgodzili się, podpisać pokój w
Kilonii (1814 rok), oddający Szwecji Norwegię oraz zapłacić milion talarów. W
zamian mieli otrzymać szwedzkie Pomorze. Po zawarciu pokoju kilońskiego
wojska szwedzkie ruszyły za Ren. Po pokoju kilońskim, grupa norweskich
patriotów, korzystając z osłabienia Danii, ogłosiło niepodległość Norwegii.
Zgromadzenie narodowe 17 maja 1814 roku uchwaliło konstytucję i ogłosiło

królem Chrystiana Fryderyka, dotychczasowego namiestnika z ramienia króla
duńskiego. Nowe państwo nie uzyskało jednak poparcia żadnego z liczących się
mocarstw. W tym samym roku kres jego istnieniu położyła interwencją wojsk
szwedzkich. Karol Jan zgodził się jednak zatwierdzić konstytucję norweską.
Oznaczało to, że Norwegia nie została potraktowana jako prowincja podbita i
przyłączona, lecz doszło do unii personalnej - król szwedzki Karol XIII miał
zostać królem Norwegii. Karol Jan nie zgadzał się na oddanie Danii
szwedzkiego Pomorza zgodnie z traktatem kilońskim, gdyż w jego interpretacji
opór Norwegów był złamaniem traktatu. Ostatecznie, decyzją sojuszników
Pomorze zostało zajęte przez Prusy, a w ramach rekompensaty Szwecja
otrzymała od Prus 4,8 mln talarów, a Dania 0,6 mln. 5 lutego 1818 roku zmarł
Karol XIII i Karol Jan Bernadotte zasiadł na tronie jako król. Władzę sprawował
w sposób konserwatywny aż do swojej śmierci w 1844 roku. Okres jego rządów
to okres rozkwitu romantyzmu szwedzkiego, w którym w odróżnieniu od
polskiego dominowały akcenty konserwatywne. Sam król, mimo że był kiedyś
rewolucjonistą i marszałkiem napoleońskim, zajmował postawę obrońcy decyzji
kongresu wiedeńskiego. Za jego rządów wolności obywatelskie zostały mocno
ograniczone. Głównym problemem wewnętrznym była inflacja okresu
powojennego, która został przezwyciężona po reformie walutowej w 1834 roku.
Dużo uwagi przywiązywano rozwojowi szkolnictwa. W 1838 roku doszło do
antyrządowych manifestacji opozycji w Sztokholmie.

77.OSKAR I (1844-1859)

syn Karola XIV Jana i

Desirée Clary. W 1823 ożenił się z Józefiną de
Beauharnais

(1807-1876),

córką

pasierba

Napoleona

Bonaparte,

Eugeniusza

von

Leuchtenberg. Mieli pięcioro dzieci, z których
dwoje zostało królami Szwecji: Karol XV i Oskar
II. Urodzony we Francji, do jedenastego roku
ż

ycia mieszkał w Paryżu, do Szwecji przybył wraz

z ojcem w 1810; otrzymał staranne wykształcenie,
biegle opanował język szwedzki; w 1824 i 1833
pełnił funkcję wicekróla Norwegii. Zwolennik
poglądów liberalnych, bezpośrednio po wstąpieniu
na tron przy pomocy nowej ekipy rządowej

rozpoczął wprowadzanie reform: ogłoszono wolność prasy (1844), zrównano
prawa spadkowe kobiet i mężczyzn (1845), zreformowano system opieki
społecznej i szkolnictwo; po rewolucji lutowej w Paryżu (1848) rozpoczął się
proces przechodzenia króla na pozycje konserwatywne; mimo łagodnego
przebiegu Wiosny Ludów w Szwecji Oskar I odrzucił koncepcje reformy
parlamentu, pojawiające się od czasów panowania jego ojca. Dążył do
ustanowienia unii państw skandynawskich, nawiązującej do unii kalmarskiej;
stopniowo rozluźniał kontakty z Rosją, dążąc do bliższych związków z Anglią i
Francją; licząc na odzyskanie Finlandii, podczas wojny krymskiej wystąpił z

propozycją utworzenia przez Szwecję drugiego frontu; pomysł ten nie doczekał
się realizacji, ale rządy Francji i Anglii podpisały tzw. traktat listopadowy,
gwarantujący całość terytorialną państwa szwedzko-norweskiego; podczas
konferencji pokojowej w Paryżu (1856) Szwecja uzyskała jedynie
demilitaryzację rosyjskich Wysp Alandzkich. W 1857 chory na raka mózgu
władca przekazał władzę regencyjną synowi Karolowi.

78.KAROL XV (REGENT: 1857-1859; KRÓL:
1859-1872)

najstarszy syn Oskara i Józefiny von

Leuchtenberg. Od 1850 żoną Karola XV była
Lovisa, córka Fryderyka, księcia Holandii; z tego
małżeństwa

pozostała

córka

Luiza

(piętnastomiesięczny syn Karol zmarł). W latach
1856-1857 wicekról Norwegii, w 1857 objął
regencję w imieniu śmiertelnie chorego ojca;
doprowadził do zniesienia ceł między Szwecją a
Norwegią oraz do rozbudowy kolei; nie będąc w
stanie wywiązać się ze złożonej Norwegom
obietnicy likwidacji stanowiska namiestnika kraju,
zaprzestał jego obsadzania (1859). Po objęciu tronu

mimo konserwatywnych poglądów wspierał reformy, wprowadzane przez
liberalny rząd, Luisa de Geer, m.in. ogłoszenie swobody handlu wewnętrznego
(1864), likwidacje cechów rzemieślniczych, humanitarną reformę prawa
karnego (1864), wprowadzenie pełnej wolności wyznań, rozbudowę kolei;
wbrew własnym przekonaniom wsparł reformę parlamentu (1862-1865), dzięki
której dawna reprezentacja stanowa została zastąpiona przez nowoczesny
dwuizbowy parlament. Wobec perspektyw wojny duńsko-niemieckiej o
Szlezwik-Holsztyn zobowiązywał się wobec Fryderyka VII i Chrystiana IX do
udzielenia przez armię szwedzką pomocy Danii i wspierał ich dyplomatyczne
wysiłki w stolicach europejskich, lecz z powodu rozdźwięku pomiędzy królem a
rządem podczas wojny (1864) zobowiązania nie zostały wykonane. Karol XV
był popularnym królem, patronem artystów, a jednocześnie pisarzem i
malarzem. Często ignorując zasady etykiety dworskiej, lubił otaczać się
prostymi ludźmi; dążąc do popularności, godził się na reformy ograniczające
uprawnienia monarchy. Po śmierci Karola XV tron szwedzki odziedziczył jego
brat, Oskar II.

ruchów emancypacyjnych; długotrwały konflikt króla z d
usamodzielnienia parlamentem norweskim (1872
Oskara II. Nie był w stanie powstrzyma
rokowaniach z rządem szw
konsularnej, a po odrzuceniu uchwały parlamentu przez Oskara II uchwalili w
1905 rozwiązanie unii personalnej mi
norweskim referendum narodowym); Oskar II odrzucił propozycj
by inny członek dynastii Bernadotte obj
wykształcony i wszechstronnie uzdolniony, pod pseudonimem Oscar Fredrik był
autorem licznych książek, dotycz
pisał też powieści i poezje i przewodnicz
oraz popierał badania naukowe.

(-).PER KRISTIAN HERSLEB MICHELSEN (REGENT: 1905)

XI 1905 książę Karol (Carl) zasiadł na tronie Norwegii jako Ha
nowe imię nawiązywało do tradycji
wyniku reformy konstytucyjnej 1913 Norwegia przekształciła si
parlamentarną. Sytuację wewn

79.OSKAR II (1872-1905)

król Norwegii w latach

1872-1905; młodszy brat zmarłego
króla Karola XV. śoną Oskara II była od1857 Zofia
von Nassau, z którą miał czterech synów. W latach
1846-1850 studiował na uniwersytecie w Uppsali,
następnie służył w marynarce, dochodz
wiceadmirała. Po objęciu tronu zlikwidował
formalnie

wakujące

stanowisko

wicekróla

namiestnika Norwegii (1873), nast
reorientacji polityki zagranicznej, opieraj
sojuszu z Niemcami; sytuacja społeczna kraju
komplikowała

się

powodu

intensywnej

industrializacji i rozwoju partii politycznych oraz

ruchów emancypacyjnych; długotrwały konflikt króla z d
usamodzielnienia parlamentem norweskim (1872-1884) zakończył si
Oskara II. Nie był w stanie powstrzymać secesji Norwegów, którzy po długich

dem szwedzkim zażądali utworzenia odr

konsularnej, a po odrzuceniu uchwały parlamentu przez Oskara II uchwalili w

zanie unii personalnej między oboma krajami (potwierdzone w

norweskim referendum narodowym); Oskar II odrzucił propozycj
by inny członek dynastii Bernadotte objął tron norweski. Oskar II, starannie
wykształcony i wszechstronnie uzdolniony, pod pseudonimem Oscar Fredrik był

ąż

ek, dotyczących zw. historii wojskowości i marynistyki,

i poezje i przewodniczącym Szwedzkiej Akademii Muzycznej

oraz popierał badania naukowe.

).PER KRISTIAN HERSLEB MICHELSEN (REGENT: 1905)

80.HAAKON VII (KAROL KS.
(1905-1957)

młodszy syn króla Danii Fryderyka

VIII, brat Chrystiana X. śonaty z Mau
1938), córką króla Anglii Edwarda VII; ojciec
Olafa V. Oficer duńskiej marynarki wojennej. W
1905, w obliczu rozwiązania unii szwedzko
norweskiej, otrzymał propozycję
Norwegii. Mimo ponagleń rządu norweskiego
przeforsował

decyzję

plebiscytu, który miał udowodnić
reprezentuje cały naród i stoi ponad podziałami
politycznymi.

Plebiscyt

przytłaczaj

większością głosów wypadł na jego korzy

Karol (Carl) zasiadł na tronie Norwegii jako Ha

zywało do tradycji średniowiecznych królów Norwegii. W

wyniku reformy konstytucyjnej 1913 Norwegia przekształciła si

wewnętrzną do 1940 zdominowały konflikty partii

król Norwegii w latach

1905; młodszy brat zmarłego bezpotomnie

Oskara II była od1857 Zofia

miał czterech synów. W latach

1850 studiował na uniwersytecie w Uppsali,

ył w marynarce, dochodząc do stopnia

ciu tronu zlikwidował

stanowisko

wicekróla

namiestnika Norwegii (1873), następnie dokonał
reorientacji polityki zagranicznej, opierając ją na
sojuszu z Niemcami; sytuacja społeczna kraju

powodu

intensywnej

politycznych oraz

ruchów emancypacyjnych; długotrwały konflikt króla z dążącym do

czył się porażką

secesji Norwegów, którzy po długich

dali utworzenia odrębnej służby

konsularnej, a po odrzuceniu uchwały parlamentu przez Oskara II uchwalili w

dzy oboma krajami (potwierdzone w

norweskim referendum narodowym); Oskar II odrzucił propozycję Norwegów,

ł tron norweski. Oskar II, starannie

wykształcony i wszechstronnie uzdolniony, pod pseudonimem Oscar Fredrik był

cych zw. historii wojskowości i marynistyki,

cym Szwedzkiej Akademii Muzycznej

).PER KRISTIAN HERSLEB MICHELSEN (REGENT: 1905)

.HAAKON VII (KAROL KS. DU

SKI)

młodszy syn króla Danii Fryderyka

onaty z Maud (1869-

króla Anglii Edwarda VII; ojciec

skiej marynarki wojennej. W

zania unii szwedzko-

norweskiej, otrzymał propozycję objęcia tronu

rządu norweskiego

przeprowadzeniu

plebiscytu, który miał udowodnić, że nowy król
reprezentuje cały naród i stoi ponad podziałami
politycznymi.

Plebiscyt

przytłaczającą

głosów wypadł na jego korzyść; 18

Karol (Carl) zasiadł na tronie Norwegii jako Haakon VII – jego

redniowiecznych królów Norwegii. W

wyniku reformy konstytucyjnej 1913 Norwegia przekształciła się w monarchię

do 1940 zdominowały konflikty partii

liberalnej i robotniczej (socjaldemokratycznej); w 1928 Haakon VII, wbrew
oczekiwaniom, powierzył misję formowania rządu socjaldemokratom, mającym
większość w parlamencie (Storting) i zminimalizował ich wrogi stosunek do
monarchii. W 1907 uzyskał podpisanie przez przedstawicieli Wielkiej Brytanii,
Francji, Niemiec i Rosji tzw. traktatu o integralności Norwegii. Po wybuchu
wojny na spotkaniu władców 3 państw nordyckich (Szwecja, Dania, Norwegia)
w Malmö (XII 1914), wraz z Gustawem V i Chrystianem X ogłosił publicznie
neutralność kraju i wolę jej utrzymania. Popularność króla znacznie wzrosła po
agresji Niemiec 9 IV 1940. Haakon VII odmówił uznania kolaboracyjnego
rządu Vidkuna Quislinga i 7 VI 1940 na pokładzie brytyjskiego krążownika udał
się do Londynu, gdzie utworzył rząd emigracyjny. Po powrocie do Norwegii w
1945 poświęcił się odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych. W 1955
obowiązki monarchy przejął jako regent jego syn, książę Olaf.

1940-1945-OKUPACJA NIEMECKA

(-).PÅL OLAF BERG (REGENT: 1945)

81.OLAF V (REGENT: 1945, 1955-1957;
KRÓL: 1957-1991)

syn króla Norwegii

Haakona VII i Maud, córki króla Wielkiej
Brytanii Edwarda VII. śoną Olafa V była od
1929 Märthe (1901-1954), córka księcia Karola
Bernadotte; mieli dwie córki: Ragnhild (ur. 1930)
i Astrid (ur. 1932), oraz syna Haralda V. Po
urodzeniu nosił imiona Aleksander Edward
Chrystian Fryderyk, dopiero kiedy jego ojciec,
Karol, książę Danii, został królem Norwegii w
1905, stał się następcą i przyjął imię Olaf.
Przyszły król uczęszczał do gimnazjum w Halling
do 1921, a potem kształcił się w akademii

wojskowej, by w 1924 otrzymać stopień podporucznika. Następnie studiował
nauki polityczne i ekonomię w Oksfordzie. Był również znanym narciarzem i
ż

eglarzem, uczestnikiem wielu zawodów i regat; w 1928 zdobył złoty medal

olimpijski w żeglarstwie na olimpiadzie w Amsterdamie. Po niemieckiej inwazji
w kwietniu 1940 książę Olaf udał się wraz z rodzicami do Anglii, gdzie brał
aktywny udział w pracach norweskiego rządu emigracyjnego; 1 lipca 1944
otrzymał nominację na głównodowodzącego norweskich sił zbrojnych.
Entuzjastycznie powitany po powrocie do Oslo 13 maja 1945, jako regent
sprawował władzę do czasu przybycia Haakona VII (7 VI 1945). W 1955
przejął jako regent obowiązki chorego ojca; tron norweski objął po jego śmierci
21 IX 1957. Mimo że ustawa konstytucyjna z 1908 zniosła ceremonię koronacji,
Olaf V został 22 VI 1958 koronowany w katedrze w Trondheim, w pięćdziesiątą
drugą rocznicę koronacji Haakona VII. Kontynuując politykę swego ojca, w
pełni zaakceptował reguły demokracji parlamentarnej, powierzając misję
formowania rządu partii posiadającej przewagę w Stortingu. Dzięki swojej

znakomitej kondycji, umoż
znaczną popularnością; inicjatywy skrajnej lewicy, zmierzaj
monarchii, otrzymywały minimalne poparcie.

fa V i Marthy Bernadotte, córki ksi
(Szwecja). W 1968 o
VII 1937), córk
z Oslo. Maj
oraz Haakona Magnusa (ur. 1973), który jest nast
tronu. W 1940 opu
rodzicami Norwegi
się
ekonomi
1962) Oksfordzie, gdzie brał udział w tradycyjnych
regatach łodzi wiosłowych; był te
najlepszych skandynawskich

uczestniczył na jachcie Fram w igrzyskach olimpijskich w
siedemdziesiątych stał się
często

zastępował

funkcjach

reprezentacyjnych

oraz

podró

zagranicznych. W 1979 otrzymał nominacj
lądowych, lotnictwa oraz admir
królem; przysięgę w parlamencie zło

B I B L I O G R A F I A:
1.Adamus M. : Tajemnice sag i run, Wrocław, 1970
2.Andersson I. : Dzieje Szwecji, W
3.Bazylow L. : Historia powszechna 1789
4.Bereza-Jarociński A. : Zarys dziejów Norwegii, W
5.Bouillet M. N. : Dictionnaire d’histoire et de géographie, Paris, 1860
6.Czapliński Wł., Górski K. : Historia Danii, Wrocław,1965
7.Hertmanowicz-Brzoza M.,
2005
8.Holmsen A., Jensen M. : Norges histoire, t.1
9.Holzwarth F. J. : Historya powszechna, t. 3
"http://en.wikipedia.org/wiki/Eystein_Halfdansson
http://en.wikipedia.org/wiki/Gandalf_Alfgeirsson
"http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_Hvitbeinn
"http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_the_Black
http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_the_Mild
http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_the_Old
"http://en.wikipedia.org/wiki/Sigtryg_Eysteinsson
http://en.wikipedia.org/wiki/Kjotve_the_Rich

znakomitej kondycji, umożliwiającej mu częste podróże po kraju, cieszył si

; inicjatywy skrajnej lewicy, zmierzającej do likwidac

monarchii, otrzymywały minimalne poparcie.

82.HARALD V (1991- dzi

)

syn króla Norwegii Ola

fa V i Marthy Bernadotte, córki księcia Västergotaland
(Szwecja). W 1968 ożenił się z Sonją Haraldsen (ur. 4
VII 1937), córką handlowca Karla Augusta Harald
z Oslo. Mają dwoje dzieci: Märthe Louise (ur. 1971)
oraz Haakona Magnusa (ur. 1973), który jest nast
tronu. W 1940 opuścił wraz z królem Haakonem VII i
rodzicami Norwegię, udając się do Londynu. Kształcił
się w szkołach wojskowych, nastę
ekonomię i nauki polityczne, m.in. w Oslo i (1960
1962) Oksfordzie, gdzie brał udział w tradycyjnych
regatach łodzi wiosłowych; był te
najlepszych skandynawskich żeglarzy, m.in. w 1964

uczestniczył na jachcie Fram w igrzyskach olimpijskich w Tokio. Ju

tych stał się bliskim współpracownikiem swojego ojca, którego

pował

funkcjach

reprezentacyjnych

oraz

podró

zagranicznych. W 1979 otrzymał nominację na stopień generała wojsk

dowych, lotnictwa oraz admirała. Po śmierci Olafa V w styczniu 1991 został

w parlamencie złożył 21 I 1991.

B I B L I O G R A F I A:
1.Adamus M. : Tajemnice sag i run, Wrocław, 1970
2.Andersson I. : Dzieje Szwecji, W-wa, 1967
3.Bazylow L. : Historia powszechna 1789-1918, wyd. 2 poszerz., W

ski A. : Zarys dziejów Norwegii, W-wa, 1991

5.Bouillet M. N. : Dictionnaire d’histoire et de géographie, Paris, 1860

ski Wł., Górski K. : Historia Danii, Wrocław,1965

Brzoza M., Stepan K. : Słownik władców ś

8.Holmsen A., Jensen M. : Norges histoire, t.1-2, Oslo, 1949
9.Holzwarth F. J. : Historya powszechna, t. 3-5, W-wa, 1880-1884

ia.org/wiki/Eystein_Halfdansson"

http://en.wikipedia.org/wiki/Gandalf_Alfgeirsson"

http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_Hvitbeinn"
http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_the_Black"

http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_the_Mild"
http://en.wikipedia.org/wiki/Halfdan_the_Old"

http://en.wikipedia.org/wiki/Sigtryg_Eysteinsson"

ia.org/wiki/Kjotve_the_Rich"

e po kraju, cieszył się

cej do likwidacji

syn króla Norwegii Ola-

cia Västergotaland

z Sonją Haraldsen (ur. 4

handlowca Karla Augusta Haraldsena

dwoje dzieci: Märthe Louise (ur. 1971)

oraz Haakona Magnusa (ur. 1973), który jest następcą

cił wraz z królem Haakonem VII i

do Londynu. Kształcił

w szkołach wojskowych, następnie studiował

i nauki polityczne, m.in. w Oslo i (1960-

1962) Oksfordzie, gdzie brał udział w tradycyjnych
regatach łodzi wiosłowych; był też jednym z

eglarzy, m.in. w 1964

Tokio. Już w latach

bliskim współpracownikiem swojego ojca, którego

pował

funkcjach

reprezentacyjnych

oraz

podróżach

generała wojsk

mierci Olafa V w styczniu 1991 został

1918, wyd. 2 poszerz., W-wa, 1986

5.Bouillet M. N. : Dictionnaire d’histoire et de géographie, Paris, 1860

Stepan K. : Słownik władców świata, Kraków,

1884

http://en.wikipedia.org/wiki/Olaf_Haraldsson_Geirstadalf"

http://en.wikipedia.org/wiki/Ragnvald_the_Mountain-High"

http://en.wikipedia.org/wiki/Sigtryg_Eysteinsson"
"http://en.wikipedia.org/wiki/Sigurd_Syr"
http://en.wikipedia.org/wiki/Tryggve_Olafsson"
10.Kersten A. : Historia Szwecji, Wrocław, 1973
11.Larsen K. A. : A history of Norway, t.1-2, Princeton, 1948
12.Louda J., Maclagan M. : Les dynasties d’Europe, Paris, 1984
13.Morby J. E. : Dynastie świata, Kraków, 1994

14.Pasierbiński T. : Monarchie świata, W-wa, 2002
15.Roesdahl E. : Historia Wikingów, Gdańsk, 1996
16.Schlosser F. Ch. : Dzieje powszechne, t. 7-12, Lwów, 1874-1876
17.Słownik dynastii Europy, Poznań, 1999
18.Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, Poznań, 1998
19.Słownik władców Europy średniowiecznej, Poznań, 1998
20.Sverris saga (Saga o Sverrire), Moskva, 1988
21.Truhart P. : Regents of nations, 2nd revised and enlar. ed., p. 4/vol. 2,
München, 2006

22.Zientara B. : Historia powszechna średniowiecza, wyd. 2, W-wa, 1973

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poczet krolow i ksiazat polskich
Poczet królów Polski, Polska
Poczet królów Polski (PREZENTACJA)
Poczet Królów Polskich, Dokumenty Textowe, Nauka
Król Polski definicja, poczet królów
Średniowiecze Poczet Królów i książąt Polski
Poczet Królów Polskich
Jasnogórski poczet królów i książąt polskich - nieznany i ukrywany obraz na Jasnej Górze, tymczasowy
Poczet krolow i ksiazat polskich
Poczet królów Polski krótkie notki, portrety wg Matejki
poczet królów
Poczet Królów Polskich
Poczet krolow i ksiazat polskich
poczet królów
poczet królów

więcej podobnych podstron