MIKROEKONOMIA

dr Elżbieta Lorek

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

1/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

2/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

Rynek czynników wytwórczych obejmuje

• rynek pracy

• rynek ziemi

• rynek kapitału

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

3/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

Podaż czynników wytwórczych oferowana jest przez

gospodarstwa domowe

Popyt na czynniki wytwórcze zgłaszany jest przez

przedsiębiorstwa
[obie strony realizują zasadę optymalizacji]

Popyt na czynniki wytwórcze – popyt o szczególnych cechach

- jest to popyt pochodny, wynika z popytu na wytwarzaną

produkcję

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

4/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

PODAŻ PRACY – oferowana przez pracowników

POPYT NA PRACĘ – zgłaszana przez pracodawców

Podaż pracy

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

5/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

w

t

indywidualna krzywa podaży pracy

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

6/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

• przy niskich poziomach płac i dochodów krzywa podaży

pracy posiada nachylenie dodatnie

• przy wysokich poziomach płac i dochodów krzywa podaży

pracy posiada nachylenie ujemne

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

7/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

• podaż pracy rośnie tylko do pewnego momentu, po

przekroczeniu którego ludzie są na tyle bogaci, ze nawet
przy dalszym wzroście stawki płac ograniczają podaż pracy

• dlatego przy wyższych stawkach wynagrodzeń krzywa

podaży pracy ma nachylenie ujemne

• taki kształt krzywej podaży pracy wynika z działania dwóch

efektów: efektu substytucji oraz efektu dochodowego

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

8/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

w

t

indywidualna krzywa podaży pracy

EFEKT SUBSTYTUCYJNY

EFEKT DOCHODOWY

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

9/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

EFEKT SUBSTYTUCYJNY - wzrost płac, przy niskich stawkach
zwiększają atrakcyjność świadczenia pracy, pracownik jest gotów
pracować dłużej kosztem mniejszej ilości czasu wolnego (dochód
z pracy jako dobro relatywnie tańsze zastępuje czas wolny, będący dobrem
relatywnie droższym)

EFEKT DOCHODOWY - wyższe płace powodują, że pracownik może
pracować mniej i ciągle osiągać ten sam poziom konsumpcji, gdyż
zwiększył się jego dochód (czas wolny jest wartością ważniejszą niż
możliwość osiągnięcia dodatkowego dochodu, krzywa podaży reaguje
wówczas negatywnie na wzrost płac)

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

10/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

w

L

rynkowa krzywa podaży pracy

okres krótki

E

LS

LD

W

E

L

E

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

11/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

RÓWNOWAGA W OKRESIE KRÓTKIM – wyznaczona przez punkt
przecięcia krzywej podaży rynkowej pracy z krzywą popytu rynkowego na
pracę (punkt

E

)

RÓWNOWAGA W OKRESIE DŁUGIM – kształtuje się wg spiżowego prawa
pracy T.R. Malthusa - płaca minimalna gwarantuje podstawową
konsumpcję pracownika i jego rodziny, umożliwiając w ten sposób prostą
reprodukcję ilości członków rodziny

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

12/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

PODAŻ INNYCH CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Podaż innych, aniżeli praca czynników produkcji nie wiąże się
z rezygnacją z czasu wolnego – konsument jest skłonny zaakceptować
każdy dochód dodatni netto z wynajęcia zasobów, którymi dysponuje
(w przeciwnym przypadku – zasób niewykorzystany)

w okresie krótkim podaż zasobów kapitałowych jest doskonale sztywna
i przyjmuje postać linii pionowej, równoległej do osi rzędnych.

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

13/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

P

Q

Po

S

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

14/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

P

Q

Po

D

1

D

2

D

3

S

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

15/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

Właściciel zasobu nie będzie go wynajmować za cenę niższą niż cena Po

Sztywność podaży oznacza, że cena czynników naturalnych i kapitałowych
zależy wyłącznie od popytu

(dzierżawa miejsca pod reklamę w ogrodzie – cena musi przewyzszać dochód
niezbędny, znany sportowiec nie będzie walczył za cenę niższą od jego
wynagrodzenia)

Dochód niezbędny – dochód z czynnika przewyższający jego wynagrodzenie
niezbędne dla utrzymania go w aktualnym zastosowaniu

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

16/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

Czynnik produkcji może zarabiać więcej niż jest niezbędne aby go zatrudnić
– różnica między tym co rzeczywiście zarabia czynnik zastosowany w dany
sposób a tym co mógłby zarobić w innym najlepszym zastosowaniu
– renta ekonomiczna

Renta ekonomiczna przyciąga usługi niepowtarzalnych czynników
(wybitne zdolności, umiejętności)

Quasi-renta – renta odnosząca się do usług czynników, których podaż
reaguje na zmiany cen usług w okresie długim

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

17/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

PODAŻ KAPITAŁU

i =

kwota za pożyczony kapitał

wielkość pożyczonego kapitału

i = stopa procentowa

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

18/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

PODAŻ KAPITAŁU

ir

=

wielkość pożyczonego kapitału

(ir) = rzeczywista stopa procentowa (realna)
(ir powinna być większa od 0)

nominalna stopa procentowa – stopa inflacji

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

19/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

WPŁYW CZASU NA WARTOŚĆ PIENIĄDZA

określanie przyszłej wartości obecnego kapitału - istotne dla pożyczkodawcy
wartość kapitału w przyszłości

WKt = Wko (1+i)

t

WKt – wartość kapitału w okresie przyszłym t,
Wko – kapitał w okresie wyjściowym,
i – stopa procentowa,
t – liczba okresów

uwzględnia procent składany (kapitalizacja odsetek)

dr Elżbieta Lorek

Mikroekonomia

20/20

RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

WPŁYW CZASU NA WARTOŚĆ PIENIĄDZA

określenie obecnej wartości przyszłego kapitału

- jaką maksymalną cenę warto dzisiaj zapłacić za pożyczany dziś kapitał

(jeżeli po 6 latach wartość kapitału wyniesie 142, to ile dziś warto za niego zapłacić)

WO = WKt x 1/(1+i)

t

WO – obecna wartość kapitału ,
WKt – wartość przyszła kapitału w okresie t,
i – stopa procentowa,
t – liczba okresów