SKÓRA

Funkcje skóry:
1. Chroni przed czynnikami zewnętrznymi, stanowi naturalną barierę na jej powierzchni przed

bakteriami i grzybami

2. Narządem zmysłowym - odbiera bodźce środowiska zewnętrznego przez zakończenia

nerwowe - eksteroreceptory

3. Bierze udział w termoregulacji - gruczoły potowe poprzez wydzielanie potu ochładzają, włosy

zatrzymują ciepło

4. Wydzielane z potem są zbędne produkty przemiany materii, barwniki, mocznik Na

+

, Cl

-

5. 7-dehydrocholesterolu witaminy D3 przy udziale promieni UV

Naskórek(keratynocyty)

Nabłonek wielowarstwowy płaski, na błonie podstawnej oddzielający od głębszej skóry właściwej.
Naskórek dzielimy na dwie zasadnicze warstwy:



część rozrodczą



część zrogowaciałą

a) Komórki walcowate - materiał budulcowy dla regeneracji wierzchnich warstw naskórka.

Przylegają do błony podstawnej naskórka, zakotwiczając się w niej za pomocą
półdesmosomów.

b) Komórki wieloboczne - połączone ze sobą desmosomami, tworzą warstwę kolczystą -

liczne kolczyste (do 20 pokładów komórek) wypustki na powierzchniach komórek po
rozerwaniu desmosomów. Posiadają w cytoplazmie filamenty pośrednie cytokeratyny,
tworzące tonofilamentami.



Warstwa podstawna i kolczysta tworzą łącznie część rozrodczą naskórka (Malpighiego)

c) Komórki zwane ziarnistymi, 2-6 pokładów, w cytoplazmie keratohialiny - ciałka Odlanda
d) Płaskie komórki - zawiera płynną keratohialiną, (warstwą świecącą), keratynę. Tworzą one

warstwę zrogowaciałą naskórka. Ostatnie trzy warstwy nazywamy częścią zrogowaciałą.

*)na nich wszystkich znajdują się antygeny powierzchniowe, receptory dla cytokin (SALT)

Komórki Langerhansa



Występujące wszędzie w naskórka, dobrze widoczne w warstwie kolczystej i w górnych

pokładach skóry właściwej, w okolicy naczyń krwionośnych.



W cytoplazmie są ciałka Birbecka. Rola komórek Langerhansa polega na rozpoznawaniu

antygenu a także na prezentowaniu go komórkom immunologicznie kompetentnym.

Komórki barwnikowe(melanocyty)



Produkują pigment – melaniny – odpowiada za zabarwienie skóry. Melanina jest z

tyrozyny, następnie gromadzona melanosomach.



Obecne w warstwie podstawnej naskórka i w górnych partiach skóry właściwej. Dużo jest

ich gdzie działa UV. Odmienne zabarwienie skóry wiąże różną liczbą melanosomów.
Liczba melanocytów to 1200 komórek /mm

3

.Wytwarzanie melaniny podlega kontroli

przez: MSH - powoduje intensywniejsze zabarwienie skóry, podczas gdy glikokortykoidy
hamują syntezę melaniny.

Komórki Merkla
Wewnątrznabłonkowe receptory dotyku, w cytoplazmie są pęcherzyki zawierające substancje
neuroendokrynne. Liczba komórek Merkla zmniejsza się z wiekiem.

Skóra właściwa

Częścią łącznotkankową skóry i składa się z dwóch warstw:



Warstwy brodawkowatej - zbudowana z tkanki łącznej włóknistej, wytwarza ona

brodawki. Są wszystkie rodzaje komórek tkanki łącznej a także komórki barwnikowe i

komórki Langerhansa i włókna kolagenowe, elastyczne, których ilość wyraźnie maleje z
wiekiem i mięśniowe gładkie samodzielne i napinające włos i pojedyncze włókna
mięśniowe poprzecznie prążkowane.



Warstwy siateczkowatej - zbudowana z tkanki łącznej włóknistej, zawiera liczne gruczoły

potowe, łojowe i włosy. W warstwie tej włókna kolagenowe i elastyczne(grubsze), otaczają
naczynia krwionośne i nerwy. Warstwa ta od dołu graniczy z tkanką podskórną.

Tkanka podskórna

- leży pod warstwą siateczkowatą skóry właściwej. Zbudowana jest z

tkanki łącznej wiotkiej, zawierającej zmienną liczbę komórek tłuszczowych. Podściółkę
tłuszczową – za dużo komórek tłuszczowych.

Przydatki skóry

1) Gruczoły potowe



na całej powierzchni skóry – brak na czerwieni wargowej napletka i żołędzi. Najliczniej -
na stóp, dłoni, na czole i pod pachami.



produkują pot: H

2

O, Cl

-

, Na

+

, mocznik. Parowanie potu z powierzchni skóry prowadzi do

jej ochłodzenia (termoregulacja)

Gruczoły potowe dzielimy na:



małe(ekranowe) - o budowie cewkowej, składa się:
a) Część wydzielająca (gruczołową) jest zwinięta na kształt kłębka i wysłana wysokim
nabłonkiem walcowatym. Pomiędzy komórkami gruczołowymi a błoną podstawną leżą
komórki mięśniowe – skurcz pomaga w wydostaniu się wydzieliny na powierzchnię skóry.
b) Część wyprowadzająca gruczołu – nabłonkiem dwuwarstwowym sześciennym. W
miejscu, gdzie przewód gruczołu potowego dochodzi do naskórka, zatraca swoją ścianę.
Od tego miejsca ściany przewodu tworzą otaczające go komórki naskórka.



duże (apokrynowymi lub zapachowymi) - budowa podobna do małych, są rozgałęzione.
Swą wydzielinę odprowadzają do mieszka włosowego. Rozpoczynają one wydzielanie z
chwilą osiągnięcia dojrzałości płciowej.
Gruczoły potowe duże występują: pod pachami, w pachwinach, brodawkach sutkowych,
przedsionku nosa, okolicach zewnętrznych narządów płciowych, przewodzie słuchowym,
zewnętrznym

2) Gruczoł łojowy - towarzyszą mieszkom włosowym, ma budowę pęcherzykową , jest

pojedynczy lub rozgałęziony, typ gruczołu wielopokładowego.



Komórki leżące na obwodzie – małe, brak w cytoplazmie wydzieliny, są warstwą
rozrodczą. Średnica rośnie w miarę zbliżania się do światła przewodu wyprowadzającego
znajdują się coraz większe krople wydzieliny. Wydzielina powstaje z całej komórki,
(holokrynowo). Przewody wyprowadzające uchodzą do mieszka. Komórki mięśniowe
gładkie – skurcz… Łój składa się: z estrów gliceryny z kwasem oleinowym. Łój
zabezpiecza naskórek przed utratą H

2

O, utrzymuje pH=5,2 skóry.

3) Gruczoł mlekowy - składa się z 12-20 zrazów = płaty. Każdy ze zrazów ma własny

przewód odprowadzający, uchodzący na powierzchni brodawki sutkowej. W każdym są
drobne zraziki oddzielone od siebie tkanką łączną wiotką. Wewnątrz zrazików znajdują się
pęcherzyki gruczołowe, wysłane nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym, przekształca
się w nabłonek walcowaty.



Podczas wydzielania czyli laktacji, wydzielina gruczołu mlekowego gromadzi się w

wierzchnich częściach komórek gruczołowych, a następnie przez oderwanie się od nich
dostaje się do światła pęcherzyka(sposób apokrynowy)



Przewody odprowadzające gruczołu mlekowego to: przewody śródzrazikowe,
międzyzrazikowe, wspólny(mlecznym) do otworu mleko nośnego.

4) Paznokieć

Paznokieć dzielimy na dwie części:



trzon – spoczywa na powierzchni skóry



korzeń – umiejscowiony jest głęboko w skórze właściwej, jest miejscem jego
wzrostu(macierz) – komórek walcowatych i kolczystych przekształca się w warstwę
zrogowaciałą(keratyna twarda)

Paznokieć ma budowę warstwową, podobną do naskórka. Budują go komórki walcowate,
kolczyste, komórki warstwy zrogowaciałej. W paznokciu brak warstwy ziarnistej i świecącej.

5) Włos

Włosy - przydatki skóry. Są na całej skórze, z wyjątkiem dłoni, stóp, okolicy odbytu, ujść
narządów moczowo-płciowych i czerwieni wargowej. Średnica włosa wynosi od 0,05 do 0,5 mm.

a) Włos składa się z:



części wolnej, wystającej nad powierzchnią naskórka



korzeń – tkwiący w skórze właściwej, na końcu jest cebulkę włosa – tu jest macierz jest

miejscem intensywnych. Od spodu w cebulka wpukla się łącznotkankowa brodawka
włosa, utworzona przez skórę właściwą. W brodawce znajdują się liczne naczynia
krwionośne i zakończenia nerwowe.

Korzeń włosa ma budowę warstwową, na którą składają się :



włos właściwy



pochewki włosa- wewnętrzna i zewnętrzna



torebka włosa

W tym przekroju włos właściwy tworzą trzy koncentrycznie leżące warstwy;



powłoczka włosa – warstwa powierzchowna komórek zrogowaciałych (keratynę twardą)



kora włosa – zasadniczą część, składa się z koncentrycznie ułożonych komórek
wrzecionowatych. Komórki te wypełnione są ziarnami pigmentu i keratyną twardą.



rdzeń włosa – z komórek wielobocznych, najlepiej rozwiniętą w grubych włosach

a)Barwa włosa zależy od liczby ziaren pigmentu znajdujących się w komórkach kory .Pigment jest
produktem melanocytów zlokalizowanych macierzy cebulki włosa. W komórkach zrogowaciałych
włosa znajdują się puste przestrzenie wypełnione powietrzem. Są one we włosach siwych.
b)Pochewka wewnętrzna włosa otacza włos właściwy od zewnątrz, składa się:



powłoczki pochewki



warstwy nabłonkowej ziarnistej



warstwy nabłonkowej jasnej

c) Pochewka zewnętrzna korzenia włosa ma budowę warstwy rozrodczej naskórka. Składa się
komórek kolczystych(do 20 warstw) i z 1 warstwy komórek walcowatych.
d) Torebka włosa zbudowana jest z włókien tkanki łącznej. Przyczepia się mięsień
przywłośny(napinacz). W trójkącie utworzonym przez korzeń włosa, naskórek i mięsień
przywłośny leżą gruczoły łojowe.
*) Mieszki włosowe wykazują cykliczną aktywność (cykl włosowy) - stadia

 anagen – okres wzrostu włosa (podziały mitotyczne macierzy cebulki)
 kata gen – ustają podziały komórkowe
 telogen – wypadnięcia włosa i odpoczynku komórek macierzystych

Włosy różnią się okresami swego wzrostu i trwania, które wynoszą od trzech lat dla włosów
pokrywy czaszki do 3-4 miesięcy dla rzęs.

Unaczynienie skóry



Skóra jest unaczyniona przez dwie równoległe sieci tętnicze i żylne. W warstwie
podskórnej duże tętnice oddają odgałęzienia w kierunku powierzchni, które tworzą sieć na
granicy tkanki podskórnej.



Drugi splot naczyń tętniczych powstaje na granicy warstwy brodawkowatej i
siateczkowatej skóry właściwej.

ziarenka kratohialiny