Helios-44M-4 2/58

Obiektyw standardowy do Zenita, lub raczej jedna z jego wersji.

Licząc od gwintu:
-

pierścień przysłon

(O),

-

skala Głębii Ostrości

(P),

-

pierścień ostrzący

(R) ze skalą odległości (metry).

Pierścień przysłon.
Służy do ustawienia wielkości otworu względnego obiektywu (f). Obracając ten pierścień
zaobserwować można, od przodu lub tyłu obiektywu, nachodzące na siebie listki przysłony
(diafragmy). Służy ona do regulowania ilości światła, jaka ma wpadać do wnętrza aparatu.
Zmieniając wartość powiedzmy z f/5,6 na f/4 wpuszczamy 2x więcej światła. Z wartości f/5,6
na f/2,8 - 4x więcej, a z f/5,6 na f/8 zmniejszamy jego ilość dwukrotnie. Więcej na ten temat
znajdziesz klikając

tu

.

Skala głębi ostrości.
W jej centrum widnieje czerwona kreska - punkt nastawczy dla pierścienia przysłon i
ostrzącego. Z jej prawej strony litera 'R' - gdy używamy filmu uczulonego na promienie
podczerwone, należy przeostrzyć na ten punkt.
Na skali naniesione są niektóre wartości przysłony. Służą one ustaleniu jak głęboki obszar od
obiektywu będzie ostro przedstawiony na naszym zdjęciu. Im wartość przysłony większa, tym
więcej obszaru ostrego na naszej fotce, im mniejsza, tym mniej.

Przykładowo ustawiamy ostrość na przedmiocie oddalonym od obiektywu o 2,5m. Przysłonę
zmieniamy na f/5,6. Wartość f/5,6 na skali Głębi Ostrości jest pomiędzy f/4 a f/8. Możemy
zauważyć, że Głębia Ostrości (GO) pokrywać nam będzie odległość od obiektywu z
przedziału od ok.2,2m do ok.3,5m. Zmieniając teraz przysłonę na f/11 pokryje ona odległość
z przedziału ~1,8m-4m, a zmniejszając otwór jeszcze bardziej (do f/16) GO zwiększy się
jeszcze bardziej. Wszystkie przedmioty spoza tego przedziału odległości będą (teoretycznie)
nieostre lub lekko rozmyte.
Z tego przykładu łatwo wywnioskować, że zwiększając wartość przysłony zmniejszamy
ryzyko popełnienia błędu przy nastawieniu ostrości i w konsekwencji uwiecznienia głównego
motywu nieostro. Niestety jest tego minus. Zwiększając wartość przysłony (zmniejszając
otwór względny) wpuszczamy na kliszę coraz mniej światła, a musi go być odpowiednia ilość
do poprawnego naświetlenia klatki! Trzeba w jakiś sposób to światło 'uzupełnić' - wystarczy
wydłużyć czas ekspozycji. Pamiętajmy, że jednak nie można robić tego w nieskończoność
(wykonując zdjęcia 'z ręki') gdyż im dłuższy czas naświetlania klatki (otwarcia migawki) tym
większe ryzyko poruszenia zdjęcia i w konsekwencji RÓWNIEŻ NIEOSTRE uwiecznienie
motywu...

Pierścień ostrzący.
Do czego? do ustawiania ostrości na wybranym przez nas motywie z kadru. Gdy nim
kręcimy, obraz w wizjerze robi się bardziej ostry, lub mniej ostry. Bardzo pomocny jest w
ocenie ostrości

mikroraster

znajdujący się w centralnej części kadru.

Na tym obiektywie skala odległości występuje w jednostkach metrach (m). Są i inne, gdzie
dodatkowo podana jest w stopach (ft).

Zenit 11

Opiszę poniżej Z11 z każdej strony - co do czego służy na każdej ze ścian:

Przedniej

:

gniazdo lampy (X)

,

samowyzwalacz

,

czujnik światłomierza

|

Dolnej

|

Tylnej

|

Górnej

:

korbka

,

skala czułości błony

,

skala przysłon

,

skala czasów

,

skala światłomierza

,

stopka lampy

,

pokrętło czasów

,

spust

,

licznik

,

gałka

naciągu kliszy

.

Ścianka Przednia

Patrząc na Zenka od przodu zauważyć się da kilka
nieznanych przełączników. Po stronie lewej (prawej od
obiektywu patrząc z góry) mamy:
- okrągłe synchronizacyjne

gniazdko lampy błyskowej

(X),
-

samowyzwalacz

: spust (A) i sprężyna (B);

nad obiektywem:

-

czujnik światłomierza

(C).

Gniazdo synchronizacji z lampą błyskową.
Po co? Ano po to, że jeśli lampa nie posiada styków w stopce, lub zostały one uszkodzone
(jak w mojej) i nie da sie korzystać ze stopki, to podłączamy lampę wystającym z niej
kabelkiem właśnie do tego gniazdka. Powinno być ono oznaczone dużą literą 'X', ale w
większości Z11 nie jest.
Poza tym gniazdko przydaje się, gdy nie chcemy używać stopki lampki i błyskać
bezpośrednio na obiekt. W takiej sytuacji podłączamy lampę kabelkiem do gniazdka,
celujemy np. w sufit, aby odbić od niego błysk i pstrykamy. Światło odbite jest dużo bardziej
efektowne (moim zdaniem) i plastyczne od bezpośredniego światła błyskowego, ponieważ
bezpośrednie znacznie 'spłaszcza' fotografowany obiekt/osobę nie nadając mu większego
wyrazu.

Samowyzwalacz: sprężyna i jej spust.
Najprostszy sposób wykorzystania samowyzwalacza - zrobienie sobie samemu zdjęcia.
Ustawiamy aparat na stabilnym podłożu - najlepiej statywie - naciągamy sprężynę (o 180o
odwrotnie do wskazówek zegara), wciskamy spust nad sprężyną i biegniemy we wcześniej
wycelowane zdjęcie, a Zenek wykonuje zdjęcie po ok. 10-15sek. (lub wcale, jak mój :( )

Czujnik światłomierza.
Jeśli wycelujesz aparat w coś jasnego (niebo) i przysłonisz dłonią jego wpust (tą kratkę za
folią nad obiektywem), to strzałka poziomu światła wychyli się z jednej strony w drugą.
Oznacza to, że światłomierz działa (aczkolwiek niekoniecznie poprawnie).

Ścianka Dolna

Ja w swoim Z11 znalazłem jedynie dwa gwinty (np. do podkręcenia statywu).

Ścianka Tylna

Co tutaj? jedynie wizjer, którym wybieramy kadr - jak w większości aparatów i dźwignia

naciągu kliszy.

Ścianka Górna (jest tu zdjęcie 12xp, bo nie posiadam fotki
z11)

Jest tu najwięcej przełączników które na początku będą nas

interesować. Zacznijmy od strony lewej:
- zestaw pierścieni po stronie lewej:
* odchylana i wyciągana

korbka

(G),

*

skala czułości błony

światłoczułej (H)(ASA/DIN),

*

skala przysłon

,

*

skala czasów

otwarcia migawki,

-

wskazówka (skala) światłomierza

(I - występuje w zenicie 11);

bardziej centralnie (na wysokości pryzmatu):
-

stopka lampy błyskowej

(J),

z prawej od pryzmatu:
-

pokrętło czasów otwarcia migawki

(K),

-

spust

(L) z pozycją T i V,

-

licznik wykonanych zdjęć

(M),

-

gałka naciągu filmu

(N).

Korbka zwijania filmu.
Ma dwie funkcje. Jedną z nich jest
zwijanie filmu do kasety po
wykonaniu serii zdjęć. W tym celu
należy ją odgiąć i zacząć kręcić
zgodnie ze wskazówkami zegara lub
kierunkiem wskazywanym przez
strzałkę (choć nie jest to jedyna
czynność potrzebna do zwinięcia
kliszy. Jak ją zwinąć?

kliknij tutaj

).

Druga funkcja to otwieranie tylnej

ścianki w celu wyjęcia lub założenia błony. Aby ją otworzyć pociągnij za gałkę (G) pionowo
w góre (trzymając aparat dolną ścianką w dół) aż do otwarcia tylnej klapki (jakieś 1,5 - 2cm).

Skala czułości błony.
Po co? Aby chociaż nie zapomnieć jak czuły film włożyliśmy do aparatu, poza tym na jej
podstawie obliczane będą wartości przysłon i czasów migawki dla danego kadru.
Jest w dwóch jednostkach: ASA (American Standards Assotiation) oraz DIN (Deutsche
Industrie Norm). Dlaczego? Bo jest to dość wiekowy aparat, Teraz stasujemy skalę ISO
(International Standards Organisation) - łączy ona w sobie obie powyższe. Można spotkać ją
na większości negatywów podaną na opakowaniu.

Czułości błon

Jednostka

Wartość

ASA

25

50

100

200

400

800

1600

3200

6400

DIN

15

18

21

24

27

30

33

36

39

ISO

25/15o 50/18o 100/21o 200/24o 400/27o 800/30o 1600/33o 3200/36o 6400/39o

Tutaj znajdziesz rozszerzoną

Tabelę Czułości Błon

z większą, ilością jednostek.

Skala wartości przysłon.
Są na niej wartości przysłon (takie jak na obiektywie, ale w większym zakresie). Potrzebna do
obliczania wartości czasów migawki dla danego kadru.

Skala czasów otwarcia migawki.
Czasy z zakresów od 30s do 1/500s ze skokiem co 1/2. Potrzebne do obliczania wartości
przysłon dla danego kadru.

Wskazówka światłomierza (poziomu oświetlenia).
W okienku znajdującym się pomiędzy korbką zwijania filmu, a stopką dla lampy błyskowej
zauważyć można dwie 'wskazówki'. Jedna z nich (cieniutka) wychyla się po skierowaniu
aparatu na źródło światła lub przysłonięciu czujników światłomierza. Drugą (okrągłą z
otworkiem) sterujemy poprzez przekręcanie najbardziej zewnętrznego pierścienia po lewej
stronie (tego ze skalą czasów).
O co chodzi? o to, aby obie wskazówki się pokryły, czyli cieniutka ukazała się w okienku tej
drugiej. Daje to (teoretycznie) poprawne naświetlenie klatki z tak dobranymi parametrami,
jakie dobrały się w pary na pokrętłach czasów i przysłon.
Więcej, czyli jak poprawnie ustawić ekspozycję (naświetlenie klatki) znajdziesz

tutaj...

Stopka lampy błyskowej.
Powinna być zabezpieczona plastykową wsuwką okrywająca jej styki, ale często jest ta
wsuwka gubiona i styki narażone są na uszkodzenia mechaniczne (choć raczej ciężko je
uszkodzić). Stopka służy do podłączenia (zamontowania) lampy błyskowej. Jeśli lampa
posiada jedynie sanki pasujące do stopki (bez styków na sankach) to należy podłączyć ją
poprzez

gniazdo synchronizacji lampy błyskowej (X)

.

Pokrętło czasów migawki.
Ustalamy nim na jak długo kurtynki migawki otwierają się aby wpuścić światło naświetlające
błonę. Liczby na pokrętle są mianownikami ułamków i oznaczają w rzeczywistości:
1/30sekundy, 1/60s, 1/125s, 1/250s, 1/500s. Wynika z tego, że najkrótszy czas to 500, a
najdłuższy to 30. Litera 'B' jest ang. skrótem od BULB. Przy tym ustawieniu migawka
otwarta jest tak długo, jak trzymamy wciśnięty spust. Przydatne przy zdjęciach w słabym
oświetleniu (np. w nocy).
Litera 'X' przy czasie 1/30 oznacza synchronizację z lampą błyskową na ten właśnie czas.
Robiąc zdjęcie z lampą trzeba ustawić czas właśnie 1/30 (lub dłuższy - w tym przypadku
jedynie B) dla naświetlenia całej klatki. Jeśli wybierzemy czas krótszy - na negatywie
widoczny będzie jaśniejszy (nienaświetlony przez lampę) pionowy pas po jednej ze stron
kadru.

Spust migawki.
Nim wykonujemy zdjęcie, jak w każdym aparacie, ale dodatkowo ma i inne funkcje!
Jest to spust dwustopniowy. Po lekkim, połowiczym, wciśnięciu przymyka się przysłona do
wartości roboczej (robi się w wizjerze ciemniej i ostrzej), po wciśnięciu do końca otwiera się
migawka - robi zdjęcie.
Oprócz tych dwóch pozycji są jeszcze dwie. Oznaczone na górnej ściance T oraz V.
T - długi czas otwarcia migawki - ustawiamy czas B, wciskamy spust do końca i przekręcamy
w lewo (odwrotnie do wskazówek zegara). Możemy oderwać ręce od aparatu, a migawka
pozostanie nadal otwarta. Zamknie się dopiero po przekręceniu spustu do pozycji neutralnej

(środkowej).
V -dzięki uprzejmości

Tomasza Zwierzchowskiego

: Instrukcja, Zenit12XP z 1989r.: "Przy

fotografowaniu z zastosowaniem samowyzwalacza należy umocować aparat na statywie, a
następnie:

a) wyregulować ostrość
b) nacisnąć do odczuwalnego oporu przycisk spustowy [...] i przekręcić go zgodnie z ruchem
wskazówek zegara (położenie "V"). Wciśnięcie i przekręcenie przycisku spustowego są
niezbędne do ręcznego przesłonięcia obiektywu, gdyż przy pracy z samowyzwalaczem
przysłona automatycznie nie zamyka się;
c) ustawić przysłonę i czas naświetlania;
d) naciągnąć migawkę
e) naciągnąć dźwignię mechanizmu samowyzwalacza przez przesunięcie dźwigni [...] w dół
do oporu;
f) nacisnąć przycisk włączenia samowyzwalacza [...] i zająć przewidziane dla siebie miejsce
przed obiektywem. Migawka aparatu zwolni się nie wcześniej niż po upływie 7 s."

Od góry spustu zaobserwować można gwint do wkręcenia wężyka spustowego. Wężyka
używa się w celu uniknięcia wywoływania drgań aparatu przy dłuższych czasach migawki, co
prowadzi do poruszenia (rozmazania) zdjęcia.

Jeszcze jedną funkcją spustu jest mały metalowy pierścień okalający go w dolnej części. Gdy
go wciśniemy, zwolnimy mechanizm zabezpieczający przed wcześniejszym przypadkowym
zwinięciem filmu do kasety. Dopiero po wciśnięciu tego pierścienia możliwe jest

zwinięcie

kliszy

!!

Licznik zdjęć.
Jak każdy licznik - pokazuje ile zdjęć już zrobiliśmy, na której klatce aktualnie ustawiony jest
film. Pamiętając jak długi zainstalowaliśmy łatwo obliczyć ile jeszcze zostało...

Naciąg kliszy.
Do tego służy dźwignia. Odciągając ją w prawo do samego końca (ok. 230o) przesuwamy
film do następnej klatki, a tym samym naciągamy migawkę (sprężynę od migawki).
UWAGA! nie naciągaj migawki zaraz po zrobieniu zdjęcia, tylko na krótki czas przed
wykonaniem następnego! Jeśli sprężyna migawki naciągnięta będzie dłuższy okres, może się
rozciągnąć, powodując rozregulowanie długości czasów, co prowadzi do nieudanych zdjęć!