Aksjologia

1

Aksjologia

Aksjologia (gr. αξιοs - godny, cenny + λογοs - nauka)

1. W węższym znaczeniu — szczegółowa teoria wartości, wchodząca w skład poszczególnych dyscyplin

naukowych; dziedzina rozważań nad wartościami określonego rodzaju, np. moralnymi, estetycznymi, poznawczymi,

ekonomicznymi, religijnymi.

2. W szerokim znaczeniu — ogólna teoria wartości, nauka o wartościach, wieloaspektowe rozważania teoretyczne

dotyczące pojęcia wartości, wywodzące się z etycznych koncepcji dobra.

Aksjologia w szerokim znaczeniu zajmuje się:

• w aspekcie teoretycznym:

• analizą natury wartości (tego, co cenne, dobre), a więc zagadnieniem, czym jest wartość, jaki jest jej charakter

(subiektywny, obiektywny, absolutny, względny itp.);

• dociekaniem źródeł i mechanizmów powstawania wartości w aspekcie systematyzującym i postulatywnym;

•• podstawami i kryteriami wartościowania;

• klasyfikacją wartości (np. wyodrębnianiem wartości autotelicznych, jako celów samych w sobie, oraz wartości

instrumentalnych, służących do ich realizacji);

• budowaniem ich hierarchii i ustalaniem, co stanowi wartość najwyższą (tzw. summum bonum);

• ich statusem ontycznym, relacjami z innymi bytami, sposobami ich poznawania i realizowania w aspekcie

socjologicznyczm i teoretyczno-kulturowym;

• badaniem społecznego funkcjonowania wartości w danej epoce historycznej, zbiorowości społecznej i

kulturze.

Problematyka aksjologii jest prawie tak dawna, jak sama filozofia. W czasach nowożytnych pojęcia wartości używał

m.in. Kant. Współcześne znaczenie (na którym opiera się aksjologia) zaczyna się od R.H. Lotzego w połowie XIX

w.; rozpowszechnia w filozofii europejskiej, zwłaszcza na początku XX w., głównie przez przedstawicieli

badeńskiej szkoły neokantyzmu (Wilhelm Windelband, Heinrich Rickert), fenomenologii (Max Scheler, Nicolai

Hartmann) i neorealizmu (George Edward Moore, R.B. Perry). Termin aksjologia został wprowadzony przez P.

Lapiego w Logique de la volonté (1902) oraz Eduard von Hartmann w Grundriss der Axiologie (1908).

Problematyce aksjologii są poświęcone liczne prace Alexiusa Meinonga, R. Müllera-Freienfelsa, Franza Brentano,

Dietricha von Hildebranda.

W Polsce tematykę aksjologii analizowali zwłaszcza Florian Znaniecki (Zagadnienie wartości w filozofii 1910),

Władysław Tatarkiewicz (O bezwzględności dobra 1919) i Roman Ingarden (Przeżycie, dzieło, wartość 1966).

Źródła i autorzy artykułu

2

Źródła i autorzy artykułu

Aksjologia  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=29068053  Autorzy: 4C, Andrzejgo, Bastian, Birczanin, Kpjas, Kwiecień, Laforgue, Margos, Muzyk98, Niki K, Przykuta,
RoodyAlien, Togo, Wiggles007, 8 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/