Cyberterroryzm

Piotr Kuzia

Michał Ostafiński

Daniel Piekarski

„Terroryści to stratedzy. Wybierają swe cele w sposób

przemyślany, biorąc pod uwagę zaobserwowane słabości

naszej obrony i naszą gotowość do odparcia ataku. Musimy

bronić się przed uderzeniami z użyciem broni różnego

rodzaju i zastosowania różnych metod ataku. Terroryści, nie

porzucając metod konwencjonalnych, jednocześnie

zdobywają doświadczenia w stosowaniu nowych rodzajów

uderzenia, na przykład cyberataków”

Narodowa Strategia Bezpieczeństwa Wewnętrznego USA

Cyberterroryzm

Postęp cywilizacyjny ostatniej dekady

XX wieku
↓

globalne procesy wytwarzania,

przetwarzania i przekazywania
informacji
↓

uzależnienie od technologii

informacyjnych

Cyberterroryzm

terroryzm + cyberprzestrzeń

Prowadzenie działalności terrorystycznej przy

użyciu IT, w cyberprzestrzeni i przez nią.

Cyberprzestrzeń →

mająca charakter wirtualny

(nieprzestrzenny w sensie fizycznym, aterytorialny i
ageograficzny) całość istniejących na świecie powiązań
powstałych i realizowanych bądź przez technologie
informatyczne oraz ich manifestacje, bądź też na ich
podstawie. Najważniejszym jej przejawem, stanowiącym
konstrukcyjny szkielet, jest Internet.

Cyberterroryzm

Wrogie użycie IT + działalność w sferze wirtualnej…

elementy konstytuujące aktywność terrorystyczną

jako taką:

→ psychologiczny wymiar oddziaływania

→ budzenie strachu

→ pozapaństwowość sprawców

→ użycie bądź groźba użycia przemocy fizycznej

wobec ludzi i mienia

Problem definicji

James Lewis

„(…) wykorzystanie sieci

komputerowych jako
narzędzia do sparaliżowania
lub poważnego ograniczenia
możliwości efektywnego
wykorzystania struktur
narodowych (energetyka,
transport, instytucje
rządowe itp.) bądź też do
zastraszenia czy
wymuszenia na rządzie lub
populacji określonych
działań”

Wykorzystanie systemów komputerowych lub telekomunikacyjnych do cyberataku.

IT narzędziem

Terroryści mogą wykorzystać

narzędzia do:

 Manipulacji danymi
 Penetracji baz danych
 Kradzieży danych
 Wymuszenia działania systemu zgodnego z ich

intencją

Problem definicji

FBI

„(…) jest to obmyślony,

politycznie umotywowany
akt przemocy wymierzony
przeciwko informacjom,
programom, systemom
komputerowym lub bazom
danych, który mając
charakter niemilitarny,
przeprowadzony jest przez
ponadnarodowe lub
narodowe gruby
terrorystyczne”.

Komputery i systemy informacyjne są celem ataku.

IT celem

Terroryści mogą wykorzystać

narzędzia do:

 Sabotażu elektronicznego, a w następstwie

fizycznego

 Zniszczenia lub uszkodzenia systemu

informatycznego

Przykład:

Znaleziony w Afganistanie laptop należący do Al Kaidy.

Definicje

alternatywne

CT „twardy”

Ataki powodujące

zniszczenia i
straty w świecie
rzeczywistym lub
mająca
przynajmniej tak
poważne
konsekwencje, by
wzbudzały
społeczny strach

CT „miękki”

IT wykorzystywane

w celach
pomocniczych –
propaganda,
komunikacja,
wywiad.

„miękki”

1. Utrzymywanie stron internetowych

(informacja o działaniach, programie i celach,
umacnianie morale członków, narzędzie
komunikowania, efekt walki psychologicznej).

„miękki”

2. Komunikacja (przemiany organizacyjne

współczesnych grup – model sieci, dehierarchizacja,
decentralizacja).

 Wymiana informacji

 Koordynacja poczynań

 Niski koszt

„miękki”

3. Cele wywiadowcze

 Zadania edukacyjne (uzyskanie fachowej wiedzy –

broń, obsługa sprzętu itp.)

 Lepsze poznanie potencjalnych celów ataku

(konstrukcja budynków, procedury zabezpieczające,
rozkład jazdy środków lokomocji)

 Dezinformacja (świadomie przesyłane informacje o

rzekomych przygotowaniach i miejscach ataków).

Hacktivism

Zmotywowani politycznie, ale nie
utożsamiani z terrorystami.

Celem włamań chęć zwrócenia
uwagi opinii publicznej na określony
problem.

Nie zamierzają zabijać, zadawać
bólu, szerzyć strachu

Cyberterroryz
m

Uderzenie w infrastrukturę

o istotnym znaczeniu dla

obronności lub

gospodarki atakowanego

kraju →

infrastruktura

krytyczna

Infrastruktura krytyczna

Zasoby mające podstawowe znaczenie

dla funkcjonowania społeczeństwa i
gospodarki.

Infrastruktura krytyczna

1. Energetyka
2. Transport paliw gazowych
3. Dystrybucja ropy naftowej i

produktów ropopochodnych

4. Telekomunikacja
5. Gospodarka wodna
6. Produkcja i dystrybucja

żywności

7. Ogrzewanie (paliwa,

ciepłownie)

8. Ochrona zdrowia (szpitale)
9. Transport (drogi, kolej, porty,

lotniska)

10. Instytucje finansowe
11. Służby bezpieczeństwa

Aspekty psychologiczne -

irracjonalne

Dla wielu ludzi

cyberprzestrzeń

pozostaje

nieodkrytą tajemnicą, zatem
samo

wspomnienie

możliwościach

cyberataków

powoduje niepokój.

Utrata kontroli nad systemami

komputerowymi

(

komputery

decydentami

Istnienie mitu mówiącego, że coś

co trudno kontrolować w bardzo
łatwy sposób można zakłócić lub
wykorzystać

niezgodnie

obowiązującym prawem.

Aspekty psychologiczne –

racjonalne

Związane

aktywnością

terrorystyczną na przestrzeni
ostatnich lat.

Podsycane

przez

media

(sensacja)

Plaga

komputerowych

wirusów, robaków, trojanów
itp.

Cyberterroryzm – co zachęca??

Niskie koszty działalności

Ataku można dokonać z każdego
miejsca (wymóg dostępu do sieci)

To samo oprogramowanie na całym
świecie

Małe

ryzyko

wykrycia

przygotowywanego ataku

Nie wymaga kontaktu z materiałami
wybuchowymi

Cyberterroryzm – co zachęca?

6. O wiele bezpieczniejszy dla terrorystów niż

metody konwencjonalne

7. Zmiana postrzegania zagrożeń – groźba

realna, czy groźba wirtualna?

8. Trudne zastosowanie sankcji – broń

konwencjonalna w odpowiedzi na akt
cyberterrorystyczny?

9. Internet kompendium wiedzy nt.

cyberataków

(internetowe forum islamskie – sierpień 2005).

Metody działania

Wirus

• krótki program komputerowy,
• samopowielający się,
• potrzebuje nosiciela,
• ukrywający się w plikach bądź

pierwszych sektorach dysku
twardego,

• podstawowe narzędzie

ataków.

Robak

• podobny do wirusa,
• nie wymaga nosiciela,
• samoreplikujący się,
• może pełnić dodatkowe funkcje –

backdoor/trojan,

• mogą niszczyć pliki, wysyłać spam.

Królik

• w budowie podobny do robaka,
• samoreplikujący się,
• działa do zajęcia całej powierzchni

dysku bądź maksymalnego
zwolnienia pracy zainfekowanego
systemu.

Exploit

• wykorzystuje błędy w

oprogramowaniu,

• tworzony najczęściej przez

hakerów,

• przejmuje kontrolę nad

procesem, którego dotyczy
błąd/luka,

• obecnie często używany przez

script kiddies.

Backdoor

• umyślnie stworzona luka w

programie,

• stworzona przez twórcę

programu,

• bądź przez osobę, która

wcześniej zinfiltrowała system,

• umożliwia przejęcie kontroli i

dalsze wykorzystanie systemu.

Spyware

• służy do szpiegowania danych
• umożliwia zdobycie loginów i haseł

do kont pocztowych, bankowych,
numerów kart kredytowych,

• wysyłanie spamu,
• obecnie praktycznie tylko w

środowisku Windows.

Koń trojański

• podszywa się pod popularne

oprogramowanie,

• umożliwia wprowadzenie do systemu

backdoora, zmianę strony startowej,
kontrolę (w tym „fizyczną”) nad
systemem.

Bootnet & Zombie

• grupa komputerów zainfekowana

złośliwym oprogramowaniem,
będąca pod kontrolą jednego
podmiotu (np. crackera),

• możliwa do wykorzystania w

przeprowadzeniu masowego
ataku,

• tworzone przez komunikatory

internetowe i pocztę.

Phishing

• zdobywanie haseł przez

podszywanie się osoby lub
godne zaufania instytucje,

• wykorzystanie metod

inżynierii społecznej,

• wykorzystywany głównie w

celach zarobkowych.

Denial of Service (DoS)

• atak na system komputerowy lub

usługę sieciową w celu
uniemożliwienia działania poprzez
zajęcie wszystkich wolnych zasobów,

• wysyłanie ogromnej ilości zapytań do

systemu,

• przeciążenie programowe

zaatakowanego obiektu.

Distributed DOS (DDoS)

• cel taki sam jak w ataku DoS,
• wykorzystanie wielu komputerów w

tym samym czasie,

• użycie Bootnetu (komputery Zombie)

i trojanów,

• przeciążenie sprzętowe

zaatakowanego obiektu.

• DNS Amplification.

Swarming attack

• zmasowany atak

informatyczny na
infrastrukturę krytyczną
połączony z atakiem
fizycznym – prawdziwy
cyberterroryzm,

• „wyprzedaż po pożarze”.

Przykłady ataków

cyberterrorystycznych i

hakerskich

Przegląd pierwszych

poważnych ataków

cyberterrorystycznych



Kradzież danych Departamentu Obrony USA
przez zachodnioniemieckich hakerów



Unieruchomienie lotniska w Worchester w 1997



Operacja 'MATRIX' w Serbii w 1999



Włamanie do systemu kanalizacji w Queesland
w Australii w 2000



Operacja 'Titan Rain' zlecona przez chińską
armię

Atak na Estonię w 2007 roku



Rozpoczęty w kwietniu 2007



Dotyczył głównych instytucji rządowych
(m.in. Parlamentu i ministerstw),
banków, gazet



Atak przede wszystkim poprzez masową
ilość zapytań do serwerów, kierowanych
przez botnety



Obrona głównie poprzez prewencyjne
blokowanie dostępu do niektórych
serwerów, komputerom spoza Estonii



Wiele sporów dotyczących kwestii
wsparcia ataku przez Federację Rosyjską
(brak jednoznacznych dowodów i brak
wsparcia w śledzeniu sprawców)

Atak podczas wojny w

Południowej Osetii w 2008



Seria cyberataków w sierpniu
2008



Blokada serwerów Gruzińskiej
Agencji Informacyjnej i
państwowego radia



Zamiana zawartości stron m.in.
Parlamentu i Ministerstwa Spraw
Zagranicznych



Kolejny atak w formie DDoS



Kwestia uczestnictwa rosyjskich
hakerów w tym ataku

Kradzież i sprzedaż

certyfikatów CO2



Włamanie do bazy danych
dostępowych wielu
przedsiębiorstw



Wysłanie klasycznych maili
phishingowych z prośbą o
ponowną rejestrację



Uzyskanie certyfikatów i
ich natychmiastowa
odsprzedaż

Uzyskanie danych o kontach

bankowych w Szwajcarii



Kradzież danych banku HSBC dokonana
przez Herve Falciani



Wcześniejsze wyłowienie kilkuset
podatników przez rząd francuski



Zakup przez niemiecki rząd płyty z danymi
osobowymi i szczegółami transakcji kilku
tysięcy obywateli niemieckich



Panika w Niemczech



Ogromny problem z wiarygodnością
szwajcarskiego systemu bankowego +
wysokie prawdopodobieństwo nałożenia
50% podatku na szwajcarskie usługi
podatkowe = uderzenie w podstawy
ekonomiczne państwa

Cyberataki jako forma

uczestnictwa i nacisku w

konflikcie arabsko-izraelskim



Atak tureckiej grupy na stronę
Zgromadzenia
Parlamentarnego NATO i Armii
Amerykańskiej



Ataki na strony HSBC,
Microsoft, Coca-Cola i
zostawianie haseł
antywojennych,
antyżydowskich i
antyamerykańskich

Ataki dokonane przez

Iranian Cyber Army



Twitter (podmiana DNS,
prawdopodobnie motyw phisingowy)



Baidu



Krajowy Ośrodek Europejskich Funduszy
Strukturalnych EFS (podmiana strony,
prawdopodobny dostęp do źle
zabezpieczonej bazy MySql; pod tym
samym adresem IP znajduje się również
m.in. strona lotniska w Gdyni; brak
jednoznacznej odpowiedzi osób
odpowiedzialnych)



Strona dzielnicy Bemowo



W sprawie polskich stron istnieją
wątpliwości dotyczące sprawców ataku