PODSTAWY

PODSTAWY

FINANSÓW

FINANSÓW

2

2

2

2

2

2

ZAKRES PRZEDMIOTU

ZAKRES PRZEDMIOTU

1.

1.

ISTOTA I FUNKCJE FINANSÓW

ISTOTA I FUNKCJE FINANSÓW

2.

2.

SYSTEMATYKA ZJAWISK

SYSTEMATYKA ZJAWISK

FINANSOWYCH

FINANSOWYCH

3.

3.

KREACJA I FUNKCJE PIENIĄDZA

KREACJA I FUNKCJE PIENIĄDZA

4.

4.

KATEGORIE FINANSOWE

KATEGORIE FINANSOWE

5.

5.

WYBRANE TEORIE FINANSÓW

WYBRANE TEORIE FINANSÓW

6.

6.

SYSTEM FINANSOWY

SYSTEM FINANSOWY

7.

7.

INSTRUMENTY FINANSOWE

INSTRUMENTY FINANSOWE

3

3

3

3

3

3

LITERATURA

LITERATURA



Finanse, Red. J. Ostaszewski,

Finanse, Red. J. Ostaszewski,

Difin, Warszawa 2008

Difin, Warszawa 2008



S. Owsiak, Podstawy Nauki

S. Owsiak, Podstawy Nauki

finansów, PWE, Warszawa 2002

finansów, PWE, Warszawa 2002



System finansowy w Polsce, Red.

System finansowy w Polsce, Red.

B.Pietrzak, Z.Polański,

B.Pietrzak, Z.Polański,

B.Woźniak, PWN, Warszawa

B.Woźniak, PWN, Warszawa

2005.

2005.

4

4

4

4

4

4

ISTOTA I FUNKCJE FINANSÓW

ISTOTA I FUNKCJE FINANSÓW

5

5

5

5

5

5

DEFINICJE POJĘCIA FINANSE

DEFINICJE POJĘCIA FINANSE



Finanse jako ogół zjawisk pieniężnych

Finanse jako ogół zjawisk pieniężnych

powstających w związku z

powstających w związku z

działalnością człowieka.

działalnością człowieka.



?

?



?

?



?

?



?

?



?

?

6

6

6

6

6

6



Finanse obejmują te zjawiska

Finanse obejmują te zjawiska

pieniężne, które są związane z

pieniężne, które są związane z

kreacją i ruchem realnie istniejących

kreacją i ruchem realnie istniejących

zasobów pieniądza bądź też z

zasobów pieniądza bądź też z

zaciąganiem zobowiązań do

zaciąganiem zobowiązań do

uruchomienia zasobów pieniężnych

uruchomienia zasobów pieniężnych

w przyszłości.

w przyszłości.

7

7

7

7

7

7



Finanse jako zjawiska pieniężne,

Finanse jako zjawiska pieniężne,

polegające przede wszystkim na ruchu

polegające przede wszystkim na ruchu

pieniądza, są ściśle powiązane ze sferą

pieniądza, są ściśle powiązane ze sferą

zjawisk realnych w gospodarce.

zjawisk realnych w gospodarce.



Zjawiska realne (rzeczowe) obejmują

Zjawiska realne (rzeczowe) obejmują

procesy produkcji dóbr i usług, ich

procesy produkcji dóbr i usług, ich

wymiany w obrocie towarowym na rynkach

wymiany w obrocie towarowym na rynkach

krajowych i zagranicznych, ich alokacji w

krajowych i zagranicznych, ich alokacji w

procesach konsumpcji indywidualnej i

procesach konsumpcji indywidualnej i

zbiorowej, jak też w procesach akumulacji.

zbiorowej, jak też w procesach akumulacji.



Makroekonomiczny wymiar finansów

Makroekonomiczny wymiar finansów

polega na tym, że poprzez zjawiska

polega na tym, że poprzez zjawiska

pieniężne dokonuje się alokacji zasobów

pieniężne dokonuje się alokacji zasobów

rzeczowych oraz zasobów pracy w

rzeczowych oraz zasobów pracy w

gospodarce, co warunkuje uruchomienie

gospodarce, co warunkuje uruchomienie

procesów ekonomicznych, dzięki którym

procesów ekonomicznych, dzięki którym

następuje zaspokajanie potrzeb ludzkich.

następuje zaspokajanie potrzeb ludzkich.

8

8

8

8

8

8

Związek zjawisk

Związek zjawisk

pieniężnych

pieniężnych

ze sferą realną gospodarki

ze sferą realną gospodarki

stanowi sens i ekonomiczną

stanowi sens i ekonomiczną

treść finansów

treść finansów

9

9

9

9

9

9

FINANSE W UJĘCIU

FINANSE W UJĘCIU

FUNDUSZOWYM

FUNDUSZOWYM



Fundusze prywatne,

Fundusze prywatne,



Fundusze publiczne,

Fundusze publiczne,



Fundusze mikro- i makroekonomiczne,

Fundusze mikro- i makroekonomiczne,



Fundusze państwa, banków,

Fundusze państwa, banków,

przedsiębiorstw, towarzystw

przedsiębiorstw, towarzystw

ubezpieczeniowych, inwestycyjne

ubezpieczeniowych, inwestycyjne



Fundusze o przeznaczeniu ogólnym,

Fundusze o przeznaczeniu ogólnym,



Fundusze specjalistyczne.

Fundusze specjalistyczne.

10

10

10

10

10

10

DYSCYPLINY FINANSOWE ZE

DYSCYPLINY FINANSOWE ZE

WZGLĘDU NA STOSOWANĄ

WZGLĘDU NA STOSOWANĄ

METODĘ BADAŃ

METODĘ BADAŃ



Opisowe

Opisowe



Historyczne

Historyczne



Teoretyczne

Teoretyczne



Praktyczne

Praktyczne

11

11

11

11

11

11

DYSCYPLINY FINANSOWE ZE WZGLĘDU

DYSCYPLINY FINANSOWE ZE WZGLĘDU

NA FUNKCJĘ POZNAWCZĄ

NA FUNKCJĘ POZNAWCZĄ



Teoria finansów – bada naturę i treść zjawisk

Teoria finansów – bada naturę i treść zjawisk

finansowych, a także ich rolę w gospodarce i

finansowych, a także ich rolę w gospodarce i

społeczeństwie

społeczeństwie



Historia finansów – opisywanie zjawisk w

Historia finansów – opisywanie zjawisk w

następstwie czasowym oraz poszukiwanie

następstwie czasowym oraz poszukiwanie

prawidłowości zachodzących w czasie w

prawidłowości zachodzących w czasie w

dziedzinie finansów; wiązanie tych prawidłowości

dziedzinie finansów; wiązanie tych prawidłowości

z ogólniejszymi zjawiskami gospodarczymi i

z ogólniejszymi zjawiskami gospodarczymi i

społecznymi występującymi w przeszłości

społecznymi występującymi w przeszłości



Polityka finansowa – jest elementem nauki

Polityka finansowa – jest elementem nauki

polityki gospodarczej, działalność wytyczona

polityki gospodarczej, działalność wytyczona

przez ośrodek decyzji sformalizowanej grupy

przez ośrodek decyzji sformalizowanej grupy

społecznej (organizacji), zmierzająca do realizacji

społecznej (organizacji), zmierzająca do realizacji

ustalonych celów za pomocą określonych środków

ustalonych celów za pomocą określonych środków

12

12

12

12

12

12



Statystyka finansowa – gromadzenie i

Statystyka finansowa – gromadzenie i

przetwarzanie danych liczbowych

przetwarzanie danych liczbowych

charakteryzujących rozmaitą działalność

charakteryzujących rozmaitą działalność

finansową

finansową



Prawo finansowe – systematyka i opis

Prawo finansowe – systematyka i opis

analityczny instytucji prawnych

analityczny instytucji prawnych

funkcjonujących w dziedzinie finansowej

funkcjonujących w dziedzinie finansowej



Inżynieria finansowa – nauka o sposobach

Inżynieria finansowa – nauka o sposobach

finansowania przedsięwzięć gospodarczych,

finansowania przedsięwzięć gospodarczych,

w których wykorzystywane są różne

w których wykorzystywane są różne

kombinacje instrumentów, form i instytucji

kombinacje instrumentów, form i instytucji

finansowych. Działalność taka czasami

finansowych. Działalność taka czasami

nazywa się również montażem finansowym.

nazywa się również montażem finansowym.

13

13

13

13

13

13



Matematyka finansowa - Zajmuje się

Matematyka finansowa - Zajmuje się

opisywaniem bogactwa ekonomicznej

opisywaniem bogactwa ekonomicznej

rzeczywistości przy pomocy aparatu

rzeczywistości przy pomocy aparatu

matematycznego.

matematycznego.



Socjologia finansów – badanie

Socjologia finansów – badanie

społecznych warunków i skutków

społecznych warunków i skutków

funkcjonowania pieniądza i finansów

funkcjonowania pieniądza i finansów

(np. problem nierówności dochodowych

(np. problem nierówności dochodowych

w społeczeństwie)

w społeczeństwie)



Psychologia finansów – badanie

Psychologia finansów – badanie

przesłanek i skutków reakcji podmiotów

przesłanek i skutków reakcji podmiotów

stosunków finansowych podczas

stosunków finansowych podczas

podejmowania decyzji w sferze finansów

podejmowania decyzji w sferze finansów

14

14

14

14

14

14

NAUKI FINANSOWE WEDŁUG

NAUKI FINANSOWE WEDŁUG

KRYTERIUM FUNKCJI

KRYTERIUM FUNKCJI

EKONOMICZNYCH

EKONOMICZNYCH



Finanse publiczne

Finanse publiczne



Skarbowość

Skarbowość



Finanse przedsiębiorstw

Finanse przedsiębiorstw



Finanse zarządcze

Finanse zarządcze



Bankowość

Bankowość



Finanse międzynarodowe

Finanse międzynarodowe



Ubezpieczenia

Ubezpieczenia



Teoria rynku kapitałowego

Teoria rynku kapitałowego

15

15

15

15

15

15

FUNKCJE FINANSÓW

FUNKCJE FINANSÓW



REDYSTRYBUCYJNA

REDYSTRYBUCYJNA



ALOKACYJNA

ALOKACYJNA



STABILIZACYJNA

STABILIZACYJNA

16

16

16

16

16

16

KLASYFIKACJA ZJAWISK

KLASYFIKACJA ZJAWISK

FINANSOWYCH

FINANSOWYCH



Zjawiska przychodowe

Zjawiska przychodowe



Zjawiska rozchodowe

Zjawiska rozchodowe



Zjawiska dochodowe

Zjawiska dochodowe



Zjawiska wydatkowe

Zjawiska wydatkowe



Zjawiska kosztowe

Zjawiska kosztowe

17

17

17

17

17

17

KLASYFIKACJA ZJAWISK

KLASYFIKACJA ZJAWISK

FINANSOWYCH

FINANSOWYCH



Zjawiska kredytowe

Zjawiska kredytowe



Zjawiska pożyczkowe

Zjawiska pożyczkowe



Zjawiska gotówkowe

Zjawiska gotówkowe



Zjawiska bezgotówkowe

Zjawiska bezgotówkowe



Zjawiska transferowe

Zjawiska transferowe



Zjawiska oszczędnościowe

Zjawiska oszczędnościowe



Zjawiska ubezpieczeniowe

Zjawiska ubezpieczeniowe

18

18

18

18

18

18

ZJAWISKA FINANSOWE

ZJAWISKA FINANSOWE

ANALIZOWANE SĄ W RÓŻNYCH

ANALIZOWANE SĄ W RÓŻNYCH

UJĘCIACH:

UJĘCIACH:



Podmiotowym,

Podmiotowym,



Przedmiotowym,

Przedmiotowym,



Instrumentalnym,

Instrumentalnym,



Funduszowym.

Funduszowym.

19

19

19

19

19

19

FINANSE W UJĘCIU

FINANSE W UJĘCIU

PRZEDMIOTOWYM

PRZEDMIOTOWYM



Transakcje,

Transakcje,



Transfery,

Transfery,



Pożyczki.

Pożyczki.

20

20

20

20

20

20

FINANSE W UJĘCIU

FINANSE W UJĘCIU

PODMIOTOWYM

PODMIOTOWYM



Finanse państwa

Finanse państwa



Finanse przedsiębiorstw,

Finanse przedsiębiorstw,



Finanse gospodarstw domowych.

Finanse gospodarstw domowych.

21

21

21

21

21

21

FINANSE W UJĘCIU

FINANSE W UJĘCIU

INSTRUMENTALNYM

INSTRUMENTALNYM



Ceny,

Ceny,



Stopy procentowe,

Stopy procentowe,



Kursy walutowe,

Kursy walutowe,



Kredyty,

Kredyty,



Podatki.

Podatki.

22

22

22

22

Kategorie finansowe



Przychodowe:



Cena:

•

Funkcje: przychodowa, alokacyjna,

redystrybucyjna, motywacyjna,

informacyjna, agregacyjna.



przychód pieniężny



Dochodowe:



Dochód:

•

dodatni rezultat zastosowanych w

procesie gospodarowania czynników

wytwórczych,

•

W ujęciu makro jest nadwyżką

ekonomiczną gospodarującego

społeczeństwa.

23

23

23

23



Zysk i jego funkcje: cel,
wynagrodzenie, źródło
finansowania, motywacja, rezerwa
finansowa.



Procent:

•

Rynkowa stopa procentowa,

•

Czysta stopa procentowa,

•

Realna stopa procentowa.



Renta pieniężna:

•

ekonomiczna,

•

z kapitału,

•

społeczna.

24

24

24

24



Wydatkowo-kosztowe:



Wydatek – nabycie części dochodu
narodowego,



Koszt – pieniężny wyraz czynników
wytwórczych zużywanych w procesie
gospodarczym,



Amortyzacja – koszt zużycia majątku
trwałego.



Podatkowe.



Dłużne:



Pożyczka,



Kredyt,



Deficyt finansowy,



Dług finansowy.

25

25

25

25

TEORIE FINANSÓW

TEORIE FINANSÓW

25

25

26

26

26

26

Przez teorie finansów

Przez teorie finansów

rozumiemy różne poglądy,

rozumiemy różne poglądy,

mniej lub bardziej

mniej lub bardziej

usystematyzowane, mające na

usystematyzowane, mające na

celu opis zjawisk finansowych,

celu opis zjawisk finansowych,

wyjaśnienie ich istoty,

wyjaśnienie ich istoty,

zachodzących między nimi

zachodzących między nimi

związków, ich treści

związków, ich treści

ekonomicznej i społecznej.

ekonomicznej i społecznej.

26

26

27

27

27

27

Ogólna charakterystyka teorii

Ogólna charakterystyka teorii

finansów

finansów



Funkcjonalne teorie finansów,

Funkcjonalne teorie finansów,



Teoria finansów organicznych,

Teoria finansów organicznych,



Teoria finansów

Teoria finansów

indywidualistycznych,

indywidualistycznych,



Teoria inwestowania.

Teoria inwestowania.

27

27

28

28

28

28



Klasyczna, a liberalna teoria finansów:

Klasyczna, a liberalna teoria finansów:



Teoria klasyczna wyklucza

Teoria klasyczna wyklucza

pozafiskalne działania państwa.

pozafiskalne działania państwa.



Główny cel to neutralność podatkowa.

Główny cel to neutralność podatkowa.



Nakładane są tylko te podatki, które

Nakładane są tylko te podatki, które

są niezbędne do finansowania

są niezbędne do finansowania

podstawowej działalności państwa.

podstawowej działalności państwa.



Teoria liberalna nawiązuje do teorii

Teoria liberalna nawiązuje do teorii

klasycznej i zakłada maksymalne

klasycznej i zakłada maksymalne

ograniczenie roli państwa w

ograniczenie roli państwa w

gospodarce

gospodarce

28

28

29

29

29

29

Teorie związane z podażą

Teorie związane z podażą

pieniądza:

pieniądza:



Podaż pieniądza to wartość

Podaż pieniądza to wartość

występujących w obiegu rodzajów

występujących w obiegu rodzajów

pieniądza:

pieniądza:



Gotówkowego,

Gotówkowego,



Bezgotówkowego, który może być w

Bezgotówkowego, który może być w

każdej chwili zamieniony na gotówkę.

każdej chwili zamieniony na gotówkę.



Elementy te określa się mianem bazy

Elementy te określa się mianem bazy

monetarnej.

monetarnej.



Wielkość podaży pieniądza mierzona jest

Wielkość podaży pieniądza mierzona jest

agregatami pieniężnymi M1, M2, M3.

agregatami pieniężnymi M1, M2, M3.

29

29

30

30

30

30



Teoria bankowa

Teoria bankowa



Teoria obiegowa

Teoria obiegowa



Teoria ilościowa

Teoria ilościowa

T

MV

P 

P – poziom cen,
M – ilość pieniądza w obiegu,
T – wolumen transakcji kupna sprzedaży w danym
okresie,
V – szybkość obiegu pieniądza

31

31

31

31

Teorie związane z popytem na

Teorie związane z popytem na

pieniądz:

pieniądz:



Popyt na pieniądz jest to

Popyt na pieniądz jest to

zapotrzebowanie podmiotów spoza

zapotrzebowanie podmiotów spoza

sektora bankowego na pieniądz

sektora bankowego na pieniądz

gotówkowy oraz bezgotówkowy, który

gotówkowy oraz bezgotówkowy, który

można natychmiast zamienić na

można natychmiast zamienić na

gotówkę.

gotówkę.



Podstawowe czynniki określające

Podstawowe czynniki określające

wielkość popytu na pieniądz:

wielkość popytu na pieniądz:



Konieczność zawierania bieżących transakcji,

Konieczność zawierania bieżących transakcji,



Konieczność dokonywania lokat w pieniądzu

Konieczność dokonywania lokat w pieniądzu

31

31

32

32

32

32



Zaspokojenie popytu na pieniądza
następuje poprzez utrzymywanie części
dochodów w formie rezerw pieniądza
(gotówka, wkłady a’vista), co nadaje tej
części dochodów cechę płynności,



Umożliwia to szybkie regulowanie
zobowiązań w sposób nie wymagający
ponoszenia kosztów związanych z
utratą oprocentowania wkładów
terminowych, zaciąganiem kredytów,
sprzedażą papierów wartościowych.

33

33

33

33

Keynes i jego teoria

Keynes i jego teoria



Wielkość popytu na pieniądz jest

Wielkość popytu na pieniądz jest

określona trzema motywami:

określona trzema motywami:



Transakcyjny,

Transakcyjny,



Ostrożnościowy

Ostrożnościowy

(przezornościowy),

(przezornościowy),



spekulacyjny

spekulacyjny

33

33

34

34

34

34

Teoria Baumola – Tobina

Teoria Baumola – Tobina



Uznanie wpływu stopy procentowej

Uznanie wpływu stopy procentowej

na całość rezerw pieniężnych,

na całość rezerw pieniężnych,



Zwrócenie uwagi na zjawisko kosztów

Zwrócenie uwagi na zjawisko kosztów

transakcyjnych,

transakcyjnych,



Rezygnacja z czynnika opartego na

Rezygnacja z czynnika opartego na

motywie spekulacyjnym.

motywie spekulacyjnym.

34

34

35

35

35

35

Teoria monetarystyczna

Teoria monetarystyczna



Popyt na pieniądz jest stabilny w

Popyt na pieniądz jest stabilny w

stosunku do kilku zmiennych (poziom

stosunku do kilku zmiennych (poziom

realnego dochodu narodowego, poziom

realnego dochodu narodowego, poziom

cen, realna stopa procentowa),

cen, realna stopa procentowa),



Popyt na pieniądz rośnie wraz ze

Popyt na pieniądz rośnie wraz ze

wzrostem cen i (lub) wzrostem dochodu

wzrostem cen i (lub) wzrostem dochodu

narodowego, a spada wraz ze wzrostem

narodowego, a spada wraz ze wzrostem

stopy procentowej, co jest związane z

stopy procentowej, co jest związane z

lokatami w aktywa niepieniężne.

lokatami w aktywa niepieniężne.

35

35

36

36

36

36

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

36

36

37

37

37

37



Pieniądz powstał i rozwinął się jako

Pieniądz powstał i rozwinął się jako

skutek gospodarki towarowej, w której

skutek gospodarki towarowej, w której

spełniał funkcję miernika wartości

spełniał funkcję miernika wartości

wymiennej, a następnie funkcję środka

wymiennej, a następnie funkcję środka

płatniczego,

płatniczego,



Pieniądz rozwinął się jako szczególny

Pieniądz rozwinął się jako szczególny

towar.

towar.



Wielość kruszców, z których bito

Wielość kruszców, z których bito

monety, a zwłaszcza system

monety, a zwłaszcza system

bimetalizmu wywołały zjawisko psucia

bimetalizmu wywołały zjawisko psucia

monety, czyli obniżania zawartości

monety, czyli obniżania zawartości

danego metalu w monecie (pieniądz

danego metalu w monecie (pieniądz

gorszy wypierał lepszy.

gorszy wypierał lepszy.

37

37

38

38

38

38



W historii pieniądza widoczna jest

W historii pieniądza widoczna jest

wyraźnie skłonność do zwiększania

wyraźnie skłonność do zwiększania

ilości pieniądza w obiegu w stopniu

ilości pieniądza w obiegu w stopniu

przewyższającym jego pokrycie

przewyższającym jego pokrycie

(zabezpieczenie).

(zabezpieczenie).



Stopniowo następował proces

Stopniowo następował proces

demonetyzacji złota ze względu na

demonetyzacji złota ze względu na

ograniczone jego zasoby.

ograniczone jego zasoby.



Występowała dominacja walut na

Występowała dominacja walut na

rynku pieniężnym.

rynku pieniężnym.

38

38

39

39

39

39



Rozwój międzynarodowych

Rozwój międzynarodowych

stosunków gospodarczych wywołał

stosunków gospodarczych wywołał

nieustanne problemy z kursami

nieustanne problemy z kursami

walutowymi.

walutowymi.



Miejsce złota zajął pieniądz

Miejsce złota zajął pieniądz

państwowy papierowy, oparty na

państwowy papierowy, oparty na

zaufaniu. Jedynym zabezpieczeniem

zaufaniu. Jedynym zabezpieczeniem

tego pieniądza są towary i usługi.

tego pieniądza są towary i usługi.

39

39

40

40

40

40

Funkcje pieniądza

Funkcje pieniądza



Miernik wartości

Miernik wartości



Środek wymiany

Środek wymiany



Środek płatniczy

Środek płatniczy



Środek tezauryzacji

Środek tezauryzacji



Międzynarodowy środek płatniczy

Międzynarodowy środek płatniczy

40

40

41

41

41

41

STRUKTURA SYSTEMU

FINANSOWEGO

42

42

42

42



Rynkowy system finansowy



Publiczny system finansowy

43

43

43

43

Rynkowy system finansowy



Instrumenty finansowe



Rynki finansowe



Instytucje finansowe



Zasady i normy prawne

44

44

44

44



Instrumenty finansowe to
zobowiązania finansowe, tj.
roszczenia majątku jednych
podmiotów gospodarujących w
stosunku do drugich



Dla emitentów instrumenty
finansowe są zobowiązaniami, a dla
posiadaczy są składnikami majątku

45

45

45

45

Rodzaje instrumentów

finansowych



O charakterze własnościowym i
wierzycielskim:



Własnościowe: akcje zwykłe i uprzywilejowane



Wierzycielskie:

•

Obligacje i papiery krótkoterminowe

•

Zabezpieczone i niezabezpieczone



O stałym i zmiennym dochodzie



Krótko-, średnio- i długoterminowe



Bezpośrednie i pośrednie



Bazowe (rzeczywiste) i pochodne (terminowe
i pozabilansowe)

46

46

46

46

Rynki finansowe



To rynki, na których dokonuje się transakcji

dotyczących instrumentów finansowych



Rynki finansowe charakteryzuje

niestabilność, co oznacza, że są podatne na

duże wahania cen i kursów, które często nie

są uzasadnione głębszymi przesłankami

ekonomicznymi.



U podnóża niestabilności instrumentów

finansowych jest zjawisko określane

mianem asymetrii informacyjnej



Na tle asymetrii informacyjnej powstają

zjawiska ryzyka negatywnej selekcji oraz

pokusy nadużycia

47

47

47

47

Główne rodzaje rynków

finansowych



Pierwotne i wtórne



Powszechnych transakcji finansowych i
zindywidualizowanych transakcji
finansowych (depozytowych, kredytowych,
ubezpieczeniowych)



Pieniężne (międzybankowy i pozabankowy)
i kapitałowe (giełdowy i pozagiełdowy)



Hurtowe i detaliczne



Krajowe i międzynarodowe



Kasowe i terminowe

48

48

48

48



Instytucje finansowe (pośrednicy

finansowi) to podmioty ekonomiczne,

które specjalizują się w przyjmowaniu na

siebie zobowiązań finansowych i

nabywaniu takich zobowiązań od innych

podmiotów



Są to takie instytucje, których głównym

przedmiotem działalności jest

utrzymywanie instrumentów

finansowych oraz dokonywanie

transakcji nimi, co w efekcie powoduje,

ze instrumenty te są zazwyczaj

dominującym składnikiem ich majątku

M – funkcja monetarna

C – funkcja kapitałowo-
redystrybucyjna

K – funkcja kontrolna

M – funkcja monetarna

C – funkcja kapitałowo-
redystrybucyjna

K – funkcja kontrolna

51

51

51

51

Zasady funkcjonowania

rynków finansowych



Zasady funkcjonowania to reguły
określające sposób działania
instrumentów, rynków i instytucji



Zasady funkcjonowania są środkiem
ograniczania negatywnych skutków
asymetrii informacyjnej.

52

52

52

52

PUBLICZNY SYSTEM

FINANSOWY

53

53

53

53

Przesłankami wyodrębnienia

publicznego systemu finansowego

są:



wykazywanie istotnych słabości przez
mechanizm rynkowy w zakresie
dostarczania dóbr i usług na rzecz
społeczeństwa,



występowanie negatywnych efektów
zewnętrznych wynikających z
aktywności gospodarczej jednego
podmiotu, które dotykają i wpływają na
poziom dobrobytu innego podmiotu.

53

54

54

54

54

Istnieją dobra i usługi,

które:



nie mogą być dostarczane przez rynek,
gdyż spowoduje to wykluczenie i
odnawialność pewnej grupy
społeczeństwa, a zatem spowoduje to
brak zaspokojenia zbiorowych potrzeb,



mechanizm rynkowy nie jest w stanie
pobudzić przedsiębiorstwa do
konkurowania o określony rynek dóbr,



jak również dostarczanie pewnej grupy
dóbr powoduje zaistnienie ich niedoboru.

54

55

55

55

55

Na system finansowy składają

się:



normy prawa,



instytucje budżetowe,



transfery,



Instrumenty fiskalne.

55

56

56

56

56



Normy prawa obejmują odnoszą
się do hipotezy, dyspozycji i
sankcji, posiadają dwustronny
charakter, czyli określają prawa i
obowiązki.



Na ich podstawie nawiązywane są
stosunki prawno-finansowe, czyli
obowiązki i uprawnienia związane
z prowadzeniem publicznej
działalnością finansowej przez
państwo.

56

57

57

57

57



Instytucje budżetowe tworzą zasady

sporządzania, przyjmowania, wdrażania i

kontrolowania budżetów publicznych

(centralnego i samorządowych).



Do grupy tej wchodzą również zasady i

normy określające funkcjonowanie

budżetu, jego konstrukcji oraz zasady

włączania i wyłączania publicznych

funduszy do i z budżetu (procedury

gromadzenia i wydatkowania środków,

czy też włączania planów finansowych do

budżetu), zasady dokonywania zmian w

budżecie, czy też prawne normy

dotyczące relacje między hierarchicznym

a demokratycznym ustalaniem

poszczególnych pozycji i elementów

budżetu

57

58

58

58

58



Instytucje budżetowe tworzą
również jednostki organizacyjne
o charakterze publicznym, czyli
pewne podmioty określone
prawem, powołane do
prowadzenia określonej
działalności publicznej w sposób
celowy.

58

59

59

59

59



Transfery odbywają się między

podmiotami stanowiącymi instytucje

budżetowe, między instytucjami

budżetowymi oraz podmiotami

zewnętrznymi (instytucjami

finansowymi, społeczeństwem,

przedsiębiorstwami, organizacjami

non-profit).



Są to transfery polegające na

przepływie środków finansowych, czyli

dla jednego podmiotu są wydatkiem

(rozchodem), dla drugiego dochodem

(przychodem).



Transfery te służą realizacji zadań

publicznych państwa.

59

Instrumenty fiskalne

60

61

61

61

61

Publiczne instrumenty finansowe

Publiczne instrumenty finansowe



W sytuacji, gdy środki pieniężne uzyskane z

W sytuacji, gdy środki pieniężne uzyskane z

danin oraz innych dochodów publicznych nie

danin oraz innych dochodów publicznych nie

wystarczają na pokrycie wydatków budżetowych,

wystarczają na pokrycie wydatków budżetowych,

powstają niedobory.

powstają niedobory.



W tych warunkach publiczny system finansowy

W tych warunkach publiczny system finansowy

może zezwalać na kreowania instrumentów

może zezwalać na kreowania instrumentów

finansowych, z których wpływy pozwalają na

finansowych, z których wpływy pozwalają na

pokrycie deficytu funduszy publicznych.

pokrycie deficytu funduszy publicznych.



Publiczne instrumenty finansowe:

Publiczne instrumenty finansowe:



Mają charakter wierzycielski

Mają charakter wierzycielski



Są obarczone niskim ryzykiem

Są obarczone niskim ryzykiem

niewypłacalności

niewypłacalności



Cechują się wysokim stopniem płynności

Cechują się wysokim stopniem płynności

61

61

SYSTEM BANKOWY

SYSTEM BANKOWY

DEFINICJE BANKU



od wł. Banco-

ławka



przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność

polega na

udzielaniu kredytów i zdobywaniu środków

potrzebnych do sfinansowania tych kredytów



przedsiębiorstwo, które udziela i zaciąga kredyty,

świadczy usługi obrotu pieniężnego, kredytowego i

kapitałowego oraz oferuje inne usługi (np.skrytki

bankowe, private banking dla bogatych klientów)



bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z

przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń

uprawniających do wykonywania czynności

bankowych obciążających ryzykiem środki

powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

(ust. „Prawo bankowe” z 29.08.1997, Dz. U. nr 140,

poz. 939 z p.zm.)

DEFINICJE BANKU

•

instytucja służąca

do transformacji

terminu oraz ryzyka

przy udzielaniu

kredytów i przyjmowaniu wkładów.

Transformacja terminowa odnosi się

do

możliwości

udzielania

przez

instytucje

bankowe

kredytów

długoterminowych na bazie wkładów

krótkoterminowych.

Transformacja

ryzyka odnosi się do umiejętnego

zarządzania przez banki ryzykiem.

CZYNNOŚCI BANKOWE



czynności bankowe zastrzeżone wyłącznie dla

banków – sensu stricto, m.in.:



- udzielanie kredytów i gwarancji



- przyjmowanie wkładów pieniężnych



- emitowanie bankowych papierów

wartościowych



czynności bankowe sensu largo, m.in.:



- udzielanie pożyczek pieniężnych



- nabywanie i zbywanie wierzytelności



- operacje czekowe i wekslowe



- poręczenia.

RODZAJE BANKÓW

BANK CENTRALNY

BANKI KOMERCYJNE

BANKI UNIWERSALNE BANKI SPECJALISTYCZNE

BANKI INWESTYCYJNE

BANKI HIPOTECZNE

PIENIĄDZ



Funkcje pieniądza:



funkcja środka wymiany

– uczestniczy w transakcjach

kupna-sprzedaży, pośrednicząc w zamianie towaru na

pieniądz i pieniądza na towar;



funkcja środka płatniczego

– służy do regulowania różnego

rodzaju zobowiązań, np. z tytułu umowy o pracę, kredytów,

opłat za energię itp.;



funkcja miernika wartości

– pieniądz jest jednostką miary

określającą wartość towarów i usług;



funkcja tezauryzacji

– środek przechowywania wartości,

związana jest z gromadzeniem pieniędzy poza obrotem

gospodarczym;



funkcja pieniądza jako międzynarodowego środka

płatniczego

– jeśli pieniądz jednego kraju jest akceptowalny

w innym kraju.



Cechy dobrego pieniądza:



powszechna akceptowalność

– pieniądz jest

pełnoprawnym środkiem płatniczym, nie można

odmówić jego przyjęcia w rozliczaniu transakcji na

obszarze oddziaływania danych władz

monetarnych;



stabilna wartość

– nie powinna podlegać

większym zmianom w czasie;



podzielność

– możliwość jego podziału na

mniejsze jednostki;



poręczność

– pieniądz powinien być mały i lekki;



trwałość

– materiał, z którego jest wykonany

powinien być odpowiednio trwały;



jednolitość

– takie same nominały powinny mieć

identyczną wartość;



rozpoznawalność

– łatwe do rozpoznania i trudne

do sfałszowania.



Podaż pieniądza

– ilość pieniądza mierzona

agregatami pieniężnymi:



M0

– baza monetarna, obejmuje pieniądz

gotówkowy znajdujący się w obiegu, jak

również rezerwy obowiązkowe banków oraz

rachunki bieżące banków w banku centralnym;



M1

– obejmuje M0 oraz wkłady na żądanie

osób prywatnych, podmiotów gospodarczych i

niebankowych instytucji finansowych;



M2

– obejmuje M1 oraz depozyty terminowe;



M3

– obejmuje M2 oraz lokaty w niebankiwych

instytucjach finansowych.

BANK CENTRALNY



Bank Centralny realizuje z reguły trzy

podstawowe zadania:



1. zachowanie wartości pieniądza krajowego,



2. ochrona stabilności systemu finansowego,



3. podnoszenie efektywności polityki pieniężnej.



Zadania te bank realizuje pełniąc cztery

funkcje;



banku państwa,



banku emisyjnego,



banku banków



podmiotu polityki pieniężnej.



Funkcje Banku Centralnego:



BANK PAŃSTWA – prowadzenie bankowej obsługi

Skarbu Państwa, czyli obsługa rachunków dla

wszystkich jednostek budżetu państwa.



BANK EMISYJNY – jako jedyny podmiot może

wypuszczać na rynek nowe banknoty i monety

(bardzo ważne z punktu widzenia podaży

pieniądza), przeprowadzać reformy pieniężne,

zajmuje się wycofywaniem z obiegu

uszkodzonych i zużytych znaków pieniężnych,

emisją monet kolekcjonerskich.



BANK BANKÓW – czuwa nad stabilnością oraz

organizacją całego systemu bankowego, udziela

kredytów instytucjom bankowym, mającym

problemy z płynnością.



PODSTAWOWY CEL DZIAŁALNOSCI
NBP:



UTRZYMANIE STABILNEGO POZIOMU
CEN, PRZY JEDNOCZESNYM
WSPIERANIU POLITYKI GOSPODARCZEJ
RZĄDU, O ILE NIE OGRANICZA TO
PODSTAWOWEGO CELU NBP.



Zgodnie z ustawą NBP odpowiada za
wartość polskiego pieniądza.

OPERACJE BANKOWE -

kredyty



Główne formy zabezpieczania kredytów:



Osobiste:



weksel in blanco (gwarancyjny)



poręczenie wekslowe (awal), poręczenie wg prawa cywilnego



gwarancja bankowa



przystąpienie do długu



ubezpieczenie kredytu



Rzeczowe:



zastaw ogólny na rzeczach ruchomych, zastaw na prawach



bankowy zastaw rejestrowy



przewłaszczenie na zabezpieczenie



kaucja



blokada środków na rachunku bankowym



hipoteka

74

74

74

74



System bankowy w większości krajów

System bankowy w większości krajów

jest dwupoziomowy: bank centralny,

jest dwupoziomowy: bank centralny,

banki komercyjne

banki komercyjne



Bank centralny jest głównym podmiotem

Bank centralny jest głównym podmiotem

rynku pieniężnego, odpowiedzialnym za

rynku pieniężnego, odpowiedzialnym za

emisję pieniądza gotówkowego oraz

emisję pieniądza gotówkowego oraz

politykę pieniężną państwa

politykę pieniężną państwa



Bank centralny pełni rolę:

Bank centralny pełni rolę:



Banku emisyjnego

Banku emisyjnego



Banku banków

Banku banków



Banku państwa

Banku państwa

74

74

75

75

75

75



W ramach funkcji emisyjnej bank centralny

W ramach funkcji emisyjnej bank centralny

emituje pieniądz gotówkowy w postaci

emituje pieniądz gotówkowy w postaci

banknotów i monet, które stanowią

banknotów i monet, które stanowią

ostateczny, prawnie zagwarantowany środek

ostateczny, prawnie zagwarantowany środek

zapłaty

zapłaty



Bank centralny ustala wielkość emisji i

Bank centralny ustala wielkość emisji i

moment wprowadzania pieniądza

moment wprowadzania pieniądza

gotówkowego do obiegu

gotówkowego do obiegu



Bank centralny odpowiada za stabilizowanie

Bank centralny odpowiada za stabilizowanie

kursu waluty krajowej i tym samym musi

kursu waluty krajowej i tym samym musi

prowadzić systematyczną kontrolę aktywów

prowadzić systematyczną kontrolę aktywów

finansowych, które wywierają wpływ na

finansowych, które wywierają wpływ na

kształtowanie się wydatków w gospodarce.

kształtowanie się wydatków w gospodarce.

75

75

76

76

76

76



Dla potrzeb polityki pieniężnej w praktyce

Dla potrzeb polityki pieniężnej w praktyce

posługujemy się agregatami pieniężnymi,

posługujemy się agregatami pieniężnymi,

które stanowią odzwierciedlenie szerszego

które stanowią odzwierciedlenie szerszego

podejścia do pojęcia podaży pieniądza

podejścia do pojęcia podaży pieniądza



Poszczególne agregaty pieniężne

Poszczególne agregaty pieniężne

oznaczane są literą M i symbolami

oznaczane są literą M i symbolami

cyfrowymi wzrastającymi w miarę

cyfrowymi wzrastającymi w miarę

zmniejszania się płynności zawartych w

zmniejszania się płynności zawartych w

nich aktywów

nich aktywów

76

76

77

77

77

77



M

M

0

0

– pieniądz rezerwowy banku

– pieniądz rezerwowy banku

centralnego zawierający aktywa

centralnego zawierający aktywa

finansowe tworzące bazę monetarną,

finansowe tworzące bazę monetarną,

na którą składają się depozyty na

na którą składają się depozyty na

żądanie banków komercyjnych w

żądanie banków komercyjnych w

banku centralnym oraz pieniądz

banku centralnym oraz pieniądz

gotówkowy znajdujący się poza

gotówkowy znajdujący się poza

systemem bankowym

systemem bankowym

77

77

78

78

78

78



M

M

1

1

– obejmuje gotówkę w obiegu bez

– obejmuje gotówkę w obiegu bez

znajdującej się w kasach banków oraz

znajdującej się w kasach banków oraz

depozyty bieżące gospodarstw

depozyty bieżące gospodarstw

domowych, przedsiębiorstw, instytucji

domowych, przedsiębiorstw, instytucji

niekomercyjnych działających na rzecz

niekomercyjnych działających na rzecz

gospodarstw domowych,

gospodarstw domowych,

niemonetarnych instytucji finansowych,

niemonetarnych instytucji finansowych,

funduszy ubezpieczeń społecznych oraz

funduszy ubezpieczeń społecznych oraz

instytucji samorządowych.

instytucji samorządowych.

78

78

79

79

79

79



M

M

2

2

– obejmuje elementy składowe

– obejmuje elementy składowe

agregatu M

agregatu M

1

1

i dodatkowo depozyty z

i dodatkowo depozyty z

terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy

terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy

oraz depozyty terminowe gospodarstw

oraz depozyty terminowe gospodarstw

domowych, przedsiębiorstw, instytucji

domowych, przedsiębiorstw, instytucji

niekomercyjnych działających na rzecz

niekomercyjnych działających na rzecz

gospodarstw domowych,

gospodarstw domowych,

niemonetarnych instytucji finansowych,

niemonetarnych instytucji finansowych,

funduszy ubezpieczeń społecznych oraz

funduszy ubezpieczeń społecznych oraz

instytucji samorządowych.

instytucji samorządowych.

79

79

80

80

80

80



M

M

3

3

– obejmuje elementy składowe

– obejmuje elementy składowe

agregatu M

agregatu M

2

2

powiększone o operacje

powiększone o operacje

z przyrzeczeniem odkupu oraz dłużne

z przyrzeczeniem odkupu oraz dłużne

papiery wartościowe z terminem

papiery wartościowe z terminem

pierwotnym do dwóch lat

pierwotnym do dwóch lat

80

80

81

81

81

81



Agregaty pieniężne są wykorzystywane

Agregaty pieniężne są wykorzystywane

przez bank centralny do przeprowadzania

przez bank centralny do przeprowadzania

analiz makroekonomicznych,

analiz makroekonomicznych,

stanowiących podstawowe ustalania

stanowiących podstawowe ustalania

założeń i instrumentów realizacji polityki

założeń i instrumentów realizacji polityki

pieniężnej

pieniężnej



Posługiwanie się w analizie większą liczbą

Posługiwanie się w analizie większą liczbą

agregatów pieniężnych pozwala na

agregatów pieniężnych pozwala na

obejmowanie analizą różnych zakresów

obejmowanie analizą różnych zakresów

przedmiotowych zjawisk wpływających

przedmiotowych zjawisk wpływających

na kształtowanie się sytuacji

na kształtowanie się sytuacji

gospodarczej kraju.

gospodarczej kraju.

81

81

82

82

82

82

Cele polityki pieniężnej:

Cele polityki pieniężnej:



Utrzymywanie stabilnego poziomu cen, jako

Utrzymywanie stabilnego poziomu cen, jako

niezbędny czynnik drogi zrównoważonego

niezbędny czynnik drogi zrównoważonego

długookresowego wzrostu gospodarczego

długookresowego wzrostu gospodarczego



Realizacja ciągłego celu inflacyjnego 2,5%

Realizacja ciągłego celu inflacyjnego 2,5%

± 1% z orientacją na jak najmniejsze

± 1% z orientacją na jak najmniejsze

odchylenia od przyjętego celu

odchylenia od przyjętego celu



Podawanie przez Radę Polityki Pieniężnej

Podawanie przez Radę Polityki Pieniężnej

wyjaśnień określających sposoby

wyjaśnień określających sposoby

realizowania ciągłego celu inflacyjnego w

realizowania ciągłego celu inflacyjnego w

przypadku niepewności, pojawienia się

przypadku niepewności, pojawienia się

wstrząsów, luk popytowych i podażowych

wstrząsów, luk popytowych i podażowych

82

82

83

83

83

83



Możliwości oddziaływania banku

Możliwości oddziaływania banku

centralnego na równowagę

centralnego na równowagę

wewnętrzną i zewnętrzną kraju zależą

wewnętrzną i zewnętrzną kraju zależą

w dużym stopniu od przyjętej koncepcji

w dużym stopniu od przyjętej koncepcji

w zakresie prowadzenia polityki

w zakresie prowadzenia polityki

kursowej, która może opierać się na:

kursowej, która może opierać się na:



Kursie stałym,

Kursie stałym,



Kursie płynnym,

Kursie płynnym,



Kursie regulowanym

Kursie regulowanym

83

83

84

84

84

84

Istotne zjawiska związane z walutą

Istotne zjawiska związane z walutą



Aprecjacja waluty – wzrost siły nabywczej

Aprecjacja waluty – wzrost siły nabywczej

pieniądza krajowego w stosunku do walut

pieniądza krajowego w stosunku do walut

innych państw (niedostateczna podaż

innych państw (niedostateczna podaż

pieniądza, niski popyt na waluty obce i

pieniądza, niski popyt na waluty obce i

metale szlachetne, wysoki popyt na walutę

metale szlachetne, wysoki popyt na walutę

krajową), zwykle związana jest z dodatnim

krajową), zwykle związana jest z dodatnim

bilansem płatniczym państwa;

bilansem płatniczym państwa;



Deprecjacja waluty – spadek siły nabywczej

Deprecjacja waluty – spadek siły nabywczej

pieniądza krajowego w stosunku do walut

pieniądza krajowego w stosunku do walut

innych państw, zwykle związany jest z

innych państw, zwykle związany jest z

ujemnym bilansem płatniczym

ujemnym bilansem płatniczym

84

84

85

85

85

85

BANKI KOMERCYJNE

BANKI KOMERCYJNE

85

85

86

86

86

86



Banki komercyjne wchodzą w skład

Banki komercyjne wchodzą w skład

systemów bankowych, które kształtowały

systemów bankowych, które kształtowały

się w różnych krajach, zależnie od

się w różnych krajach, zależnie od

tradycji i rozwiązań prawnych.

tradycji i rozwiązań prawnych.



Szczególna funkcja systemu bankowego

Szczególna funkcja systemu bankowego

przejawia się w zadaniach wynikających z

przejawia się w zadaniach wynikających z

prowadzonej polityki gospodarczej i

prowadzonej polityki gospodarczej i

społecznej kraju.

społecznej kraju.



System bankowy to wszystkie instytucje

System bankowy to wszystkie instytucje

bankowe występujące w danym państwie

bankowe występujące w danym państwie

oraz normy określające ich powiązania

oraz normy określające ich powiązania

między sobą i stosunki z otoczeniem.

między sobą i stosunki z otoczeniem.

86

86

87

87

87

87

Funkcje systemu

Funkcje systemu

bankowego:

bankowego:



Stworzenie mechanizmów

Stworzenie mechanizmów

gromadzenia i inwestowania środków

gromadzenia i inwestowania środków

w różne przedsięwzięcia,

w różne przedsięwzięcia,



Zapewnienie możliwości

Zapewnienie możliwości

dokonywania płatności pomiędzy

dokonywania płatności pomiędzy

podmiotami,

podmiotami,



Stworzenie warunków do

Stworzenie warunków do

transformacji środków inwestowania.

transformacji środków inwestowania.

87

87

88

88

88

88

Funkcje banków

Funkcje banków

komercyjnych:

komercyjnych:



Kredytowa,

Kredytowa,



Płatnicza

Płatnicza



Depozytowa.

Depozytowa.



Funkcjonowanie banków w Polsce

Funkcjonowanie banków w Polsce

reguluje ustawa Prawo bankowe

reguluje ustawa Prawo bankowe

88

88

89

89

89

89

Rodzaje banków:

Rodzaje banków:



Uniwersalne

Uniwersalne



Detaliczne

Detaliczne



Inwestycyjne

Inwestycyjne



Specjalistyczne

Specjalistyczne



Spółdzielcze

Spółdzielcze



Holdingi bankowe

Holdingi bankowe



Parabanki.

Parabanki.

89

89

90

90

90

90

FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW

91

91

91

91

Istota finansów

przedsiębiorstwa

Finanse przedsiębiorstwa to zjawiska i procesy

pieniężne zachodzące w przedsiębiorstwie związane z

gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych

pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa jest to

proces decyzyjny podporządkowany realizacji celu

głównego, który opiera się na wykorzystywaniu

różnego rodzaju instrumentów, technik, kryteriów i

reguł do sterowania przebiegiem procesów i zjawisk

związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem

zasobów pieniężnych postawionych do dyspozycji

przedsiębiorstwa w sposób umożliwiający

zagospodarowanie tych zasobów jak najbardziej

efektywnie.

93

93

93

93

Obszary finansów

przedsiębiorstwa



Gestia ekonomiczna – całokształt

zjawisk związanych z funkcjonowaniem

przedsiębiorstwa i jego efektywnością.



Obszar zainteresowania analizami

ekonomicznymi:



Przychody, koszty



Zysk, strata, EBIT, EBITDA



Zyskowność,



IK < IP < IZ

gdzie:

IK - dynamika kosztów sprzedaży,

IP – dynamika przychodów ze sprzedaży,
IZ – dynamika zysku

.

94

94

94

94



Gestia finansowa – pieniężny wymiar
działalności przedsiębiorstwa.



Przepływy pieniężne:



Przepływy z działalności operacyjnej



Przepływy z działalności inwestycyjnej



Przepływy z działalności finansowej

95

95

95

95

Gestia majątkowa



Informację o poszczególnych składnikach majątku

przedsiębiorstwa oraz o źródłach jego finansowania

zawiera bilans, który jest podstawowym

sprawozdaniem finansowym przedsiębiorstwa

prezentującym jego sytuację finansową na dany

moment czasowy.



Aktywa to ogół składników majątkowych

przedsiębiorstwa wyrażonych w ujęciu wartościowym.

Są to środki postawione do dyspozycji

przedsiębiorstwa, wykorzystywane przy realizacji

operacji gospodarczych związanych z jego

działalnością.



Pasywa to źródła finansowania majątku

przedsiębiorstwa, czyli, w jaki sposób

przedsiębiorstwa finansuje swoje aktywa.

96

96

96

96

97

97

97

97

Według kryterium pochodzenia kapitału instrumenty

finansowania są uporządkowane w zależności od tego, czy

środki finansowe zostały dostarczone z zewnątrz

przedsiębiorstwa, czyli przez osoby trzecie, czy też zostały

wygospodarowane w przedsiębiorstwie:

•

w przypadku pozyskania kapitału z zewnątrz

przedsiębiorstwa mówi się o finansowaniu

zewnętrznym,

•

jeżeli został wygospodarowany wewnątrz przedsiębiorstwa

mówimy o finansowaniu wewnętrznym.

Według pozycji i odpowiedzialności kapitałodawcy w

przedsiębiorstwie rozróżniamy:

•

finansowanie własne,

•

finansowanie obce.

Według kryterium czasu na jaki pozyskano źródło finansowania

rozróżniamy:

•

finansowanie krótkoterminowe,

•

finansowanie długoterminowe.

98

98

98

98

99

99

99

99

Kapitał pracujący to ta część kapitału stałego, która

finansuje majątek obrotowy. Zadaniem kapitału

pracującego w przedsiębiorstwie jest zmniejszenie

ryzyka wynikającego z unieruchomienia części

środków obrotowych (zapasów, należności) lub też

wynikającego ze strat związanych z tymi środkami

(trudności zbytu wyrobów, kłopoty ze ściąganiem

należności). Kapitał pracujący stanowi pewnego

rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający

zachowanie przedsiębiorstwu bieżącej płynności

finansowej.

KP = KS – MT

KP – kapitał pracujący,
KS – kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania

długoterminowe,
MT – majątek trwały.

101

101

101

101

Cechy charakterystyczne strategii

zachowawczej to:



wysoka płynność finansowa, czyli relacja aktywów bieżących do

pasywów bieżących powyżej jedności, co w dłuższym okresie

czasu zapewnia zachowanie równowagi finansowej i stabilności

finansowej danego podmiotu,



wysoki udział kapitału stałego w finansowaniu działalności

danego podmiotu, czyli długoterminowych źródeł finansowania,



duży udział kapitału długoterminowego w finansowaniu majątku

obrotowego,



przy dużym udziale kapitału własnego w kapitale stałym, niska

zyskowność kapitału własnego, ale jednocześnie niskie ryzyko

finansowe,



pozytywna ocena przez wierzycieli i kredytodawców ze względu

na niskie ryzyko niewypłacalności i utraty równowagi finansowej,



niższy koszt pozyskiwania kapitałów obcych ze względu na niższe

ryzyko funkcjonowania podmiotu,



niskie ryzyko dla właścicieli (co jest szczególnie istotne jeśli jest

nim jednostka samorządu terytorialnego) oraz dla

kredytodawców,



niska zyskowność w ujęciu relatywnym – wyższa w kategoriach

bezwzględnych.

103

103

103

103

Cechy charakterystyczne strategii

umiarkowanej to:



umiarkowana i jednocześnie zadowalająca płynność finansowa, czyli

relacja aktywów bieżących do pasywów bieżących zbliżona do

jedności, co w dłuższym okresie czasu, podobnie jak w przypadku

strategii zachowawczej, również zapewnia zachowanie równowagi

finansowej i stabilności finansowej danego podmiotu,



wysoki udział kapitału stałego w finansowaniu działalności danego

podmiotu, czyli długoterminowych źródeł finansowania, które w

całości finansują majątek trwały,



symetryczne finansowanie majątku obrotowego zobowiązaniami

bieżącymi,



przy dużym udziale kapitału własnego w kapitale stałym - przeciętna

zyskowność kapitału własnego, ale jednocześnie niskie ryzyko

finansowe,



pozytywna ocena przez wierzycieli i kredytodawców ze względu na

umiarkowane ryzyko niewypłacalności i utraty równowagi finansowej,



niższy koszt pozyskiwania kapitałów obcych ze względu na niższe

ryzyko funkcjonowania podmiotu,



umiarkowane ryzyko dla właścicieli oraz dla kredytodawców przy

możliwej wyższej oczekiwanej stopie zwrotu z zainwestowanego

kapitału,



umiarkowana zyskowność w ujęciu zarówno relatywnym jak i w

kategoriach bezwzględnych.

105

105

105

105

Cechy charakterystyczne strategii agresywnej

to:



niska płynność finansowa, czyli relacja aktywów bieżących do

pasywów bieżących oscyluje poniżej jedności, co w dłuższym

okresie czasu, może zagrażać utrzymaniem równowagi finansowej i

stabilności finansowej danego podmiotu,



niski lub niedostateczny udział kapitału stałego w finansowaniu

działalności podmiotu, czyli długoterminowych źródeł finansowania,

które tylko w części finansują majątek trwały,



finansowanie majątku obrotowego w całości zobowiązaniami

bieżącymi,



przy dużym udziale kapitału własnego w kapitale stałym wysoka

zyskowność kapitału własnego, ale jednocześnie duże ryzyko

finansowe,



negatywnie oceniana przez wierzycieli i kredytodawców ze względu

na wysokie ryzyko niewypłacalności i utraty równowagi finansowej,



wysokie koszty pozyskiwania kapitałów obcych ze względu na

wysokie ryzyko funkcjonowania podmiotu,



wysokie ryzyko dla właścicieli oraz dla kredytodawców przy

możliwej wysokiej oczekiwanej stopie zwrotu z zainwestowanego

kapitału,



wysoka zyskowność w ujęciu relatywnym i niska w kategoriach

bezwzględnych.

106

106

106

106

CECHY CHARAKTERYZUJĄCE STRATEGIE

FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Wyszczególnienie

Strategie finansowania

umiarkowana

agresywna

zachowawcza

Bieżąca płynność finansowa

przeciętna

niska

wysoka

Ryzyko niewypłacalności

przeciętna

wysokie

niskie

Stopień zadłużenia

przeciętna

wysoki

niski

Koszt

pozyskania

kapitału

obcego

przeciętna

wysoki

niski

Zyskowność bezwzględna

przeciętna

niska

wysoka

Zyskowność kapitału własnego

przeciętna

wysoka

niska

107

107

107

107

FINANSE UBEZPIECZEŃ

GOSPODARCZYCH

108

108

108

108



Ubezpieczenia gospodarcze można zaliczyć

do szeroko pojętego rynku usług

finansowych,



Usługa ubezpieczeniowa polega na

zapewnieniu przez zakład ubezpieczeń

ochrony ubezpieczeniowej swoim klientom.



Ochrona ta polega na utrzymaniu

warunków i gotowości zakładu ubezpieczeń

do wypłaty odszkodowania lub świadczenia

na skutek zajścia wypadku (zdarzenia)

ubezpieczeniowego.



Zakład ubezpieczeniowy musi w ramach

tego dopilnować ciągłości opłaty składek,

przeprowadzić postępowanie weryfikacyjne

i utrzymać gotowość służb zarządzających

realizacją wypłat.

109

109

109

109

Stopień rozwoju rynku

ubezpieczeniowego



Relacja pomiędzy wartością zebranej

składki a produktem krajowym brutto



Wyższy stosunek rocznej składki

ubezpieczeniowej do produktu

krajowego brutto w danym kraju

świadczy:



o wyższej kulturze ubezpieczeniowej w

danym kraju



i szerokim stosowaniu ubezpieczeniowej

ochrony mienia, życia, zdrowia (tym samym

lepszej kondycji finansowej podmiotów

kupujących polisy ubezpieczeniowe)

110

110

110

110

KLASYFIKACJA

UBEZPIECZEŃ



GOSPODARCZE



SPOŁECZNE (zaliczane do sfery
finansów publicznych)

111

111

111

111

Podział ze względu na

kryterium przedmiotu

ubezpieczenia



Ubezpieczenia majątkowe:



Rzeczowe



Majątkowe (sensu stricto) – oc, trnasportowe,
komunikacyjne, turystyczne, finansowe, rolne,
różne

Nadubezpieczenie, niedoubezpieczenie)



Ubezpieczenia osobowe



Wypadkowe

•

Od następstw nieszczęśliwych wypadków

•

Zdrowotne



życiowe

112

112

112

112

Podział ze względu na

kryterium zdarzenia

losowego



Ubezpieczenia:



ogniowe,



Gradowe,



Kradzieżowe



Następstw nieszczęśliwych wypadków



Odpowiedzialności cywilnej



itp.

113

113

113

113

Podział ze względu na

kryterium swobody



Dobrowolne



Przymusowe

114

114

114

114

Podział ze względu na

kryterium zakresu

terytorialnego



Ubezpieczenia w obrocie krajowym



Ubezpieczenia w obrocie
międzynarodowym

115

115

115

115

Podział ze względu na

kryterium odrębności zasad

ubezpieczeń



Ubezpieczenia lądowe



Ubezpieczenia morskie



Ubezpieczenia lotnicze

116

116

116

116

Podział ze względu na kryterium

podmiotu zawierającego

ubezpieczenie



Umowy zawierane przez osoby
prawne



Umowy zawierane przez osoby
fizyczne (indywidualne)

117

117

117

117

Podział ze względu na kryterium

transferu ryzyka

ubezpieczeniowego



Transfer ryzyka na jeden zakład
ubezpieczeń



Transfer ryzyka na kilka zakładów
ubezpieczeniowych (koasekuracja)

118

118

118

118

Podział ubezpieczeń według

ustawy o działalności

ubezpieczeniowej



Ubezpieczenia na życie:

1.

Ubezpieczenia na życie.

2.

Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia

dzieci.

3.

Ubezpieczenia na życie, jeżeli są

związane z ubezpieczeniowym

funduszem kapitałowym.

4.

Ubezpieczenia rentowe.

5.

Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe,

jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń

wymienionych w grupach 1-4

119

119

119

119



Ubezpieczenia majątkowe i

pozostałe osobowe:

1.

Ubezpieczenia wypadku, w tym

wypadku przy pracy i choroby

zawodowej:

1.

świadczenia jednorazowe,

2.

świadczenia powtarzające się,

3.

połączone świadczenia, o których mowa w

pkt 1 i 2,

4.

przewóz osób.

2.

Ubezpieczenia choroby:

1.

świadczenia jednorazowe,

2.

świadczenia powtarzające się,

3.

świadczenia kombinowane.

120

120

120

120

3.

Ubezpieczenia casco pojazdów
lądowych, z wyjątkiem pojazdów
szynowych, obejmujące szkody w:

1.

pojazdach samochodowych,

2.

pojazdach lądowych bez własnego
napędu.

4.

Ubezpieczenia casco pojazdów
szynowych, obejmujące szkody w
pojazdach szynowych.

5.

Ubezpieczenia casco statków
powietrznych, obejmujące szkody w
statkach powietrznych.

121

121

121

121

6.

Ubezpieczenia żeglugi morskiej i
śródlądowej casco statków żeglugi
morskiej i statków żeglugi
śródlądowej, obejmujące szkody w:

1.

statkach żeglugi morskiej,

2.

statkach żeglugi śródlądowej

7.

Ubezpieczenia przedmiotów w
transporcie, obejmujące szkody na
transportowanych przedmiotach,
niezależnie od każdorazowo
stosowanych środków transportu.

122

122

122

122

8.

Ubezpieczenia szkód spowodowanych

żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nie

ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez:

1.

ogień,

2.

eksplozję,

3.

burzę,

4.

inne żywioły,

5.

energię jądrową,

6.

obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

9.

Ubezpieczenia pozostałych szkód

rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie

3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub

mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież),

jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.

123

123

123

123

10.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania

i użytkowania pojazdów lądowych z

napędem własnym, łącznie z

ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

11.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania

i użytkowania statków powietrznych, łącznie

z ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

12.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za

żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z

posiadania i użytkowania statków żeglugi

śródlądowej i statków morskich, łącznie z

ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

124

124

124

124

13.

Ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej (ubezpieczenie
odpowiedzialności cywilnej ogólnej)
nie ujętej w grupach 10-12.

14.

Ubezpieczenia kredytu, w tym:

1.

ogólnej niewypłacalności,

2.

kredytu eksportowego, spłaty rat,
kredytu hipotecznego, kredytu
rolniczego.

15.

Gwarancja ubezpieczeniowa:

1.

bezpośrednia,

2.

pośrednia.

125

125

125

125

16.

Ubezpieczenia różnych ryzyk
finansowych, w tym:

1.

ryzyka utraty zatrudnienia,

2.

niewystarczającego dochodu,

3.

złych warunków atmosferycznych,

4.

utraty zysków,

5.

stałych wydatków ogólnych,

6.

nieprzewidzianych wydatków handlowych,

7.

utraty wartości rynkowej,

8.

utraty stałego źródła dochodu,

9.

pośrednich strat handlowych poza wyżej
wymienionymi,

10.

innych strat finansowych

126

126

126

126

17.

Ubezpieczenia ochrony prawnej.

18.

Ubezpieczenia świadczenia pomocy
na korzyść osób, które popadły w
trudności w czasie podróży lub
podczas nieobecności w miejscu
zamieszkania.

127

127

127

127

Przychody zakładów

ubezpieczeniowych



Składka przypisana (brutto i netto)



Wpływy z operacji finansowych



Pozostałe wpływy

128

128

128

128

Koszty zakładów

ubezpieczeniowych



Wypłaty odszkodowań i świadczeń



Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe



Koszty akwizycji



Koszty administracyjne



Pozostałe koszty techniczne



Koszty działalności lokacyjnej

129

129

FINANSE UBEZPIECZEŃ

FINANSE UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH

SPOŁECZNYCH

129

129

130

130



Finanse ubezpieczeń społecznych

Finanse ubezpieczeń społecznych

obejmują wydatki na świadczenia

obejmują wydatki na świadczenia

pieniężne z tytułu ubezpieczeń

pieniężne z tytułu ubezpieczeń

społecznych oraz finansujące je

społecznych oraz finansujące je

wpływy ze składek i ewentualne

wpływy ze składek i ewentualne

dofinansowanie z budżetu państwa.

dofinansowanie z budżetu państwa.



Skala i zakres finansowania zależy od

Skala i zakres finansowania zależy od

przyjętych rozwiązań determinujących

przyjętych rozwiązań determinujących

prawa i obowiązki uczestników

prawa i obowiązki uczestników

systemu – ubezpieczonych, płatników

systemu – ubezpieczonych, płatników

składek oraz świadczeniobiorców.

składek oraz świadczeniobiorców.

130

130

131

131

Rodzaje systemów

Rodzaje systemów

ubezpieczeń społecznych

ubezpieczeń społecznych



Repartycyjny (PAYG – pay as you go),

Repartycyjny (PAYG – pay as you go),



Kapitałowy,

Kapitałowy,



Mieszany.

Mieszany.

131

131

132

132

System ubezpieczeń

System ubezpieczeń

społecznych obejmuje:

społecznych obejmuje:



ubezpieczeni płatnicy składek

ubezpieczeni płatnicy składek



Ubezpieczenia emerytalne

Ubezpieczenia emerytalne

9,76% + 9,76% =

9,76% + 9,76% =

19,52%

19,52%



Ubezpieczenia rentowe 1,5%

Ubezpieczenia rentowe 1,5%

+ 4,5% = 6%,

+ 4,5% = 6%,



Ubezpieczenia chorobowe

Ubezpieczenia chorobowe

2,45% + 0% = 2,45%,

2,45% + 0% = 2,45%,



Ubezpieczenia wypadkowe 0%

Ubezpieczenia wypadkowe 0%

+ 0,4%-8,12%

+ 0,4%-8,12%





36,9%.

36,9%.

132

132

System emerytalny w

System emerytalny w

Polsce

Polsce

133

133

134

134

Finansowanie systemu ochrony

Finansowanie systemu ochrony

zdrowia

zdrowia



Finansowanie świadczeń ze środków

Finansowanie świadczeń ze środków

publicznych bezpośrednio z budżetu.

publicznych bezpośrednio z budżetu.



Finansowanie świadczeń przez instytucje

Finansowanie świadczeń przez instytucje

pośrednie – kasy, fundusze, agencje

pośrednie – kasy, fundusze, agencje

rządowe.

rządowe.



Dodatkowe ubezpieczenia indywidualne

Dodatkowe ubezpieczenia indywidualne



Grupowe ubezpieczenia zdrowotne

Grupowe ubezpieczenia zdrowotne



Współpłacenie świadczeń przez pacjentów

Współpłacenie świadczeń przez pacjentów



Dodatkowe źródła finansowania ze źródeł

Dodatkowe źródła finansowania ze źródeł

specjalnych.

specjalnych.

134

134

135

135

RYNEK KAPITAŁOWY

RYNEK KAPITAŁOWY

135

135

136

136



Rynek kapitałowy jest częścią rynku

finansowego, na którym pomiędzy jego

uczestnikami zawierane są transakcje

długoterminowymi instrumentami

finansowymi o terminie realizacji praw

dłuższym niż jeden rok (akcie, obligacje,

instrumenty pochodne, kwoty depozytowe).



Dochodzi na nim do zetknięcia podaży

kapitału podmiotów nadwyżkowych

(oszczędności, wolne środki) z popytem czyli

biorcami kapitału – emitentami papierów

wartościowych

137

137

Papiery wartościowe



akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy

z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek

handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.1037, z późn. zm.2)),

prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity

depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty

inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe,

w tym inkorporujące prawa majątkowe

odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z

zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie

właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,



inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w

wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia

lub objęcia papierów wartościowych określonych w

lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie

rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne);

138

138

Cechy rynku kapitałowego



Przejrzystość



Rzetelność



Efektywność



Płynność



Innowacyjność

139

139

Funkcje rynku kapitałowego



Mobilizacja kapitału



Wycena kapitału



Transformacja kapitału



Efektywna alokacja kapitału



Redystrybucja dochodów w
gospodarce



Prognozowanie