OSTRE CHOROBY

JAMY BRZUSZNEJ

DEFINICJA

Ostry

brzuch

(ang. acute abdomen) to

nagle pojawiające się choroby narządów jamy
brzusznej o burzliwym przebiegu, często
zagrażające życiu chorego, z reguły wymagające
szybkiego postępowania diagnostycznego,
zdecydowanych i energicznych działań
terapeutycznych, w tym niejednokrotnie
doraźnego leczenia operacyjnego.

Ból brzucha – 5% zgłoszeń do

SOR



15 – 30% wymaga operacji



40% ból brzucha o nieznanej

etiologii w rozpoznaniu wstępnym



7% zapalenie żołądkowo-jelitowe



Choroby zapalne w obrębie

miednicy: zakażenie dróg
moczowych, kamica nerkowa,
zapalenie wyrostka robaczkowego,
zapalenie przydatków

Ból brzucha - wywiad



Charakter bólu – kolkowy, tępy,

rozlany, ciągły, zmiana charakteru



Umiejscowienie:

nadbrzusze: ostre zapalenie

trzustki, choroba wrzodowa,

tętniak aorty, zawał mięśnia

sercowego, zapalenie żołądka

prawy górny kwadrant: zapalenie

wątroby, zapalenie pęcherzyka

żółciowego

Ból brzucha - wywiad



Umiejscowienie cd.

prawy dolny kwadrant: zapalenie

wyrostka robaczkowego, choroby

ginekologiczne, choroba Crohna,

przepukliny

śródbrzusze: niedrożność,

przepuklina pępkowa, tętniak aorty

lewy dolny kwadrant: zapalenie

uchyłków, choroby ginekologiczne,

skręt esicy, przepukliny

Ból brzucha - wywiad



Właściwości:

ból kurczowy: niedrożność

narządów mających światło,

zapalenie pęcherzyka żółciowego,

niedrożność jelit, kolka nerkowa

ból palący: refluks żołądkowo-

przełykowy, zawał m. sercowego,

choroba wrzodowa

ból ostry umiejscowiony:

podrażnienie otrzewnej

Ból brzucha - wywiad



Promieniowanie:

lewy bark: perforacja wrzodu

żołądka, ropień podprzeponowy,

pęknięcie śledziony, zawał m.

sercowego

klatka piersiowa: refluks ż-p,

choroba wrzodowa, przepuklina

rozworu przełykowego

plecy: zapalenie trzustki, tętniak

aorty brzusznej, kolka nerkowa

Ból brzucha - wywiad

*Czas trwania

nagły początek: perforacja narządów

mających światło (aorta)

naprzemiennie narastający i malejący:

niedrożność jelit, przewodów

żółciowych

*Czynniki nasilające i łagodzące ból:

ruch

ułożenie

jedzenie

lekarstwa – alkalizujące, nitraty,

p.bólowe, rozkurczowe...

Ból brzucha - wywiad



Objawy towarzyszące – kolejność

pojawiania się może ułatwić

rozpoznanie:

- wymioty: treść żółciowa, kałowa, „fusy”,

krew, treść żołądkowa, pokarmowa

brak łaknienia, nudności: brak tych

objawów ma duże znaczenie

biegunka: krew, smolisty stolec

zaparcia i brak oddawania gazów

gorączka, poty, dreszcze: zakażenia

objawy ginekologiczne i urologiczne

Ból brzucha - wywiad



Przeszłość chorobowa:

przebyte operacje – niedrożność

choroby podstawowe: cukrzyca,

przewlekła niewydolność nerek,

zapalenie wątroby, kamica pęcherzyka

żółciowego, choroba wrzodowa, porfiria,

choroba Crohna, inne

farmakoterapia: nlpz, sterydy maskują

objawy, immunosupresja !!!

wywiad ginekologiczny i urologiczny

czynniki społeczne: alkohol, palenie

tytoniu

Ból brzucha – badanie

przedmiotowe



Ogólny wygląd: przymusowa pozycja



Głowa, uszy, nos, gardło: żółtaczka,

suche śluzówki, zapach z ust



Klatka piersiowa: osłuchiwanie:

zapalenie dolnych płatów płuc,

niemiarowość (zator krezki),

niedodma, ginekomastia (choroby

wątroby), EKG !!



Kończyny: obrzęki, tętno



Skóra: pajączki naczyniowe, „caput

medusae”, stan nawodnienia

Ból brzucha – badanie

przedmiotowe



Jama brzuszna:

- oglądanie: blizny, wzdęcie, perystaltyka widoczna

u szczupłych osób, krwawe wybroczyny (uraz,

zapalenie trzustki, krwawienie pozaotrzewnowe)

osłuchiwanie: perystalytka prawidłowa,

metaliczna, leniwa, brak

badanie palpacyjne: wyczuwalne opory (pęcherzyk

żółciowy, tętniak aorty brzusznej), powiększenie

narządów, objawy otrzewnowe (napięcie

mięśniowe, obrona mięśniowa, deskowaty brzuch,

objaw Blumberga?, objaw Rowsinga?)

opukiwanie: granice wątroby, wodobrzusze,

tkliwość opukowa (podrażnienie otrzewnej)

Ból brzucha – badanie

przedmiotowe



Odbytnica: badanie per rectum



Narządy płciowe: bardzo ważne u

obu płci



Okolica pachwin: przepukliny



Plecy: objaw Goldflama

Ból brzucha - badania

laboratoryjne



Badania krwi: morfologia

(leukocytoza, Ht, Hb, erytrocyty),
elektrolity, enzymy trzustkowe,
wątrobowe, bilirubina, mocznik,
glikemia, układ krzepnięcia,
troponina



Grupa krwi, próba krzyżowa



Badanie moczu

Ból brzucha – badania

obrazowe



Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej:

poziomy płynu, rozdęte pętle jelitowe,

kamica moczowa, kamica żółciowa,

zwapnienia w obrębie trzustki lub w

ścianie naczyń (tętniak aorty)



Zdjęcie klatki piersiowej: wolny gaz w j.

brzusznej, płyn w j. opłucnej, wysoko

ustawiona kopuła przepony,



Ultrasonografia: kamice, wodonercze,

tętniak aorty brzusznej, wątroba,

śledziona, patologia narządów miednicy

małej



Badania kontrastowe, TK, angiografia – na

zlecenie konsultanta

PRZYCZYNY ZAPALENIA

OTRZEWNEJ



Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (m. i k.)



Przedziurawienie wrzodu trawiennego (m.), stany
zapalne narządu rodnego (k.)



Zapalenie trzustki (m.) i pęcherzyka żółciowego (k.)



Pooperacyjne



Niedrożności i perforacje (w tym nowotworowe)

Zapalenie wyrostka

robaczkowego



Nietypowe objawy (dzieci i osoby starsze)



Duża śmiertelność z powodu opóźnionego

rozpoznania



Ból (nadbrzusze, okolica pępka, prawy dół

biodrowy)



Brak łaknienia – 90%



Nudności, wymioty – 78%



Gorączka – 21%



Bolesność w prawym dolnym kwadrancie j.

brzusznej –obrona mięśniowa, objawy zapalenia

otrzewnej



Objaw Rowsinga (ucisk z lewej, ból z prawej strony)



Bolesność w badaniu per rectum – wyczuwalny

opór

SKALA ALVARADO

W ZAPALENIU WYROSTKA

Objaw

Wędrowanie bólu z nadbrzusza do dołu

biodrowego

Brak apetytu

Nudności i wymioty

Obrona mięśniowa

Objaw Blumberga

Temperatura pow. 37,3 C

Leukocytoza pow. 10.000

Przesunięcie obrazu krwinek białych w lewo

Punkt

Jeżeli suma punktów jest

Jeżeli suma punktów jest <4

– to nie jest zapalenie

wyrostka

Jeżeli

Jeżeli 5 – 6

5 – 6

punktów chory wymaga obserwacji

Jeżeli suma punktów

Jeżeli suma punktów 7 lub więcej

7 lub więcej

to należy

operować.

PERFORACJA WRZODU –

ROZPOZNANIE



Nagły silny ból w nadbrzuszu



Bolesność uciskowa, obrona mięśniowa,
objaw Blumberga



U ¾ chorych gaz nad wątrobą
(pod przeponą)

OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI



Jest to obecnie 10% zapaleń otrzewnej,

występuje częściej niż 20 lat temu



Bardzo zróżnicowany obraz

anatomopatologiczny i kliniczny



Zasada leczenia: leczenie zachowawcze

a operacyjne z chwila pojawienia się

powikłań!!!



Około 5% - przebieg piorunujący i konieczność

natychmiastowej operacji

OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI

(KLASYFIKACJA Z ATLANTY)



Łagodne OZT

– niewielka dysfunkcja

narządowa ustępująca po płynoterapii dożylnej



Ciężkie OZT

– wystąpienie jednego ze stanów:

◦

powikłania miejscowe – martwica, torbiel, ropień

◦

dysfunkcja narządowa

◦

spełnienie 3 kryteriów skali Ransona

◦

8 punktów w skali APACHE II



Przebieg OZT:

◦

zbiorniki ostrej fazy /wokół i wewnątrztrzustkowo/

◦

martwica trzustki

◦

torbiel rzekoma

◦

ropień trzustki

NIEDROŻNOŚĆ PRZEWODU

POKARMOWEGO

Niedrożność porażenna niewywołania

zapaleniem otrzewnej



odruchowa (kolka żółciowa, nerkowa, tętniak

rozwarstwiający itp.)



choroby metaboliczne (np. niewyrównana cukrzyca,

mocznica, porfiria)

NIEDROŻNOŚĆ PRZEWODU

POKARMOWEGO



Zapalenie otrzewnej
(i niedrożność porażenna)

80%

operacji



Niedrożność mechaniczna

20%

operacji

NIEDROŻNOŚĆ PRZEWODU

POKARMOWEGO

Niedrożność mechaniczna



Przyczyny:

◦

zadzierzgnięcie (strangulacja)

◦

zatkanie światła (obturacja)

◦

forma pośrednia – wgłobienie (inwaginacja)



Przyczyny:

◦

jelito cienkie 82% (przepuklina, zrosty, nowotwór)

◦

jelito grube 18%

Kamica pęcherzyka

żółciowego

Zapalenie pęcherzyka żółciowego -

klinika



Objawy podmiotowe:

ból o charakterze kurczowym w
prawym górnym kwadrancie j.
brzusznej (może promieniować do
łopatki), często występuje po posiłku
(bogatotłuszczowym) czasami
nudności, wymioty

- ból może ustąpić samoistnie

Zapalenie pęcherzyka

żółciowego - klinika



Badanie przedmiotowe:

- widoczny pęcherzyk żółciowy

tkliwość, bolesność uciskowa

wyczuwalny pęcherzyk żółciowy

napięcie, obrona mięśniowa

objaw Murphy’ego (zatrzymanie oddechu

podczas ucisku na pęcherzyk)

gorączka (dreszcze)

żółtaczka

Zapalenie pęcherzyka żółciowego –

rozpoznanie różnicowe



Ostry zespół wieńcowy



Zapalenie wątroby



Zapalenie trzustki



Choroba wrzodowa



Niedokrwienie krezki



Kolka nerkowa



Kamica dróg żółciowych



Zapalenie dróg żółciowych triada Charcota

(ból, gorączka z dreszczami, żółtaczka)
Pentoda Reynolda – Charcot + zaburzenia

świadomości i hipotensja

Kamica nerkowa



Objawy:

ból – ostry, silny, kolkowy, przemijający,

w okolicy lędźwiowej lub w jamie

brzusznej, promieniuje do jądra lub wargi

sromowej

nudności, wymioty, obfite poty

tachycardia, tachypnoe, ↑ ciśnienia

tętniczego

bolesność uciskowa okolicy łuku

żebrowego i j. brzusznej, bez objawów

otrzewnowych

gorączka w przypadku zakażenia

Zaburzenia naczyniowe



Tętniak aorty brzusznej



Ostre niedokrwienie jelit



Niedokrwienne zapalenie

okrężnicy



Przewlekłe niedokrwienie jelit



Pęknięcie śledziony

Tętniak aorty brzusznej



Definicja: Poszerzenie tętnicy

przekraczające min. 50-100% jej
prawidłową średnicę



Tętniak workowaty (aneurysma

sacculare)



Tętniak wrzecionowaty

(aneurysma fusiforme)

Pęknięty tętniak aorty

brzusznej



stan nagły, nierozpoznany i

nieoperowany w 100% śmiertelny



klasyczne objawy:



nagła utrata przytomności u

starszego mężczyzny palącego
papierosy, bez objawów
poprzedzających



po odzyskaniu świadomości silny

ból brzucha lub pleców

Pęknięty tętniak aorty

brzusznej



przedmiotowo tkliwy tętniący guz



przejściowa hipotonia



obecne tętno na tętnicach

udowych



krwotok zaotrzewnowy sugeruje

krwiak urazowy pępka, lędźwi,

moszny



ucisk krwiaka na n.udowy-objawy

neuropatii kończyny dolnej



otyłość utrudnia badanie

Pęknięty tętniak aorty

brzusznej diagnostyka

różnicowa



kolka nerkowa (typowy

krwinkomocz)



zapalenie uchyłków



zapalenie trzustki



zawał mięśnia sercowego



ból pleców pochodzenia

mięśniowo-szkieletowego

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34

OSTRE CHOROBY JAMY BRZUSZNEJ asi

Document Outline