Metabolity pierwotne – podstawowe

•powszechnie spotykane w świecie roślinnym

•pełnią podstawowe funkcje fizjologiczne

•substancje energetyczne, budulcowe, zapasowe

niezbędne do życia rośliny

weglowodany, tłuszcze, chlorofil, białka, kwasy nukleinowe

Metabolity wtórne

•powstają w procesach wtórnego metabolizmu – wyspecjalizowanej przemiany materii

•nie posiadają podstawowej funkcji w życiu rośliny

•występowanie ograniczone do pewnych grup systematycznych świata roślinnego

•charakter związków fizjologicznie czynnych, o znaczeniu w lecznictwie

•biosynetyzowane w procesach przystosowania się rośliny do warunków środowiska

1998 rok- 50 000 związków – metabolitów wtórnych w tym 7000 alkaloidów

podział biogenetyczny związków wtórnych

1.

bezazotowe substancje

2.

azotowe – aminy, alkaloidy, nitrylozydy

3.

substancje zawierające siarkę

4.

substancje o niejednorodnym charakterze chemicznym

5.

olejki eteryczne, balsamy, żywice

trudno jednoznacznie oddzielić procesy metabolizmu pierwotnego od procesów wtórnych

Węglowodany

•duża grupa związków naturalnych o charakterze cukrów i związków pokrewnych

oraz ich polimerów

•jedne z najważniejszych substancji roślinnych

•materiały budulcowe komórek roślinnych – celuloza, hemiceluloza, pektyny

•materiały energetyczne i zapasowe (skrobia, inulina, glikogen, cukry proste i złożone)

•substancje specjalne o wyraźnym działaniu farmakologicznym

(deoksycukry glikozydów nasercowych – charakterystyczne tylko dla niektórych

roślin)

C

n

(H

2

O)

m

budowa chemiczna

produkty utlenienia wielowartościowych alkoholi

polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony

wykrywanie: odczynnik Molischa: zabarwienie czerwone lub czerwonofioletowe

Biogeneza weglowodanów

Fotosynteza

aldehyd 3-fosfoglicerynowy, 6-fosforanv fruktozy i glukozy

fosforylowane cukry proste – tetrozy, pentozy, heksozy, heptozy

enzymy – cukry proste  holozydy  oligosacharydy

polimeryzacja - polisacharydy

podział węglowodanów

•monosacharydy – cukry proste

•oligosacharydy – 2 – 10 cząsteczek cukrów połączonych glikozydowo

w wyniku hydrolizy rozpad do monocukrów

•polisacharydy – powyżej 10 cząsteczek cukrów prostych

Monocukry

triozy - C

3

aldehyd glicerynowy – aldoza, dihydroksyaceton - ketoza

tetrozy – C

4

pentozy – C

5

L (+) arabinoza, L (+) ksyloza, D (-) ryboza, L (+) ramnoza

heksozy – C

6

D (+) glukoza, D (+) galaktoza, D (+) mannoza, D (-) fruktoza,

heptozy – C

7

właściwości

słodki smak, dobrze rozpuszczalne w wodzie

właściwości redukujące – odczynnik Fehlinga

H

2

C

OH

O

H

OH

O

H

H

H

OH

H

D /+/ KSYLOZA

H

2

C OH

O

H

OH

O

H

H

O

H

H

H

L /+/ ARABINOZA

C

O

H

R

+R

1

OH

-R

1

OH

C

OR

1

OH

H

R

+R

2

OH

-R

2

OH

OR

1

H

OR

2

R

+

O

H

2

Półacetal

Acetal

CH

3

O

H

OH

H

OH

O

H

H

O

H

H

H

L /+/ RAMNOZA

CH

3

O

O

H

H

H

OH

H

OH

O

H

H

H

L /-/ FUKOZA

rzadko spotykana

saponiny,

disacharydy – prymweroza

ksylany – gumy, pektyny

arabinozydy

arabany

glikozydy

flawonowe

wolna

związana – glony, grzyby

O

H

H

H

H

O

H

O

H

H

O

H

OH

H

2

COH

b

- D /+/ GLUKOPIRANOZA

H

2

C

OH

O

H

OH

O

H

H

H

OH

H

OH

H

D /+/ GLUKOZA

C

C

OH

CHO

C

C

CH

2

OH

H

OH

OH

H

H

OH

C

C

O

C

C

CH

2

OH

H

OH

OH

H

H

OH

H

OH

C

C

O

C

C

CH

2

OH

H

OH

OH

H

H

OH

OH

H

forma otwartołańcuchowa

0.024 %

 - glukoza

64 %

 -

glukoza

36 %

Glukoza

dekstroza, cukier gronowy

MONOSACHARYDY

zastosowanie

•doustnie jako środek odżywczy, energetyczny
w wysiłku fizycznym, wyczerpujących chorobach z gorączką,

•w postaci iniekcji r-ry 40 – 50 % obliteracja żył

•płyny infuzyjne do odżywiania parenteralnego

1. główny produkt fotosyntezy

2. najbardziej rozpowszechniona substancja roślinna

3. formy – wolna (w dużym stężeniu w winogronach i miodzie 38 - 40 %

i związana dwucukry, oligo- i polisacharydy

oraz liczne glikozydy

otrzymywanie – hydroliza skrobii ziemniaczanej

MONOSACHARYDY

Fruktoza

lewuloza, cukier owocowy

występowanie:

•szeroko
rozpowszechniona

•forma wolna – słodkie
owoce, miód

•forma związana:
- oligosacharydy –
sacharoza

- polisacharydy –
fruktozany
(inulina)

D/-/Fruktoza

CH

2

OH

O

HO

H

H

OH

H

OH

CH

2

OH

fruktoza

glikogen

wątroba

zastosowanie

•intoksykacje wątroby, diety cukrzycowe (forma
furanozowa)

otrzymywanie

•hydroliza inuliny lub sacharozy

MONOSACHARYDY

glikozydy, śluzy, gumy roślinne,

polisacharydy – glukany, hemicelulozy

polisacharydy - mannany,

śluzy

ściany komórkowe glonów

MONOSACHARYDY

D/+/Galaktoza

OH

HO

H

HO

H

H

OH

CH

2

OH

H

H

O

D/+/Mannoza

H

HO

H

H

OH

H

OH

CH

2

OH

HO

H

O

D-(+) –
galaktoza

D- (+) –mannoza

otrzymywanie wit. C

L/-/Sorboza

CH

2

OH

O

HO

H

H

OH

HO

H

CH

2

OH

MONOSACHARYDY

L- (-) –sorboza

Sorbus aucuparia

Rosaceae

DEOKSYCUKRY

monosacharydy z 1 grupą OH zastapioną atomem H

w pozycji C-2

Digitalis purpureae Folium

D/+/Digitoksoza

CH

2

H

OH

H

OH

H

O

H

OH

CH

3

Digitalis lanatae Folium

DEOKSYCUKRY

monosacharydy z 1 lub więcej zredukowanych grup OH

Strophanti
Semen

D/+/Cymaroza

CH

2

H

OCH

3

H

OH

H

O

H

OH

CH

3

ALKOHOLE CUKROWE

L-aldonitol

–

Adonidis vernalis herba

D-ksylitol

– środek słodzący

D-mannitol

–

glony, grzyby, niektóre rośliny nasienne

D-sorbitol

–

owoce Rosaceae: Sorbus aucuparia

Crataegus oxyacantha

Fraxinus ornus

Oleaceae

sok – 90 % mannitolu

(manna)

•produkcja wit. C

•środek słodzący w cukrzycy

•płyny odżywcze do wlewów
w żywieniu pozajelitowym

D-mannitol

CH

2

OH

HO

H

H

OH

H

OH

CH

2

OH

HO

H

D-sorbitol

CH

2

OH

HO

H

H

OH

H

OH

CH

2

OH

H

OH

CYKLITOLE

cykliczne alkohole pochodne cykloheksanu

Mioinozytol  mezoinozytol

świat roślinny

•forma wolna

•forma związana z kwasem o-H

2

SO

4

– fityna

ziarniaki zbóż, drożdże piekarnicze

•czynnik wzrostowy hodowle in vitro

świat zwierzęcy

•metabolizm tłuszczów w wątrobie

środek ochronny przeciw stłuszczeniu

OH

H

H

OH

OH

H

H

OH

OH

H

OH

H

mezoinozytol

KWASY URONOWE

utlenienie końcowej grupy OH heksoz

składniki kwaśnych polisacharydów śluzowych

właściwości redukujące

kwas D-glukuronowy

HO

H

H

OH

H

OH

COOH

H

O

H

OH

kwas D-mannuronowy

HO

H

H

OH

H

OH

COOH

H

O

HO

H

kwas D-galakturonowy

HO

H

HO

H

H

OH

COOH

H

O

H

OH

polisacharydy śluzowe

sole Mg i Ca kwasów – pektyny, gumy

polisacharydy glonów

składnik kwasu alginowego

OLIGOSACHARYDY

heksozy połączone wiązaniem acetalowym (holozydowym)  lub 

rzadko pentozy – cukry proste n – 2 - 10

związki krystaliczne o słodkim

smaku rozpuszczalne w wodzie

disacharydy, trisacharydy,
tetrasacharydy

DISACHARY
DY

Beta vulgaris var. altissima

Chenopodiaceae 16 – 22 %

Sacharoza

cukier buraczany

cukier trzcinowy

rozpowszechniona w

świecie roślinnym

owoce – jabłka, banany, śliwki

Saccharum officinarum

Gramineae 16 %

klon cukrowy Acer saccharinum

Aceraceae

O

H

HO

H

HO

CH

2

OH

H

H

OH

O

H

H

CH

2

OH

H

OH

HO

H

CH

2

OH

O

α-D-glukopiranozylo-β-D/+/-

fruktofuranozyd

znaczenie spożywcze

technologia leków – syropy, corrigens

smaku

DISACHARYDY

Sacharoza

brak właściwości redukujących

-L – ramnopiranozylo-(1 6) --

D-glukopiranozyd

rutyna

DISACHARYDY

O

CH

2

OH

H

H

OH

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

OH

maltoza

laktoza

O

CH

2

OH

H

OH

H

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

OH

H

malto
za

- D-glukopiranozylo-(1 4)--D-

glukopiranozyd

cukier słodowy

hydroliza enzymatyczna – amylaza –

skrobia

laktoza

-D-galaktopiranozylo-(1 4)- -D-

glukopiranozyd

cukier mlekowy
 - laktoza substancja pomocnicza w

farmacji sporządzanie tabletek i
rozcieńczeń
 - laktoza - odżywki dla niemowląt

słabo przeczyszczające – korzystny
wpływ na florę bakteryjną jelitową

rutyno
za





1

4

1

4

POLISACHARYDY

glukany, galaktany, fruktany

właściwości:

•budowa wielkocząsteczkowa

•związki bezpostaciowe
•rozpuszczalnośc w H

2

O maleje ze wzrostem cząsteczki

•lepkie roztwory

obojętne

kwaśne

funkcja w roślinach:

•substancje zapasowe - skrobia
•składniki ścian komórkowych i błon – celuloza, hemiceluloza, pektyny

POLISACHARY

DY

zastosowanie w farmacji

•środki odżywcze (nutrientia) i dietetyczne
(diaetetica) np. skrobia różnych gatunków roślin,
surowce zawierające inulinę
•surowce do produkcji związków organicznych –
glukozy, fruktozy, maltozy, dekstryn) w procesach
hydrolitycznych
•substancje wypełniające, odciągające wodę,
spęczniające w produkcji niektórych postaci leku
(tabletki)
•substancje ochronne, łagodzące, przeciwzapalne w
zasypkach, pudrach, maściach
•środki zastępcze krwi – niektóre polisacharydy
(dekstrany)
•substancje przeciwzakrzepowe – mukopolisacharydy
(heparyna)
•składniki śluzów i gum – leki osłaniające w stanach
zapalnych

GLUKANY

Skrobia - Amylum

- D- glukopiranoza

wiązanie  - glikozydowe

forma występowania - ziarna

amyloza

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

n

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

H

H

OH

H

H

OH

H

O

amylopektyna

20 % - 35 %
zewnetrzne warstwy

65-85 %
wewnętrzne warstwy

 C1C4

300 - 4000
Cząsteczek
c. cz. 150000

 C1C4

 C1 C6

(25)
estryfikacja kwasem fosforowym
c.cz. 1000000







1

4

1

4

1

6



1

4

właściwości:

amyloza

rozpuszczalna w H

2

O

nielepkie, koloidalne roztwory
nie pęcznieje, nie ulega sklajstrowaceniu
jod - barwi się na niebiesko
(20 % jodu)

amylopektyna

nie rozpuszczalna w zimnej H

2

O

pęcznieje w gorącej H

2

O

gęste, lepkie zawiesiny
jod – barwi się fioletowo

hydroliza całkowita – -D-glukoza

hydroliza częściowa – maltoza (dwucukier)
hydroliza enzymatyczna - , ,  - amylazy

skrobia

pęcznieje w H

2

O

higroskopijna
w gorącej wodzie rozpuszczalna
lepkie roztwory lub żele
Jod - barwi się na niebiesko
rozpuszcza się w ługach potasowym
i sodowym

SKROBIA

występowanie:

pospolite z wyjątkiem rodzin Compositae, Campanulaceae
niektóre gatunki jednoliściennych
bulwy ziemniaków Solanum tuberosum
ziarna zbóż

znaczenie lecznicze:

skrobia pszeniczna – Amylum Tritici
skrobia ryżowa – Amylum Oryzae
skrobia kukurydziana – Maydis Amylum
skrobia ziemniaczans – Solani Amylum

SKROBIA

chemicznie obojętna, silnie higroskopijna,
właściwości adsorbujące i osłaniające

zastosowanie i działanie:

osłaniające – w formie kleiku w stanach zapalnych przewodu pokarmowego
łagodzące stany zapalne - antiphlogisticum
w biegunkach, nadkwaśności
chłonące
składnik pudrów i zasypek jako środek osuszający - dermaticum
składnik odżywek dietetycznych

technologia farmaceutyczna
składnik tabletek i pigułek

źródło otrzymywania glukozy i krochmalu

SKROBIA

GLUKANY

Celuloza

celuloza

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

O

CH

2

OH

H

H

OH

H

H

OH

H

O

n

-D-glukoza

 C1C4

3 – 14 tys. jednostek



1

4

występowanie:

szeroko rozpowszechniona

składnik ścian komórkowych oraz włókien

np. lnu, juty, włosków okrywających nasiona bawełny (90 %)

właściwości:

celulaza - rozpad hydrolityczny  -D-glukoza

enzymy – bakterie powodujące rozpad drewna i gnicie roślin

zastosowanie i działanie:

surowiec dla przemysłu włókienniczego

składnik waty opatrunkowej i błonnika (p/miażdżycowe)

CELULOZA

-D-glukoza

 C1C4 lub

 C1 C3

rozpuszczalna w gorącej wodzie

występowanie:

porost

Cetraria islandica

obok polimerów glukozy, kwasu

glukuronowego

oraz galaktomannanów ( >50 %)

działanie:

osłaniające

antibechicum

Izolichenina

-D-glukoza

 C1C4 lub

C1 C3

rozpuszczalna w zimnej H

2

O

Licheni
na

GLUKANY

Dekstrany

-D-glukoza

budowa rozgałęziona

 C1C6,  C1 C3,  C1C4

sacharoza  bakterie

Leuconostoc mesenteroides, Leuconostoc dextronicum

działanie i zastosowanie:

dekstrany 60 000 i 10 000 m.cz. środki krwiozastępcze

dekstrany 40000 c. cz.– zaburzenia mikrokrążenia, hamowanie aglutynacji krwinek
Usieciowane dekstrany - sita molekularne (Sephadex) w biochemii, fitochemii

Laminaryna

Brunatnice Phaeophyta z rodzaju Laminaria

GLUKANY

działanie:

hamowanie koagulacji krwi

budowa:

glukoza oraz mannitol

budowa rozgałęziona

Aga
r

Rhodophyta (Krasnorosty)

Gelidium (Galaretówka), Gracilaria (Smuklica), Pterocladia, Euchema

polimery galaktozy zestryfikowane kwasem siarkowym

Agaroza

polisacharyd liniowy -D- galaktozy oraz 3,6-anhydro- L- galaktozy

 C1C3 oraz C1C4

Agaropektyna

polisacharyd galaktozy zestryfikowanej kwasem siarkowym

pirogronowym i kwasami uronowymi

 C1C3

GALAKTANY

polimery

 - lub  - galaktozy

GALAKTANY

Agar

zastosowanie i działanie:

łagodnie przeczyszczający laxans w zaparciach – granulat Neonormacol
zmniejsza uczucie głodu, zwiększa objętość treści jelitowej,
stymuluje mięśniówkę gładką i przyspiesza perystaltykę
(doustnie sproszkowany agar 1 – 2 łyżeczki z płynem)

technologia farmaceutyczna
– produkcja tabletek i drażetek –środek rozsadzający
podłoże do hodowli kultur in vitro i bakteryjnych
przemysł spożywczy – galaretki, budynie

GALAKTANY

Karageniny

Rhodophyta

Chondrus crispa

Gigartina mammillosa

polimer galaktozy (A) i (B) 3,6-anhydrogalaktozy (AB)

n

w formie soli Na, K i Mg

m. cz. 100 tys. – 1 mln, wiązania C1C 3 i C1  C4,

reszty siarczanowe A – C-2 i C - 4, B – C - 2 i C - 6

struktura linearna

zastosowanie i działanie:

środek p/zapalny – właściwości powlekające
osłaniający
nieżyty przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa
laxans (właściwość pęcznienia) – żylaki odbytu, zaparcia, kuracje odchudzające

technologia farmaceutyczna, przemysł kosmetyczny, spożywczy
środek wypełniający w produkcji tabletek, stabilizatory emulsji, kremów
środki zagęszczające (pasty, kremy, płyny)

7

typów: - karagenina i  - karagenina

FRUKTANY

Polimery -D- fruktofuranozy

inulina

lewany

 C2 C6

Trytycyna
Agropyri
Rhizoma

 C2 C1

MANNANY

1. polimery mannozy
2. składniki śluzów, hemiceluloz

Inulina

O

CH

2

OH

H

H

OH

OH

H

H

OH

H

O

H

2

C

H

CH

2

OH

H

OH

OH

H

O

O

H

2

C

H

CH

2

OH

H

OH

OH

H

O

O

inulina

-D-fruktofuranoza

-D-glukoza

 C1C2

Materiał zapasowy-

Compositae (zamiast skrobi)

Campanulaceae, niektóre z
Gramineae

odżywki dla chorych na cukrzycę, żródła otrzymywania fruktozy

FRUKTANY





1

2

2

ARABANY i KSYLANY

składniki ścian komórkowych, śluzów, hemiceluloz

Hemicelulozy

arabano-ksylany zawierające kwasy uronowe

-glukuronowy, galakturonowy

oraz mannany i galaktomannany

150 jednostek cukrowych

funkcja w roślinach:

składniki ścian komórkowych obok pektyn

składnik włókna pokarmowego

właściwości:

łatwo ulegają hydrolizie pod

wpływem rozcieńczonych kwasów

Poliuronidy

PEKTYNY

kwas poligalakturonowy

 C1  C4

D- galaktoza, L – ramnoza, D-ksyloza, L-arabinoza

O

COOH

H

OH

H

H

OH

H

O

O

COOCH

3

H

H

OH

H

H

OH

H

H

O

H

O

COOH

H

OH

H

H

OH

H

O

pektyna

metylacja grup OH

estryfikacja grup COOH

okrywa owoców cytrusowych – 30 %, skórka jabłek 50 %, jabłka 0,5 –1 %





1

4

1

4

sole Ca pektyn – składniki budulcowe ścian komórkowych

roślin - blaszka środkowa

1-4 % masy ściany komórkowej, składniki warstw

międzykomórkowych, soku komórkowego owoców maliny,

jabłka, porzeczki

właściwości

:

1.

tworzenie żeli –obecność cukrów, kwaśne środowisko

oraz jonów metali Ca
1.

stężone r-ry sacharozy koloidalne r-ry  galaretki

2.

odtruwające – wiązanie metali ciężkich

3.

obniżanie poziomu cholesterolu we krwi

4.

składniki włókna pokarmowego

PEKTYN
Y

zastosowanie

•substancje żelujące, emulgatory, substancje wypełniające

•powlekające w biegunkach i stanach zapalnych przewodu pokarmowego

O

COOH

H

OH

H

H

OSO

3

H

H

O

O

H

OSO

3

H

H

OH

CH

2

OH

H

H

O

H

O

COOH

H

OH

H

H

OH

H

O

NHSO

3

H

heparyna

Kwas D - glukuronowy

Sulfonowana glukozamina

składnik krwi – 0,01 mg/100 ml

Komórki tuczne heparyna

urazy, stres

Heparyna

 C1  C4

MUKOPOLISACHARYDY



1

4



1

4

kwaśny mukopolisacharyd

działanie:

przeciwzakrzepowe 1:250000
obniżenie poziomu lipidów we krwi

stosowanie:

Hepary
na

1. zapobiegawczo i leczniczo

stany zatorowe, zakrzepowe w
żyłach i tętnicach

2. miażdżyca naczyń

krwionośnych

3. w oparzeniach i po zabiegach

chirurgicznych

Kwas hialuronowy

kwaśny mukopolisacharyd

O

H

OH

H

OH

H

CH

2

OH

H

O

H

O

H

OH

H

COOH

H

O

NHCOCH

3

H

OH

H

kwas hialuronowy

Kwas D- glukuronowy

 C1  C4

Acetyloglukozamina

 C1  C3

tkanka łączna, naczynia kapilarne (włosowate)

hialuronidaza

przesięki, wybroczyny, krwawienia

(wzrost przepuszczalnosci naczyń)



1

4

kwas hialuronowy

MUKOPOLISACHARYDY

ŚLUZY

mieszaniny polisacharydów

arabinoza, ksyloza, galaktoza, mannoza

pentozy, heksozy, alkohole cukrowe i ich etery

kwasy uronowe – glukuronowy, galakturonowy

reszty fosforanowe, siarczanowe

śluzy kwaśne

śluzy obojętne

rola i znaczenie dla roślin:

•składniki ścian komórkowych

•substancje międzykomórkowe

•komórki śluzowe, zbiorniki, tkanka okrywająca

•ochrona przed utratą wody i soli mineralnych

występowanie:

glony, grzyby, porosty

Malvaceae,

Plantaginaceae

Asteraceae, Linaceae, Boraginaceae, niektóre gatunki z rodzin Rosaceae,

Scrophulariaceae

właściwości:

•pęcznieją chłonąc wodę

•tworzą r-ry koloidalne, żele (roślinne hydrokoloidy)

zastosowanie:

•środki powlekające, osłaniające, zmiękczające – antibechica, laxantia,
antiphlogistica

•działanie miejscowe – nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego i przez skórę

działania niepożądane:

•utrudniają wchłanianie w jelitach mikroelementów i niektórych witamin

ŚLUZY

heteropolisacharydy

występowanie:

Europa południowa, Azja zachodnia
Polska – bardzo rzadko spotykany

surowiec leczniczy - uprawy

Althaeae Folium et Radix – liść i korzeń prawoślazu

Althaea officinalis L.– prawoślaz lekarski

Malvaceae - ślazowe

liście

- zbiór przed kwitnieniem

suszenie – na powietrzu, w cieniu

Althaeae Folium – liść prawoślazu

Althaea officinalis L.– prawoślaz

lekarski

Malvaceae - ślazowe

•śluz – 10 % (kwas
galakturonowy 18%)
galakturomannany,
arabinogalaktany WP> 11

•fenolokwasy

•flawonoidy - pochodne
kwercetyny, kemferolu: tilirozyd,
8-mono- i 8-diglukozyd 8-
hydroksyluteoliny

korzenie

– zbiór jesienią, rośliny

dwuletnie,
korzenie płytko okorowane,
FP IV nieokorowane 2-3 cm śr.
suszenie 40

O

C

Althaeae Radix – korzeń prawoślazu

Althaea officinalis L.– prawoślaz lekarski

Malvaceae - ślazowe

•śluz – 20 % – 10% (kwas
galakturonowy 28%), kwaśne
galakturoramnany, glukany,
arabinogalaktany WP >10

•pektyny – 10%

•sacharoza

•asparagina, betaina - aminy

•skrobia

zastosowanie i działanie:

osłaniająco
powlekająco
łagodzący kaszel- antibechicum
nieżyty dróg oddechowych - pediatria
korzeń - immunostymulujące
mieszanki ziołowe
Sirupus Althaeae,

zewnętrznie okłady zmiękczające

Althaeae Folium et Radix – liść i korzeń prawoślazu

Althaea officinalis L.– prawoślaz lekarski

Malvaceae - ślazowe

Malvae sylvestris

Flos/Folium– kwiat/liście ślazu dzikiego

Malva sylvestris L. (Malva neglecta Wallv.)– ślaz dziki

Malvaceae - ślazowe

roślina zielna

występowanie:

stan naturalny Europa i Azja środkowa

Polska – niż i niższe obszary górskie

zbiór
lipiec, sierpień
suszenie
w cieniu,
przewiewnie

Malvae sylvestris

Flos /Folium – kwiat / liście

ślazu dzikiego

Malva sylvestris L. (Malva neglecta Wallv.)–

ślaz dziki

Malvaceae - ślazowe

•śluz – liście 8%, kwiaty 10%,
galakturomannany,
arabinogalaktany
WP >7 FP VI

•antocyjany -glikozydy malwidyny
i delfinidyny

•flawonoidy – glukozydy
apigeniny i dihydro- kemferolu,
kwercetyny – kwiaty

•glukozydy hypoletyny oraz
siarczany flawonoidowe - liście

•garbniki

działanie i zastosowanie:

•osłaniający błony śluzowe
jamy ustnej, gardła i krtani

•stany zapalne błon
śluzowych jamy ustnej
(antiphlogisticum)

•łagodzący kaszel suchy
(antibechicum)

Malvae sylvestris

Flos/ Folium– kwiat /liście

ślazu dzikiego

Malva sylvestris L. – ślaz dziki

(Malva neglecta Wallr.)

Malvaceae - ślazowe

Malvae arboreae

Flos– kwiat malwy czarnej

(var.nigra)

Althaea rosea L. (Alcea rosea L.)

– topolówka wyniosła, prawoślaz ogrodowy,

malwa ogrodnik

Malvaceae - ślazowe

surowiec:
odmiana o
ciemnofioletowoczerwonej
do czarnej koronie

•śluz (8-12%), pektyny

•antocyjany -glikozydy
malwidyny i delfinidyny

•garbniki

•fenolokwasy

•flawonoidy – glikozydy
kemferolu, kwercetyny,
mirycetyny

działanie i zastosowanie:

•osłaniające
stany zapalne i nieżyty GDO i
przewodu pokarmowego

•powlekające na błony śluzowe
GDO
(antibechicum)

Malvae arboreae

Flos– kwiat malwy czarnej

(var.nigra)

Althaea rosea L. (Alcea rosea L.) –

topolówka wyniosła, prawoślaz ogrodowy,

malwa ogrodnik

Malvaceae - ślazowe

Psylli semen – nasienie babki

Psylli semen – nasienie babki

płesznika

płesznika

Plantago Psyllium – babka

Plantago Psyllium – babka

płesznik

płesznik

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Surowiec

Surowiec

– całe, dojrzałe nasiona,

wysuszone w warunkach

naturalnych,

w cieniu i w przewiewie

Skład

Skład :

– polisacharydy: śluz (4 –
12 % w łupinie nasiennej),
składający się głównie z
arabinoksylanów i kwasu
galakturonowego,
– glikozydy irydoidowe –
aukubina,
– olej tłusty, białko

Psylli semen – nasienie babki

Psylli semen – nasienie babki

płesznika

płesznika

Plantago Psyllium – babka

Plantago Psyllium – babka

płesznik

płesznik

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Działanie i zastosowanie:

– łagodny środek przeczyszczający,chłonąc wodę
zwiększa objętość treści jelitowej,co wzmaga
perystaltykę i ułatwia wypróżnienia,
– działa osłaniająco na błonę śluzową
przewodu pokarmowego,
– stosuje się w zaparciach oraz w
nadpobudliwości jelita grubego,
– działanie następuje po 12-24 h

Przeciwwskazania:

– niedrożność jelit,
– zwężenia w przewodzie pokarmowym

Plantaginis lanceolatae folium – liść babki

Plantaginis lanceolatae folium – liść babki

lancetowatej

lancetowatej

Plantago lanceolata – babka lancetowata

Plantago lanceolata – babka lancetowata

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Surowiec

– liście

zebrane w okresie

kwitnienia, wysuszone

w temperaturze

pokojowej, w

przewiewie

Skład:

– polisacharydy: śluz (6.5%),który
jest mieszaniną glukomannanów,
ramnogalakturonianów,
arabinogalaktanów,
– glikozydy irydoidowe (wg FP VI
nie mniej niż 1.5% irydoidów, w
przeliczeniu na aukubine), głównie
aukubina, katalpol, asperulozyd,
– flawonoidy,
– garbniki,
– fenyloetanoidy (m.in. akteozyd,
izoakteozyd),
– kwasy organiczne w tym kwasy
fenolowe,
– fitosterole; enzymy
proteolityczne,
– związki mineralne m.in. sole
cynku,kwas krzemowy (1%)

Plantaginis lanceolatae folium – liść babki

Plantaginis lanceolatae folium – liść babki

lancetowatej

lancetowatej

Plantago lanceolata – babka lancetowata

Plantago lanceolata – babka lancetowata

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Działanie i zastosowanie:

– osłaniająco, przeciwzapalnie,
przeciwbakteryjnie, ściągająco oraz
spazmolitycznie na mięśnie gładkie
oskrzeli
– przyspiesza gojenie ran i
regenerację naskórka – stosowany w
nieżytach błony śluzowej jamy ustnej,
gardła, którym towarzyszy kaszel,
trudności w odkrztuszaniu i
podwyższona temperatura ciała,
– w nieżytach przewodu
pokarmowego
– zewnętrznie w zranieniach,
oparzeniach, owrzodzeniach, w
zapaleniu spojówek i powiek

Plantaginis ovatae semen – nasienie babki

Plantaginis ovatae semen – nasienie babki

jajowatej

jajowatej

Plantaginis ovatae seminis tegumentum

Plantaginis ovatae seminis tegumentum

(Plantaginis ovatae testa) – łupina nasienna

(Plantaginis ovatae testa) – łupina nasienna

babki jajowatej

babki jajowatej

Plantago ovata – babka jajowata

Plantago ovata – babka jajowata

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Skład:

– polisacharydy: śluz (do
25%) zlokalizowany w
łupinie, składający się z
mieszaniny
arabinoksylanów z małym
udzałem ramnozy i kwasu
galakturonowego; wg FP VI
nasiona powinny wykazywać
wskaźnik pęcznienia nie
mniejszy niż 10, a łupina
nasienna nie mniejszy niż
40, celuloza (około 80%),
skrobia,
– irydoidy:
aukubina,triterpeny;
fitosterole; białko; olej
tłusty

Plantaginis ovatae semen – nasienie babki

Plantaginis ovatae semen – nasienie babki

jajowatej

jajowatej

Plantaginis ovatae seminis tegumentum

Plantaginis ovatae seminis tegumentum

(Plantaginis ovatae testa) – łupina nasienna

(Plantaginis ovatae testa) – łupina nasienna

babki jajowatej

babki jajowatej

Plantago ovata – babka jajowata

Plantago ovata – babka jajowata

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Działanie i zastosowanie:

– po podaniu doustnym surowce
przechodzą niestrawione do jelita
grubego, chłoną wodę, silnie pęcznieją
co powoduje zwiększenie objętości
treści jelitowej, w efekcie następuje
pobudzenie perystaltyki, skrócenie
pasażu jelitowego i łagodne działanie
przeczyszczające
– surowce stosowane w zaparciach
nawykowych oraz w schorzeniach w
których pożądane jest ułatwione
wypróżnianie, np.. W stanach
zapalnych żylaków odbytu, po
zabiegach operacyjnych w obrebie
odbytu i odbytnicy, mogą być
stosowane w zaparciach podczas ciąży,

Plantaginis ovatae semen – nasienie babki jajowatej

Plantaginis ovatae semen – nasienie babki jajowatej

Plantaginis ovatae seminis tegumentum

Plantaginis ovatae seminis tegumentum

(Plantaginis ovatae testa) – łupina nasienna babki

(Plantaginis ovatae testa) – łupina nasienna babki

jajowatej

jajowatej

Plantago ovata – babka jajowata

Plantago ovata – babka jajowata

Plantaginaceae – babkowate

Plantaginaceae – babkowate

Działanie i zastosowanie c.d.:

– pomocniczo w leczeniu biegunek oraz
w
podrażnieniu jelit
– powodują niewielkie obniżenie
poziomu cholesterolu w surowicy
,zmniejszają też poposiłkowy wzrost
poziomu cukru we krwi

Przeciwwskazania, działania uboczne,
interakcje:

– patologiczne przewężenia przełyku,
zagrażająca lub istniejąca niedrożność
jelit,
– resorpcja zażytych równocześnie leków
może być opóźniona,
– u cukrzyków insulinozaleznych może
być konieczne obniżenie dawki insuliny

Verbasci

Flos – kwiat dziewanny

Verbascum thapsiforme Schrad. (V. densiflorum Bert.)– dziewanna wielkokwiatowa

Verbascum phlomoides L.– dziewanna kutnerowata

Scrophulariaceae - trędownikowate

występowanie:

stanowiska słoneczne i piaszczyste

surowiec:

korony kwiatowe,
wysuszone natychmiast po zbiorze na powietrzu,
w cieniu aby zachować żółtą barwę,

zbiór w lipcu i w sierpniu

Verbascum phlomoides

Verbasci

Flos – kwiat dziewanny

Verbascum thapsiforme Schrad.(V. densiflorum Bert.) – dziewanna wielkokwiatowa

Verbascum phlomoides – dziewanna kutnerowata

Scrophulariaceae - trędownikowate

•śluz – 3%, ksyloglukany, obojętne i
kwaśne silnie rozgałęzione
arabinogalaktany WP>9 FP VI;

•saponiny - triterpenowe 0,007 % -
(werbaskosaponiny)

•cukier inwertowany-11%

•fenyloetanoidy-werbascozyd

•irydoidy – aukubina, katalpozyd oraz
ich ksylozydy

•flawonoidy – hesperydyna (1,5-4%),
diosmina, rutyna

Verbascum
phlomoides

Verbasci

Flos– kwiat dziewanny

Verbascum thapsiforme Schrad.(V. densiflorum Bert.)– dziewanna wielkokwiatowa

Verbascum phlomoides – dziewanna kutnerowata

Scrophulariaceae - trędownikowate

działanie i zastosowanie:

•osłaniające - śluz

•wykrztuśne- saponiny

•przeciwwirusowe (wirus grypy)

mieszanki ziołowe Pulmosan,
syropy: Sirupus Verbasci, Termasil
(antipyreticum)
schorzenia dróg oddechowych-
expectorans

medycyna ludowa
stany zapalne przewodu
pokarmowego
schorzenia nerek i pęcherza,
stany zapalne skóry, wyprysk
alergiczny, egzemy

Verbascum
phlomoides

roślina włóknodajna i oleista

uprawy

–

strefa klimatu umiarkowanego

kraje byłego ZSRR, Indie, USA
oraz Polska

stan naturalny

-

gatunek śródziemnomorski

Linum angustifolium

Semen Lini – nasienie lnu

Linum usitatissimum L.– len zwyczajny

Linaceae - lnowate

surowiec

- dojrzałe nasiona wysuszone w warunkach naturalnych

Lini Semen – nasienie lnu

Linum usitatissimum L.– len zwyczajny

Linaceae - lnowate

•śluz 6 % - 10 % mieszanina
kwaśnych arabinoksylanów,
galaktanów,
ramnogalakturonianów WP >1,5
FP VI

•olej tłusty do 40 % - nienasycone
kwasy tłuszczowe – kwas
linolenowy (40 – 70 %, linolowy,
olejowy

•glukozydy cyjanogenne (do 1,5 %
=0,01 – 0,03 % HCN
linamaryna, lotaustralina –
monoglukozydy
linustatyna – diglukozydy

•lignany – glukozyd
sekoizolaricyrezynolu

(rozpad - sterydy o właściwościach
estrogennych: enterolakton i
enterodiol)

•fitosterole

•białko 20 %

Lini Semen – nasienie lnu

Linum usitatissimum L.– len zwyczajny

Linaceae - lnowate

dawka toksyczna
HCN –1 mg /kg m.c. - dorośli
KCN – 0,15 – 0,2 g /kg

100 g nasion zmielonych  50 mg HCN

enzym linamaraza

kwaśne środowisko żołądka

częściowa inaktywacja

hydroliza 20 % glikozydów

enzym rodanaza

nietoksyczne tiocyjaniany

150 – 300 g nasion – dawki jednorazowe bezpieczne

działanie:

•osłaniające, powlekające w stanach zapalnych
błony śluzowej jamy ustnej, gardła i przewodu
pokarmowego
antibechicum, antiulcerosum

•zmiękczające i przeciwzapalne na skórę
dermaticum (kataplazmy)

•laxans – całe lub sproszkowane nasiona

•obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi – NNKT

•standaryzowany ekstrakt z nasion – kapsułki Prostaman
(40 mg lignanów) w leczeniu przerostu gruczołu krokowego

Lini

Semen – nasienie lnu

Linum usitatissimum L.– len zwyczajny

Linaceae - lnowate

jednoroczna roślina zielna

występowanie:

uprawy – kraje o klimacie śródziemnomorskim

Polska - uprawy surowca o niższej zawartości
związków biologicznie czynnych

Foenugraeci

Semen – nasienie kozieradki

Trigonella foenum graecum L.– kozieradka

Leguminosae (Fabaceae) - strączkowe

surowiec

– dojrzałe nasiona

zebrane w trakcie dojrzewania

strąków

suszenie - przewiewne miejsca

Foenugraeci

Semen – nasienie

kozieradki

Trigonella foenum graecum L.–

kozieradka

Leguminosae (Fabaceae)

-

strączkowe

•śluz 45 %– 60 % – komórki bielma
obojętny galaktomannan WP 6

•saponiny steroidowe – 0,1 – 0,35 %
trigofenozydy A-G typ furostanu
typ spirostanu –diosgenina, jamogenina
połączone z białkami - fenugrekina

•C- glikozydy flawonoidowe

•olej tłusty 10 %

•białko 30 %

•olejek eteryczny – charakterystyczny zapach:
3-hydroksy-4,5-dimetylo-2[5H]-furanon

•skrobia

•celuloza

Foenugraeci

Semen – nasienie kozieradki

Trigonella foenum graecum L.– kozieradka

Leguminosae (Fabaceae)

- strączkowe

zewnętrznie

– ropnie, czyraki

i stany zapalne skóry
antiphlogisticum
dermatica
mieszanki ziołowe

wewnętrznie:

śluzowy
osłaniający
stany nieżytowe żołądka i stany
zapalne błony śluzowej
Gastrogran – choroba wrzodowa
antiulcerosum

Foenugraeci

Semen – nasienie kozieradki

Trigonella foenum graecum L.– kozieradka

Leguminosae (Fabaceae)

- strączkowe

wzmacniający, poprawiający apetyt

występowanie:

Europa południowa, Azja
środkowa i północna, Ameryka
północna

Polska – pospolity nad brzegami
wód, wilgotne zarośla, gleby
podmokłe, gliniaste, nasypy,
nieużytki, pobocza dróg

zakwita przed wydaniem liści

Farfarae Folium – liść

podbiału

Tussilago farfara L.–

podbiał pospolity

Compositae - złożone

surowiec – liście

zbiór wiosna oraz lato
suszenie na powietrzu, w cieniu

Farfarae Folium– liść podbiału

Tussilago farfara L.– podbiał pospolity

Compositae - złożone

Farfarae Folium – liść podbiału

Tussilago farfara L.– podbiał pospolity

Compositae - złożone

•śluz – 8%

•inulina – 3 %

•garbniki – 5 %

•flawonoidy – pochodne kemferolu i kwercetyny

•olejek eteryczny

•aminy – cholina

•sterole

•alkaloidy pirolizydynowe (do 0,000045 %)
estry necyny o charakterze nasyconym -
tussilagina i in. ( nie toksyczne)

estry necyny z wiązaniem 1,2 nienasyconym

i ich N-tlenki – senkirkina, senecjonina
(karcynogenne, hepatotoksyczne)

zastosowanie i działanie:

osłaniające, powlekające,
przeciwzapalne,
ściągające (garbniki),
zmniejszające napięcie
mięśni gładkich
(flawonoidy, olejek
eteryczny),
przeciwbakteryjne i
ułatwiające odkrztuszanie

nieżyty górnych dróg
oddechowych

stany zapalne gardła, jamy
ustnej

Succus Farfarae

mieszanki ziołowe

Neopektosan, Pectosan

działania niepożądane:

alkaloidy

pirolizydynowe

4 –6 tygodni w roku

Farfarae Folium – liść podbiału

Tussilago farfara L.– podbiał pospolity

Compositae - złożone

trwała roślina zielna

występowanie:

prawie cała Europa - stanowiska wilgotne
Polska - pospolity na całym niżu oraz
niższych rejonach górskich

Symphyti

Radix, syn. Consolidae

Radix – korzeń żywokostu

Symphytum officinale L. – żywokost lekarski

Boraginaceae - szorstkolistne

surowiec

– korzeń

zbiór – jesień z roślin 2-3 letnich
temp. suszenia 35 – 40

O

C

Symphyti Radix, syn. Consolidae Radix– korzeń żywokostu

Symphytum officinale L.– żywokost lekarski

Boraginaceae - szorstkolistne

Symphyti Radix, syn. Consolidae Radix– korzeń żywokostu

Symphytum officinale L. – żywokost lekarski

Boraginaceae - szorstkolistne

•śluz do 15 % fruktany

•alantoina < 0,7 % FP IV

•alkaloidy pirolizydynowe
0,02 % - 0,07 %

•garbniki 4 %- 6 %

•saponiny triterpenowe – symfytoksyna A

•kwasy fenolowe – kwas litospermowy
kwas rozmarynowy (liście)

•fitosterole

•aminy –asparagina

•aminokwasy - GABA

zastosowanie i działanie:

•śluzowy – miejscowo
zmiękczająco i przeciwzapalnie
•alantoina - pobudzający

regenerację tkanek i proliferację

komórek
przyśpiesza wytwarzanie

kostniny
przyspiesza samooczyszczanie

się ran przez złuszczanie

tkanek martwiczych

dermaticum, antiphlogisticum

działania niepożądane:

surowiec wycofany z lecznictwa

alkaloidy pirolizydynowe o szkielecie 1,2- nienasyconej necyny i
ich N-tlenki
(kancerogenne, mutagenne, hepatotoksyczne) – pochodne
retronecyny :intermedyna, symfetyna
tylko zewnętrznie 4- 6 tygodni w roku np. maści 5 % - 20 % i in.
postacie

Symphyti

Radix, syn. Consolidae

Radix – korzeń żywokostu

Symphytum officinale L. – żywokost lekarski

Boraginaceae - szorstkolistne

Lichen islandicus.– porost islandzki

Cetraria islandica (L.) Ach. – tarczownica

islandzka

Parmeliaceae – Misecznicowate

występowanie:
półkula
północna

Polska – objęty
częściową
ochroną

surowiec-
import

Lichen islandicus – porost islandzki

Cetraria islandica (L.) Ach.–

tarczownica islandzka

Parmeliaceae – Misecznicowate

polisacharydy: >50% lichenina, izolichenina,
polimery glukozy i kwasu glukuronowego,
galaktomannany
kwasy porostowe: 2-3% o charakterze depsydonów
o gorzkim smaku
aromatyczne
- fumaroprotocetrarowy i cetrarowy
alifatyczne
protolichesterynowy

Lichen islandicus - porost islandzki

Cetraria islandica (L.) Ach. –

tarczownica islandzka

Parmeliaceae – Misecznicowate

O

C

O

O

C

H

3

C

H

3

COOH

OH

HO

CH

2

CHO

O

C

O

CH

CH

COOH

O

HOOC

O

CH

2

(CH

2

)

12

H

2

C

O

CH

3

OH

OH

HO

COCH

3

C

H

3

O

COCH

3

Kwas fumaroprotocetrarowy

Kwas protolichesterynowy

Kwas usninowy

Lichen islandicus– porost islandzki

Cetraria islandica (L.) Ach. – tarczownica

islandzka

Parmeliaceae – Misecznicowate

działanie i zastosowanie: wyciągi alkoholowe i wodne

•kwasy porostowe – aktywność bakteriostatyczna wobec m.in.:
Mycobacterium taberalosis oraz Helicobacter pyroli,
gorzki smak właściwości surowca pobudzające wydzielanie soku
żołądkowego

•śluz
łagodzące kaszel antibechicum

suchy kaszel, pomocniczo nieżyty żołądka, choroba wrzodowa,
pobudzający łaknienie, ułatwiający trawienie (stomachicum et
digestivum)
pomocniczo w terapii chorób płuc (pulmonales)
Preparaty; Pectosol expectorans
Pulmosan (pulmonales)
Isla moos antibechicum, expectorans
Padma 28 (immunostimulans)

Semen Cydoniae –

nasienie pigwy

Cydonia oblonga – pigwa

Rosaceae – różowate

występowanie:
Europa południowa
Polska

pochodzenie – Półwysep Arabski

śluz – 22%

działanie i zastosowanie:

•powlekający

•zmiękczający

•słabo przeczyszczający

•zewnętrznie – p/zapalny

Tuber Salep – bulwiaste korzenie storczyków

Orchis species

Morio

Militaris

Orchidaceae - Storczykowate

Surowiec:
zebrane w czasie przekwitania,
lekko obgotowane i wysuszone,
bulwiaste korzenie

śluz – 45-50% -
mannoza + kwas
mannuronowy

Orchis militaris

Orchis morio

działanie i zastosowanie:

•osłaniający i powlekający

•nieżyty żołądka i jelit

•biegunki

Tuber Salep – bulwiaste korzenie storczyków

Orchis species

Morio

Militaris

Orchidaceae - Storczykowate

Orchis
morio

Orchis
militaris

Helianthi tuber – bulwa słonecznika

Helianthi tuber – bulwa słonecznika

bulwiastego

bulwiastego

Helianthus tuberosus – słonecznik bulwiasty

Helianthus tuberosus – słonecznik bulwiasty

Asteraceae (Compositae) - złożone

Asteraceae (Compositae) - złożone

Skład:

– węglowodany: inulina i
niskoczasteczkowe
fruktooligosacharydy (do 75%);
celuloza,
– aminokwasy, białko; kwasy
organiczne,
– witaminy: B

1

, B

2

, C; kwasy

organiczne,
– sole Mg, Ca, Zn, Fe, P, Cu, Si

Działanie i zastosowanie:

– inulina i fruktooligosacharydy jako
substancje balastowe tylko w niewielkim
stopniu ulęgają wchłanianiu w jelicie
cienkim, natomiast stanowią pożywkędla
bifidobakterii, które warunkują utrzymanie
prawidłowej flory jelitowej,

Helianthi tuber – bulwa słonecznika

Helianthi tuber – bulwa słonecznika

bulwiastego

bulwiastego

Helianthus tuberosus – słonecznik bulwiasty

Helianthus tuberosus – słonecznik bulwiasty

Asteraceae (Compositae) - złożone

Asteraceae (Compositae) - złożone

Działanie i zastosowanie:

– wypełniają przewód
pokarmowy, dają uczucie sytości
i powodują zmniejszenie
łaknienia oraz regulują
wypróżnienia wspomagając w
ten sposób proces odchudzania,
– surowiec zmniejsza
poposiłkowy poziom cukru we
krwi, usprawnia metabolizm
tłuszczów oraz uzupełnia
niedobór aminokwasów i soli
mineralnych,
– stosowany w celu poprawy
metabolizmu i ułatwienia
redukcji masy ciała , a także
pomocniczo w leczeniu cukrzycy

Graminis rhizoma (Agropyri rhizoma) –

Graminis rhizoma (Agropyri rhizoma) –

kłącze perzu

kłącze perzu

Agropyron repens (Triticum repens) – perz

Agropyron repens (Triticum repens) – perz

właściwy

właściwy

Poaceae (Graminae) – (Wiechlinowate)

Poaceae (Graminae) – (Wiechlinowate)

Trawy

Trawy

Surowiec

– kłącze perzu

właściwego,

zbierane wiosną lub jesienią,

wysuszone w

temperaturze pokojowej, w cieniu, w

przewiewie

Skład:

– polisacharydy : fruktany ( trytycyna 3
– 10%; śluz (do 10%); oligopsacharydy;
monosacharydy: fruktoza; alkohole
cukrowe (2 – 3 %): mannitol, inozytol,
– kwasy organiczne, m.in.. kwas
glikolowy, jabłkowy,
– olejek eteryczny ( 0.01 – 0.05%),
– kwas krzemowy i krzemiany,
– poliacetyleny: kapilen (= agropyren)

CH

2

CH

CH

C

C

CH

3

Kapilen

Graminis rhizoma (Agropyri rhizoma) –

Graminis rhizoma (Agropyri rhizoma) –

kłącze perzu

kłącze perzu

Agropyron repens (Triticum repens) – perz

Agropyron repens (Triticum repens) – perz

właściwy

właściwy

Poaceae (Graminae) – (Wiechlinowate)

Poaceae (Graminae) – (Wiechlinowate)

Trawy

Trawy

Działanie i zastosowanie:

Przeciwwskazania:

– obrzęki spowodowane upośledzeniem
czynności serca lub nerek

– zwiększa ilość wydalanego moczu i ułatwia
usuwanie szkodliwych metabolitów z organizmu
– łagodzi podrażnienia w obrębie górnych dróg
oddechowych (śluz)
– reguluje i ułatwia wypróżnienia a także obniża
poziom tłuszczów i cholesterolu we krwi,
przeciwdziała stłuszczeniu wątroby
– stosowany w celu zwiększenia ilości wydalanego
moczu, w
stanach zapalnych pęcherza moczowego, w
profilaktyce
kamicy nerkowej, w leczeniu chorób
wynikających z
zaburzeń metabolizmu (schorzenia skórne,
reumatyczne,
cukrzyca