Higiena pracy i

medycyna pracy

2

Higiena - I rok kosmetologii .

• Higiena pracy
• Medycyna pracy
• Inspekcje (PIP i IS)
• Środowisko pracy
• Sposób wykonywania pracy
• Choroby zawodowe
• Wypadki przy pracy

3

Pojęcie pracy

• W ekonomii nazywana jest kapitałem

ludzkim

• miara wysiłku włożonego przez człowieka

w wytworzenie danego dobra

• „Roczna praca każdego narodu jest

funduszem, który zaopatruje go we

wszystkie rzeczy konieczne i przydatne w

życiu, jakie ten naród rocznie konsumuje, a

które stanowią bądź bezpośredni wytwór

jego pracy, bądź też to, co nabywa za ten

wytwór od innych narodów” – A. Smith

4

Rodzaje skurczu mm

• Izotoniczny - gdy zmienia się długość

mięśnia przy stałym poziomie napięcia

mięśniowego (wynikiem skurczu jest ruch)

• Izometryczny - wzrasta napięcie mięśnia

przy stałej długości (wynikiem nie jest ruch

ale utrzymanie części ciała w stałym

położeniu np. odkręcanie mocno

przykręconych śrub, stanie, trzymanie

ciężarów); skurcz ten nazywany jest także

skurczem izotermicznym, ze względu na

utrzymanie ciepłoty ciała

• auksotoniczny - zmiana długości i napięcia

mięśni (np. przy chodzeniu, bieganiu)

5

Praca statyczna

• mięśnie pozostają w stałym napięciu
• Nie obserwuje się ruchu
• wzrasta ciśnienie krwi,
• skurcze mięśni powodują zacieśnienie

naczyń włosowatych, a tym samym wpływają
na wzrost oporu stawianego przepływowi
krwi

• W rezultacie tkanka mięśniowa otrzymuje

coraz mniej tlenu, a przez to jej zdolność do
pracy maleje.

6

Praca statyczna

• małe zużycie energii, dlatego jej

koszt fizjologiczny nie może być
mierzony w kaloriach

• Dług tlenowypoczucie dyskomfortu

i osłabienia mięśniu  co w dłuższym

okresie czasu prowadzi do
zmęczenia.

7

Praca statyczna

• podczas stania, siedzenia, czy

podpierania.

• Nie stanowi ona zatem pracy

mechanicznej, jednak często może
powodować duże obciążenie dla
organizmu człowieka (np. podczas
długotrwałego stania wzrasta ciśnienie
hydrostatyczne nóg, co sprzyja obrzękom i
bardzo często prowadzi do powstawania
żylaków).

8

Praca statyczna

• należy zadbać o odpowiednie

wyposażenie stanowiska, jak również
częste przerwy

9

Praca dynamiczna

• wysiłek przebiega w warunkach

ruchu, w związku z
przemieszczaniem ciała ludzkiego lub
jego części w przestrzeni i zachodzi
przy udziale izotonicznych skurczów
mięśni, podczas których następuje
skrócenie włókien-okresy skurczu i
rozkurczu mięśni.

10

Praca dynamiczna

• jest podstawowym czynnikiem, który

powoduje podwyższenie poziomu przemiany

materii. Związana z nią wielkość wydatku

energetycznego jest proporcjonalna do

wskaźników fizjologicznych, takich jak:

• ilość zużytego tlenu (szybkość oddechu-

poziom zużytego tlenu lub wydychanego

dwutlenku węgla),

• częstość skurczów serca,
• ciśnienie krwi,
• temperatura ciała i skóry.

11

Zmęczenie

• Zmęczenie - stan przejściowego i

odwracalnego zmniejszenia zdolności do
pracy, fizjologiczny proces życia nie
stanowiący zagrożenia dla życia.

Zmęczenie jest indywidualną sprawą
każdego człowieka, zależy między innymi
od stanu zdrowia, wieku, wytrenowania,
a także charakteru i otoczenia.

12

Zmęczenie

• Przyczyny:

- otoczenie: złe

światło*, hałas

- powody psychiczne:

odpowiedzialność,

troski, konflikty

- intensywność i czas

trwania pracy

- choroba, bóle,

nieprawidłowe

odżywianie(!)

- monotonia

13

Zmęczenie

• skutki:

- wydłużenie się czasu wykonywanej

pracy i pogorszenie jej efektów, brak

tworzenia nowych rozwiązań, działanie na

zasadzie prób i błędów, postępowanie

stereotypowo

- brak koncentracji

- unikanie kontaktów interpersonalnych

- bóle głowy, bóle mięśni i krzyża

- zobojętnienie, senność

- drażliwość, zniechęcenie

14

• Po odpoczynku (najlepszym biernym

odpoczynkiem jest sen) zmęczenie
powinno ustąpić, jeśli tak się nie stanie,
znaczy to że jesteśmy przemęczeni.

15

Przemęczenie

• Skutki przemęczenia są takie same jak

zmęczenia plus:
- osłabienie organizmu, podatność na
choroby
- zaburzenie snu
- zawroty głowy i bóle
- zakłócenia w sercu, zakłócenia w układach
pokarmowym i oddechowym
- kłótliwość, wybuchowość, agresja
- apatia, depresja
- zawał

16

Znużenie

• Znużenie pojawia się wtedy gdy

dawka stymulacji jest zbyt mała lub
zbyt mało zróżnicowana.

• Spowodowane jest na przykład

jednostajną pracą.

17

Czas pracy

Ustawa, kodeks

pracy

Art.129, par.1:
• 8 godz/dzień
• 40/5-dniowy tydz.

pracy

• 4 miesiące na

rozliczenie

18

Wypoczynek czynny

19

Wypoczynek bierny

20

Wydajność w ciągu tygodnia

21

Środowisko pracy

• Czynniki fizyczne – 14
• Pyły – 9
• Czynniki chemiczne – 53
• Czynniki biologiczne 6
• Inne – 8 (stres, praca zmianowa)

22

Środowisko pracy

NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) –

wartości średnie czynników, których
oddziaływanie w ciągu 8 godzinnego
dnia pracy przez okres całej aktywności
zawodowej nie powinno spowodować
zmian w stanie zdrowia pracownika i
jego przyszłego potomstwa

23

Higiena - I rok kosmetologii .

Środowisko pracy
NDSCh (chwilowe) stężenie czynników,

których oddziaływanie nie powinno
spowodować zmian w stanie zdrowia
pracownika i jego przyszłego
potomstwa, jeżeli utrzymuje się w
środowisku pracy nie dłużej niż 30
min. w ciągu zmiany roboczej

24

Zadanie na następne

ćwiczenie

• Warunki higieniczne z zakresu

higieny pracy, jakie musi spełniać
gabinet kosmetyczny:

• Dotyczące

– Pomieszczeń i sprzętu
– Pracowników
– Kosmetyków

25

Higiena - I rok kosmetologii .

Środowisko pracy
NDSP (pułapowe) stężenie czynników,

które nie może być przekroczone w
żadnym momencie

26

Higiena - I rok kosmetologii .

Środowisko pracy - czynniki fizyczne
• Mikroklimat
• Promieniowanie elektromagnetyczne
• Promieniowanie jonizujące
• Prąd elektryczny
• Hałas i wibracja

27

Higiena - I rok kosmetologii .

Środowisko pracy - czynniki chemiczne
• Rozpuszczalniki organiczne
• Gazy drażniące
• Gazy duszące
• Metale
• Substancje rakotwórcze
• Substancje alergizujące

28

Higiena - I rok kosmetologii .

Środowisko pracy - pyły
• Nieorganiczne (krzem, azbest)
• Organiczne (pył traw, mąka,

enzymy,płuco farmera)

29

Higiena - I rok kosmetologii .

• Choroba zawodowa
• Musi być na liście chorób zawodowych
• Podejrzenie – pracownik, lekarz,

pracodawca

• Rozpoznanie – Wojewódzki Ośrodek

Medycyny Pracy

• Stwierdzenie – Inspektor Sanitarny

(decyzja administracyjna, od której można
się odwoływać)

30

• Pod uwagę bierze się okres, w którym

wystąpienie udokumentowanych
objawów chorobowych upoważnia
do rozpoznania choroby zawodowej
pomimo wcześniejszego zakończenia
pracy w narażeniu zawodowym

31

Higiena - I rok kosmetologii .

Choroby zawodowe przykłady
18.

Astma oskrzelowa – 1 rok.

19.

Zewnątrzpochodne alergiczne

zapalenie pęcherzyków płucnych –

postać ostra i podostra – 1 rok, postać

przewlekła – 3 lata.

20.

Ostre uogólnione reakcje alergiczne –

1 dzień

21.

Alergiczny nieżyt nosa – 1 rok

22.

Zapalenie obrzękowe krtani o

podłożu alergicznym – 1 rok

32

Higiena - I rok kosmetologii .

Choroby zawodowe przykłady cd.
• Choroby skóry

–

alergiczne kontaktowe zapalenie skóry –

5 lat

–

kontaktowe

zapalenie

skóry

z

podrażnienia – 1 miesiąc

–

pokrzywka kontaktowa – 1 rok

–

fotodermatozy zawodowe – 3 lata

–

rozległe szpecące odbarwienia lub

przebarwienia skóry albo inkrustacja

skóry cząstkami ciał obcych – 3 lata

33

Higiena - I rok kosmetologii .

Choroby zawodowe przykłady cd

•

Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane

sposobem wykonywania pracy (przewlekłe

zapalenie ścięgna i jego pochewki, przewlekłe

zapalenie kaletki maziowej, przewlekłe

uszkodzenie łąkotki, przewlekłe uszkodzenie

torebki stawowej, przewlekłe zapalenie

okołostawowe barku, przewlekłe zapalenie

nadkłykcia kości ramiennej, zmęczeniowe złamanie

kości, martwica kości nadgarstka) – okres 1 rok

•

Przewlekłe choroby obwodowego układu

nerwowego wywołane sposobem

wykonywania pracy (zespół cieśni w obrębie

nadgarstka, zespół rowka nerwu łokciowego) –1 rok

34

Choroby zawodowe cd

•

Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami

fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi

–

alergiczne zapalenie spojówek – 1 rok

–

ostre zapalenie spojówek wywołane promieniowaniem

nadfioletowym – 1 dzień

–

epidemiczne wirusowe zapalenie spojówek lub rogówki - 1 rok

–

zwyrodnienie rogówki wywołane czynnikami drażniącymi – 3

lata

–

zaćma wywołana działaniem promieniowania podczerwonego

lub długofalowego nadfioletowego – 10 lat

–

centralne zmiany zwyrodnieniowe siatkówki i naczyniówki

wywołane krótkofalowym promieniowaniem podczerwonym

lub promieniowaniem widzialnym z obszaru widma

niebieskiego – 3 lata

35

Higiena - I rok kosmetologii .

Choroby zawodowe przykłady cd
• Choroby zakaźne lub pasożytnicze

albo ich następstwa (wirusowe

zapalenie wątroby, borelioza, gruźlica,

bruceloza, pełzakowica, zimnica, inne

choroby zakaźne lub pasożytnicze) –

okresu wystąpienia zmian

chorobowych nie określa się

36

Żylaki

• Trwałe poszerzenie żył

powierzchownych.

• Pojawienie się ich jest

świadectwem rozwoju

przewlekłej

niewydolności żylnej.

• Niedomoga zastawek.

 zapalenie żył
 zakrzepica/zatorowość

37

Płaskostopie podłużne

• Obniżenie łuku

przyśrodkowego
(dynamicznego)

platfus

38

Płaskostopie poprzeczne

stopa poprzecznie płaska

statyczna

-poszerzenie

przodostopia,

-obniżenie poprzecznego

łuku stopy.

hallux valgus - paluch

koślawy,

 tzw. palce młotkowate.

39

Płaskostopie poprzeczne

stopa poprzecznie płaska

statyczna

-Ból pod podeszwami - pieczenie, palenie.
-Ból przy obciążaniu głów II i III kości

śródstopia.

-Bolesne modzele na podeszwach stopy

(zgrubienia naskórka powstałe na skutek

długotrwałego ucisku - tutaj -

przeciążenie środkowych głów

śródstopia).

-Palce młoteczkowate.

40

Płaskostopie poprzeczne

stopa poprzecznie płaska

statyczna

Należy unikać:
• niefizjologicznego obuwia z wąskim

przodem i/lub na wysokich obcasach,

• długotrwałej pozycji stojącej,
• nadwagi.

41

Higiena - I rok kosmetologii .

Choroby związane z pracą

(parazawodowe)

Nie są wywołane warunkami pracy, ale

praca przyczynia się do ich rozwoju:

• Choroba wieńcowa
• Nadciśnienie
• Choroba wrzodowa
• Zespoły bólowe kręgosłupa
• Nerwice

42

Higiena - I rok kosmetologii .

Służba medycyny pracy
• Zapobieganie niekorzystnym wpływom

pracy na zdrowie pracujących

• Profilaktyka i promocja zdrowia
• Badania wstępne
• Badania okresowe
• Badania kontrolne (po 30 dniach

choroby)

43

Higiena - I rok kosmetologii .

Służba medycyny pracy
• Jednostki podstawowe – lekarz

uprawniony (tylko on może orzekać o
braku przeciwwskazań do pracy na
danym stanowisku)

• Jednostki wojewódzkie (m.in.

rozpoznawanie choroby zawodowej,
nadzór, badanie odwoławcze)

44

Kolejność postępowania pracodawcy:
• Zgłoszenie działalności (zmiany działalności) do

Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej – wykaz

pomiarów do przeprowadzenia

• Pomiary wykonane przez autoryzowane laboratorium
• Skierowanie od pracodawcy (opis stanowiska, wykaz

czynników szkodliwych, wynik pomiarów) do lekarza

medycyny pracy

• Orzeczenie lekarza po przeprowadzeniu badania i

ewentualnych konsultacji (BRAK PRZECIWWSKAZAŃ)

• Ewentualne badanie odwoławcze

45

•

Koszty pomiarów czynników szkodliwych oraz

badań profilaktycznych ponosi pracodawca

•

Zakres badania i konsultacji może być

poszerzony

•

Częstotliwość badań może być zwiększona

•

W orzeczeniu lekarz musi podać DATĘ

następnego badania

•

Umowa z lekarzem medycyny pracy – minimum

na rok

•

Badania do celów sanitarno –epidemiologicznych

(inna podstawa prawna)