Leki stosowane w
zaburzeniach rytmu
serca

Przewodzenie impulsów w
mięśniu sercowym:

węzeł zatokowy

węzeł przedsionkowo-komorowy

pęczek przedsionkowo-komorowy (Hisa)

komórki mięśniowe przewodzące

(Purkinjego)



komórki robocze



Niemiarowości (arytmie)
mięśnia sercowego – zaburzenia
szybkości, regularności i miejsca
powstawania impulsów
elektrycznych w mięśniu
sercowym lub zaburzenia
przewodzenia w układzie
automatycznym serca, powodujące
zmiany w kolejności powstawania
pobudzeń w przedsionkach i
komorach serca

Zaburzenia rytmu serca
mogą rozwijać się na
różnym tle:



pozapalnym



nerwowo-wegetatywnym



toksycznym (zatrucie jonami
potasu, glikozydami naparstnicy,
chininą)



w nadczynności gruczołu
tarczowego



w miażdżycy naczyń wieńcowych

Zaburzenia rytmu serca:

1. Zaburzenia powstawania bodźców -

spowodowane zaburzeniami

automatyzmu, objawiają się

dodatkowymi skurczami

nadkomorowymi lub komorowymi

2. Zaburzenia przewodzenia w układzie

bodźcoprzewodzącym – upośledzenie

przewodzenia na odcinku węzeł

zatokowy-węzeł przedsionkowo-

komorowy, na odcinku pęczka Hisa,

powtórne wejście fali pobudzenia

Przykładowe zaburzenia
rytmu serca:



fizjologiczna niemiarowość
zatokowa w wieku młodzieńczym



niemiarowość zupełna na tle
migotania przedsionków



bloki serca, calkowity lub
częściowy



skurcze dodatkowe (ekstrasystole)



zaburzenia mieszane –
nadpobudliwość i przewodnictwo

Główny mechanizm działania
leków przeciwarytmicznych -
zahamowanie lub aktywacja
pompy sodowej

1. Zahamowanie pompy sodowej 

stabilizacja błony komórkowej 

wydłużenie okresu refrakcji poza
okres repolaryzacji  zahamowanie

pobudliwości mięśnia sercowego

2. Aktywacja pompy sodowej 

wzmożenie lub normalizacja
przewodnictwa

Podział leków przeciwarytmicznych
wg kryteriów elektrofizjologicznych
(Williamsa)



GRUPA I: - hamują pompę sodową

- stabilizują błonę

komórkową

- znieczulają miejscowo
- zmniejszają szybkość

powstawania potencjału

czynnościowego



I A - przedłużają czas trwania potencjału

czynnościowego



I B - zmniejszają czas trwania potencjału

czynnościowego



I C - nie wpływają na czas trwania

potencjału czynnościowego

GRUPA I

I A

chinidyna

prokainam
id

dizopirami
d
ajmalina

prejmalina

I B

lidokaina

meksyletyna
tokainid
fenytoina
apryndyna

I C

propafeno
n
enkainid
flekainid
lorkainid



GRUPA II:

- leki -adrenolityczne:
acebutolol, alprenolol, atenolol,

metoprolol, nadolol, oksprenolol,
pindolol, praktolol, propranolol, sotalol,
tymolol

- blokowanie układu adrenergicznego
- skuteczność we wszystkich niemiarowo-

ściach

-

zapobiegają częstoskurczowi
komorowemu

-

przedłużają czas trwania potencjału
czynnościowego



GRUPA III:

- amiodaron, bretylium
- przedłużają czas trwania

potencjału czynnościowego



GRUPA IV:

- leki blokujące kanały wapniowe:
werapamil, diltiazem, nifedypina
- hamują przepływ jonów

wapniowych do komórek mięśnia
sercowego

Podział farmakologiczno –
kliniczny leków
przeciwarytmicznych



1. Leki zmniejszające automatyzm
serca z równoczesnym
zahamowaniem przewodnictwa:

chinidyna, prokainamid, ajmalina,

leki 1-adrenolityczne (propranolol,

oksprenolol, pindolol, nadolol), leki
kardioselektywne (metoprolol,
atnolol, acebutolol)



2. Leki ułatwiające przewodnictwo z

równoczesnym zwiększeniem

pobudliwości ośrodków

heterotopowych:

leki -adrenomimetyczne

(izoprenalina, orcyprenalina),

atropina, metyloksantyny, mleczan

sodowy i wapniowy



3. Leki hamujące automatyzm

ośrodków heterotropowych bez

zahamowania przewodnictwa:

lidokaina inne środki znieczulające

miejscowo, pochodne hydantoiny

Podstawowe leki
antyarytmiczne



GRUPA I A:

CHINIDYNA



Działanie:

- zmniejsza pobudliwość mięśnia

sercowego, hamuje powstawanie

potencjału czynnościowego

- zmniejsza siłę skurczu mięśnia

sercowego

- rozszerza mięśnie gładkie naczyń

krwionośnych



Zastosowanie:

- profilaktyka napadowego migotania

i trzepotania przedsionków

- niemiarowości pochodzenia

komorowego



Działanie niepożądane:

- wymioty, biegunka
- szum w uszach i zawroty głowy
- spadki ciśnienia tętniczego
- zaburzenia wzroku i słuchu
- utrata przytomności
-wysypka skórna



Przeciwskazania:

- nie wyrównana niewydolność krążenia
- bloki przedsionkowo-komorowe
- bradykardia, niewydolność nerek
- nadczynność tarczycy, ciąża



Interakcje:

- potęguje działanie leków porażających

mięśnie prążkowane

- rezerpina i saluretyki mogą zwiększać jej

toksyczność

- sole glinu i magnezu zmniejszają jej

działanie farmakologiczne

- zwiększa stężenie równocześnie

podawanej digoksyny



Preparaty:

- Chinidinum sulphuricum

(Chinidinum prolongatum, Kinidin
Durules, Kinilentin, Kinitard)

PROKAINAMID



Działanie:

- podobne do chinidyny
- zmniejsza pobudliwość mięśnia

sercowego

-

przedłuża czas przewodzenia
impulsów



Zastosowanie:

- migotanie przedsionków
- częstoskurcz, niemiarowości

komorowe

- profilaktycznie przed zabiegiem

operacyjnym jako zabezpieczenie
przed migotaniem komór



Działanie niepożądane:

- utrata łaknienia, nudności,

biegunka

- mniej toksyczny niż chinidyna



Przeciwskazania:

- blok przedsionkowo-komorowy
- w EKG poszerzony zespół QRS
- ciężka niewydolność nerek



Preparaty:

- Procainamidum (Procainamid)

DIZOPIRAMID



Działanie:



- podobne do chinidyny i

prokainamidu



Zastosowanie:



- zaburzenia rytmu pochodzenia

komorowego



- przedwczesne skurcze komorowe



- częstoskurcz komorowy



- profilaktyka niemiarowości w

przebiegu zawału serca i nawrotów

migotania przedsionków



Działanie niepożądane:

- zaburzenia akomodacji
- zaburzenia w oddawaniu moczu
- bóle i zawroty głowy, hipoglikemia



Przeciwskazania:

- blok przedsionkowo-komorowy II i III

stopnia

- wstrząs kardiogenny
- obrzęk płuc
- niewydolność krążenia ,jaskra



Preparaty:

- Disocor (Palpitin, Rythmodan, Rytmilen)

AJMALINA



Działanie:

-

podobne do chinidyny, ale mniej
toksyczna



Zastosowanie:

- niemiarowości pochodzenia

przedsionkowego, komorowego i
wywołanych zatruciami
glikozydami naparstnicy

- migotanie przedsionków z szybką

czynnością komór



Działanie niepożądane:

- uczucie osłabienia, agranulocytoza
- żółtaczka cholestatyczna
- zaburzenia przewodzenia



Przeciwskazania:

- ciąża, bradykardia
- częściowy lub całkowity blok serca



Preparaty:

- Gilurytmal (ajmalina)
- Neo-Gilurytmal (prajmalina)



GRUPA I B

LIDOKAINA



Działanie:

- zmniejsza automatyzm komórek

mięśniowych przewodzących serca

- znieczulające miejscowo



Zastosowanie:

- ostre, ciężkie niemiarowości komorowe

zagrażające życiu

- zapobieganie i leczenie częstoskurczu

komorowego, trzepotania i migotania
komór (w zawale mięśnia sercowego ,
po resuscytacji)



Działanie niepożądane:

- drgawki, blok serca, podciśnienie
- porażenie ośrodka oddechowego
- parestezje, nudności , drżenia



Przeciwskazania względne :

- blok II i III stopnia
- skłonność do drgawek, miastenia
- ciężkie uszkodzenie wątroby



Preparaty:

- Lignocainum hydrochloricum 1%,-

2% (Lidocain 2%, Xylocaine,

Lidocain Braun 2%)

MEKSYLETYNA



Działanie:

- podobne do lidokainy



Zastosowanie:

- zapobieganie i leczenie

komorowych zaburzeń rytmu serca

( w zawale mięśnia sercowego)



Działanie niepożądane:

- spadki ciśnienia tętniczego
- zwolnienie akcji serca
- nudności, wymioty, bóle i zawroty

głowy



Przeciwskazania:

- wstrząs kardiogenny, ciąża
- blok przedsionkowo-komorowy II i II

stopnia



Preparaty:

- Mexicord (Katen, Mexitil, -depot)

FENYTOINA



Działanie:

- przeciwpadaczkowo,

przeciwarytmicznie

- zmniejsza pobudliwość mięśnia

sercowego

- pobudza układ bodźco-przewodzący

serca



Zastosowanie:

- niemiarowości po stosowaniu

glikozydów naparstnicy

- zaburzenia rytmu serca w przebiegu

zawału

- częstoskurcz napadowy



Działanie niepożądane:

- znaczny spadek ciśnienia krwi
- zatrzymanie oddechu, czynności serca
- blok serca, migotanie komór
- zaburzenia ze strony układu

pokarmowego

- zaburzenia hematologiczne



Przeciwskazania:

- ostra niewydolność wątroby i

nerek

- ciąża, ciężka cukrzyca, wstrząs
- nie wyrównana niewydolność

krążenia

- blok serca, bradykardia



Preparaty:

Phenytoinum (Epanutin)

GRUPA I C

PROPAFENON



Działanie:

- stabilizujące na błonę komórkową
- miejscowo znieczulające



Zastosowanie:

- przedwczesne skurcze komorowe i

nadkomorowe

- skurcze przedwczesne
- zespół WPW



Działanie niepożądane:

- działanie arytmogenne
- bóle i zawroty głowy
- nudności, wymioty



Przeciwskazania:

- bradykardia, wstrząs kardiogenny
- blok zatokowo-przedsionkowy

-

bloki przedsionkowo-komorowe II i

III stopnia



Preparaty:

- Polfenon (Rytmonorm, Prolekofen)

GRUPA II

LEKI -ADRENOLITYCZNE



Działanie:

- blokują receptory -adrenergiczne

w mięśniu sercowym

- chininopodobne – stabilizujące

błony komórkowe

- hamują przewodzenie bodźców w

węźle zatokowym i
przedsionkowo-komorowym



Zastosowanie:

- stosuje się głównie

kardioselektywne leki

-adrenergiczne
- niemiarowości po stosowaniu

glikozydów naparstnicy

- niemiarowości pozawałowe
- różne postaci niemiarowości z

częstoskurczem

- nadczynność gruczołu tarczowego



Działanie niepożądane:

- nadmierne zwolnienie czynności

serca

- spadek ciśnienia tętniczego
- zmniejszenie przepływu wieńcowego



Preparaty:

- Propranolol
- Coretal (Oxprenolol)
- Visken (Pindolol)
- Atenolol
- Betaloc, Metocard (Metoprolol)

GRUPA III

AMIODARON



Działanie:

- rozszerza naczynia wieńcowe
- zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia

sercowego na tlen

- działanie antyarytmiczne utrzymuje się

do 150 dni po odstawieniu



Zastosowanie:

- leczenie i profilaktyka komorowych i

nadkomorowych zaburzeń rytmu



Działanie niepożądane:

- zaburzenia czynności tarczycy, oun
- zaburzenia gastryczne, pamięci,

widzenia

- bezsenność



Przeciwskazania:

- bradykardia zatokowa
- bloki przedsionkowo-komorowe
- hipokaliemia, ciąża
- zaburzenia czynności tarczycy



Preparaty:

- Opacorden (Cordarone)

BRETYLIUM



Działanie:

- przedłuża czas trwania potencjału

czynnościowego w komorach serca



Zastosowanie:

- niemiarowości pochodzenia

komorowego

oporne na inne leki
- zaburzenia rytmu wywołane

hipotermią lub zatruciem glikozydami

naparstnicy



Działanie niepożądane:

- gwałtowna hipotensja po podaniu

pozajelitowym

- nudności, wymioty, zawroty głowy



Preparaty:

- Bretylate (Bretylol)



GRUPA IV



LEKI BLOKUJĄCE KANAŁ

WAPNIOWY:

- werapamil
- diltiazem
WERAPAMIL



Działanie:

- wydłużają czas przewodzenia i

okres refrakcji w węźle zatokowo-

przedsionkowym i przedsionkowo-

komorowym

- werapamil jest 5 razy silniejszy niż

diltiazem



Zastosowanie:

- nadkomorowe zaburzenia rytmu

serca



Preparaty:

-

Staveran (Isoptin)

-

Poltiazem (Dilzem, Aldilzem,
Blocalcin, Diltiazem)

Leki stosowane w
zaburzeniach
przewodzenia mięśnia
sercowego



Zastosowanie:

- zaburzenia rytmu będące

następstwem upośledzenia

przewodnictwa w układzie

bodźcotwórczym

- patologiczny rzadkoskurcz



Preparaty:

- Astmopent (Orcyprenaline)
- Epinefryna
- Atropina