1

1

Choroba niedokrwienna

Choroba niedokrwienna

serca

serca

Morbus Ischeamicus cordis [MIC]-

Morbus Ischeamicus cordis [MIC]-

stan uszkodzenia serca wskutek

stan uszkodzenia serca wskutek

przewlekłej lub ostrej niewydolności

przewlekłej lub ostrej niewydolności

wieńcowej

wieńcowej

Dr n. med. Teresa Gabryś

Dr n. med. Teresa Gabryś

Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego Środowiskowego

Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego Środowiskowego

WOZ CM UJ

WOZ CM UJ

2

2

Podział Kliniczny choroby

Podział Kliniczny choroby

niedokrwiennej

niedokrwiennej

•

Dławica piersiowa stabilna [wysiłkowa]

Dławica piersiowa stabilna [wysiłkowa]

•

Dławica piersiowa naczynioskurczowa

Dławica piersiowa naczynioskurczowa

[spontaniczna, Prinzmetala]

[spontaniczna, Prinzmetala]

•

Dławica piersiowa niestabilna

Dławica piersiowa niestabilna

•

Zawał serca

Zawał serca

•

Nieme niedokrwienie

Nieme niedokrwienie

•

Kardiologiczny zespół X

Kardiologiczny zespół X

3

3

Ostry Zespół Wieńcowy

Ostry Zespół Wieńcowy

[OZW]

[OZW]

Zespół objawów chorobowych w

Zespół objawów chorobowych w

wyniku dysproporcji między

wyniku dysproporcji między

zapotrzebowaniem na tlen a jego

zapotrzebowaniem na tlen a jego

niedostatecznym dowozem

niedostatecznym dowozem

[

[

pęknięcie niestabilnej blaszki

pęknięcie niestabilnej blaszki

miażdżycowej z wtórnym formowaniem się

miażdżycowej z wtórnym formowaniem się

zakrzepu]

zakrzepu]

4

4

Postacie OZW

Postacie OZW

•

Niestabilna choroba wieńcowa

Niestabilna choroba wieńcowa

[niestabilna dławica piersiowa, UA]

[niestabilna dławica piersiowa, UA]

•

Zawał m.sercowego z uniesieniem

Zawał m.sercowego z uniesieniem

odcinka ST [STEMI]

odcinka ST [STEMI]

•

Zawał m.sercowego bez uniesienia

Zawał m.sercowego bez uniesienia

odcinka ST [NSTEMI]

odcinka ST [NSTEMI]

•

Nagły zgon sercowy

Nagły zgon sercowy

5

5

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

Czynniki poddające

Czynniki poddające

się modyfikacji

się modyfikacji

•

Dieta bogata w

Dieta bogata w

tłuszcze nasycone

tłuszcze nasycone

•

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu

•

Nadmierne spożycie

Nadmierne spożycie

alkoholu

alkoholu

•

Mała aktywność

Mała aktywność

fizyczna

fizyczna

Czynniki nie

Czynniki nie

poddające się

poddające się

modyfikacji

modyfikacji

•

Wiek:

Wiek:

mężczyzna>45,

mężczyzna>45,

kobieta>55,

kobieta>55,

•

płeć

płeć

•

Czynniki genetyczne

Czynniki genetyczne

6

6

Czynniki ryzyka c.d.

Czynniki ryzyka c.d.

Czynniki poddające się modyfikacji

Czynniki poddające się modyfikacji

•

Podwyższone stężenie cholesterolu,

Podwyższone stężenie cholesterolu,

trójglicerydów

trójglicerydów

•

Podwyższone CTK,

Podwyższone CTK,

•

Otyłość

Otyłość

•

Hiperglikemia/cukrzyca

Hiperglikemia/cukrzyca

•

Czynniki trombogenne,

Czynniki trombogenne,

•

Zwiększone stężenie homocysteiny

Zwiększone stężenie homocysteiny

•

Kwas moczowy

Kwas moczowy

7

7

Klasyfikacja dławicy piersiowej wg CCS

Klasyfikacja dławicy piersiowej wg CCS

•

Klasa I-

Klasa I-

zwykła aktywność jak spacer, wchodzenie

zwykła aktywność jak spacer, wchodzenie

po schodach nie powoduje dławicy. Występuje przy

po schodach nie powoduje dławicy. Występuje przy

dużych wysiłkach, gwałtownych lub przedłużonych

dużych wysiłkach, gwałtownych lub przedłużonych

•

Klasa II-

Klasa II-

dławica występuje podczas szybkiego

dławica występuje podczas szybkiego

spaceru, wchodzeniu po schodach, po przejściu

spaceru, wchodzeniu po schodach, po przejściu

ponad 200m pod górę, po posiłkach, przy działaniu

ponad 200m pod górę, po posiłkach, przy działaniu

zimna, wiatru, stresu,

zimna, wiatru, stresu,

•

Klasa III –

Klasa III –

znaczne ograniczenie zwykłej aktywności

znaczne ograniczenie zwykłej aktywności

fizycznej. Dławica występuje po przejściu mniej niż

fizycznej. Dławica występuje po przejściu mniej niż

200 m, po wejściu na 1 piętro – w zwykłych

200 m, po wejściu na 1 piętro – w zwykłych

warunkach

warunkach

•

Klasa IV-

Klasa IV-

niezdolność wykonania żadnego wysiłku

niezdolność wykonania żadnego wysiłku

fizycznego bez dyskomfortu- objawy dławicowe mogą

fizycznego bez dyskomfortu- objawy dławicowe mogą

występować w spoczynku

występować w spoczynku

8

8

Ból wieńcowy

Ból wieńcowy

9

9

Postępowanie w napadzie bólu

Postępowanie w napadzie bólu

•

Eliminacja czynnika wywołującego ból

Eliminacja czynnika wywołującego ból

[wysiłek

[wysiłek

fizyczny, stres, nagła zmiana temp. otoczenia]

fizyczny, stres, nagła zmiana temp. otoczenia]

•

Podanie tabl. Nitrogliceryny

Podanie tabl. Nitrogliceryny

[podjęzykowo,

[podjęzykowo,

kolejne w odstępach 5-min. Pod kontrola ciśn.

kolejne w odstępach 5-min. Pod kontrola ciśn.

tętniczego krwi- granica

tętniczego krwi- granica

90mmHg skurczowe

90mmHg skurczowe

•

Uspokojenie chorego

Uspokojenie chorego

[

[

fachowe instrukcje, spokój

fachowe instrukcje, spokój

opanowanie]

opanowanie]

•

Obserwacja charakteru bólu, czasu trwania,

Obserwacja charakteru bólu, czasu trwania,

umiejscowienia, promieniowania czynn.

umiejscowienia, promieniowania czynn.

nasilających i osłabiających, objawów

nasilających i osłabiających, objawów

towarzyszących

towarzyszących

[

[

piekący, palący, ściskający za

piekący, palący, ściskający za

mostkiem, promieniujący do żuchwy, lewej ręki,

mostkiem, promieniujący do żuchwy, lewej ręki,

duszność, zimne poty, zasłabnięcie, uczucie lęku

duszność, zimne poty, zasłabnięcie, uczucie lęku

przed śmiercią

przed śmiercią

•

Wezwanie pogotowia

Wezwanie pogotowia

[gdy ból nie ustępuje po

[gdy ból nie ustępuje po

podaniu nitrogliceryny i trwa dłużej niż 15 min.]

podaniu nitrogliceryny i trwa dłużej niż 15 min.]

10

10

Postępowanie między

Postępowanie między

napadami

napadami

•

Regularna kontrola kardiologiczna

Regularna kontrola kardiologiczna

•

Zażywanie systematyczne leków

Zażywanie systematyczne leków

•

Unikanie sytuacji wywołujących napad

Unikanie sytuacji wywołujących napad

•

Regularny tryb życia:

Regularny tryb życia:



Dieta

Dieta



Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna



Unikanie używek

Unikanie używek



Relaksacja psychiczna

Relaksacja psychiczna



Redukcja nadwagi

Redukcja nadwagi

11

11

Regularna kontrola

Regularna kontrola

kardiologiczna

kardiologiczna

•

CTK

CTK

[

[

niższe 140/90 mm Hg

niższe 140/90 mm Hg

], Ekg,

], Ekg,

•

Lipidogram

Lipidogram

:

:

cholesterol całkowity

cholesterol całkowity

[

[

< 5,0

< 5,0

mmol/l

mmol/l

]

]

HDL

HDL

[> 1,0

[> 1,0

mmol/l

mmol/l

]

]

LDL

LDL

[

[

<

<

3,0 mmol/l

3,0 mmol/l

],

],

Trójglicerydy

Trójglicerydy

[<

[<

1,7 mmol/l

1,7 mmol/l

]

]

•

Glikemia

Glikemia

: na czczo

: na czczo

< 5,6 mmol/l

< 5,6 mmol/l

•

BMI

BMI

:

:

18,5- 24,9

18,5- 24,9

•

Kontrola schorzeń współistniejących

Kontrola schorzeń współistniejących

[cukrzyca, nadciśnienie, otyłość ]

[cukrzyca, nadciśnienie, otyłość ]

12

12

Zażywanie systematyczne leków

Zażywanie systematyczne leków

•

ASA

ASA

[kwas acetylosalicylowy 75-150mg/dz.;

[kwas acetylosalicylowy 75-150mg/dz.;

p/wskazany przy chorobie wrzodowej

p/wskazany przy chorobie wrzodowej

żołądka i astmie aspirynowej] w zamian

żołądka i astmie aspirynowej] w zamian

Tyklopidyna lub klopidogrel

Tyklopidyna lub klopidogrel

•

Statyny

Statyny

[hipolipemizujace]

[hipolipemizujace]

•

β

β

– adrenolityki

– adrenolityki

[przeciw niedokrwienne]

[przeciw niedokrwienne]

•

Azotany organiczne

Azotany organiczne

[p/dławicowe:

[p/dławicowe:

Nitrogliceryna, diazotan izosorbidu]-

Nitrogliceryna, diazotan izosorbidu]-

informacje o przechowywaniu i stosowaniu

informacje o przechowywaniu i stosowaniu

13

13

Unikanie sytuacji wywołujących

Unikanie sytuacji wywołujących

napad

napad

•

Zimne powietrze [zmiana temp., mróz > -10

Zimne powietrze [zmiana temp., mróz > -10

stopni C unikanie wychodzenia z mieszkania]

stopni C unikanie wychodzenia z mieszkania]

•

Emocje

Emocje

•

Silny wiatr

Silny wiatr

•

Wyjście pod górę, schody

Wyjście pod górę, schody

•

Obfity posiłek

Obfity posiłek

Przed spodziewanymi wyżej wymienionymi

Przed spodziewanymi wyżej wymienionymi

sytuacjami dodatkowe przyjęcie

sytuacjami dodatkowe przyjęcie

azotanów

azotanów

14

14

Regularny tryb życia:

Regularny tryb życia:

Dieta

Dieta

śródziemnomorska

śródziemnomorska

15

15

Dieta w chorobie niedokrwiennej

Dieta w chorobie niedokrwiennej

serca

serca

•

Dieta śródziemnomorska

Dieta śródziemnomorska

[duże spożycie warzyw,

[duże spożycie warzyw,

owoców, ryb, owoców morza, oliwy z oliwek, zamiast

owoców, ryb, owoców morza, oliwy z oliwek, zamiast

wysokoprocentowych alkoholi wino w małych

wysokoprocentowych alkoholi wino w małych

ilościach i tylko do posiłku

ilościach i tylko do posiłku

•

Kontrolować ogólna ilość tłuszczów

Kontrolować ogólna ilość tłuszczów

w codziennej

w codziennej

diecie

diecie

•

Błonnik

Błonnik

[zmniejsza łaknienie-daje uczucie sytości,

[zmniejsza łaknienie-daje uczucie sytości,

zmniejsza wchłanianie węglowodanów, zwalcza

zmniejsza wchłanianie węglowodanów, zwalcza

zaparcia]

zaparcia]

•

Częściej w małych ilościach

Częściej w małych ilościach

[5-6 posiłków/dz.]

[5-6 posiłków/dz.]

•

Przyprawianie potraw ziołami

Przyprawianie potraw ziołami

bez soli

bez soli

•

Ograniczyć spożycie cukru

Ograniczyć spożycie cukru

•

Kontrolować ilość spożywanego alkoholu

Kontrolować ilość spożywanego alkoholu

•

Kontrolować efekty diety [BMI, lipidogram, CTK]

Kontrolować efekty diety [BMI, lipidogram, CTK]

16

16

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

17

17

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

•

Co najmniej 4-5/tydz

Co najmniej 4-5/tydz

.

.

30-40

30-40

min.rodzaj wysiłku

min.rodzaj wysiłku

od

od

dość lekkiego do trochę wyczerpującego [

dość lekkiego do trochę wyczerpującego [

próba

próba

mówienia-jeżeli

mówienia-jeżeli

nie można prowadzić rozmowy

nie można prowadzić rozmowy

podczas wysiłku – wysiłek jest zbyt intensywny]

podczas wysiłku – wysiłek jest zbyt intensywny]

•

Zalecane formy wysiłku

Zalecane formy wysiłku

[spacery,rower,

[spacery,rower,

gimnastyka, taniec, pływanie, bieganie, wchodzenie

gimnastyka, taniec, pływanie, bieganie, wchodzenie

po schodach

po schodach

•

Niezalecane formy wysiłku

Niezalecane formy wysiłku

[siłownia,nurkowanie, w gorące, zimne,

[siłownia,nurkowanie, w gorące, zimne,

wilgotne dni, wstrzymywanie oddechu]

wilgotne dni, wstrzymywanie oddechu]

18

18

Unikanie używek

Unikanie używek

19

19

Unikanie używek

Unikanie używek

•

Umiarkowane spożycie

Umiarkowane spożycie

:

:



U mężczyzn 1-3 jednostki

U mężczyzn 1-3 jednostki

[10-30 g czystego

[10-30 g czystego

alkoholu]

alkoholu]



U kobiet 1-2 jednostki

U kobiet 1-2 jednostki

[10-20 g czystego

[10-20 g czystego

alkoholu]

alkoholu]

Jedna jednostka alkoholu to:

Jedna jednostka alkoholu to:



250 ml piwa

250 ml piwa



1 lampka wina [około 150 ml]

1 lampka wina [około 150 ml]



1 kieliszek wódki [około 30ml]

1 kieliszek wódki [około 30ml]

20

20

Relaksacja psychiczna

Relaksacja psychiczna

21

21

Relaksacja psychiczna

Relaksacja psychiczna

•

Rozładowanie nagromadzonych emocji

Rozładowanie nagromadzonych emocji

•

Zajęcie się czymś co sprawia przyjemność

Zajęcie się czymś co sprawia przyjemność

•

Śmiech zmniejsza napięcie, rozluźnia mięśnie

Śmiech zmniejsza napięcie, rozluźnia mięśnie

•

Unikanie hałasu

Unikanie hałasu

•

Nie brać za dużo spraw w swoje ręce

Nie brać za dużo spraw w swoje ręce

•

Umiejętność rozpoznawania stresu

Umiejętność rozpoznawania stresu

•

Asertywne zachowanie

Asertywne zachowanie

•

Akceptacja siebie [prawo do popełniania

Akceptacja siebie [prawo do popełniania

błędów]

błędów]

•

Przyjaciele

Przyjaciele

•

Czas na relaks i odpoczynek

Czas na relaks i odpoczynek

•

Rozwiązywanie problemów w sposób

Rozwiązywanie problemów w sposób

zadaniowy a nie emocjonalny

zadaniowy a nie emocjonalny

22

22

Redukcja nadwagi

Redukcja nadwagi

23

23

Redukcja nadwagi

Redukcja nadwagi

•

Docelowo BMI:

Docelowo BMI:

< 25kg/m 2

< 25kg/m 2

•

Obwód pasa

Obwód pasa

:

:



Kobiety < 80 cm

Kobiety < 80 cm



Mężczyźni < 94 cm

Mężczyźni < 94 cm

•

Ograniczyć spożycie kalorii

Ograniczyć spożycie kalorii

oraz

oraz

zwiększyć codzienną aktywność

zwiększyć codzienną aktywność

24

24

25

25

Rady dla osób z czynnikami ryzyka

Rady dla osób z czynnikami ryzyka

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

•

5.2 mmol/l

5.2 mmol/l

– cholesterol

– cholesterol

•

130/80

130/80

mmHg CTK

mmHg CTK

•

< 5.6 mmol/l

< 5.6 mmol/l

glikemia

glikemia

•

94 i 80 cm

94 i 80 cm

obwód pasa

obwód pasa

•

30-40 min

30-40 min

wysiłek fizyczny 3-4

wysiłek fizyczny 3-4

/tydz./

/tydz./

•

1 raz na 3 lata

1 raz na 3 lata

kontrolować

kontrolować

poziom glikemii

poziom glikemii

•

0 -

0 -

papierosy

papierosy

26

26

Leczenie Inwazyjne

Leczenie Inwazyjne

choroby niedokrwiennej

choroby niedokrwiennej

serca

serca

27

27

Leczenie Inwazyjne

Leczenie Inwazyjne

choroby niedokrwiennej

choroby niedokrwiennej

serca

serca

28

28

Literatura uzupełniająca

Literatura uzupełniająca

•

Podolec P., Pająk A. (red.):

Podolec P., Pająk A. (red.):

Dlaczego zapadamy na choroby

Dlaczego zapadamy na choroby

serca i naczyń. Wyd. Medycyna

serca i naczyń. Wyd. Medycyna

Praktyczna, Kraków 2006

Praktyczna, Kraków 2006