Istota uzależnień – funkcjonowanie

Istota uzależnień – funkcjonowanie

osoby dotkniętej uzależnieniem.

osoby dotkniętej uzależnieniem.

PODZIAŁ UZALEŻNIEŃ

PODZIAŁ UZALEŻNIEŃ

•

od środków
psychoaktywny
ch

•

od czynności, zachowań

– od pracowania
– jedzenia
– kupowania
– Internetu
– gier hazardowych
– telewizji
– seksu
– ...

psychoaktywne

behawioralne

2

UZALEŻNIENIA PSYCHOAKTYWNE A A

UZALEŻNIENIA PSYCHOAKTYWNE A A

BEHAWIORALNE

BEHAWIORALNE

•

Co je łączy:

– geneza
– Zależność psychiczna
– mechanizmy psychologiczne

towarzyszące uzależnieniu

– zależność psychiczna

3

Uzależnienie od
substancji:

zależność

psychiczna i fizyczna

Uzależnienie od
zachowań:



zależność
psychiczna (choć
mogą również
występować
somatyczne objawy)

Intoksykacje

Zespoły abstynencyjne

Powikłania w postaci zespołów:

majaczenie, zespół otępienny, amnestyczny,
psychotyczny, zaburzenia afektywne, lękowe,
zaburzenia snu, “flashbacks”, dysfunkcje
seksualne.

ZABURZENIA ZWIĄZANE

Z UŻYWANIEM

ŚRODKÓW

PSYCHOAKTYWNYCH

UZALEŻNIENIE WG ICD-10

Występowanie trzech lub więcej z następujących objawów:
(1)silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania
substancji,
(2) upośledzona zdolność kontroli nad zachowaniem

związanym z przyjmowaniem substancji,

(3) fizjologiczne objawy stanu abstynencyjnego pojawiające

się, gdy użycie substancji jest ograniczane lub
przerywane, albo używaniem tej samej (lub blisko
spokrewnionej) substancji w celu uwolnienia się od
objawów odstawienia lub ich uniknięcia,

UZALEŻNIENIE

UZALEŻNIENIE

WG ICD-10

WG ICD-10

(4) potwierdzenie tolerancji wobec działania

substancji,

(5) zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności

albo przeznaczanie większości czasu na działania

konieczne do uzyskania lub przyjęcia substancji,

bądź uwolnienia się od następstw jej działania,
(6) uporczywe przyjmowanie substancji, pomimo
oczywistych dowodów występowania szkodliwych
następstw.

UZALEŻNIENIE - DEFINICJA

Fizjologiczny stan neuroadaptacji
spowodowany powtarzającym się
podawaniem środka, który
skutkuje koniecznością dalszego
podawania danej substancji celem
zapobiegnięcia objawom
abstynencyjnym.

UŻYWANIE SZKODLIWE - DEFINICJA

Stosowanie jakiejkolwiek substancji w sposób powodujący
szkodliwe konsekwencje:
- szkody zdrowotne (somatyczne, psychiczne),

- zaniedbania w pełnieniu ról życiowych,

- używanie substancji w sytuacjach gdy jest to niebezpieczne,

- powtarzające się problemy z prawem wynikające z używania
środka,

- kontynuowanie przyjmowania środka mimo problemów
społecznych
lub interpersonalnych spowodowanych przez jego używanie.

ZATRUCIE (INTOKSYKACJA) - DEFINICJA

Epidemiologia

Najczęściej stosowanymi substancjami psychoaktywnymi są alkohol i nikotyna.
Następnie: marihuana, haszysz i kokaina
( w Polsce amfetamina jest popularniejsza)

ETIOLOGIA

Udział czynników genetycznych w etiologii uzależnienia

od substancji psychoaktywnych wynosi 40-60%.

CECHY TEMPERAMENTU A UWARUNKOWANE

CECHY TEMPERAMENTU A UWARUNKOWANE

GENTYCZNIE AKTYWNOŚCI UKŁADÓW

GENTYCZNIE AKTYWNOŚCI UKŁADÓW

NEUROPRZEKAŹNIKOWYCH

NEUROPRZEKAŹNIKOWYCH

(

(

CLONINGER)

CLONINGER)

•

Układ dopaminergiczny- uzależnienie od
wzmocnień,

•

Układ noradrenergiczny- zapotrzebowanie na
stymulację,

•

Układ serotoninergiczny- unikanie sytuacji
stresujących.

PODZIAŁ SUBSTANCJI

PODZIAŁ SUBSTANCJI

PSYCHOAKTYWNYCH

PSYCHOAKTYWNYCH

Stymulujące

Hamujące

Amfetamina Opiaty
Kokaina Barbiturany
Marihuana

Benzodwuazepiny

Halucynogeny
Lotne rozpuszczalniki

MECHANIZMY UZALEŻNIEŃ:

MECHANIZMY UZALEŻNIEŃ:

SYSTEM ILUZJI I ZAPRZECZEŃ

SYSTEM ILUZJI I ZAPRZECZEŃ

•

Chory broni się przed świadomością
bycia uzależnionym – boi się tego

•

świat złudzeń staje się realnym światem

•

stosowanie różnych mechanizmów
obronnych: zaprzeczanie, minimalizacja
racjonalizacja, projekcja, wypieranie

•

przyznanie się do prawdy jest jednak
punktem wyjścia do wychodzenia z
uzależnienia

14

MECHANIZMY UZALEŻNIENIA C.D.

MECHANIZMY UZALEŻNIENIA C.D.

Uzależniony:

Uzależniony:

•

zaprzecza faktom, zniekształca wspomnienia

•

wymazuje z pamięci niewygodne wydarzenia ze
swojego życia

•

nie czuje (uczucia zamrożone lub rozpuszczane w
substancji)

•

unika odpowiedzialności

•

minimalizuje problem, nie chce słuchać informacji
zwrotnych od innych

•

próbuje magicznych zabiegów aby zmniejszyć lęk

15

UZALEŻNIENIE JEST CHOROBĄ

UZALEŻNIENIE JEST CHOROBĄ

EMOCJI

EMOCJI

Podczas terapii pacjent uczy się
jak konstruktywnie radzić sobie ze
stresem, regulować emocje bez
nałogowych zachowań

16

Rodzina z problemem

Rodzina z problemem

uzależnienia

uzależnienia

WSPÓŁUZALEŻNIENIE

:

UZALEŻNIENIE I WSPÓŁUZALEŻNIENIE

UZALEŻNIENIE I WSPÓŁUZALEŻNIENIE

To choroba związana z życiem w otoczeniu
osoby uzależnionej, wynikająca ze skupienia
wszystkich sił życiowych na ograniczaniu
skutków uzależnienia partnera i próbach
ukrywania, zaprzeczania i ochraniania
uzależnionego przed tymi skutkami.

Współuzależnienie występuje wówczas gdy
osoby związane z uzależnionym przeżywają
jego emocje i nastroje jako własne

RODZINA ZDROWA

RODZINA DYSFUNKCYJNA

A

RODZINA ZDROWA

RODZINA DYSFUNKCYJNA

Pozytywna tożsamość i
autonomia poszczególnych
członków (wzajemna
akceptacja i miłość)

Brak tożsamości i utrata
autonomii poszczególnych
członków

Otwarta komunikacja (nie ma
temaów tabu, można mówić o
swoich prawdziwych
uczuciach)

Komunikacja jest zablokowana

Wzajemne zaufanie i
wsparcie

Brak zaufania (nie dotrzymuje
się obietnic, osoba
uzależniona jest
nieprzewidywalna)

Wzajemna otwartość

Zamknięty system

Ustalona struktura (rodzice
opiekują się dziećmi i je
wychowują)

Zaburzona struktura

NIE MÓW !!!

NIE UFAJ !!!

NIE CZUJ !!!

ROZMAWIAJ !!!

ROZMAWIAJ !!!

UFAJ !!!

UFAJ !!!

ODCZUWAJ !!!

ODCZUWAJ !!!

RÓŻNICE MIEDZY ZDROWA I DYSFUNKCYJNA

RÓŻNICE MIEDZY ZDROWA I DYSFUNKCYJNA

SKUTKI: PRZEKAZ NA
PRZYSZŁOŚĆ JAKI DOSTAJE
DZIECKO

ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ:

ROLE W RODZINIE

ROLE W RODZINIE

• OSOBA UZALEŻNIONA

• OSOBA WSPÓŁUZALEŻNIONA

• BŁAZEN

• MASKOTKA

• DZIECKO NIEWIDZIALNE

• BOHATER RODZINNY

• KOZIOŁ OFIARNY

Psychologiczne skutki u dzieci osoby

Psychologiczne skutki u dzieci osoby

uzależnionej

uzależnionej

•

Poczucie odmienności i wstydu

•

Możliwe zachowania agresywne lub autodestrukcyjne

•

Niskie poczucie własnej wartości

•

Ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych

•

Nieumiejętność rozpoznawania swoich uczuć

•

Depresyjność

•

Nadodpowiedzialność lub brak odpowiedzialności

•

Nadmierna wrażliwość lub obojętność ( zamrożenie emocjonalne)

•

Lęk przed nawiązywaniem bliskich związków

•

Lęk przed odrzuceniem

•

Nieświadome poszukiwanie kryzysowych sytuacji

•

Nieświadome szukanie partnera uzależnionego bądź

współuzależnionego

•

Większe ryzyko własnego uzależnienia

Profilaktyka uzależnień w domu

Profilaktyka uzależnień w domu

•

Aktywne słuchanie dziecka

•

Kształtowanie pozytywnego poczucia własnej
wartości u dziecka

•

Kształtowanie jasnego poczucia własnej wartości
u dziecka

•

Nauka asertywności i radzenia sobie z naciskami

•

jasne zasady dotyczące używania substancji
psychoaktywnych

•

Angażowanie dzieci w sport, zajęcia twórcze,
rozwijanie zainteresowań

•

Bycie przykładem konstruktywnego stylu życia