Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe

Zespół stresu pourazowego -

Zespół stresu pourazowego -

PTSD

PTSD

Zespół stresu pourazowego -

Zespół stresu pourazowego -

PTSD

PTSD

Jest to zespół charakterystycznych

Jest to zespół charakterystycznych

objawów, pojawiających się w skutek

objawów, pojawiających się w skutek

znalezienia się w sytuacji

znalezienia się w sytuacji

traumatycznej, dostarczającej

traumatycznej, dostarczającej

silnych, negatywnych emocji. Mogą

silnych, negatywnych emocji. Mogą

to być wydarzenia jednorazowe lub

to być wydarzenia jednorazowe lub

powtarzające się regularnie.

powtarzające się regularnie.

Grupa ryzyka

Grupa ryzyka

•

Świadkowie i ofiary

Świadkowie i ofiary

aktów przemocy

aktów przemocy

przebiegających

przebiegających

gwałtownie

gwałtownie

•

Uczestnicy wypadków

Uczestnicy wypadków

komunikacyjnych

komunikacyjnych

(samochodowych,

(samochodowych,

lotniczych)

lotniczych)

•

Świadkowie katastrof

Świadkowie katastrof

naturalnych i

naturalnych i

przemysłowych

przemysłowych

Grupa ryzyka – c. d.

Grupa ryzyka – c. d.

•

Dzieci

Dzieci

zaniedbywane

zaniedbywane

przez rodziców,

przez rodziców,

które doświadczyły

które doświadczyły

przemocy fizycznej

przemocy fizycznej

i psychicznej

i psychicznej

•

Osoby

Osoby

wykorzystywane

wykorzystywane

seksualnie

seksualnie

Trochę faktów…

Trochę faktów…

•

Ok. 70% populacji jest

Ok. 70% populacji jest

narażone na wydarzenia

narażone na wydarzenia

traumatyczne w ciągu

traumatyczne w ciągu

życia, w tym u 20%

życia, w tym u 20%

występują objawy PTCS

występują objawy PTCS

•

Zaburzeń tych

Zaburzeń tych

doświadcza więcej

doświadcza więcej

kobiet niż mężczyzn

kobiet niż mężczyzn

(10:1)

(10:1)

•

Często symptomy PTSD

Często symptomy PTSD

są odroczone w czasie

są odroczone w czasie

Diagnostyka

Diagnostyka

•

Rozpoznanie tego zespołu może być trudne

Rozpoznanie tego zespołu może być trudne

ze względu na odroczone objawy.

ze względu na odroczone objawy.

•

Wielu rodziców nie ma świadomości istnienia

Wielu rodziców nie ma świadomości istnienia

tej jednostki chorobowej u swoich dzieci.

tej jednostki chorobowej u swoich dzieci.

Często myślą, że objawy ustąpią, że należy

Często myślą, że objawy ustąpią, że należy

poczekać lub nie wiedzą do kogo się zwrócić.

poczekać lub nie wiedzą do kogo się zwrócić.

•

Po pomoc należy udać się do lekarza

Po pomoc należy udać się do lekarza

rodzinnego, który rozpozna, bądź wykluczy

rodzinnego, który rozpozna, bądź wykluczy

fizjologiczne przyczyny dolegliwości,

fizjologiczne przyczyny dolegliwości,

następnie do psychologa lub psychiatry.

następnie do psychologa lub psychiatry.

Typowe objawy PTSD

Typowe objawy PTSD

•

Nawracające, niechciane i przykre wspomnienia czy

Nawracające, niechciane i przykre wspomnienia czy

koszmarne sny dotyczące traumatycznego wydarzenia

koszmarne sny dotyczące traumatycznego wydarzenia

(kryterium B – objawy ponownego przeżywania)

(kryterium B – objawy ponownego przeżywania)

•

Unikanie rozmów, wspomnień o urazie, a także

Unikanie rozmów, wspomnień o urazie, a także

sytuacji dotychczas nie sprawiających problemów,

sytuacji dotychczas nie sprawiających problemów,

które w jakikolwiek sposób kojarzą się z urazem

które w jakikolwiek sposób kojarzą się z urazem

(kryterium C – objawy unikania)

(kryterium C – objawy unikania)

•

Zmiany emocjonalne – poczucie dystansu wobec

Zmiany emocjonalne – poczucie dystansu wobec

otoczenia, zawężony zakres odczuwanych emocji

otoczenia, zawężony zakres odczuwanych emocji

pozytywnych, a także charakterystyczne zaburzenia

pozytywnych, a także charakterystyczne zaburzenia

pamięci (fragmentaryczne, niekompletne

pamięci (fragmentaryczne, niekompletne

wspomnienie samego wydarzenia)

wspomnienie samego wydarzenia)

Typowe objawy PTSD – c. d.

Typowe objawy PTSD – c. d.

•

Poczucie odrętwienia i przytępienie emocji

Poczucie odrętwienia i przytępienie emocji

•

Przewlekła reakcja stresowa i podwyższony

Przewlekła reakcja stresowa i podwyższony

poziom wzbudzenia wegetatywnego tj. niepokój,

poziom wzbudzenia wegetatywnego tj. niepokój,

drażliwość (kryterium D – objawy wzmożonego

drażliwość (kryterium D – objawy wzmożonego

pobudzenia wegetatywnego)

pobudzenia wegetatywnego)

•

Reakcje lękowe na bodźce przypominające

Reakcje lękowe na bodźce przypominające

sytuację stresową

sytuację stresową

•

Zaburzenia snu (bezsenność, „sny na jawie”)

Zaburzenia snu (bezsenność, „sny na jawie”)

•

Nadmierne pobudzenie, wzmożona czujność

Nadmierne pobudzenie, wzmożona czujność

•

Depresja, brak motywacji do działania

Depresja, brak motywacji do działania

•

Niezdolność do przeżywania przyjemniości

Niezdolność do przeżywania przyjemniości

Osoba z tym zaburzeniem

Osoba z tym zaburzeniem

może znacząco ograniczyć

może znacząco ograniczyć

swoje zainteresowania,

swoje zainteresowania,

ujawniać rodzaj afektywnego

ujawniać rodzaj afektywnego

„wypalenia” i braku

„wypalenia” i braku

reaktywności (emocjonalne

reaktywności (emocjonalne

znieczulenie), wykazywać

znieczulenie), wykazywać

braki zdolności

braki zdolności

współodczuwania z innymi

współodczuwania z innymi

ludźmi, zawęzić kontakty

ludźmi, zawęzić kontakty

społeczne, żyć z poczuciem

społeczne, żyć z poczuciem

własnej inności, odrzucenia

własnej inności, odrzucenia

przez ludzi, uderzająco

przez ludzi, uderzająco

ograniczyć życiowe ambicje i

ograniczyć życiowe ambicje i

perspektywy.

perspektywy.

PTSD wg klasyfikacji ICD-10

PTSD wg klasyfikacji ICD-10

•

Powstaje jako opóźniona i/lub przedłużona reakcja na stresujące

Powstaje jako opóźniona i/lub przedłużona reakcja na stresujące

wydarzenie lub sytuację (krótkotrwałe lub długotrwałe) o charakterze

wydarzenie lub sytuację (krótkotrwałe lub długotrwałe) o charakterze

wyjątkowo zagrażającym lub katastrofalnym, które mogłyby prawie dla

wyjątkowo zagrażającym lub katastrofalnym, które mogłyby prawie dla

każdego stanowić głęboko przejmujące nieszczęście (np. klęska

każdego stanowić głęboko przejmujące nieszczęście (np. klęska

żywiołowa lub spowodowana przez człowieka, wojna, poważny

żywiołowa lub spowodowana przez człowieka, wojna, poważny

wypadek, obecność przy czyjejś gwałtownej śmierci lub torturach,

wypadek, obecność przy czyjejś gwałtownej śmierci lub torturach,

aktach terroryzmu, gwałtu czy innego przestępstwa).

aktach terroryzmu, gwałtu czy innego przestępstwa).

•

Takie czynniki predysponujące, jak cechy osobowości (np.

Takie czynniki predysponujące, jak cechy osobowości (np.

anankastyczne, asteniczne) czy wcześniejsze dekompensacje

anankastyczne, asteniczne) czy wcześniejsze dekompensacje

nerwicowe, mogą obniżać próg reakcji przy pojawianiu się tego zespołu

nerwicowe, mogą obniżać próg reakcji przy pojawianiu się tego zespołu

lub zaostrzyć przebieg zaburzeń, ale nie są ani konieczne, ani

lub zaostrzyć przebieg zaburzeń, ale nie są ani konieczne, ani

wystarczające dla wyjaśnienia jego genezy.

wystarczające dla wyjaśnienia jego genezy.

•

Typowe objawy obejmują epizody powtarzającego się przeżywania

Typowe objawy obejmują epizody powtarzającego się przeżywania

urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach ("reminiscencje") lub

urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach ("reminiscencje") lub

w snach, które występują na tle uporczywie utrzymującego się poczucia

w snach, które występują na tle uporczywie utrzymującego się poczucia

"odrętwienia" i otępienia uczuciowego, odizolowania od innych ludzi,

"odrętwienia" i otępienia uczuciowego, odizolowania od innych ludzi,

niereagowaniu na otoczenie, anhedonii oraz unikaniu działań i sytuacji,

niereagowaniu na otoczenie, anhedonii oraz unikaniu działań i sytuacji,

które mogłyby przypominać przeżyty uraz. Pospolite są obawy przed

które mogłyby przypominać przeżyty uraz. Pospolite są obawy przed

wspomnieniami przypominającymi pacjentowi uraz oraz ich unikanie.

wspomnieniami przypominającymi pacjentowi uraz oraz ich unikanie.

Niekiedy mogą pojawiać się dramatyczne, ostre wybuchy strachu,

Niekiedy mogą pojawiać się dramatyczne, ostre wybuchy strachu,

paniki lub agresji, wyzwalane przez bodźce powodujące nagłe

paniki lub agresji, wyzwalane przez bodźce powodujące nagłe

przypomnienie sobie (lub "przeżycie na nowo") sytuacji urazowej lub

przypomnienie sobie (lub "przeżycie na nowo") sytuacji urazowej lub

początkowej reakcji na tę sytuację

początkowej reakcji na tę sytuację

PTSD wg klasyfikacji ICD-10 –

PTSD wg klasyfikacji ICD-10 –

c. d.

c. d.

•

Zazwyczaj występuje stan nadmiernego pobudzenia

Zazwyczaj występuje stan nadmiernego pobudzenia

układu autonomicznego, ze wzmożonym stanem

układu autonomicznego, ze wzmożonym stanem

czuwania, wzmożonym odruchem orientacyjnym oraz

czuwania, wzmożonym odruchem orientacyjnym oraz

bezsennością. Z powyższymi objawami i oznakami

bezsennością. Z powyższymi objawami i oznakami

często wiążą się lęk i depresja. Nierzadko występują też

często wiążą się lęk i depresja. Nierzadko występują też

myśli samobójcze. Dodatkowym czynnikiem wikłającym

myśli samobójcze. Dodatkowym czynnikiem wikłającym

obraz bywa nadużywanie alkoholu lub leków.

obraz bywa nadużywanie alkoholu lub leków.

•

Początek zaburzenia następuje po urazie, ale po okresie

Początek zaburzenia następuje po urazie, ale po okresie

utajenia, który może trwać od kilku tygodni do kilku

utajenia, który może trwać od kilku tygodni do kilku

miesięcy (ale rzadko przekracza 6 miesięcy). Przebieg

miesięcy (ale rzadko przekracza 6 miesięcy). Przebieg

falujący, zmienny, ale w większości przypadków objawy

falujący, zmienny, ale w większości przypadków objawy

ustępują całkowicie. U niewielkiego odsetka osób

ustępują całkowicie. U niewielkiego odsetka osób

zaburzenie może wykazywać przebieg przewlekły,

zaburzenie może wykazywać przebieg przewlekły,

wieloletni, z przejściem w trwałą zmianę osobowości.\

wieloletni, z przejściem w trwałą zmianę osobowości.\

•

Dawniej to zaburzenie bywało rozpoznawane jako

Dawniej to zaburzenie bywało rozpoznawane jako

„nerwica urazowa”

„nerwica urazowa”

"Przykład łagodnego PTSD

"Przykład łagodnego PTSD

opowiedział kilka tygodni temu

opowiedział kilka tygodni temu

najpopularniejszy lekarz w

najpopularniejszy lekarz w

Ameryce dr Sanjay Gupta,

Ameryce dr Sanjay Gupta,

specjalista medyczny CNN.

specjalista medyczny CNN.

Gupta, ostatnio proszony przez

Gupta, ostatnio proszony przez

Baracka Obamę, by był

Baracka Obamę, by był

naczelnym lekarzem kraju

naczelnym lekarzem kraju

(odmówił), sam był na froncie w

(odmówił), sam był na froncie w

Iraku jako lekarz przez trzy

Iraku jako lekarz przez trzy

miesiące. Zachował sobie z tej

miesiące. Zachował sobie z tej

przygody kilka pamiątek, w tym

przygody kilka pamiątek, w tym

szeroki, chroniący przed

szeroki, chroniący przed

słońcem Iraku kapelusz. Rok po

słońcem Iraku kapelusz. Rok po

powrocie wybrał się na rower, a

powrocie wybrał się na rower, a

ponieważ było bardzo gorąco,

ponieważ było bardzo gorąco,

założył "iracki" kapelusz. - Po

założył "iracki" kapelusz. - Po

kilku minutach zacząłem się

kilku minutach zacząłem się

pocić, mieć duszności, prawie

pocić, mieć duszności, prawie

zwymiotowałem - opowiadał

zwymiotowałem - opowiadał

Gupta. - Myślałem, że coś złego

Gupta. - Myślałem, że coś złego

zjadłem, ale nie - to dotyk i

zjadłem, ale nie - to dotyk i

zapach kapelusza przypomniał

zapach kapelusza przypomniał

mi o traumach z pola bitwy w

mi o traumach z pola bitwy w

Iraku.„

Iraku.„

(Gazeta Wyborcza)

(Gazeta Wyborcza)

PTSD u dzieci

PTSD u dzieci

•

Dzieci dotknięte zespołem

Dzieci dotknięte zespołem

stresu pourazowego

stresu pourazowego

potrzebują psychoterapii.

potrzebują psychoterapii.

Ważne jest, by dziecku

Ważne jest, by dziecku

towarzyszyli członkowie

towarzyszyli członkowie

rodziny, nie może ono

rodziny, nie może ono

pozostać z problemem sam

pozostać z problemem sam

na sam. Terapia ta ma na celu

na sam. Terapia ta ma na celu

zdobywanie umiejętności

zdobywanie umiejętności

radzenia sobie ze stresem i

radzenia sobie ze stresem i

pomoc w powrocie do

pomoc w powrocie do

normalnego życia

normalnego życia

•

Nie wolno zmuszać dziecka

Nie wolno zmuszać dziecka

do rozmowy o jego

do rozmowy o jego

przeżyciach i emocjach, to

przeżyciach i emocjach, to

ono musi wyrazić ochotę by je

ono musi wyrazić ochotę by je

przekazać. Dorośli powinni

przekazać. Dorośli powinni

zapewnić dziecku poczucie

zapewnić dziecku poczucie

bezpieczeństwa oraz

bezpieczeństwa oraz

odpowiednią atmosferę

odpowiednią atmosferę

PTSD u dzieci – c. d.

PTSD u dzieci – c. d.

•

Przy rozmowie z dzieckiem, odpowiadając na jego pytania należy

Przy rozmowie z dzieckiem, odpowiadając na jego pytania należy

pamiętać żeby odpowiedzi były szczere i przejrzyste, gdyż dziecko

pamiętać żeby odpowiedzi były szczere i przejrzyste, gdyż dziecko

może rozpoznać fałsz. Wówczas dorosły może stracić zaufanie

może rozpoznać fałsz. Wówczas dorosły może stracić zaufanie

dziecka

dziecka

•

Pojęcia i słownictwo używane w rozmowie z dzieckiem musi być

Pojęcia i słownictwo używane w rozmowie z dzieckiem musi być

dostosowane do poziomu i wieku dziecka, by ono było w stanie

dostosowane do poziomu i wieku dziecka, by ono było w stanie

wszystko zrozumieć

wszystko zrozumieć

•

Niektóre treści mogą być dla dziecka trudne do pojęcia bądź

Niektóre treści mogą być dla dziecka trudne do pojęcia bądź

zaakceptowania, dlatego też należy zachować cierpliwość, mówiąc

zaakceptowania, dlatego też należy zachować cierpliwość, mówiąc

to samo któryś już raz. Nie pokazanie zniecierpliwienia ułatwi

to samo któryś już raz. Nie pokazanie zniecierpliwienia ułatwi

kontakt z dzieckiem.

kontakt z dzieckiem.

•

W rozmowie trzeba pokazać dziecku to, że jego kłopoty są dla nas

W rozmowie trzeba pokazać dziecku to, że jego kłopoty są dla nas

bardzo ważne. Nie należy go negatywnie oceniać np.

bardzo ważne. Nie należy go negatywnie oceniać np.

niedowierzając, zaprzeczając temu co mówi.

niedowierzając, zaprzeczając temu co mówi.

•

Podczas gdy dziecko nie chce mówić o swoich uczuciach należy

Podczas gdy dziecko nie chce mówić o swoich uczuciach należy

pomóc mu w znalezieniu sposobu wyrażenia emocji. Może to zrobić

pomóc mu w znalezieniu sposobu wyrażenia emocji. Może to zrobić

za pomocą malowania, rysownia, zabawy, pisania listu itd.

za pomocą malowania, rysownia, zabawy, pisania listu itd.

•

Po traumatycznych przeżyciach zalecany jest powrót do dawnego

Po traumatycznych przeżyciach zalecany jest powrót do dawnego

porządku. Należy pomóc dziecku w ustaleniu planu dnia. To co

porządku. Należy pomóc dziecku w ustaleniu planu dnia. To co

znajome i stałe daje poczucie spokoju i bezpieczeństwa. Powrót do

znajome i stałe daje poczucie spokoju i bezpieczeństwa. Powrót do

dawnego życia daje wiarę, że normalne życie jest nadal możliwe.

dawnego życia daje wiarę, że normalne życie jest nadal możliwe.

PTSD u dzieci – c. d.

PTSD u dzieci – c. d.

•

Nie starajmy się usunąć mechanizmów obronnych, gdyż

Nie starajmy się usunąć mechanizmów obronnych, gdyż

one pozwalają dziecku odzyskać poczucie bezpieczeństwa.

one pozwalają dziecku odzyskać poczucie bezpieczeństwa.

Nie wyprowadzajmy na siłę z błędu, jeśli dziecko wymyśliło

Nie wyprowadzajmy na siłę z błędu, jeśli dziecko wymyśliło

sobie coś by poczuć się lepiej.

sobie coś by poczuć się lepiej.

•

Ważna jest współpraca rodziców i szkoły. Jeśli jedna strona

Ważna jest współpraca rodziców i szkoły. Jeśli jedna strona

coś zauważy to powinna powiadomić o tym drugą stronę,

coś zauważy to powinna powiadomić o tym drugą stronę,

gdyż może to zwiększyć możliwość pomocy.

gdyż może to zwiększyć możliwość pomocy.

•

Dzieci, które już doświadczyły jakiś traumatycznych

Dzieci, które już doświadczyły jakiś traumatycznych

wydarzeń powinny być pod szczególną opieką, bo jeśli

wydarzeń powinny być pod szczególną opieką, bo jeśli

zdarzy się w ich życiu następny dramat to może nieść za

zdarzy się w ich życiu następny dramat to może nieść za

sobą jeszcze większy skutek a leczenie może trwać dłużej

sobą jeszcze większy skutek a leczenie może trwać dłużej

•

Nie należy ignorować objawów fizjologicznych u dziecka,

Nie należy ignorować objawów fizjologicznych u dziecka,

gdyż ich nasilenie bez przyczyny medycznej może oznaczać

gdyż ich nasilenie bez przyczyny medycznej może oznaczać

lęk i poczucie zagrożenia towarzyszące dziecku

lęk i poczucie zagrożenia towarzyszące dziecku

•

Jeśli dziecko ma kłopoty z zasypianiem, niespokojny sen,

Jeśli dziecko ma kłopoty z zasypianiem, niespokojny sen,

natrętne myśli należy skontaktować się z pediatrą lub

natrętne myśli należy skontaktować się z pediatrą lub

psychologiem

psychologiem

Sposoby terapii PTSD:

Sposoby terapii PTSD:

•

Terapia farmakologiczna

Terapia farmakologiczna

•

Ekspozycja

Ekspozycja

•

Otwarcie (ujawnienie – disclosure)

Otwarcie (ujawnienie – disclosure)

Terapia farmakologiczna

Terapia farmakologiczna

•

Środki przeciwdepresyjne i

Środki przeciwdepresyjne i

przeciwlękowe

przeciwlękowe

•

Samo podawanie leków nie

Samo podawanie leków nie

wystarcza, by uwolnić pacjentów od

wystarcza, by uwolnić pacjentów od

zaburzeń stresu pourazowego

zaburzeń stresu pourazowego

Ekspozycja

Ekspozycja

•

Procedura wygaszania lub habituacji,

Procedura wygaszania lub habituacji,

w której pacjenci są wielokrotnie

w której pacjenci są wielokrotnie

narażani na bodźce wywołujące strach

narażani na bodźce wywołujące strach

•

Ofiary przeżywają traumę ponownie w

Ofiary przeżywają traumę ponownie w

wyobraźni, opowiadając o niej lub w

wyobraźni, opowiadając o niej lub w

czasie symulacji

czasie symulacji

•

Trening zaszczepienia stresu - SIT

Trening zaszczepienia stresu - SIT

Otwarcie

Otwarcie

•

U pacjentów którzy opowiadają o

U pacjentów którzy opowiadają o

swoich trumatycznych przeżyciach

swoich trumatycznych przeżyciach

stan zdrowia się polepsza

stan zdrowia się polepsza

Ostra reakcja na stres (ASD),

Ostra reakcja na stres (ASD),

a

a

PTSD

PTSD

Ostra reakcja na stres

Ostra reakcja na stres

Przemijające w ciągu kilku godzin lub

Przemijające w ciągu kilku godzin lub

dni zburzenie, które pojawia się w

dni zburzenie, które pojawia się w

związku z doświadczeniem przez

związku z doświadczeniem przez

osobę nieprzejawiającą dotąd

osobę nieprzejawiającą dotąd

żadnych zaburzeń psychicznych

żadnych zaburzeń psychicznych

wyjątkowego stresu

wyjątkowego stresu

psychicznego

psychicznego

lub

lub

fizycznego

fizycznego

.

.

Objawy w momencie przeżywania stresu:

Objawy w momencie przeżywania stresu:

•

Zawężona świadomość i uwaga

Zawężona świadomość i uwaga

•

Stan „oszołomienia” z zaburzeniami orientacji i

Stan „oszołomienia” z zaburzeniami orientacji i

niemożnością zrozumienia całej sytuacji

niemożnością zrozumienia całej sytuacji

Potem:

Potem:

•

Utrata kontaktu z otaczającą rzeczywistością, albo

Utrata kontaktu z otaczającą rzeczywistością, albo

pobudzenie i nadmierna aktywność

pobudzenie i nadmierna aktywność

Objawom tym towarzyszy często paniczny lęk z

Objawom tym towarzyszy często paniczny lęk z

różnymi objawami pochodzącymi z pobudzenia

różnymi objawami pochodzącymi z pobudzenia

układu autonomicznego (kołatanie serca,

układu autonomicznego (kołatanie serca,

przyspieszone tempo, drżenie ciała).

przyspieszone tempo, drżenie ciała).

Oprócz lub zamiast lęku: silna złość, rozpacz, depresja.

Oprócz lub zamiast lęku: silna złość, rozpacz, depresja.

Podstawa do rozpoznania:

Podstawa do rozpoznania:

•

Stwierdzenie bezpośredniego i wyraźnego

Stwierdzenie bezpośredniego i wyraźnego

związku między wydarzeniem stresowym

związku między wydarzeniem stresowym

a pojawieniem się symptomów.

a pojawieniem się symptomów.

•

Obraz kliniczny jest często mieszany i

Obraz kliniczny jest często mieszany i

bardzo zmienny. Objawy znikają po kilku

bardzo zmienny. Objawy znikają po kilku

godzinach lub dniach, po czym może

godzinach lub dniach, po czym może

wystąpić częściowa lub całkowita

wystąpić częściowa lub całkowita

niepamięć epizodu.

niepamięć epizodu.

Wg klasyfikacji DSM-IV

Wg klasyfikacji DSM-IV

Przejawy

Przejawy

ASD

ASD

PTSD

PTSD

Stresor

Stresor

•

Wydarzenie

Wydarzenie

zagrażające

zagrażające

•

Bycie ofiarą lub

Bycie ofiarą lub

świadkiem

świadkiem

•

Strach, bezradność,

Strach, bezradność,

przerażenie

przerażenie

•

Ekstremalne

Ekstremalne

wydarzenie zagrażające

wydarzenie zagrażające

•

Bycie ofiarą lub

Bycie ofiarą lub

świadkiem

świadkiem

•

Zgroza, bezradność,

Zgroza, bezradność,

przerażenie

przerażenie

Uporczyw

Uporczyw

e

e

przeżywa

przeżywa

nie

nie

•

Powracanie

Powracanie

myśli/obrazów/wrażeń

myśli/obrazów/wrażeń

percepcyjnych

percepcyjnych

•

Dystres w

Dystres w

konsekwencji

konsekwencji

wydarzenia

wydarzenia

niewymagany

niewymagany

•

Powracanie

Powracanie

myśli/obrazów/wrażeń

myśli/obrazów/wrażeń

percepcyjnych

percepcyjnych

•

Epizody typu

Epizody typu

flashback

flashback

•

Dystres w

Dystres w

konsekwencji

konsekwencji

wydarzenia wymagany

wydarzenia wymagany

•

Intruzywność

Intruzywność

myśli/obrazów/snów

myśli/obrazów/snów

Uporczywe

Uporczywe

unikanie

unikanie

•

Unikanie

Unikanie

myśli/uczuć/miej

myśli/uczuć/miej

sc

sc

•

Unikanie

Unikanie

myśli/uczuć/rozmów

myśli/uczuć/rozmów

•

Unikanie miejsc i ludzi

Unikanie miejsc i ludzi

•

Poczucie wyobcowania

Poczucie wyobcowania

•

Amnezja dotycząca różnych

Amnezja dotycząca różnych

aspektów zdarzenia

aspektów zdarzenia

•

Zmniejszenie zainteresowań

Zmniejszenie zainteresowań

•

Pesymistyczna ocena

Pesymistyczna ocena

przyszłości i perspektyw

przyszłości i perspektyw

życiowych

życiowych

Utrzymywa

Utrzymywa

nie się

nie się

pobudzenia

pobudzenia

•

Niepokój i

Niepokój i

nadmierna

nadmierna

czujność

czujność

•

Rozdrażnienie

Rozdrażnienie

•

Bezsenność

Bezsenność

•

Trudności w

Trudności w

koncentracji

koncentracji

•

Bezsenność lub sen płytki

Bezsenność lub sen płytki

•

Dysforia

Dysforia

•

Trudności z koncentracją

Trudności z koncentracją

•

Wzmożona czujność

Wzmożona czujność

•

Wzmożony odruch

Wzmożony odruch

orientacyjny

orientacyjny

Zaburzenia

Zaburzenia

dysocjacyjn

dysocjacyjn

e

e

•

Odrętwienie

Odrętwienie

•

Zawężenie

Zawężenie

świadomości

świadomości

•

Depersonalizacja

Depersonalizacja

•

Derealizacja

Derealizacja

Czas

Czas

trwania

trwania

•

Co najmniej 2 dni

Co najmniej 2 dni

i nie mniej niż 1

i nie mniej niż 1

miesiąc

miesiąc

•

Co najmniej 1 miesiąc po

Co najmniej 1 miesiąc po

urazie

urazie

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę





Przygotowały:

Przygotowały:

Magdalena

Magdalena

Błażejewska

Błażejewska

Sara Tomaszewska

Sara Tomaszewska

Dorota Zielińska

Dorota Zielińska

Anna Pydynowska

Anna Pydynowska