Wpływ środowiska na rozwój

Wpływ środowiska na rozwój

społeczno-gospodarczy

społeczno-gospodarczy

•

Detrminizm geograficzny
(neodeterminizm)

•

Posybilizm geograficzny (determinizm
regulujący)

•

Indeterminizm (nihilizm) geograficzny

Wpływ środowiska na rozwój

Wpływ środowiska na rozwój

społeczno-gospodarczy

społeczno-gospodarczy

„Cokolwiek by się powiedziało o

osłabieniu wpływu czynników
geograficznych dzisiaj, w
epoce medycyny tropikalnej i
wysoko rozwiniętej technologii
nie zniknęły one całkowicie, a
przedtem o wiele silniej
oddziaływały. Świat nigdy nie
był równym boiskiem.
Wszystko ma swoją cenę.”

Wpływ środowiska na rozwój

Wpływ środowiska na rozwój

społeczno-gospodarczy

społeczno-gospodarczy

•

Europa

– Odpowiednia amplituda

temperatur, równomierne
opady, stała podaż wody

– Dobre zbiory, liczne

stada, gęste lasy

– Duże zwierzęta – więcej

pożywienia i nawozów

– Strategia małych

gospodarstw domowych,
niedzielenia spadku i
zawiązywania sojuszy w
ramach rodziny

•

Chiny

– „Ziemi mało – ludzi

wielu”

– Strategia reprodukcyjna
– Nieregularne opady i

mało lasów

– Gleby lessowe –

konieczność nawadniania

– Pracochłonny i

wodochłonny model
gospodarki

– Władza ponadlokalna

(teoria hydrauliczna)

Cztery główne podejścia
do
środowiska
przyrodniczego:

KONSERWATORSKI

TECHNICZNO-EKONOMICZNY

SPOŁECZNO-EKONOMICZNY

EKOLOGICZNO-SPOŁECZNY

(omówmy je
pokrótce)

Środowiskowe podstawy

Środowiskowe podstawy

gospodarowania człowieka

gospodarowania człowieka

ś r o d o w is k o s z t u c z n e /a n tr o p o g e n ic z n e /

( m a t e ria ln a d z ia ł a ln o ś ć c z ło w i e k a )

ś ro d o w is k o s p o łe c z n e

( n ie m a t e ria ln a d z ia ła ln o ś ć c z ło w i e k a )

ś r o d o w is k o

p r z y r o d n i c z e

ś r o d o w is k o

g e o g r a fi c z n e

ś r o d o w is k o

ż y c i a c z ło w ie k a

.

Pojęcie środowiska

KONSERWATORSKI

(przyroda

jest

traktowana

jako

zespół

tworów,

z

których

wybrane

(gatunki

zagrożone,

unikatowe,

rzadkie

zespoły

form

lub

gatunków

będących

na danym obszarze
systemie
ekologicznym)
obejmuje się ochrona
pod

postacią

obiektów

bądź

obszarów.

w jego ramach
przyroda zostaje
sprowadzona do
roli

czynnika

służącego

do

maksymalizacji
dochodu narodo-
wego,

czyli

przyroda

jest

rozpatrywana
jedynie jako zbiór
zasobów

i

walorów
naturalnych

Miasto i port Orsova nad Dunajem

(Rumunia, 2005)

TECHNICZNO-
EKONOMICZNY

Ekonomika ochrony

Ekonomika ochrony

środowiska

środowiska

•

Metody wyceny poszczególnych elementów

środowiska

•

Wycena strat ekologicznych

•

Typologia i ocena skuteczności instrumentów

ekonomicznych mających służyć ochronie środowiska

•

Zastosowanie rachunku ekonomicznego w zakresie

ochrony środowiska

•

Technikach planowania rozwoju gospodarki

minimalizujących szkodliwość dla środowiska

•

Ocenie ekologicznych skutków konkretnych projektów

traktujący
środowisko
przyrodnicze
jako ważki
czyn-nik
wpływający
na jakość
współczesne
go życia oraz
na podstawy
egzystencji
przyszłych
pokoleń.

Dysonans krajobrazu - Podnóże Tatr od strony

słowackiej (2005)

SPOŁECZNO-
EKONOMICZNY

w jego ramach śro-
dowisko
przyrodnicze

jest

czynnikiem umoż-
liwiającym godne
warunki
przetrwania

nie

tylko

ludziom

żyjącym dzisiaj i w
przyszłości,

lecz

także

gatunkom

poza-ludzkich form
życia

i

przy

zachowaniu
środowiskotwórcze
j roli przyrody.

EKOLOGICZNO-SPOŁECZNY

W 1969 r. został ogłoszony Raport Sekretarza Generalnego ONZ
U Thanta poświęcony charakterowi, zakresowi i stanowi prac nad
problemami ochrony i zabezpieczenia środowiska życia człowieka.
Raport ten spowodował żywy oddźwięk wśród rządów i narodów
świata, zmuszając je powtórnego przeanalizowania relacji człowiek –
środowisko. Jednym z jego bezpośrednich skutków było zwołanie
konferencji w Sztokholmie (1972 r.) poświęconej ratowaniu
środowiska przyrodniczego Ziemi. Raport U Thanta i Deklaracja
Sztokholmska pokazały, że strategia rozwoju gospodarki światowej
bazująca na podejściu techniczno–ekonomicznym już się wyczerpała
i jest obecnie niemożliwa do realizacji, gdyż w krótkim czasie może
doprowadzić do drastycznego pogorszenia jakości życia na całym
świecie. W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych pojawiły się
pierwsze spośród słynnych już dziś raportów Klubu Rzymskiego oraz
ekspertyz

robionych

z

inicjatywy

tegoż,

ukazujące

niebezpieczeństwa

wynikające

z

zachwiania

równowagi

ekologicznej, rabunkowej gospodarki zasobami przyrody oraz
niesprawiedliwości społecznych.

Ekorozwój w sensie ogólnym może być pojmowany jako
taki sposób czy modle rozwoju społeczno-gospodarczego
konkretnego obszaru, którego założenia wynikają z
przyrodniczych uwarunkowań, nie naruszają równowagi
ekologicznej oraz gwarantują przetrwanie nie tylko
obecnym, ale i przyszłym pokoleniom

Nowa i stara część

uzdrowiska

Baile Herculanum (Rumunia,

2007)

Oszczędne użytkowanie i

Oszczędne użytkowanie i

ochrona środowiska w

ochrona środowiska w

procesach gospodarczych

procesach gospodarczych

Fazy procesów

Ogniwa racjonalności i ochrony

Decyzje

inwestycyjne

Rachunek sozoekonomiczny, wybór rozwiązań

optymalnych ze względu na kryteria ekologiczne

Wydobycie

kopali

Niesięganie do pokładów mało wydajnych pełna

eksploatacja pokładów napoczętych

Produkcja

Minimalizacja surowcochłonności, zamknięte obiegi,

technologie unieszkodliwiania odpadów, produkcja

zdrowej żywności

Dystrybucja

Minimalizacja ubytków produktów w fazie transportu/

magazynowania i sprzedaży

Konsumpcja

Mniejsza materiałochłonność, przedłużenie czasu

użytkowania rzeczy, oszczędność wody i energii, recykling

odpadów, ochrona terenów zielonych

Geograficzne modele człowiek-środowisko (1/2)

Geograficzne modele człowiek-środowisko (1/2)

M o d e l e w u j ę c i u p r z y r o d n i c z y m

C z ło w i e k

P r z y r o d a

C y w iliz a c ja

G a tu n e k

P r z y r o d a

S p o ł e c z e ń s tw o

T e c h n ik a

B io s f e ra

M o d e l e w u j ę c i u ś r o d o w i s k o w y m

g łó w n a lin ia p o d z ia łu

C z ło w i e k Ś ro d o w is k o

C z ło w i e k

G o s p o d a rk a

P r z y r o d a

S p o ł e c z e ń s tw o

O s o b a

Ś ro d o w is k o

g łó w n a lin ia p o d z ia łu

.

Geograficzne modele człowiek-środowisko (2/2)

Geograficzne modele człowiek-środowisko (2/2)

M o d e l w u ję c i u z i n t e g r o w a n y m

.

S Z T U C Z N E

N A T U R A L N E

C Z Ł O W I E K

Ś R O D O W I S K O

G a tu n e k lu d z k i

S p o łe c z e ń s tw o

T e c h n ik a

P r z y ro d a

Interakcyjny model systemu środowiska życia człowieka

Interakcyjny model systemu środowiska życia człowieka

autorstwa J. J. Paryska

autorstwa J. J. Paryska

S Y S T E M Ś R O D O W I S K A Ż Y C I A C Z Ł O W I E K A

P O D S Y S T E M C Z Ł O W I E K A

P

O

D

S

Y

S

T

E

M

P

R

Z

Y

R

O

D

Y

A t m o s f e r a

H y d r o s f e r a

L i t o s f e r a

S k ła d n ik

t e c h n ic z n o -

p ro d u k c y jn y

S k ła d n ik

p s y c h o -

s p o łe c z n y

S k ła d n ik

b io -

fi z y c z n y

.